Posts tonen met het label dieren. Alle posts tonen
Posts tonen met het label dieren. Alle posts tonen

Alles staat en valt met ethiek

Onze taal zegt het

Taal is een krachtig hulpmiddel waarmee we onze gedachten en gevoelens uitdrukken, maar vaak gebruiken we uitdrukkingen en zegswijzen zonder er diepgaand bij na te denken. Deze automatische manieren van uitdrukken zijn vaak diep geworteld in onze cultuur en sociale context, en we gebruiken ze om snel en efficiënt te communiceren. Het is fascinerend hoeveel impliciete betekenissen en culturele nuances er in taal verscholen kunnen liggen. In dit artikeltje aandacht voor het gevoel verontwaardiging. We bemerken het gevoel bij onszelf en herkennen het bij anderen, maar waardoor wordt het eigenlijk opgeroepen? Heeft dat te maken met “waarde”?

De grote Arabische wiskundige Al-Juarismi werd gevraagd naar de waarde van de mens en zo antwoordde hij: "Als het ethiek heeft, dan is de waarde 1; Als je ook intelligent bent, voeg er een 0 toe en je waarde wordt 10; Als je ook rijk bent, voeg er nog een 0 toe en het wordt 100; Als bovenal dat hij ook een mooi uitziend persoon is, voeg er dan nog een 0 toe en zijn waarde zal 1000 zijn. De wiskundige verduidelijkt echter: “Maar als het de 1 verliest, wat overeenkomt met ethiek, zal het al zijn waarde verliezen, aangezien alleen de nullen overblijven”. Simpel. "Zonder ethische waarden of stevige principes zijn er alleen mensen die waardeloos zijn".
Tot zover Al-Juarismi. 

De meest basale ethische waarde die we kennen is “doe niet een ander aan wat je ook niet wilt worden aangedaan door een ander”. Doet een ander dat toch, dan roept dat het gevoel op van verontwaardiging.
Laten we de connecties verkennen.

Ethiek en waarde

Al-Juarismi benadrukt dat ethiek de basiswaarde van een persoon is, aangeduid als "1" in zijn analogie. Dit suggereert dat ethiek de kern vormt van iemands waarde.

Verontwaardiging en ethiek

Als ethiek de kernwaarde vertegenwoordigt, kan het schenden van ethische principes leiden tot gevoelens van verontwaardiging. Mensen voelen zich vaak verontwaardigd wanneer ze onrechtvaardigheid, immoraliteit of het overtreden van ethische normen waarnemen.

Verlies van waarde

Al-Juarismi stelt dat als een persoon ethiek verliest (de "1" in de waarde), de rest van de cijfers (die staan voor intelligentie, rijkdom en uiterlijk) niet langer relevant is, en de waarde van de persoon wordt als het ware nul.

Verontwaardiging als reactie op schending van ethiek

In dit verband zou het verlies van ethiek dus leiden tot een gevoel van verontwaardiging. Mensen kunnen zich verontwaardigd voelen wanneer ze getuige zijn van of geconfronteerd worden met gedrag dat in strijd is met ethische normen, omdat dit als moreel verwerpelijk wordt beschouwd.

Wat hebben dieren met waarde?

Deze gedachte speelt ook in onze omgang met dieren. Dieren kunnen ons niet echt duidelijk maken wanneer ze verontwaardigd zijn door ons gedrag. Het enige wat ze kunnen doen is agressie tonen, ons negeren of weggaan. Mensen die het belang van dieren onder de aandacht willen brengen van anderen zeggen vaak dat we met dieren rekening moeten houden omdat dieren een intrinsieke waarde hebben. Alles heeft een intrinsieke waarde, ook mensen, maar geen mens waardeert het wanneer je zegt dat je zijn belangen respecteert omdat hij een intrinsieke waarde heeft.
Ook ten aanzien van dieren kunnen we beter niet stellen dat we de rechten van dieren zouden moeten respecteren vanwege hun intrinsieke waarde. Het probleem zit in het associëren van rechten met waarde. Het gevaar is dat we elkaar (mens en dier) gaan beoordelen op waarde.

Beter geformuleerd

Het werkt op den duur beter wanneer we ons ervan bewust zijn dat we ons realiseren dat mens en dier intrinsiek evenwaardig zijn in hun recht op vrijheid. Dat recht op vrijheid is het gevolg van het ethische principe “doe niet een ander aan wat je ook niet wilt worden aangedaan door een ander”. Mijn vrijheid houdt op waar die van een ander begint. En dat is een inschatting die we telkens opnieuw moeten maken. Gelukkig hoeft dat geen moeite te kosten.


Balanceren tussen gelijkwaardigheid en uniciteit

Harmonieus samengaan van individu en samenleving

Het streven naar gelijkwaardigheid en het verlangen om positief af te steken, zijn geen tegenstrijdige doelen. Ze kunnen harmonieus samengaan in een samenleving die gebaseerd is op waardering voor diversiteit en respect voor ieders individuele bijdragen, ongeacht of dit menselijk of dierlijk is. Door deze balans aan te houden, kunnen we een wereld creëren waarin gelijkwaardigheid niet ten koste gaat van uniciteit en waarin iedereen de vrijheid heeft om zichzelf te zijn zonder angst voor oordeel of discriminatie.
In onze samenleving verlangen mensen naar erkenning en eisen gelijkwaardigheid. Het tweede is een basisrecht dat diepgeworteld is in onze overtuigingen over rechtvaardigheid. Echter, de menselijke natuur neigt ernaar om ook uniek te willen zijn, om op een positieve manier te verschillen van anderen. We willen het liefst met kop en schouders ergens boven uitsteken.

Uitzonderlijk of inclusief aanwezig willen zijn

Dit verlangen naar gelijkwaardigheid en uniciteit brengt ons op een subtiele en vaak glijdende schaal, waarbij individuen streven naar erkenning zonder volledig op te gaan in de massa. Gedurende heel onze jeugd zijn wij gericht op groei en verleggen van grenzen en de overgang naar gerichtheid op balans is subtiel en ligt voor iedereen verschillend in de tijd. Je bent nooit te oud om te leren, maar het is niet verstandig om ook als volwassene alsmaar gericht te zijn op meer en verder. Het betere is de vijand van het goede.
De drang naar gelijkwaardigheid is begrijpelijk. Niemand wil gediscrimineerd worden op basis van uiterlijke kenmerken, afkomst of andere oncontroleerbare factoren. Iedereen zoekt naar erkenning en behandeling op basis van hun waarden, vaardigheden en persoonlijkheid, in plaats van oppervlakkige criteria. Deze universele wens vormt de kern van onze sociale rechtvaardigheid en egalitaire overtuigingen.
Tegelijkertijd streven mensen naar individualiteit. We willen niet alleen gelijk zijn aan anderen, maar ook op een positieve manier afsteken. Dit verlangen komt voort uit het streven naar zelfexpressie en het creëren van een unieke identiteit. Het kan zich manifesteren in uiteenlopende aspecten van het leven, zoals persoonlijke stijl, prestaties, en zelfs materiële verworvenheden.
De glijdende schaal van gelijkwaardigheid en uniciteit roept echter vragen op over de criteria waarmee we onszelf en anderen beoordelen. Is iemand die langer is automatisch meer waard? Uit onderzoek blijkt dat managers gemiddeld langer zijn en meer verdienen. Opzien of aanzien? Telt knap zijn zwaarder dan andere eigenschappen? En hoe zit het met financieel succes? Het is essentieel om te erkennen dat deze criteria vaak oppervlakkig zijn en niet de ware waarde van een individu weerspiegelen. Vanaf dit punt spreek ik daarom liever over evenwaardigheid, om nog meer te benadrukken dat we niet gelijk zijn, ook niet beoordeeld willen worden op waarde, maar wel evenwaardig behandeld willen worden.

Laten we de dieren niet vergeten

En laten we deze visie op evenwaardigheid niet beperken tot menselijke relaties. Onze omgang met dieren is een ander cruciaal aspect waarin dit evenwicht van toepassing zou moeten zijn. Die omgang is cruciaal omdat we op globaal niveau te weinig rekening houden met het behoud van leefbaarheid van onze aarde. Dat kost dierenlevens, maar mogelijk ook onze gezondheid. Onze gezondheid is gebaat met een gezonde leefomgeving voor dieren.
We zouden dieren moeten betrekken in onze morele cirkel. Dieren hebben ook recht op vrijheid en respect, vergelijkbaar met onze wens voor gelijkwaardige behandeling. Net zoals wij streven dieren naar een leven dat in overeenstemming is met hun natuurlijke behoeften en instincten. In de praktijk betekent het dat we dieren voldoende leefruimte geven om natuurlijk te kunnen leven en dat we verbindingen tussen gebieden herstellen, vooral daar waar de landbouw en veeteelt overmatig gericht zijn op productie voor de export en geen ruimte gelaten hebben voor de natuur.
Ook dieren zijn onderling niet gelijk en veel diersoorten lijken nauwelijks op mensen. Maar mens en dier kunnen evenwaardig worden beschouwd in hun intrinsieke recht op vrijheid (op een natuurlijk leven).

(Bio)diversiteit is een goede balans

Het evenwicht tussen evenwaardigheid en uniciteit vereist een verschuiving in onze maatschappelijke normen en waarden. We zijn overmatig gericht op competitie met veel te veel ellenbogenwerk als gevolg. Het is niet voldoende om evenwaardigheid alleen te eisen; we moeten ook streven naar een inclusieve cultuur die diversiteit waardeert en individuen aanmoedigt om hun unieke bijdragen te leveren, ongeacht hun soort. Op deze manier kunnen we een samenleving creëren waarin iedereen gelijke kansen heeft en waarin verschillen worden gevierd in plaats van veroordeeld, inclusief de diversiteit aan levensvormen op onze planeet.

Gebalanceerd kijken naar de werkelijkheid

Een balans in westerse en oosterse filosofie

De aantrekkingskracht van oosterse filosofie en spiritualiteit voor westerse culturen kan leiden tot een soort van "spirituele bypassing", waar mensen de neiging hebben om de diepere betekenis van deze leringen te vergeten, op te hemelen of te verdraaien.
Veel oosterse tradities en filosofieën leggen de nadruk op het begrijpen van de innerlijke processen en obstakels die afgescheidenheid, lijden en onwetendheid in ons leven creëren. Deze benaderingen benadrukken het belang van introspectie, meditatie en zelfkennis om deze drempels te overwinnen en innerlijke harmonie en eenheid te bereiken.
De leringen zijn gericht op het ontdekken van de goddelijke essentie binnenin elk individu. Dit kan een aantrekkelijk, krachtig en heilzaam perspectief zijn voor veel mensen, vooral in een wereld waar stress, materialisme en egocentrisme vaak overheersen.
Het is normaal om je te willen onderscheiden, maar het is een valkuil voor en om je meer of beter te (gaan) voelen dan een ander.
Het is belangrijk dat mensen niet gefixeerd raken op het romantische idee van spirituele verlichting of eenheid, maar ook het werk doen om deze concepten in de praktijk te brengen. Dit omvat het onderzoeken van de belemmerende overtuigingen in onszelf die ons van anderen scheiden en het cultiveren van compassie, mededogen en begrip voor de complexe aard van menselijke relaties.
Dit artikel eindigt met een kort pleidooi om onze oriëntatie op eenheid uit te breiden naar dieren.

Non-dualisme en maya, is afgescheidenheid een illusie?

De visie van eenheid in het hindoeïsme wordt vaak geassocieerd met het concept van "Advaita Vedanta", wat "niet-dualistisch" betekent. Deze filosofie benadrukt het idee dat er in de ultieme realiteit geen werkelijke scheiding bestaat tussen individuele zielen (Atman) en het goddelijke (Brahman). Het streeft naar een diep begrip van het zelf en de wereld dat verder gaat dan de schijnbare dualiteiten en verschillen die we in onze dagelijkse ervaring waarnemen.
De reden waarom we de realiteit in ons dagelijks leven vaak ervaren als afgescheidenheid, wordt begrepen in termen van "maya", wat vaak wordt vertaald als "illusie". Volgens deze filosofie leidt maya ons ertoe de materiële wereld en onze individuele identiteiten te zien als afzonderlijk en los van het goddelijke. Deze illusie wordt gezien als een obstakel voor het realiseren van de diepere eenheid van alles.

In het Westen wordt het ego doorgaans gezien als het bewuste, rationele deel van het zelf dat verantwoordelijk is voor identiteit en individualiteit. Een gezond ego wordt vaak geassocieerd met zelfrespect, zelfvertrouwen en de mogelijkheid om doelen na te streven. Bovendien kent onze samenleving veel competitie, waarbij het juist zaak is om je van anderen te onderscheiden.

In het hindoeïstische denken wordt het ego beschouwd als de bron van verlangen, gehechtheid en zelfzuchtige handelingen, die de ziel binden aan de cyclus van wedergeboorte (samsara) en lijden (dukkha). Het streven is om het ego te transcenderen, het idee van afgescheidenheid te overwinnen en een staat van spirituele eenheid (moksha) te bereiken.
Dit betekent niet dat individuele verschillen en scheidingen volledig verdwijnen. In plaats daarvan erkent het hindoeïsme dat er op het conventionele niveau individuele verschillen en afgescheiden identiteiten zijn. Het doel is echter om het diepere, spirituele begrip van eenheid te bereiken en te leven in harmonie met deze realisatie, terwijl men zich bewust blijft van de dualiteiten die inherent zijn aan de fysieke wereld.
In het hindoeïsme wordt deze eenheid vaak geïllustreerd met het gezegde "Tat Tvam Asi", wat betekent "Dat ben jij". Dit benadrukt de goddelijke aanwezigheid in elk individu en het idee dat de kern van elk wezen identiek is aan het goddelijke, ook al ervaren we onszelf vaak als afgescheiden. Het streven is om deze eenheid te realiseren door spirituele beoefening en zelfinzicht.

Wanneer mensen in India of Nepal "namasté" zeggen, voegen ze vaak een lichte buiging of het samenbrengen van de handpalmen voor de borstkas toe, vergelijkbaar met een gebedshouding. Deze gebaar symboliseert eerbied en erkenning van de spirituele aard van de ander. Het wordt niet alleen gebruikt als een begroeting, maar ook als een uiting van dankbaarheid en respect.
In bredere zin reflecteert "namasté" de notie van eenheid en verbondenheid. Het erkent het gemeenschappelijke spirituele element dat aanwezig wordt geacht in alle levende wezens.

Een persoonlijk en algemeen belang bij eenheid

Niemand is verplicht om eenheid te zien of een illusie te doorzien. Niemand is verplicht om liefde te voelen of een verbinding te veinzen. Wij mensen zijn wel allemaal gebonden aan dit ene ethische principe: onze vrijheid houdt op waar andermans vrijheid begint. Denk niet of-of, maar en-en. Net als bij het tonen van respect naar anderen verbinden we twee belangrijke zaken tegelijk: we tonen onze betrokkenheid en bewaken de grens waar vrijheid ophoudt. Bij respect maken we vrijheid en liefde tot een eenheid.

Voor mij is de oriëntatie op eenheid van belang in het kader van gelijke rechten tussen mens en dier op (geschikte) ruimte om vrij in te kunnen leven. Alle mensen onderling en alle dieren onderling en uiteraard mens en dier zijn allemaal individueel verschillend, maar op één punt zijn we een eenheid.
We zijn een eenheid in de zin dat mens en dier intrinsiek evenwaardig zijn in het recht op vrijheid.
Nu de aarde steeds meer gevuld wordt met mensen en de biodiversiteit achteruit loopt is het nog meer van belang om ons er van bewust worden dat we de ruimte moeten delen en de natuur moeten beschermen zodat elk levend wezen kan leven naar zijn of haar aard. Zeker in ons land zouden we wat landbouwgrond terug moeten geven aan de natuur en natuurgebieden moeten verbinden. Dan wordt versnipperde natuur een eenheid en kan het weer met recht vrije natuur genoemd worden.
Er zijn inmiddels minstens zeven keer zoveel dieren die leven in gevangenschap met het doel om hun melk of eieren of vlees te gebruiken. Die uitbuiting gaat ook nog eens samen met klimaatopwarming als gevolg van die productie en consumptie. Daardoor wordt de mogelijke ruimte om in te leven voor mens en dier nog kleiner en wordt de noodzaak om ons bewust te zijn wat ons bindt en tot een eenheid brengt nog groter.

Het punt waarop mens en dier een zijn

Eenheidservaring

In een wereld vol met individuen die met elkaar in competitie zijn om zichzelf te onderscheiden in de massa wordt de boodschap dat we allemaal één zijn, misschien onderschreven maar in de praktijk genegeerd. We zijn bang voor eenheidsworst, om overgeslagen te worden voor relaties of werk wanneer we niet op de een of andere manier opvallen in de meute.
Wie wil zich nu één voelen met een ander wiens gedrag we afkeuren of misschien zelfs veroordelen. In het woord oordelen zit al de afscheiding.
In ons leven starten we met (af en toe) een oceanisch eenheidsgevoel, als peuter proberen we ons voor het eerst los te maken en als puber gaan we op het liefdespad om onszelf weer te verbinden. We doen in het leven meermaals en voortdurend de ervaring van afgescheidenheid op. Met familie en geliefden voelen we ons onafgebroken verbonden, maar dat gevoel kan ook verdwijnen.
De mensen die een verlichtings- of eenheidservaring hebben gehad, beseffen dat het afgescheiden ik of ego een illusie is. Ze beseffen ook dat alles goed is zoals het is (gaat) zonder leed te ontkennen. Wat zouden ze dan na die ervaring nog moeten vertellen aan de wereld? Velen zwijgen dan ook. Ze zullen zich meer evenwaardig gedragen naar anderen, maar de ander niet proberen te veranderen, hoogstens te steunen.

Borchert schrijft.
Het woord 'mystiek' duidt op een ervaring, maar ook op wat uit die ervaring groeit. Een mysticus is iemand wiens leven door die ervaring wordt bepaald.
We spreken over een mystieke weg als het gaat om de vraag hoe mystieke ervaring meer blijvend kan inwerken op het dagelijks leven. Mystieke theologie is de leer over God zoals deze vanuit ervaring transparant gemaakt wordt. Een mystiek wereldbeeld is een visie op de structuur van de kosmos waarin alles met alles samenhangt.  Een mystieke cultuur of 'tegencultuur' heeft haar oorsprong in mystieke ervaring, maar wordt gemaakt en gedragen door mensen die zichzelf herkennen in wat mystieken als hoogste cultuurwaarden nastreven, zonder dat ze misschien zelf een mystieke ervaring hebben gehad.
Tot zover Borchert.

De gedachte dat we allemaal één zijn is lastig in te zetten om de wereld een leukere plek te maken of om te voorkomen dat we het “verknallen”.

Mens en dier hebben recht op vrijheid

Je kunt naar het lot van dieren op aarde kijken vanuit de parallel met het lijden dat mensen ervaren. Mensen en dieren hebben grote verschillen, maar zijn evenwaardig op één punt: ze hebben evenveel recht op vrijheid.

In onderstaande tekst kun je voor “Leeg en bevrijd” lezen, de wens om de onnatuurlijke bio-industrie te stoppen en de dieren uit de stallen te bevrijden, zodat deze stallen leeg raken.
Uit een boek van Hein Thijssen uit 2004. Hein Thijssen was een ex-priester, afgestudeerd theoloog en filosoof.
Op een dag kwam er ineens een gedachte uit de Tao Teh Ching mijn hoofd in. De volgende vraag kwam namelijk bij me op: Zou de enige manier om dit proces te voltooien niet kunnen zijn: gewoon niets te doen? Alles zijn eigen natuurlijke gang te laten gaan, en kijken wat er van terecht zou komen? Want ik had namelijk van de Tao Teh Ching geleerd dat ieder ding zijn eigen ‘tao’, zijn eigen ingebouwde weg en wetmatigheid heeft om tot zijn natuurlijk einde te komen, zoals die in het wezen van dat ding geschreven staat. En ieder ding kan dat feilloos volbrengen, als het niet verhinderd wordt. Ik had dat altijd niet alleen een merkwaardige, maar ook een weldadige observatie van Lao Tse gevonden, logisch en redelijk.
Ineens kwam het bij mij op dat het de moeite waard zou zijn om dit in praktijk te brengen. Lao Tse had namelijk geobserveerd en vastgesteld dat ook het onnatuurlijke zijn eigen tao, zijn eigen natuur, zijn eigen weg heeft om tot zijn eigen ‘natuurlijk’ einde te komen. Welnu, de weg, de tao van het onnatuurlijke is dat het vanzelf tot zijn eigen ‘natuurlijk’ einde komt, mits het niet verhinderd en geblokkeerd wordt. Met andere woorden: je verhindert het tot z’n natuurlijke voltooiing te komen door er tegen te vechten, of het steeds maar te verdoven, of het steeds maar weg te duwen. Zou de tijd eindelijk daar zijn om daar eens echt notitie van te nemen? Aangezien ik alles al geprobeerd had, ik niets meer kon doen, niets meer onder controle had, en ook niet veel puf en motivatie meer had voor welke actie dan ook, en vooral ook omdat ik niets meer te verliezen had, besloot ik alles los te laten en te laten begaan. De enige activiteit die voor mij zou overblijven was kijken, onder ogen te zien wat zich binnen in mij afspeelde en er niet voor weg te lopen. Kijken, niet de ogen sluiten, gewoon getuige-zijn, en dat zonder te oordelen, zonder te veroordelen, zonder tussenbeide te komen. Gewoon getuige-zijn, en vooral niet weglopen. Als ik het onnatuurlijke niet kon weghalen door er actief tegen te vechten, of er mij van af te sluiten, zou de oplossing dan niet kunnen zijn: ophouden met proberen, ophouden met vechten, ophouden met me af te sluiten en zo het onnatuurlijke zijn eigen ‘tao’ te laten volgen?’
(‘Leeg en bevrijd, p.104).

Leeg en bevrijd is het verslag van een pijnlijk innerlijk proces waarin Hein Thijssen zijn religieus erfgoed en elk geloof in wereldbeschouwingen is kwijtgeraakt en zich heeft moeten bevrijden van een nog andere, innerlijke terreur. Het resultaat van dit proces is een geheeld mens, leeg van alle cerebrale ballast en volkomen bevrijd. Het is een mystiek en volstrekt areligieus proces dat universeel en tijdloos is, waar iedereen vroeg of laat in terecht zal komen.
Tot zover Thijssen.

Gemeenschappelijke grond

Borchert schrijft het volgende.

De kern van de mystieke ervaring is het doorzien van alle concrete vormen en gestalten tot op hun grond. Deze Grond overstijgt juist alle vormen. Hij is evengoed de grond van ons eigen ik als die van medemensen, dieren, planten, de aarde, het heelal, van Jezus en de demon, van alles wat men zich kan voorstellen.
..
Mystieke ervaring is alomvattend. Ze is niet alleen iets van gevoel, fantasie, verstand, wil - dit alles tegelijk - maar ze omvat ook alles wat is. Ze is een beseffen, met alles wat in je is, dat alle dingen één zijn, een universum, een organische geheel waarin je zelf past. Een dergelijk zien is abstract, op geen enkel detail gericht, en in die zin vaag. Maar het is wel paradijselijk: alles is één, hangt met elkaar samen, is niet gesplitst in goed en kwaad, in ik en de ander, in lichaam en geest. Alles blijkt dan in wezen goed te zijn.
Tot zover Borchert.

En nu?

Natuurlijk is niets doen tegen dierenleed geen optie. Een leven lang in een afgesloten stal is geen natuurlijk leven. En de beste bijdrage aan de vrijheid van een dier is door het niet te consumeren in alle betekenissen van dat woord. Dieren zijn -intrinsiek- evenwaardig aan mensen in hun recht op vrijheid.

Populair in de laatste week

Alle labels van het blogspot

#metoo (2) aanbevolen (15) aandacht (9) aanraken (2) aanwezigheid (4) achterdocht (2) ADHD (2) afhankelijkheid (3) afstand nemen (6) agnost (4) agressie (2) alcoholisme (4) altruïsme (6) ambitie (2) ander (1) angst (22) apofatisch (9) authenticiteit (9) autisme (1) autonomie (5) balans en evenwicht (51) begeerte (1) behoefte (5) belangen (10) belemmerende overtuigingen (10) beoordelen (5) beslissen (2) betrokkenheid (5) betrouwbaarheid (2) bewustwording (12) bewustzijn (26) bezinning (1) bindingsangst (3) bioscoopfilm (7) biseksualiteit (1) blijdschap (3) bodhisattva (2) boeddhisme (9) boek (162) boosheid (2) brein (2) burn-out (2) communicatie (16) compassie (10) competentie (4) competitie (14) complottheorie (3) constructief gesprek (4) consumeren (2) coping (2) creativiteit (3) crisis (7) dans (6) daten (5) deflexie (1) demagogie (4) denken (12) denkfouten (5) deugd (9) deugdzaamheid (1) diagnose (4) dialoog (10) dieren (4) discipline (1) dooddoener (6) drama (3) drie-eenheid (6) drogredenen (7) drugsgebruik (5) DSM (4) dualisme (5) duurzaamheid (5) echt (4) eenheid (33) eenzaamheid (8) ego (45) eigenschappen (2) eigenwaarde (5) emancipatie (5) emergentie (2) emotie (13) empathie (5) en-en (23) endogene depressie (1) energie (13) erkenning (8) ethiek (9) etiquette (6) evenwaardigheid (51) evolutie (23) faalangst (1) fabel (1) feedback (2) filmpje (79) filosofie (18) fraude (9) Freud (2) functioneren (4) gebreken (1) gedragsverandering (5) geduld (2) geest (3) geheugen (3) gekwetstheid (6) geld (5) gelijk hebben of gelijk krijgen (7) gelijkmoedigheid (4) geloven (18) geluk (34) genade (5) genot (1) Gestalt (1) Getuige (5) gevoelens (35) gezag (1) gezichtsverlies (3) gezondheid (5) gezondheidszorg (1) GGz (2) go with the flow (2) God (41) goedgelovigheid (3) gokken (1) grenzen (9) hechting (1) heelheid (8) hersenen (4) hier en nu (8) holisme (2) hoofdzonde (3) humor (12) ideaalbeeld (2) identificatie (10) identiteit (13) ik-boodschap (1) illusie (12) imago (1) individualisme (5) innerlijke vrijheid (17) integriteit (3) Intelligent Design (1) Internet (3) intrinsieke waarde (1) intuïtie (8) InZicht (12) islam (2) jaloezie (4) jeugd (1) jezelf worden en zijn (12) jongeren (3) karakter (2) katafatisch (1) kenmerken (2) kiezen (10) kind (13) kosten (1) kracht (6) Krishnamurti (2) kuddegedrag (1) kunstmatige intelligentie (2) kwakzalverij (1) kwaliteit (16) kwetsbaarheid (5) l (1) leegte (15) leiderschap (4) leugens (9) levensfase (3) levenskunst (8) levensvragen (3) levensweg (3) licht (3) liefde (97) liefdesverdriet (3) lijden (1) loslaten (20) macht (23) machtsstrijd (9) magisch denken (7) man-vrouw verschillen (11) mannelijkheid (2) mannen (1) media (2) meditatie (14) metacommunicatie (8) metafoor (2) metafysica (5) milieu (1) mindfulness (4) misbruik (4) model (1) moraliseren (1) motto (1) mystiek (5) nabijheid (2) narcisme (4) natuur (5) negatie (16) neti neti (3) niet doen (22) NLP (1) non-duaal bewustzijn (6) non-dualiteit (41) omdenken (7) omgangsregels (3) onderwijs (3) onderzoek (8) ongelukkig zijn (4) onmacht (2) onrust (2) ontrouw (1) ontwikkeling (10) onverwerkt kindertrauma (3) oordeel (18) opvoeding (8) orgasme (2) Osho (6) ouderen (5) overgave (4) overheid (1) overvloed (6) panpsychisme (1) pantheïsme (1) paradox (27) Pareto principe (1) partnerkeuze (6) passie (2) pedagogie (2) perfectie (2) personeelsbeleid (2) persoonlijkheid (6) persoonlijkheidsstoornis (3) pesten (1) Peter principle (1) pijnlichaam (8) politiek (10) populair (11) positieve (11) privacy (1) processie (1) projectie (9) psychiatrie (4) psychofarmaca (1) psychotherapie (1) puberen (1) reïncarnatie (2) relatie (17) relatievaardigheid (5) respect (32) rijkdom (2) rol (4) romantiek (5) rust (5) ruzie (5) samensmelten (10) schaamte (2) scheiden (2) schizofrenie (1) schouwen (6) schrijfdrang (1) schuld (3) schuldgevoel (2) seks (14) selectie (3) sociale druk (4) somberheid (1) spel (3) spiegelogie (4) spijt (1) spiritualiteit (51) spreekwoorden (1) sprong (1) statistiek (1) status (1) sterven (5) stilte (15) straling (1) strategie (1) stress (5) synchroniciteit (14) taal (16) Taoïsme (18) tederheid (1) Tegenwoordigheid (2) The Secret (2) The Work (1) therapie (1) tijdgeest (5) toeval (5) Tolle (18) transcenderen (6) transformatie (5) transparantie (2) trend (2) tunnelvisie (1) twijfel (5) verandering (2) verantwoordelijkheid (12) verbinding (33) verdriet (2) vergeten (2) verlangen (5) verlatingsangst (1) verleiding (3) verlichting (14) verliefdheid (4) verlies (1) vermijding (1) vermoeidheid (1) verslaving (7) vertrouwen (18) verveling (2) verwondering (2) vicieuze cirkel (1) video (1) voeding (1) voelen (3) volgzaamheid (1) vragenlijst (2) vreugde (2) vrije wil (6) vrijen (3) vrijheid (90) waarheid (26) waarneming (7) ware (8) wederkerigheid (6) welzijn (7) wezen (2) wijsheden (10) wilskracht (2) woede (2) wu wei (23) yin en yang (4) zelfbeheersing (3) zelfbevestiging (3) zelfbewustzijn (8) zelfdoding (4) zelfkennis (12) zelfkritiek (1) zelfoverschatting (2) zelfrealisatie (12) zelfvertrouwen (5) zelfverwerkelijking (2) zelfwaardering (5) Zen (2) ziel (14) Zijn (11) zin van het leven (10)