Leven tussen nabijheid en loslaten
We leven met elkaar, in nabijheid, liefst in verbinding, in tederheid.
We raken en worden geraakt. Soms lijkt het leven haast volmaakt: een
liefdevolle relatie, een betekenisvolle dag, een onverwacht moment van geluk.
Maar midden in die volheid kan iets knagen: een steek van onzekerheid, een
gevoel van jaloezie, een glimp van verlies. Alsof het bestaan fluistert: "denk
eraan, dit is niet voor altijd".
De Duitse filosoof Martin Heidegger noemde dit ons
fundamentele Sein zum Tode: wij zijn wezens die weten dat het ophoudt.
Niet alleen het leven eindigt, ook dit moment, deze ontmoeting, deze liefde zal
ooit verdwijnen of veranderen. En juist dat besef maakt onze ervaring intens.
Zo intens, dat we ze soms haast niet durven voelen.
We zijn voortdurend onderweg tussen verbondenheid en
afzondering. Niemand kan zich volledig met de ander verenigen. Zelfs in onze
diepste relaties blijven we onszelf: een binnenwereld die nooit helemaal
overdraagbaar is. De ervaring van jaloezie, van onzekerheid, van niet-weten of
we echt begrepen worden, die hoort niet bij een falende relatie, maar bij het
mens-zijn zelf. We kunnen de ander liefhebben, maar niet bezitten. We kunnen
het leven koesteren, maar niet vasthouden.
Toch is er vertrouwen. Geen zekerheid –die bestaat niet–
maar vertrouwen als bereidheid om in deze vergankelijkheid te blijven staan. Om
te zeggen: "ik weet dat het breekbaar is maar ik kies ervoor het te
beleven". Simone de Beauvoir noemde dat het omarmen van ambiguïteit:
beseffen dat we nooit helemaal zeker kunnen zijn en tóch verantwoordelijkheid
nemen voor hoe we leven, hoe we liefhebben.
Die verantwoordelijkheid beperkt zich niet tot onze naasten.
Ze strekt zich uit naar alles wat leeft. Ook dieren delen de kwetsbaarheid van
het bestaan. Ze zijn geen bezit, geen decorstukken van ons leven, maar wezens
met een innerlijk dat wij niet volledig kunnen doorgronden, zoals wijzelf dat
ook niet kunnen bij elkaar. Als we onze verbondenheid serieus nemen, kunnen we
niet anders dan erkennen dat ook dieren recht hebben op ruimte, vrijheid en
respect.
Het besef dat niets ons volledig toebehoort –niet de
geliefde, niet het moment, niet het dier– vormt geen armoede maar juist een
verdieping. Wie leert leven met de onzekerheid, leert ook zorgzamer leven. In
een evenwaardige verhouding, niet op basis van controle, maar op basis van
aandacht.
Misschien is het juist deze spanning die het leven zijn
diepte geeft. We leven niet ondanks de onzekerheid, maar dankzij haar. Omdat we
weten dat niets blijft, wordt alles betekenisvol. Elk afscheid, elke glimlach,
elk woord van liefde draagt de glans van iets tijdelijks.
En zo blijven we bewegen: tussen verbondenheid en
alleen-zijn, tussen leven en dood, tussen vreugde en melancholie. Niet om een
uitweg te vinden, maar om te leren aanwezig te zijn in het midden van dit
alles. Want daar, in die ongrijpbare tussenruimte, leeft wat werkelijk echt is.
