Posts tonen met het label mindfulness. Alle posts tonen
Posts tonen met het label mindfulness. Alle posts tonen

De relatie tussen perceptie, illusie, leegte en gewaarzijn

De relatie tussen perceptie, illusie, leegte en gewaarzijn is een belangrijk thema in diverse filosofische tradities, met name in Oosterse filosofieën zoals het boeddhisme en het taoïsme.

Er is een beroemde boeddhistische tekst genaamd het Hartsoetra. Daarin wordt gezegd
"Vorm is leegte, leegte is vorm.
Leegte is niet anders dan vorm, vorm is niet anders dan leegte.".
Het Hartsoetra beoogt de beoefenaar te leiden naar een dieper begrip van leegte en het bereiken van bevrijding van lijden.

In het boeddhisme verwijst "leegte" niet naar een afwezigheid van iets, maar eerder naar de afwezigheid van een inherent, permanent, en onveranderlijk zelf in alle fenomenen. Het idee is dat alles, inclusief gedachten, voorwerpen en ervaringen, geen intrinsieke, onveranderlijke essentie heeft. "Vorm" wil zeggen de fysieke en mentale verschijnselen en vormen die we waarnemen.

Wanneer in de Tibetaanse filosofie gezegd wordt dat het denken "vrij" of "leeg" is, betekent dit dat gedachten flexibel en veranderlijk zijn. Dit betekent niet dat gedachten niet bestaan of dat ze willekeurig zijn, maar eerder dat ze geen vaststaande, permanente identiteit hebben.

Dit concept van leegte is nauw verbonden met het idee van afhankelijkheid ontstaan, waarbij alles bestaat in relatie tot andere dingen en niet op zichzelf staat. Het begrijpen van leegte in de Tibetaanse filosofie is bedoeld om tot inzicht te komen in de aard van de werkelijkheid en uiteindelijk lijden te verminderen door het loslaten van vasthoudendheid aan onveranderlijke concepten en ideeën. Het is een centraal concept in het boeddhistische pad naar bevrijding of verlichting.

Het idee dat wat we waarnemen vaak wordt gefilterd door onze persoonlijke ervaringen, overtuigingen en verwachtingen, is in overeenstemming met zowel oosterse als westerse filosofische tradities. In het boeddhisme wordt bijvoorbeeld benadrukt dat onze waarnemingen vaak worden vertroebeld door de sluier van onwetendheid (avidya), wat leidt tot de illusie van een vaststaand zelf en de externe wereld.
In het boeddhisme wordt leegte (sunyata) vaak geassocieerd met de ontkenning van inherent bestaande essenties in dingen. De illusoire aard van de wereld komt voort uit onze neiging om vast te houden aan onjuiste opvattingen over de aard van de realiteit. Het begrijpen van leegte betekent het doorzien van deze illusies en het loslaten van ongegronde concepten, zoals belemmerende overtuigingen.
Gewaarzijn, zoals beoefend in meditatie en mindfulness, wordt vaak gezien als een manier om bewust te worden van onze neiging tot projectie en illusie. Door bewust te zijn van onze gedachten en percepties, kunnen we beginnen te begrijpen hoe onze geest werkt en hoe deze vaak gekleurd is door vooroordelen en conditionering.

Door bewust te zijn van onze projecties en de subjectiviteit van onze waarnemingen, kunnen we een dieper inzicht krijgen in de aard van de geest en de manier waarop we de wereld ervaren.
Over het algemeen suggereert dit perspectief dat bewustwording van de illusoire aard van percepties en het begrip van leegte hand in hand gaan met het ontwikkelen van een helderder en objectiever begrip van de werkelijkheid. Het erkennen van de menselijke neiging tot projectie is een belangrijke stap in dit proces van bewustwording.

Boeddhisme

Sunyata (Leegte)  

In het boeddhisme verwijst leegte niet naar een afwezigheid van inhoud, maar eerder naar het ontbreken van een permanent, onveranderlijk zelf (anatman). Alles in het universum is onderhevig aan verandering en voorwaardelijk ontstaan. Leegte staat voor de onderliggende aard van alle fenomenen, die geen inherent, vaststaand zelf hebben.

Gewaarzijn (Mindfulness) 

Gewaarzijn, of mindfulness (sati in het Pali), is een essentieel onderdeel van het boeddhistische pad. Het betekent bewustzijn van het huidige moment, zonder hechting of aversie. Door mindfulness kunnen mensen de aard van leegte direct ervaren door de veranderlijkheid en voorwaardelijkheid van alle dingen te begrijpen.

Taoïsme

Wu Wei (Niet-handelen)

In het taoïsme wordt leegte vaak geassocieerd met het concept van wu wei, wat niet-handelen betekent. Het suggereert niet zozeer een gebrek aan actie, maar eerder handelen in overeenstemming met de natuurlijke stroom van de Tao, de universele kracht. Wu wei komt voort uit een staat van innerlijke leegte, waarin het ego en persoonlijke verlangens worden verminderd.

Gewaarzijn van de Tao

Gewaarzijn in het taoïsme betreft het zich bewust zijn van de Tao en het handelen in harmonie daarmee. Het is een soort van spontaan en intuïtief weten dat ontstaat wanneer de geest stil en leeg is. In plaats van actief te streven, gaat het om zich overgeven aan de stroom van het leven.

Het voordeel van voorspelbare waarneming

Het is natuurlijk niet de bedoeling om voortdurend te twijfelen aan de realiteitsgehalte van onze waarneming.
Het vermogen om patronen te herkennen en verwachtingen te vormen op basis van eerdere ervaringen stelt ons in staat om efficiënter te functioneren. Het stelt ons in staat om taken en situaties te benaderen met een zekere mate van voorspelbaarheid, wat handig is in het dagelijks leven.
Projectie en het vermogen om te anticiperen op mogelijke gebeurtenissen dragen bij aan onze overleving. Het stelt ons in staat om snel te reageren in situaties en potentiële gevaren te vermijden op basis van eerdere waarnemingen en ervaringen.
Het vermogen om verwachtingen te vormen, gebaseerd op het verleden, draagt ook bij aan zelfbehoud. Het stelt ons in staat om keuzes te maken die waarschijnlijk gunstig zijn op basis van wat we eerder hebben ervaren.
Routinematige verwachtingen bieden vaak een gevoel van stabiliteit en comfort. Ze helpen ons om te gaan met de complexiteit van het leven door een bepaalde mate van voorspelbaarheid te bieden.

Wat anders is dan vroeger is de omvang van de wereldbevolking en de snelle ontwikkeling van de technologie. De technologie maakt het mogelijk om problemen op globale schaal op te lossen of versneld te verergeren. De schaal en snelheid van veranderingen kunnen ons onzeker maken over de toekomst. Kunnen we het ons wel veroorloven om voortdurend in het hier en nu te zijn?

Twee stappen vooruit en een stap achteruit?

Het fenomeen van projectie komt ook bij toekomstverwachtingen naar voren, waarbij individuen hun eigen perspectieven en verwachtingen op de wereld kunnen projecteren, waardoor ze neigen naar te zien van wat ze willen zien. Zien zij in ontwikkelingen de voordelen van leegte en wu wei of zien zij de nadelen?

Als we naar de toekomst kijken, hebben we vaak bepaalde verwachtingen, plannen en ideeën over wat er zal gebeuren. Volgens de filosofie van leegte zouden we moeten erkennen dat deze toekomstige scenario's niet vaststaan en inherent leeg zijn van een permanent, onveranderlijk karakter. Onze gedachten over de toekomst zijn afhankelijk van verschillende factoren, en ze zijn onderhevig aan verandering en onzekerheid.

Dit betekent niet dat planning of vooruitdenken niet zinvol is, maar eerder dat we ons bewust moeten zijn van de voorlopige en conditionele aard van onze toekomstige gedachten. Door deze bewustwording kunnen we flexibeler omgaan met veranderingen en onverwachte gebeurtenissen, zonder ons vast te klampen aan rigide ideeën over hoe de toekomst zou moeten zijn.

In feite kan het begrijpen van de leegte van toekomstige gedachten ook leiden tot een grotere acceptatie van het huidige moment en een verminderde hechting aan specifieke uitkomsten. Het helpt bij het loslaten van de angst voor onzekerheid en het cultiveren van een meer open, niet-bevooroordeelde geest.

Het idee van bevestigingsbias speelt een rol. Progressieven, net als optimisten, zoeken bevestiging voor hun streven naar vooruitgang en het behoud van positieve ontwikkelingen. Conservatieven, vergelijkbaar met pessimisten, kunnen geneigd zijn om bevestiging te zoeken voor hun zorgen over mogelijke negatieve gevolgen van verandering.

In een ogenschijnlijk cyclisch proces van dynamische ontwikkelingen kunnen progressieven geneigd zijn om twee stappen vooruit te benadrukken, met de nadruk op de positieve aspecten van vooruitgang en groei. Ze streven naar een synergetisch evenwicht tussen behoud van het goede en het omarmen van vernieuwing. Conservatieven daarentegen kunnen zich meer richten op de mogelijke risico's en onzekerheden die vooruitgang met zich meebrengt. Ze kunnen de stap achteruit zien als een noodzakelijke waarschuwing tegen onbedoelde gevolgen van verandering en gaan op de rem staan.
Het vermogen om de perspectieven van zowel progressieven als conservatieven te begrijpen, kan leiden tot een meer gebalanceerd en inclusief begrip van de complexiteit van ontwikkelingen, waarbij zowel het nastreven van vooruitgang als het behoud van het goede worden gewaardeerd en afgewogen.

Net zoals leegte suggereert dat alles afhankelijk en veranderlijk is, erkent het bewustzijn van de balans tussen doen en laten (wu wei) dat actie en inactiviteit elkaar aanvullen. Soms is het passend om actief te handelen, terwijl op andere momenten het beter is om te observeren, te reflecteren en schijnbaar niets te doen.

Elkaar evenwaardig bezien geeft ruimte voor (duurzame) samenwerking.

Reflectie op het proces van denken

Wat komt er in je op?

Het is handig om eerst na te denken voordat je spreekt.
Maar komen zinnige gedachten wel in je op als taal?
Het linguïstisch determinisme, zoals voorgesteld door taalkundigen zoals Benjamin Lee Whorf, stelt dat de structuur en het vocabulaire van de taal die we spreken, de manier waarop we denken en onze perceptie van de wereld beïnvloeden. Met andere woorden, het idee is dat taal niet alleen een expressiemiddel is voor onze gedachten, maar ook de manier waarop we denken vormgeven.
Daarmee lijken we uit het oog te verliezen dat zinvol bezig te zijn met ons bewustzijn meer is dan bewust te zijn van taal en dat vormen niet autonoom zijn.
Er zijn twee hoofdvormen van het linguïstisch determinisme.

Sterk linguïstisch determinisme

Dit stelt dat taal niet alleen invloed heeft op, maar zelfs bepaalt hoe we denken. Met andere woorden, als een bepaald concept niet in de taal voorkomt, kunnen we er niet over nadenken. Deze opvatting wordt vaak als te absoluut beschouwd en heeft beperkte empirische ondersteuning.

Zwak linguïstisch determinisme (ook wel bekend als linguïstische relativiteit)

Dit is een meer gematigde opvatting en suggereert dat taal invloed heeft op onze gedachten en percepties, maar niet volledig bepaalt hoe we denken. Het stelt dat verschillen in taalstructuren bepaalde cognitieve verschillen kunnen veroorzaken tussen sprekers van verschillende talen.

Vormgeving van gedachten

Er zijn empirische studies die wijzen op enige invloed van taal op cognitieve processen. Bijvoorbeeld, studies hebben aangetoond dat sprekers van talen met verschillende grammaticale structuren bepaalde concepten op verschillende manieren benaderen. Echter, het idee van absolute determinatie door taal is controversieel en wordt door veel wetenschappers betwist.
Over het algemeen is de consensus in de hedendaagse taalkunde dat terwijl taal een invloed heeft op onze gedachten, het niet de enige factor is die ons denken bepaalt. Er zijn andere factoren zoals ervaring, cultuur en individuele verschillen die ook een rol spelen in de vorming van onze gedachten. 

Taal kan als een krachtig gereedschap dienen voor expressie en communicatie, maar het lijkt niet allesbepalend te zijn voor ons denken.
Meditatie is het meest effectief is wanneer je je oefent in het wel laten opkomen van gedachten, maar dat je jezelf traint in het niet aandacht geven daaraan. Wanneer je ook nog eens zonder een gericht doel mediteert geef je jezelf of jouw bewustzijn de kans om ook niet talige ingevingen de revue te laten presenteren. 

Mindfulnessmeditatie

Meditatie, vooral in de vorm van mindfulnessmeditatie, richt zich vaak op het cultiveren van een open en niet-oordelende aandacht voor het huidige moment, inclusief de gedachten die opkomen. In plaats van zich te identificeren met gedachten of erop te reageren, worden meditatiebeoefenaars aangemoedigd om een staat van bewustzijn te ontwikkelen waarin ze gedachten kunnen observeren zonder erin meegezogen te worden.
Mindfulnessmeditatie traint het vermogen om gedachten te laten opkomen en te gaan zonder er te veel aandacht aan te schenken. Het doel is niet om gedachten volledig te stoppen, maar eerder om een bewustzijn te ontwikkelen dat ruimte creëert tussen de gedachten en het bewustzijn zelf. Door deze praktijk kan men een dieper inzicht krijgen in de aard van de geest en een meer ontspannen relatie ontwikkelen met gedachten en emoties.
Het mediteren zonder een gericht doel, soms aangeduid als open meditatie of vrije meditatie, kan ook de ruimte creëren voor niet-talige ingevingen of ervaringen. Zonder een specifiek doel kan het bewustzijn zich openen voor wat zich van nature voordoet, inclusief niet-talige aspecten van ervaring zoals sensaties, emoties of intuïtieve inzichten.
Over het algemeen kan meditatie een krachtig hulpmiddel zijn om de relatie tussen gedachten en bewustzijn te verkennen en te veranderen. Het stelt mensen in staat om een dieper begrip van zichzelf te ontwikkelen en om met meer helderheid en kalmte op gedachten te reageren.
De grondhouding van mindfulness, met zijn nadruk op het cultiveren van een open en niet-oordelende aandacht voor het huidige moment, vindt zijn wortels in verschillende Oosterse filosofieën en contemplatieve tradities. Hier zijn enkele voorbeelden.

Boeddhisme

Mindfulnessmeditatie heeft sterke banden met het boeddhisme. Het Boeddhisme benadrukt het belang van aandachtig zijn voor het huidige moment om lijden te begrijpen en uiteindelijk te transcenderen. Mindfulness, zoals beoefend in de vipassana-traditie, is gericht op het ontwikkelen van inzicht in de aard van de geest en ervaring.

Zen

Zenboeddhisme, een stroming binnen het boeddhisme, benadrukt het directe ervaren van de werkelijkheid zonder intellectuele tussenkomst. Zazen, de zitmeditatie in het Zenboeddhisme, deelt veel principes met mindfulnessmeditatie, waaronder de focus op de ademhaling en het observeren van gedachten zonder eraan vast te houden.

Taoïsme

Het Taoïsme, met zijn nadruk op het volgen van de natuurlijke stroom van de Tao, heeft ook overeenkomsten met mindfulness. Het idee van Wu Wei (niet-doen) in het Taoïsme suggereert een actie die spontaan en moeiteloos is, wat vergelijkbaar kan zijn met het niet vastklampen aan gedachten in mindfulnesspraktijken.

Hindoeïsme

In de yogatraditie van het Hindoeïsme is er ook aandacht voor meditatieve praktijken die gericht zijn op het beheersen van de geest en het bereiken van een staat van bewustzijn die voorbijgaat aan identificatie met gedachten.
Over het algemeen delen veel Oosterse filosofieën de opvatting dat het cultiveren van bewustzijn, aandacht en inzicht in het huidige moment een essentieel onderdeel is van persoonlijke transformatie en spirituele groei. Mindfulness, zoals het tegenwoordig wordt beoefend, heeft elementen uit verschillende van deze tradities geïntegreerd in een toegankelijke en vaak seculiere vorm. Het is ontdaan van specifieke religieuze contexten en rituelen. Mindfulnessmeditatie kan worden onderwezen en beoefend zonder enige verbinding met een bepaalde godsdienst of spirituele traditie. Hierdoor is het toegankelijk voor mensen met diverse achtergronden en overtuigingen, en wordt het vaak geïntegreerd in contexten zoals gezondheidszorg, onderwijs en psychologie als een techniek voor het bevorderen van welzijn en stressvermindering.

Stilte en reflectie

Het is functioneel om stil zijn te oefenen omdat stilte het bewustzijn de kans geeft om te reflecteren. Reflectie is ruimer dan denken. Het is ook ruimer dan afwegen. Het is de mogelijkheid om al de bronnen die jou ter beschikking staan een kans te geven om gehoord te worden.

Zie ook: betaal niet te veel voor meditatie en mindfulness.


Betaal niet te veel voor meditatie en mindfulness

Betalen voor stilzitten?

Wie shopt op Internet naar cursussen meditatie of mindfulness vindt veel kostbare cursussen, bijvoorbeeld 900 euro voor acht dagdelen van 3 uur. Het doet een beetje denken aan betalen voor gebakken lucht. Het wezen van wat deze cursussen leren is een stille plek te vinden in jezelf door tot ontspanning te komen, jouw adem te volgen en wat misvattingen te voorkomen. Dat kan uiteraard ook gratis en of het volgen van een cursus daarbij blijvend helpt is nog maar de vraag.
Je kunt tijdens de oefeningen allerlei blokkades tegenkomen en je zou jezelf of de begeleiders de vraag moeten stellen of je eraan toe bent om deze blokkades eerlijk onder ogen te zien en indien ja, of de begeleiders dan wat voor je kunnen betekenen.

Veel mensen vinden het lastig om de discipline op te brengen om dagelijks 1 of 2 keer een 15-30 minuten stil te houden. In groepsverband en gedwongen om een dure cursus te laten renderen lijkt sommigen effectiever. Dat kan zo zijn, maar overweeg dan ook eens de aanschaf van een boek over meditatie. Een goed voorbeeld is: Paula van Cuilenburg. De stille plek in jezelf, meditatie in de psychosynthese (bol.com).
Een waarschuwing is op zijn plaats. Van Cuilenburg schrijft het volgende.

Contra-indicaties

Voor mensen die een neiging hebben tot dissociatie - de beleving buiten je eigen gevoelswereld of buiten je lichaam te staan - is meditatie niet geschikt. Zij beleven zichzelf alsof ze in een droom leven. Soms ervaren ze de buitenwereld als onwerkelijk. Relaxatieoefeningen, het systematisch aanleren van lichamelijke en mentale ontspanning, kan leiden tot toename van de klachten. Dit betreft ook meditatie.

Valkuilen

Bij meditatie kun je verbinding maken met het hogere onbewuste (zie het `ei-diagram' op p. 36). 'Hogere' energieën zoals inspiraties en intuïtieve ingevingen kunnen vrijkomen. Soms echter kan een wens of drijfveer uit het middelste of lagere onbewuste opgevat worden als een hoger ideaal dat nagestreefd moet worden. Persoonlijke motieven waarin uitsluitend sprake is van eigen belang, kunnen aangewend worden als hogere spirituele motieven. Goed onderscheid is dan nodig. Belangrijk hierbij is het antwoord op de vraag of 'de ontvangen boodschap, het nieuwe inzicht bijvoorbeeld, dienend is voor het grotere geheel, voor de gehele mensheid'.
Tot zover Cuilenburg.

Een goede plek om te mediteren is een kerk. In veel kerken kun je ook buiten de missen terecht en je kunt er ook afspreken met anderen om gezamenlijk te mediteren en daarna iets gezelligs te gaan doen.
Bezoekers van de katholieke kerk doen al decennia op zondag eigenlijk niets anders. Ze volgen op zondag drie kwartier de mis en nemen daarna een bak koffie of een pintje in het locale café.
Natuurlijk is het zo dat de meeste kerkgangers niet mediteren tijdens de mis, maar de tijd gebruiken om van alles te overdenken of te luisteren naar de voorganger. Dat is wezenlijk anders dan mediteren omdat mediteren mede inhoudt om gepaste afstand te houden van de binnenvallende eigen of andermans gedachten en gevoelens.

Het is eigenlijk doodzonde dat in ons land de kerken leeg staan en de voorgangers zo weinig genegen zijn om de betekenis van de wekelijkse rituelen in begrijpelijke taal en in eerlijke bescheidenheid uit te leggen. Als zij aansluitend op een gewone mis de kerk beschikbaar zouden houden voor mediterenden zou dat meerdere functies in één keer verenigen.
De beste ervaringen in het leven zijn simpel en gratis en stellen in wezen niets voor, maar kunnen een wereld van verschil maken.

In het magazine Vorm & Leegte een interview met Urgyen Sangharakshita, grondlegger van het westers boeddhisme. Hij vindt het jammer dat mensen mindfulnesstraining los volgen van de juiste levensweg, dat Dharma genoemd wordt. In het boeddhisme wordt de nadruk gelegd op het begrijpen van de aard van het lijden (dukkha) en het streven naar verlichting door middel van persoonlijke ervaring en inzicht. Het gaat niet zozeer om het volgen van rigide leefregels, maar om het ontwikkelen van wijsheid, compassie en het overwinnen van de begeerten en onwetendheid die lijden veroorzaken.

In het boeddhisme zijn er verschillende sets van voorschriften en ethische principes, maar de meest bekende zijn de vijf voorschriften en de achtvoudige weg. De vijf voorschriften zijn de volgende. 
  1. Onthoud je van het doden van levende wezens. 
  2. Onthoud je van het nemen van wat niet gegeven is (d.w.z. stelen). 
  3. Onthoud je van seksueel wangedrag en ongepast gedrag. 
  4. Onthoud je van het vertellen van leugens.
  5.  Onthoud je van het gebruik van verdovende middelen en alcohol.

Dit zijn de acht simultane stappen van het edel achtvoudige pad van de levensweg.
Het ontwikkelen van wijsheid door gelijktijdig het volgende te doen.

  1. Juist zien (vanuit het realiseren dat het pad bijvoorbeeld tot het einde van de angst voor bv lijden, onderscheid en verandering leidt).
  2. Juist denken (bv vanuit de juiste intentie handelen).

    Het ontwikkelen van een ethische levensstijl, van deugd door het volgende.

  3. Juist spreken (bv niet roddelen of oordelen).
  4. Juist handelen (bv geen onrecht begaan).
  5. Juist levensonderhoud (bv niet geld verdienen ten koste van anderen).

    Meditatie.

  6. Juiste inspanning (bv met voldoende inzet en oprechte motivatie).
  7. Juiste opmerkzaamheid (bv alert zijn in het hier en nu).
  8. Juiste concentratie (bv de focus hebben op het hier en nu).

Een dialoog is ook belangrijk in het boeddhisme. De Boeddha moedigde zijn volgelingen aan om zijn leringen kritisch te onderzoeken en niet blindelings te accepteren. Het is een proces van het stellen van vragen, reflecteren, mediteren en het ontwikkelen van persoonlijk inzicht. Een leraar-studentrelatie of een spirituele gemeenschap kan een rol spelen in deze dialoog, waarbij ervaringen en inzichten worden gedeeld en besproken.

Deepak Chopra onderscheidt op basis van de Vedanta zeven bewustzijnsniveaus. De eerste drie zijn slapen, dromen en waken. In het vierde bewustzijnsniveau wordt een aanzet gemaakt via meditatie naar synchronisch leven.
"De vierde bewustzijnstoestand doet zich voor wanneer we voor even de ziel aanschouwen, als we transcenderen, als we, ook is het maar een fractie van een seconde, helemaal rustig en stil worden en ons bewust worden van de getuige in ons. Hierin kunnen we terechtkomen tijdens meditatie, op het moment dat we een 'gat' of leegte ervaren, dat moment van stilte tussen gedachten". De laatste drie bewustzijnsniveaus zijn het universele ego, het niveau van de oorzaak en het effect, waarbij alle gebeurtenissen en ervaringen verbonden zijn en het hoogste niveau van bewustzijn, waarbij er geen afgescheidenheid meer is tussen het individu en het universum en waarbij men zich bewust is van het onveranderlijke, tijdloze en oneindige aspect van het Zelf.

Voor het bevorderen van eenheidservaringen hoeven we niet het leed van de hele wereld op onze schouders te nemen, maar we kunnen wel een liefdevolle grondhouding aannemen, een uitgangspunt om de wereld te benaderen.

Siddhartha Gautama Boeddha, de grondlegger van het boeddhisme, riep op om te mediteren op de kracht van liefde en wel op de vier onmetelijke krachten die in alles en iedereen bestaan.

  1. Maitri, liefdevolle betrokkenheid: het verlangen om geluk te brengen aan alle levende wezens met bewustzijn.
  2. Karuna, compassie: het streven om alle levende wezens te bevrijden van hun pijn.
  3. Mudita, meevoelende vreugde: de blijdschap om het geluk van anderen.
  4. Upeksha, gelijkmoedigheid: een evenwichtigheid die ons in staat stelt evenveel en zonder onderscheid van alle levende wezens te houden. 

Boeddhistische principes kunnen als volgt worden toegepast in de praktijk. 

  • Meditatie. Meditatie is een belangrijke praktijk in het boeddhisme en kan helpen om de geest te kalmeren en te focussen. Dit kan bijvoorbeeld worden toegepast door dagelijks een paar minuten te mediteren om meer bewust te worden van je gedachten en emoties. 
  • Compassie. Compassie is een kernprincipe in het boeddhisme en houdt in dat je probeert het lijden van anderen te verminderen. Dit kan bijvoorbeeld worden toegepast door vriendelijk te zijn tegen anderen, vrijwilligerswerk te doen of te doneren aan een goed doel. 
  • Mindfulness. Mindfulness houdt in dat je je bewust bent van het huidige moment en je aandacht richt op wat er nu gebeurt, zonder oordeel. Dit kan bijvoorbeeld worden toegepast door tijdens een wandeling in de natuur je te concentreren op je ademhaling en de sensaties in je lichaam. 
  • Eerbied voor alle levende wezens. Het boeddhisme leert dat alle levende wezens waardevol zijn en gerespecteerd moeten worden. Dit kan bijvoorbeeld worden toegepast door geen vlees te eten of een vegetarische levensstijl te volgen. 
  • Geweldloosheid. Het boeddhisme pleit voor geweldloosheid en het oplossen van conflicten door middel van dialoog en begrip. Dit kan bijvoorbeeld worden toegepast door niet te reageren op boze uitbarstingen van anderen en in plaats daarvan te proberen te begrijpen wat er achter hun woede zit.

Kan meditatie de wereld redden?

Beoefenaars van Transcendente Meditatie (TM) roepen het al jaren: wanneer het aantal mediterenden een bepaald minimum aantal overstijgt, zal meditatie invloed hebben op het heil der wereld.
Dat nobele streven lijkt niet te worden gestaafd door de hedendaagse realiteit, maar het is waarschijnlijk dat TM een effectieve behandeling biedt bijvoorbeeld bij een te hoge bloeddruk.
Osho en Eckhart Tolle zijn eveneens voorstander van meditatie, maar hekelen de hoge ambities van TM. Door meditatie of bij mindfulness sta je stil bij jouw ademhaling en neem je als het ware afstand van het denken. Gedachten en gevoelens komen op, je accepteert ze, je volgt en vormt ze niet tot een logische reeks, maar je laat ze weer gaan. Je geeft ze zo min mogelijk aandacht. Je probeert getuige te zijn van interne processen door bewust te ervaren van het hier-en-nu.
De bij herhaling opgeroepen stilte maakt het mogelijk om steeds beter waar te nemen hoe relatief de waarheid van het ego en van de gedachten en emoties is. Je hebt steeds minder de neiging om je daarmee te identificeren. Hetzelfde effect heeft het op de manier waarop je naar anderen kijkt. Daardoor wordt het gemakkelijker een verbinding te voelen met die ander, zelfs met andere levende wezens dan mensen.
Als meer mensen op deze wijze zich openstellen voor de werkelijkheid wordt daarmee de kans groter dat er beter gecommuniceerd wordt wat mensen werkelijk willen. En die oprechte wensen zijn meestal niet zo schadelijk: bijvoorbeeld autonomie en verbinding of wat abstracter: vrijheid en liefde. Seks, macht, status, geld, entertainment zijn daarbij slechts middelen, geen doelen. Door de interne afstand die een meditatief ingesteld mens leert houden tot zijn behoeften wordt de kans kleiner dat hij de belangen van de ander over het hoofd ziet.
Mediteren helpt bij het leren zien van het onderscheid tussen de momenten waarop gehandeld moet worden en waarop niet gehandeld moet worden. Chinezen noemen dit "wu wei": doen door niet te doen.

Het wezenlijke verschil tussen TM en Tolle is dat TM de suggestie wekt dat mediterenden een kracht opwekken en dat Tolle slechts "belooft" dat iemand die zich open stelt vanzelf binnenkrijgt wat relevant voor zijn of haar leven is. Maar laat die relevantie je niet blind maken voor fundamentele weeffouten in de opzet van een samenleving. Een mindvolle berusting in "Het is zoals is het is" is geen aanbeveling om passief te blijven bij constatering van structureel leed of onrecht.

Meer lezen? Klik op Osho of Tolle of kijk bij Tim Parks:
Tim Parks: leer ons stil te zitten (bol.com).

Zie ook de valkuilen bij meditatie en spirituele groei.

Populair in de laatste week

Alle labels van het blogspot

#metoo (2) aanbevolen (15) aandacht (9) aanraken (2) aanwezigheid (4) achterdocht (2) ADHD (2) afhankelijkheid (3) afstand nemen (6) agnost (4) agressie (2) alcoholisme (4) altruïsme (6) ambitie (2) ander (1) angst (22) apofatisch (9) authenticiteit (9) autisme (1) autonomie (5) balans en evenwicht (51) begeerte (1) behoefte (5) belangen (10) belemmerende overtuigingen (10) beoordelen (5) beslissen (2) betrokkenheid (5) betrouwbaarheid (2) bewustwording (12) bewustzijn (26) bezinning (1) bindingsangst (3) bioscoopfilm (7) biseksualiteit (1) blijdschap (3) bodhisattva (2) boeddhisme (9) boek (162) boosheid (2) brein (2) burn-out (2) communicatie (16) compassie (10) competentie (4) competitie (14) complottheorie (3) constructief gesprek (4) consumeren (2) coping (2) creativiteit (3) crisis (7) dans (6) daten (5) deflexie (1) demagogie (4) denken (12) denkfouten (5) deugd (9) deugdzaamheid (1) diagnose (4) dialoog (10) dieren (4) discipline (1) dooddoener (6) drama (3) drie-eenheid (6) drogredenen (7) drugsgebruik (5) DSM (4) dualisme (5) duurzaamheid (5) echt (4) eenheid (33) eenzaamheid (8) ego (45) eigenschappen (2) eigenwaarde (5) emancipatie (5) emergentie (2) emotie (13) empathie (5) en-en (23) endogene depressie (1) energie (13) erkenning (8) ethiek (9) etiquette (6) evenwaardigheid (51) evolutie (23) faalangst (1) fabel (1) feedback (2) filmpje (79) filosofie (18) fraude (9) Freud (2) functioneren (4) gebreken (1) gedragsverandering (5) geduld (2) geest (3) geheugen (3) gekwetstheid (6) geld (5) gelijk hebben of gelijk krijgen (7) gelijkmoedigheid (4) geloven (18) geluk (34) genade (5) genot (1) Gestalt (1) Getuige (5) gevoelens (35) gezag (1) gezichtsverlies (3) gezondheid (5) gezondheidszorg (1) GGz (2) go with the flow (2) God (41) goedgelovigheid (3) gokken (1) grenzen (9) hechting (1) heelheid (8) hersenen (4) hier en nu (8) holisme (2) hoofdzonde (3) humor (12) ideaalbeeld (2) identificatie (10) identiteit (13) ik-boodschap (1) illusie (12) imago (1) individualisme (5) innerlijke vrijheid (17) integriteit (3) Intelligent Design (1) Internet (3) intrinsieke waarde (1) intuïtie (8) InZicht (12) islam (2) jaloezie (4) jeugd (1) jezelf worden en zijn (12) jongeren (3) karakter (2) katafatisch (1) kenmerken (2) kiezen (10) kind (13) kosten (1) kracht (6) Krishnamurti (2) kuddegedrag (1) kunstmatige intelligentie (2) kwakzalverij (1) kwaliteit (16) kwetsbaarheid (5) l (1) leegte (15) leiderschap (4) leugens (9) levensfase (3) levenskunst (8) levensvragen (3) levensweg (3) licht (3) liefde (97) liefdesverdriet (3) lijden (1) loslaten (20) macht (23) machtsstrijd (9) magisch denken (7) man-vrouw verschillen (11) mannelijkheid (2) mannen (1) media (2) meditatie (14) metacommunicatie (8) metafoor (2) metafysica (5) milieu (1) mindfulness (4) misbruik (4) model (1) moraliseren (1) motto (1) mystiek (5) nabijheid (2) narcisme (4) natuur (5) negatie (16) neti neti (3) niet doen (22) NLP (1) non-duaal bewustzijn (6) non-dualiteit (41) omdenken (7) omgangsregels (3) onderwijs (3) onderzoek (8) ongelukkig zijn (4) onmacht (2) onrust (2) ontrouw (1) ontwikkeling (10) onverwerkt kindertrauma (3) oordeel (18) opvoeding (8) orgasme (2) Osho (6) ouderen (5) overgave (4) overheid (1) overvloed (6) panpsychisme (1) pantheïsme (1) paradox (27) Pareto principe (1) partnerkeuze (6) passie (2) pedagogie (2) perfectie (2) personeelsbeleid (2) persoonlijkheid (6) persoonlijkheidsstoornis (3) pesten (1) Peter principle (1) pijnlichaam (8) politiek (10) populair (11) positieve (11) privacy (1) processie (1) projectie (9) psychiatrie (4) psychofarmaca (1) psychotherapie (1) puberen (1) reïncarnatie (2) relatie (17) relatievaardigheid (5) respect (32) rijkdom (2) rol (4) romantiek (5) rust (5) ruzie (5) samensmelten (10) schaamte (2) scheiden (2) schizofrenie (1) schouwen (6) schrijfdrang (1) schuld (3) schuldgevoel (2) seks (14) selectie (3) sociale druk (4) somberheid (1) spel (3) spiegelogie (4) spijt (1) spiritualiteit (51) spreekwoorden (1) sprong (1) statistiek (1) status (1) sterven (5) stilte (15) straling (1) strategie (1) stress (5) synchroniciteit (14) taal (16) Taoïsme (18) tederheid (1) Tegenwoordigheid (2) The Secret (2) The Work (1) therapie (1) tijdgeest (5) toeval (5) Tolle (18) transcenderen (6) transformatie (5) transparantie (2) trend (2) tunnelvisie (1) twijfel (5) verandering (2) verantwoordelijkheid (12) verbinding (33) verdriet (2) vergeten (2) verlangen (5) verlatingsangst (1) verleiding (3) verlichting (14) verliefdheid (4) verlies (1) vermijding (1) vermoeidheid (1) verslaving (7) vertrouwen (18) verveling (2) verwondering (2) vicieuze cirkel (1) video (1) voeding (1) voelen (3) volgzaamheid (1) vragenlijst (2) vreugde (2) vrije wil (6) vrijen (3) vrijheid (90) waarheid (26) waarneming (7) ware (8) wederkerigheid (6) welzijn (7) wezen (2) wijsheden (10) wilskracht (2) woede (2) wu wei (23) yin en yang (4) zelfbeheersing (3) zelfbevestiging (3) zelfbewustzijn (8) zelfdoding (4) zelfkennis (12) zelfkritiek (1) zelfoverschatting (2) zelfrealisatie (12) zelfvertrouwen (5) zelfverwerkelijking (2) zelfwaardering (5) Zen (2) ziel (14) Zijn (11) zin van het leven (10)