Posts tonen met het label angst. Alle posts tonen
Posts tonen met het label angst. Alle posts tonen

Een rijk maar overzichtelijk gevoelsleven

Gevoelens grijpen of begrijpen?

In onze complexe emotionele wereld proberen we vaak grip te krijgen op onze gevoelens en ervaringen. Sommigen hanteren een tweedeling, waarbij angst en liefde als primaire emoties worden beschouwd. Hoewel deze benadering eenvoudig lijkt, kan het riskant zijn om de nuance uit het oog te verliezen. Dit artikel verkent het dilemma tussen eenvoudige tweedeling en het belang van nuance in het begrijpen van onze gevoelens en emoties. Een emotie is een gevoel dat je (bewust of onwillekeurig) laat zien.

Het risico van een te simpele tweedeling

Angst en liefde

Sommige mensen vinden het comfortabel om het scala van menselijke gevoelens te reduceren tot twee hoofdcategorieën: angst en liefde. Deze benadering biedt eenvoud en helderheid, maar loopt het risico belangrijke nuances te verliezen. De uitdrukking "al het goede komt in drieën" suggereert niet voor niets dat zaken die in groepen van drie verschijnen, vaak als completer of bevredigender worden beschouwd.
Door vast te houden aan een strikte tweedeling, kunnen we het gevaar lopen de complexiteit van onze gevoelens en emoties te onderschatten en er daarmee niet meer mee in contact kunnen komen. Emoties zoals blijdschap, verdriet, vreugde, en verwondering dragen allemaal subtiele verschillen en unieke aspecten die belangrijk zijn voor een volledig begrip van onszelf.

De kracht van nuance

Het leven is inherent vol van nuance, en onze gevoelens weerspiegelen deze rijkdom. Het streven naar een gedifferentieerder begrip van wat we voelen, stelt ons in staat om dieper in te gaan op onze ervaringen. Door nuances te erkennen, kunnen we onderscheid maken tussen verschillende gradaties van gevoelens, wat ons helpt onze reacties beter te begrijpen en beheren.

Geef ook de ander emotionele ruimte

Wanneer je denkt dat er maar twee bronnen van gevoelens zijn dan kijk je ook zo naar de ander. Stel de ander heeft kritiek op jou en jij denkt alleen maar "waar is die ander bang voor?". Of een ander doet vriendelijk tegen je en je vraagt jezelf af of dat liefde is.
Wanneer de ander jou zelf zo zou bekijken dan is het niet moeilijk voor te stellen dat het bij jou weerstand oproept. Dus wat jij niet wilt dat jou geschiedt, doe dat ook de ander niet. Een ander weet zelf het beste welke gevoelens in hem of haar leven. Ga andermans gevoelens niet vertalen in andere gevoelens. Twijfel je toch, dan kun je altijd nog een open vraag stellen of vragen "wat maakt jou onrustig?".

De balans tussen verstand en gevoel

Een optimaal leven vereist een evenwichtige afstemming tussen verstand en gevoel. Het begrijpen van onze gevoelens met nuance stelt ons in staat om ze niet alleen te ervaren, maar ook om ze te begrijpen en te kanaliseren en eventueel te uiten. Het vermogen om ons emotionele spectrum te omarmen zonder in eenvoudige tweedelingen te vervallen, vergroot onze emotionele intelligentie.

Investeer in nuance

Omarm de complexiteit van je gevoelens en investeer tijd in het verkennen van de nuances. Sta jezelf toe de verschillende facetten van vreugde, verdriet, liefde en andere emoties te begrijpen. Dit proces zal niet alleen je zelfkennis vergroten, maar ook je vermogen om op een gezonde manier met emoties om te gaan.
Vraag je af van alle gevoelens die je zou kunnen onderscheiden wat deze zouden kunnen hebben veroorzaakt. Wanneer je je niet goed voelt, vraag je dan af wat je schuldig doet voelen, wat je verdrietig doet voelen, wat je kwaad maakt. Tien tegen een dat je vervolgens wel weet wat je voelt, zolang je deze gevoelens maar niet in één keer wilt voelen. Gevoelens vragen niet om een samenvatting. Ze vragen om erkenning en doven vervolgens meer of minder snel uit.

Ieder mens is vrij om zelf te kiezen hoeveel gevoelens hij of zij wil onderscheiden. Een breed geheel vormen deze negen gevoelens: angst, boosheid, blijdschap, verdriet, schuldgevoel, vreugde, liefde, verwondering en onrust. Wees voorzichtig met het zoeken naar een ranking in deze reeks. Gevoelens kunnen naast elkaar bestaan, soms na elkaar en soms in een andere volgorde.

Ten slotte

Hoewel een tweedeling in angst en liefde een aantrekkelijk eenvoudig perspectief lijkt, is het belangrijk om de waarde van nuance in emoties te erkennen. Een evenwichtige benadering waarbij je zowel je verstand als je gevoelens aanspreekt, biedt een rijkere ervaring van het leven en een dieper begrip van jezelf.


Het risico en helende vermogen van verhalen

Worstelen met gedachten

Het vermogen om verhalen te verzinnen en te delen over wat er zich afspeelt in de menselijke geest kan zowel een last als een zegen zijn, afhankelijk van hoe het wordt ervaren en toegepast.
Aan de ene kant kan het delen van angstige gedachten en fantasieën een helende werking hebben. Door ze te delen, kunnen mensen een gevoel van opluchting ervaren en zich minder alleen voelen in hun angsten. Dit kan leiden tot verbinding en begrip tussen mensen, en kan zelfs leiden tot het vinden van oplossingen of copingmechanismen voor de problemen waarmee ze worden geconfronteerd.
Aan de andere kant is er inderdaad een risico dat het delen van angstige gedachten en fantasieën kan leiden tot het versterken van die angsten, vooral als mensen geloven dat hun gedachten werkelijkheid kunnen worden. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel van angst en negatieve gedachten, waardoor de mentale gezondheid van mensen kan verslechteren.

De balans tussen praten en luisteren

Het is belangrijk om een balans te vinden tussen het delen van gedachten en gevoelens en het vermogen om grenzen te stellen en zelfzorg toe te passen. Luisteren naar anderen is een waardevolle daad van mededogen, maar het is ook belangrijk om te weten wanneer het nodig is om jezelf te beschermen tegen negatieve invloeden.
Communicatie en begrip zijn cruciaal in deze processen. Het kan nuttig zijn om duidelijk te communiceren over grenzen en behoeften, zowel voor degenen die hun gedachten delen als voor degenen die luisteren. Zo kan de kracht van verhalen en het delen van ervaringen worden benut op een manier die helend en versterkend is voor alle betrokkenen.

Boeken over verhalen

Er zijn boeken met verschillende perspectieven en benaderingen die ingaan op de functie en werking van verhalen.

"De schrijfbibliotheek (bol.com). Storytelling in 12 stappen. Op reis met de held" door Mieke Bouma.
In dit boek wordt het concept van de 'heldenreis' uitgelegd, waarbij de structuur van verhalen wordt onderzocht aan de hand van twaalf stappen. Het biedt praktische tips en oefeningen voor het schrijven en vertellen van verhalen.

"Het Geheim Van De Schrijver (bol.com). Over de kunst van het schrijven en de magie van het verhalen vertellen" door Renate Dorrestein.
Dit boek behandelt verschillende aspecten van het schrijven en vertellen van verhalen, waaronder het ontwikkelen van personages, het creëren van spanning en het vinden van inspiratie.

" Narratieve therapie in de praktijk (bol.com). De zoektocht naar de betekenis van mensen" door Michael White en David Epston.
Hoewel dit boek zich meer richt op de therapeutische toepassing van verhalen, biedt het waardevolle inzichten in hoe verhalen kunnen worden gebruikt om betekenis te geven aan mensen hun ervaringen en om verandering te bewerkstelligen.

Onze voortdurende zoektocht naar balans in autonomie en verbondenheid

Ego en magisch denken

Gedurende heel ons leven blijven we zoeken naar comfortabele vrijheid en verbondenheid. Zowel comfort als vrijheid als verbondenheid kunnen respectievelijk saai, eenzaam of beklemmend zijn. Het is deel van onze psychosociale ontwikkeling om deze gevolgen met vallen en opstaan te ervaren en daarin een balans te vinden.

Wetenschapper Erikson beschreef de tweede fase van zijn ontwikkelingsmodel van kinderen als de 'autonomie versus schaamte en twijfel' fase, die typisch optreedt rond de leeftijd van 1,5 tot 3 jaar.
Tijdens deze fase beginnen kinderen hun onafhankelijkheid en autonomie te verkennen. Ze willen controle uitoefenen over hun omgeving, nemen beslissingen en ontwikkelen een gevoel van wilskracht. Deze periode wordt vaak gekenmerkt door nieuwsgierigheid, exploratie en het verlangen om de wereld te begrijpen.

Angst en opwinding

Het conflict tussen het verlangen naar autonomie en de vrees voor afwijzing kan spanning veroorzaken. Kinderen willen ontdekken en grenzen verleggen, maar zijn ook gevoelig voor de reacties van de belangrijke volwassenen in hun leven.
De manier waarop ouders reageren op de onafhankelijkheidsdrang van hun kinderen is cruciaal. Ouders die positieve ondersteuning bieden en ruimte geven voor exploratie, helpen bij het opbouwen van een gezonde autonomie. Aan de andere kant kunnen strenge beperkingen of kritiek leiden tot gevoelens van schaamte en twijfel.
Hoe kinderen deze fase doorkomen, heeft invloed op de ontwikkeling van hun ego. Een positieve ervaring tijdens deze fase kan bijdragen aan een gevoel van competentie en zelfvertrouwen, terwijl negatieve ervaringen kunnen leiden tot gevoelens van schaamte en twijfel.
Het is normaal dat kinderen een mengeling van angst en opwinding ervaren terwijl ze hun autonomie ontdekken. Een gezonde ontwikkeling van het ego omvat het vermogen om onafhankelijkheid te verkennen terwijl er een veilige basis is om op terug te vallen. Ouders en verzorgers spelen een sleutelrol in het ondersteunen van deze ontwikkeling door het bieden van liefdevolle begeleiding en het aanmoedigen van de groei van het kind op een manier die passend is voor de leeftijd en de individuele behoeften.

Blijvende zoektocht naar balans

Sociale en culturele factoren spelen een belangrijke rol in het vormgeven van verwachtingen rond vrijheid en verbondenheid. Culturele waarden en normen beïnvloeden hoe mensen de balans tussen individualiteit en gemeenschap ervaren en nastreven.
In intieme relaties kan de balans tussen vrijheid en verbondenheid een voortdurende uitdaging zijn. Het behouden van autonomie binnen een relatie, het respecteren van elkaars ruimte en behoeften, en tegelijkertijd emotionele nabijheid en steun bieden, vereist bewuste inspanningen en communicatie.
Individuen streven vaak naar persoonlijke groei en zelfrealisatie gedurende hun leven. Soms kan dit proces vereisen dat men nieuwe ervaringen opdoet, risico's neemt of onafhankelijke keuzes maakt, wat op gespannen voet kan staan met de behoefte aan stabiliteit en verbondenheid.
Het leven zelf is dynamisch en onderhevig aan verandering. Wat iemand op een bepaald moment als de juiste balans ervaart, kan in een andere levensfase anders zijn. De uitdaging ligt vaak in het aanpassen aan veranderende omstandigheden en behoeften.

Het vinden van een gezonde balans tussen vrijheid en verbondenheid vereist zelfreflectie, open communicatie in relaties en het vermogen om flexibel om te gaan met de “evolutie” van behoeften en omstandigheden. Waren het in onze kindertijd onze ouders die ons, als het goed is, ondersteunden, nu we volwassen zijn is het de evenwaardigheid in contact met anderen die ons prettig en gezond doet ontwikkelen.

Te vaak angst voor de dood

Irreële angst voor een straf van God

Voor de meeste mensen die midden in het leven staan is het leven te mooi om te verliezen. Maar de kwaliteit van leven wordt soms vergald door een sluimerende angst voor de dood, terwijl er geen enkele directe aanleiding voor lijkt te zijn.
De dood is een universele menselijke ervaring en het is natuurlijk dat het concept ervan vragen en angst kan oproepen. Religie kan mensen troost en houvast bieden door middel van spirituele hoop en een geloof in een betekenisvolle voortzetting na de dood. Veel religies bieden een concept van het hiernamaals, waarin de beloning of bestraffing van individuen na de dood wordt bepaald. Voor sommige gelovigen kan dit geloofsaspect een gevoel van angst of onzekerheid met zich meebrengen met betrekking tot de dood en wat er daarna komt.
Er zijn verschillende psychologische en theologische perspectieven die verbanden leggen tussen de angst voor de dood en religieuze opvattingen over goddelijke straf. Hoewel deze perspectieven niet allemaal dezelfde verklaringen geven, bieden ze inzicht in mogelijke associaties tussen de twee fenomenen. Hier zijn enkele voorbeelden.

  1. Terror Management Theory. Deze psychologische theorie suggereert dat mensen hun sterfelijkheid onder ogen zien en een diepgewortelde angst voor de dood hebben. Religie en geloof in een goddelijke straf kunnen dienen als een psychologisch afweermechanisme om deze angst te verminderen. Het geloof in een leven na de dood, hemelse beloningen en straffen kan een gevoel van controle en veiligheid bieden in het licht van de onvermijdelijke dood.
  2. Theologische opvattingen. Binnen bepaalde theologische kaders wordt de angst voor de dood in verband gebracht met religieuze opvattingen over goddelijke straf en beloning. Sommige religieuze tradities geloven dat het hiernamaals een plaats is waar beloningen en straffen worden uitgedeeld op basis van iemands daden en geloof. Deze overtuigingen kunnen de angst voor de dood vergroten, omdat ze het idee versterken dat de dood een overgang is naar een oordeelsvolle sfeer.

Het is relevant om te benadrukken dat er binnen verschillende religies en spirituele tradities ook opvattingen zijn die troost, hoop en zingeving bieden in het licht van de dood, zonder nadruk te leggen op angst of straf. Deze perspectieven kunnen de nadruk leggen op liefde, genade, verlossing, spirituele groei en de mogelijkheid van een vreedzaam en vervuld leven, ongeacht de dood.
Angst voor straf van God kan sommige mensen belemmeren in het uiten van negatieve gedachten of twijfels over hun leven. Religieuze overtuigingen en doctrines kunnen een sterke invloed hebben op het denken en gedrag van gelovigen, en angst voor goddelijke straf kan een krachtige motivator zijn om bepaalde gedachten en emoties te onderdrukken.

Gebrek aan vertrouwen

Deze angst kan voortkomen uit de overtuiging dat negatieve gedachten of twijfels als een teken van gebrek aan geloof, vertrouwen in of ongehoorzaamheid aan God worden beschouwd. Het kan leiden tot zelfcensuur of het onderdrukken van natuurlijke menselijke ervaringen, zoals twijfels, angsten of negatieve gevoelens.

Vrijheid als Godsgeschenk

Het idee dat vrijheid een geschenk van God (het universum) is, komt voor in verschillende religieuze en spirituele tradities. Veel gelovigen geloven dat God ons de vrijheid heeft gegeven om keuzes te maken en onze eigen weg te volgen.
Voor sommige mensen kan het geloof in de goddelijke gave van vrijheid juist een bron van kracht en geruststelling zijn. Het kan een gevoel van autonomie, verantwoordelijkheid en de mogelijkheid om zelf richting te geven aan het leven bevorderen.
Het is belangrijk om op te merken dat vrijheid in de context van religie en spiritualiteit op verschillende manieren kan worden geïnterpreteerd. Het kan gaan om vrijheid van zonde, vrijheid om moreel goede keuzes te maken, vrijheid van angst of vrijheid om spiritueel te groeien. De specifieke invulling van het concept van vrijheid kan variëren tussen religies, denominaties en individuen.
Het idee van vrijheid als een geschenk van God kan ook resoneren met de bredere filosofische discussie over de aard van vrijheid, determinisme en moraliteit. Filosofen en theologen hebben eeuwenlang gedebatteerd over de vraag of menselijke vrijheid verenigbaar is met het idee van een alwetende en almachtige God.

Zie ook het blog Waarom bestaat er onrecht als er een God is?
 

We zijn in essentie liefde

Wat weerhoudt ons van de ervaring dat we liefde zijn?

Louise Hay, een bekende auteur en spreker op het gebied van zelfhulp en persoonlijke groei, geloofde dat we in essentie liefde zijn. Haar overtuiging was dat liefde de kern van ons wezen is, maar dat verschillende factoren ons kunnen weerhouden om vanuit die liefde te handelen.
Volgens Hay kan het voorkomen dat mensen liefdeloze dingen doen als gevolg van negatieve overtuigingen, pijnlijke ervaringen, angst, onzekerheid en andere emotionele blokkades. Deze factoren kunnen iemands gedrag beïnvloeden en hen ervan weerhouden om vanuit een plek van liefde te handelen.
Om liefdevoller te zijn, stelde Louise Hay voor dat mensen bewust worden van hun gedachten en overtuigingen. Ze moedigde aan om zelfonderzoek te doen en te achterhalen welke negatieve overtuigingen of patronen het gedrag beïnvloeden. Vervolgens moedigde ze aan om deze overtuigingen te transformeren naar positieve, liefdevolle overtuigingen.
Hay benadrukte ook het belang van zelfliefde en zelfacceptatie. Ze geloofde dat wanneer mensen zichzelf volledig accepteren en van zichzelf houden, ze ook in staat zijn om anderen lief te hebben. Ze moedigde aan om dagelijks affirmaties te gebruiken, zoals positieve uitspraken en gedachten, om liefde en positiviteit in het leven te bevorderen.

Vergeving

Daarnaast pleitte Louise Hay voor vergeving. Ze geloofde dat het loslaten van wrok en wrokgevoelens, zowel jegens onszelf als jegens anderen, een essentiële stap is in het bevorderen van liefde en harmonie in ons leven.
Het is belangrijk op te merken dat hoewel de filosofieën van Louise Hay veel mensen hebben geholpen, niet iedereen het hiermee eens is en er andere perspectieven zijn op het begrijpen van menselijk gedrag en het cultiveren van liefde. Het is aan ieder individu om verschillende benaderingen te verkennen en te ontdekken wat het beste voor hen werkt bij het nastreven van een liefdevoller leven.

Vergeef jezelf of de ander?

Er zijn overeenkomsten tussen de boodschap van Louise Hay en de principes van Een Cursus in Wonderen (A Course in Miracles, ACIM). Een Cursus in Wonderen is een spiritueel boek dat is ontwikkeld door Helen Schucman en wordt beschouwd als een pad naar zelfrealisatie en innerlijke vrede.
Een Cursus in Wonderen stelt ook dat liefde de essentie van ons wezen is. Het leert dat we allemaal verbonden zijn met een universele liefde die ons overstijgt en dat ons ware zelf zuiver en liefdevol is. Het gelooft ook dat ons ego, dat gebaseerd is op angst en afgescheidenheid, ons kan weerhouden om vanuit liefde te handelen.
Net als Louise Hay benadrukt Een Cursus in Wonderen het belang van het transformeren van onze gedachten en overtuigingen. Het leert dat onze gedachten de wereld die we ervaren vormgeven en dat het veranderen van onze perceptie en het kiezen voor liefdevolle gedachten en vergeving ons kan bevrijden van angst en ons in staat stelt liefdevoller te zijn naar onszelf en anderen.
Beide filosofieën benadrukken ook het belang van zelfliefde, zelfacceptatie en vergeving als sleutelcomponenten voor persoonlijke groei en het ervaren van innerlijke vrede. Ze moedigen aan om bewust te worden van negatieve patronen, gedachten en overtuigingen, en deze te transformeren naar positieve, liefdevolle aspecten.
Hoewel er overeenkomsten zijn tussen de boodschap van Louise Hay en Een Cursus in Wonderen, hebben ze ook hun unieke kenmerken en verschillende benaderingen. Het is aan individuen om verschillende spirituele leringen te verkennen en te ontdekken wat resoneert en hen het meest inspireert op hun persoonlijke spirituele reis.

Een verschil is dat in de cursus een stapsgewijze methode geleerd wordt om jezelf te vergeven dat je zo lang hebt geleden onder het leed waarvan je denkt of vindt dat anderen je dat hebben aangedaan.

Integratie van psychologie en spiritualiteit

A.H. Almaas is een hedendaagse spirituele leraar en auteur. Zijn werk is gebaseerd op de beoefening en integratie van psychologie en spiritualiteit, en hij richt zich op het bevorderen van persoonlijke groei en het bereiken van spirituele verlichting.

Hoewel er enige overlap kan zijn tussen de boodschappen van Louise Hay, Een Cursus in Wonderen (ACIM), en Almaas, zijn er ook belangrijke verschillen in de benaderingen en concepten die ze gebruiken.
Hier zijn enkele mogelijke overeenkomsten.

Bewustwording van innerlijke blokkades. Zowel Louise Hay, ACIM als Almaas moedigen aan tot bewustwording van de belemmerende overtuigingen, emoties en patronen die ons kunnen beperken. Ze erkennen dat het onderzoeken en transformeren van deze blokkades essentieel is voor persoonlijke groei en het ervaren van meer liefde en vrijheid.

Zelfacceptatie en zelfliefde. Alle drie benadrukken het belang van zelfliefde en zelfacceptatie. Ze geloven dat het cultiveren van een liefdevolle en compassievolle houding ten opzichte van onszelf een basis legt voor het kunnen geven en ontvangen van liefde.

Het loslaten van angst en vergeving. Zowel ACIM als Almaas leggen de nadruk op het loslaten van angst en het cultiveren van vergeving als middelen om innerlijke vrede en bevrijding te bereiken. Dit sluit aan bij het idee dat liefde de tegenpool is van angst en dat vergeving helpt om blokkades en weerstand op te heffen.

Wat voel ik?

Zelfonderzoek

Het is een vraag die mensen zich dagelijks stellen. Sommigen zelfs voortdurend. Wie de vraag aan Google stelt krijgt als eerste advertenties voor kinderboeken. Is het een onnozele vraag, alleen voor kinderen? Zou het een teken zijn van onvolwassenheid om jezelf zo’n simpele vraag te stellen? Natuurlijk niet, maar waarom houdt het zoeken naar een eenduidig antwoord ons dan zo vaak uit de slaap, die we zo nodig hebben?

Het is duidelijk dat je jezelf eindeloos vragen kunt stellen. In dit essay daarom zo snel mogelijk antwoorden. Één van de meest bruikbare antwoorden, die voor velen een onverwachte, maar leerzame eyeopener kan zijn, is dat gevoelens elkaar kunnen afdekken. En dat kunnen er meer dan twee zijn. Wie het gevoel heeft dat hij niet bij zijn gevoel kan komen, maar dat er wel iets is, zou zichzelf vragen kunnen stellen. Dat zelfonderzoek kun je goed doen of halfslachtig. Je wordt soms niet zoveel wijzer wanneer je jezelf afvraagt “wat maakt dat ik mij onprettig voel?”. Weten wat je voelt is niet altijd zo’n open deur als het lijkt. Het is allereerst van belang om een notie te hebben wat er zoal valt te voelen. Dat lijkt een simpele constatering, maar hier ligt een valkuil. Wie denkt dat hij het simpel kan houden door er vanuit te gaan dat er twee soorten gevoelens bestaan en daarover gaat lezen komt vaak bij deze twee hoofdindeling: angst en liefde. Wat is dan de valkuil? Hoe herkenbaar het ook is dat we ons soms bang voelen en in het leven op zoek gaan om liefde te voelen, we worden er niet veel wijzer van door deze tweedeling aan te houden. Het gevaar is dat we gevoelens die elkaar bedekken niet ontdekken en dat we ware gevoelens beperken of vertalen naar iets dat wat het niet is.
Gebruik je lichaam als een gids. Je lichaam geeft soms signalen af die je kunnen helpen om bij je gevoel te komen. Let op fysieke reacties zoals een strakke keel, een kloppend hart, een knoop in je maag, enzovoort. Deze kunnen wijzen op bepaalde emoties, zoals angst of spanning.
Geef jezelf toestemming om te voelen. Soms kunnen we het gevoel hebben dat we onze emoties moeten onderdrukken of negeren. Het is belangrijk om jezelf toestemming te geven om te voelen en te accepteren dat emoties er zijn. Wees niet te hard voor jezelf als het niet meteen lukt.

Welke gevoelens kunnen elkaar bedekken of afdekken?

Een voorbeeld is verdriet en kwaadheid. Wie bang is voor de agressie van een ander voelt bij agressie van die ander allereerst verdriet. Kwaadheid voelen kan dan gevaarlijk zijn, want het uiten van kwaadheid als emotie kan bij een machtige ander tot ruzie of zelfs geweld leiden. Verdriet leidt tot tranen, kwaadheid tot vechten. Dat is meestal niet aantrekkelijk. Wie niet goed kan bepalen welk besluit te nemen op basis van zijn gevoel, voelt dan bij oppervlakkig onderzoek niets. Te meer wanneer er ook nog een schuldgevoel bijkomt wanneer hij zichzelf verantwoordelijk voelt voor het conflict. Hij (vaak zij) kan er dan domweg niet meer bij.
Om niet te verzanden in het zelfonderzoek naar gevoelens is het handig om enige notie te hebben welke gevoelens we zoal kunnen onderscheiden. In onze taal hebben we vele tientallen aanduidingen van gevoelens. Wie een redelijke schifting wil in hoofdindelingen mag zelf weten in hoeveel, maar in dit korte essay worden er negen hoofdgevoelens aangehouden (1). Deze zijn Angst, Boosheid, Blijdschap, Verdriet, Schuldgevoel, Vreugde, Liefde, Verwondering en Onrust. Vijf onprettige, maar niet nutteloze gevoelens, één neutrale, en drie prettige soorten van gevoelens.
Wees voorzichtig met het zoeken naar een ranking in deze reeks. Gevoelens kunnen naast elkaar bestaan, soms na elkaar en soms in een andere volgorde.
Hoewel de begrippen "blijdschap" en "vreugde" vaak door elkaar worden gebruikt, kunnen ze subtiele verschillen in betekenis hebben, afhankelijk van de context.

Oppervlakkig of dieper liggende gevoelens

Intensiteit en duur

Blijdschap wordt soms geassocieerd met een meer oppervlakkige, kortstondige vorm van plezier of tevredenheid. Het kan bijvoorbeeld ontstaan door kleine dagelijkse geneugten of leuke gebeurtenissen.
Vreugde wordt soms geassocieerd met een dieper, duurzamer gevoel van welzijn. Het kan voortkomen uit innerlijke vrede, vervulling of het ervaren van iets dat als betekenisvol wordt beschouwd.

Oorzaak

Blijdschap kan voortkomen uit externe factoren zoals een grappige situatie, een cadeau, of sociaal contact.
Vreugde kan meer verband houden met interne factoren zoals persoonlijke groei, liefde, dankbaarheid, of spirituele ervaringen.

Diepte van Emotie

Blijdschap wordt soms geassocieerd met een lichter gevoel, terwijl het misschien niet per se een diepe emotionele impact heeft.
Vreugde wordt soms gezien als een diepgaand, innerlijk gevoel van voldoening en tevredenheid.

Idem voor onprettige gevoelens

Angst, pijn en verdriet kunnen zowel oppervlakkige als dieper liggende gevoelens zijn, afhankelijk van de situatie en de oorzaak van deze gevoelens. Als we bijvoorbeeld worden geconfronteerd met een directe bedreiging of gevaarlijke situatie, kan de angst die we voelen oppervlakkig zijn. Het is een reactie op de huidige situatie en dient als een waarschuwing om ons te helpen overleven.
Aan de andere kant kan angst ook dieper liggend zijn. Het kan bijvoorbeeld ontstaan als gevolg van een trauma uit het verleden of van langdurige stress. In dit geval kan angst een patroon worden dat diep in ons is ingebed en invloed heeft op ons dagelijks leven.
Pijn kan ook zowel oppervlakkig als dieper liggend zijn. Fysieke pijn kan een directe reactie zijn op een verwonding of letsel en oppervlakkig zijn. Maar pijn kan ook dieper liggend zijn, zoals bij chronische pijn, waarbij de oorzaak van de pijn niet altijd duidelijk is en kan leiden tot depressie en angst.
Verdriet kan ook oppervlakkig of dieper liggend zijn. Het kan bijvoorbeeld een directe reactie zijn op een verlies of tegenslag in ons leven, maar het kan ook het gevolg zijn van onverwerkte emoties uit het verleden of onopgeloste interne conflicten.
Kortom, de diepte van een emotie hangt af van de complexiteit en de duur van de situatie die het heeft veroorzaakt, evenals van de individuele geschiedenis en persoonlijke context van de persoon die het ervaart.

Gevoelens accepteren

Je kunt proberen je bewust te zijn van je eigen gevoelens zonder ze te willen stoppen of vast te houden. Hier zijn enkele suggesties. 

  • Herken je gevoelens. De eerste stap om bewust te zijn van je gevoelens is om ze te herkennen. Probeer aandacht te besteden aan de emoties die je voelt in verschillende situaties en noteer ze als je dat helpt. 
  • Geef jezelf toestemming om te voelen. Het is belangrijk om te erkennen dat het oké is om te voelen wat je voelt. We hebben allemaal emoties en het is niet gezond om ze te onderdrukken. Dus geef jezelf toestemming om te voelen wat je voelt. 
  • Wees nieuwsgierig. In plaats van te oordelen over je emoties, probeer ze te benaderen met nieuwsgierigheid. Stel jezelf vragen zoals "waarom voel ik me zo?" of "wat veroorzaakt dit gevoel?" om meer inzicht te krijgen in je emoties. 
  • Let op fysieke sensaties. Emoties kunnen fysieke sensaties veroorzaken, zoals een knoop in de maag of een snelle hartslag. Let op deze fysieke sensaties en gebruik ze als aanwijzingen om te begrijpen wat er gaande is. 
  • Wees vriendelijk voor jezelf. Het kan moeilijk zijn om met intense emoties om te gaan, maar het is belangrijk om vriendelijk te zijn voor jezelf en jezelf te vergeven als je het moeilijk hebt. 
Wees niet te hard voor jezelf als je worstelt om bepaalde emoties te begrijpen. Door bewust te zijn van je gevoelens zonder ze te willen stoppen of vast te houden, kun je beter begrijpen waar ze vandaan komen en hoe je er het beste mee om kunt gaan. 
Geef jezelf dus de ruimte en de tijd om te voelen wat je voelt, en wees vriendelijk voor jezelf terwijl je dat doet.

Hoofd en hart inzetten

Zelfonderzoek met deze indeling betekent dat je jezelf de vraag stelt “welke gebeurtenis leidde er toe dat ik mij …. voel?”. En dan op de stippeltjes de negen gevoelens invullen. Het volstaat meestal om je te beperken tot verdriet, vrees en schuld, omdat die elkaar kunnen afdekken. Wie plezier voelt kan beter genieten dan tijd te verliezen met zich af te vragen waarom hij plezier voelt, nietwaar? Wie zich verantwoordelijk voelt, kan beter handelen dan eindeloos dat gevoel onderzoeken.

Over het samenspel van gebeurtenissen en gevoelens valt eindeloos meer te schrijven. Op dit blog wordt een aantal van die onderwerpen besproken. Bijvoorbeeld: “is houden van elkaar” wel een gevoel? Of wat is (ware) liefde? Wie op zoek wil naar die onderwerpen op dit blog kan het beste de labels onderaan als ingang nemen en zo via de links doorklikken naar waar hij in is geïnteresseerd.

(1) Hoekstra, H.A., Stoop, B.A.M. (1989). Feeling rules: testing a model of appraisal-affect relations. European Journal of Personality, vol. 3, 229-248.

De kip en het ei in het non-dualisme

Non-dualisme kun je opvatten als het inzicht dat er geen tijd bestaat, geen ruimte, geen vorm, geen waarneming, geen afscheiding, geen object-subject, niets dat zich bewust is van iets dat niet zichzelf is. Kortom, zoals een pas geboren kind de omgeving zonder angst lijkt te ervaren, maar dan op een bewust niveau. Of zoals intens verliefden zich een tijdje voelen.

In het Bijbelse paradijsverhaal worden Adam en Eva het zorgeloze paradijs uitgejaagd nadat ze een gebod van God hadden overtreden. Ze werden zich in één keer bewust van de dualiteit van goed en kwaad en konden en mochten niet meer terug in de paradijselijke eenheidservaring.

Het beeld van een straffende God lijkt op de ouder op wiens bescherming een opgroeiend kind rekent, maar dat het lijkt te kunnen verliezen door verkeerd om te gaan met zijn eigenheid en afgescheidenheid.
Bij de ontwikkeling van het eigen ego, zo rond het tweede levensjaar, begint het kind zichzelf af te scheiden van de omgeving. Daarin wordt het aangemoedigd door de ouders, immers het zijn de eerste tekenen van zelfstandigheid, maar tegelijk wordt het kind zich stapje voor stapje bewust van het nadeel van afgescheiden zijn, namelijk dat het ongenoegen kan oproepen bij de ander of dat je een ander gaat missen. Mogelijke straf roept angst op, angst om te worden verlaten of alleen gelaten, terug te worden geworpen op het zelf. Het leven levert je op die leeftijd, en eigenlijk nooit meer, de zorgeloze veiligheid van het eerste levensjaar. De peuter is er zich nog niet bewust dat je ongelijk bent en kunt twijfelen aan evenwaardigheid. Het gaat er gewoon vanuit en doet gewoon.

In termen van (non-)dualisme: vóór het ontstaan van het ego was de wereld één, was alles liefde. Na het ontstaan van het ego is er voor het eerst angst en is er dualiteit: ik en jij, goed en slecht, liefde en haat, blijdschap en verdriet, schuld en onschuld, straf en beloning, vroeger en later et cetera. Essentieel voor de realisatie van non-dualiteit is dat ego doorzien wordt als een construct, een activiteit van de mind en geen entiteit. Non-duaal gewaarzijn laat zich per definitie niet vangen in het begrippenkader van het ego dat wil begrijpen en daarmee dualiteit schept.

Het lijkt een naïef wereldbeeld, maar dat alles verbonden is, is een inzicht dat al eeuwen speelt in oosterse culturen en in de moderne kwantumfysica. Is de moderne mens zich daarnaast wel voldoende bewust van de werking van angsten (ook in de vorm van twijfel) die (economische) belanghebbenden ook nu nog (en dan met opzet) oproepen?

Het beeld dat religies of ouders opriepen, is ook het beeld dat de politiek en de economische grootmachten oproepen. Het is de angst om niet goed of veilig genoeg te zijn, die de kiezer verleidt tot populisme en de consument herhaald tot aanschaf doet overgaan. Het bevordert dat materialisme (kopen) geassocieerd wordt met gelukkig worden.

Zet het beeld van een oordelende en straffende God tegenover het beeld van onvoorwaardelijke liefde dat door Een cursus in wonderen wordt aangehouden. Dit is een boek waarin misvattingen over de bedoelingen van God worden rechtgezet. De wonderen, die de cursus onderwijst, zijn uitdrukkingen van liefde die gepaard gaan met veranderingen in waarneming, waardoor we de wereld door de ogen van liefde in plaats van angst zien.
Jan-Willem van Aalst schrijft daarover in Wonderen of waan: God denkt niet; veroordeelt niet; straft niet. God heeft in het geheel niets met materie van doen. God weet niets van dualisme. God is. “God” is letterlijk synoniem met “onvoorwaardelijke liefde”. God doet niets, omdat hij niet van tijd weet. Onvoorwaardelijke liefde is simpelweg, volstrekt onbeïnvloedbaar omdat er in nondualisme niets anders is. Het “laatste oordeel” wordt volgens Een cursus in wonderen niet door God uitgesproken, maar door onszelf, zodra we ten langen leste het ego-denksysteem aan de kant schuiven en er dankbaar voor kiezen om tijd, ruimte, waarneming, veroordeling en individueel bewustzijn achter ons te laten. Dat is onze verantwoordelijkheid: het ontkennen van de ontkenning van Eenheid met onze Schepper.

In onze nachtelijke dromen kunnen de meest bizarre dingen gebeuren, en toch zijn we daarover niet verbaasd zodra we wakker worden. Wat we ons niet realiseren is dat zodra we denken wakker te zijn, wij slechts wakker zijn in dualisme, wat zelf een droom is.
Tot zover van Aalst.

Wonderen of waan, Jan-Willem van Aalst (bol.com)


Mieke Berger schrijft het volgende over onze identiteit.
"Alles dat wij kennen, zijn we dus niet zelf. We zijn dus niet ons lichaam en ook niet onze gedachten, zonder welke geen wereld kan ontstaan. We kunnen immers ons lichaam en onze gedachten waarnemen. Wat we dan wel zijn? Dat wat geen tegenstellingen kent en dus geen eigenschappen heeft. Onbeweeglijkheid, die beweging waarneemt. Tijdloosheid, die tijd waarneemt. Eigenschaploosheid, die eigenschappen waarneemt. Als we tot dat inzicht komen, zullen we moeten erkennen, dat wij niet in de wereld verblijven, maar dat de wereld in ons verblijft".

Non-dualiteit is (net als de natuur) Eenheid in beweging en in verscheidenheid en wij laten ons in slaap sussen met het idee dat dualiteit voorafgaat aan een onbereikbare nondualiteit. Dat verleidt ons om slechts te focussen op het eigen belang en de belangen van het geheel te negeren. "Pak wat je pakken kan" en "doe je voordeel met de tegenstellingen".
Het zou mooi zijn wanneer we ontwaken in de realiteit van het universele nonduale bewustzijn dat de illusie van dualiteit voortbrengt.

  • Dat we realiseren dat alles niet twee is en we vervolgens de ander, mens en dier, vriendelijker behandelen.
  • Dat we de schadelijkheid inzien van louter op het eigen belang gericht te zijn, ingefluisterd door het ego.
  • Dat we intuïtief herinneren dat wij (en dualiteit) voortkomen uit eenheid.
  • Dat we niet meer dualiteit (afscheiding) scheppen door te veroordelen.
  • Dat we inzien dat ogenschijnlijk tegenstrijdige zaken geen dualiteit vertegenwoordigen / betekenen.
  • Dat we inzien dat alle mensen en dieren intrinsiek evenwaardig zijn in het recht op beleven van vrijheid en liefde.

Er hebben triljoenen levensvormen geleefd, er leven er nu miljarden tegelijk. Dat waarin wordt waargenomen verschilt niet, wel wat en hoe wordt waargenomen. Het maakt een wereld van verschil.
Jij en ik zijn dat. "Tat tvam asi". We zijn allemaal vormen van energie. De een heeft het talent om informatie (bijvoorbeeld een levensdoel) uit allerlei energielichamen op te pikken, een ander ziet alleen één lichaam. Het maakt niet uit voor het ontwaken in non-duaal bewustzijn. Frustrerend, omdat het niet valt te (be)grijpen? Je kunt er ook om lachen, zoals Alan Watts aangeeft.

De eenheidservaring is een tijdelijk kijkje in de staat van verlichting of zelfrealisatie.
Ervaringen blijven vernieuwen, het inzicht in het evenwaardige geheel van dualiteit en non-dualiteit kan blijvend zijn. Wie probeert het vast te leggen (in tekst, beeld, herinnering etc.), verstoort de resonantie binnen en met het geheel.
Het gaat om de balans tussen betrokken zijn en loslaten, als een eeuwig durende dans in het nu.
Liefde zijn en liefdevol doen en laten.
Het leven is één en liefde maakt dat je de verbinding herkent. Namasté mudra, "De ziel in mij, groet de ziel in jou".

Nondualiteit is het liefdevolle startpunt van waaruit iedereen tijdelijk wil vertrekken om de wereld te verkennen en wat vervolgens uit het oog wordt verloren omdat woorden en gedachten in de weg zitten. En tegelijkertijd kan die verbinding (met de eenheid) niet verloren gaan. Het is de kip en het ei in één.

De (ongeboren) baby wordt concipieerd in en tot eenheid en door versmelting van eicel en zaadcel. Met het geleidelijk loskoppelen van de eenheid bij het kind door het ontwikkelen van het ego wordt het kind het pad opgeleid dat via vele kronkelige omwegen en liefdesperikelen toch de kortste weg is naar nieuwe eenheid. Dit is niet letterlijk een terugkeer naar de bron van waaruit het startte, maar een (vermogen tot een) verbinding (thuis komen), opnieuw verbinden (latijn: "religare") op een transcendent, meer rustgevend niveau.
Terwijl de vanzelfsprekende en zorgeloze eenheid van de vroegste jeugd altijd blijft trekken, heeft het leven er belang bij dat we ons zo ontwikkelen dat we meer in harmonie gaan leven met onze omgeving, dat we geen oplossingen willen forceren, dat we een vredige omgeving helpen creëren waarin nieuw leven kan ontstaan en van waaruit het zich verder kan ontwikkelen.
Kortom een (individuele en evolutionaire) ontwikkeling van (meer) vrijheid en liefde.
Een ontwikkeling die plaats vindt in het eeuwig durende nu van onbewust paradijselijk naar bewust hemels.

Miranda Warren
Nondualiteit heeft met kunst gemeen dat ze ons de verborgen diepten van de menselijke ervaring toont en laat voelen; niet verborgen omdat ze geheim zijn, maar omdat ze buiten het conventionele, culturele verhaal leven. Het nonduale perspectief op het leven geeft een veel rijkere en minder stressvolle manier van zijn heeft bezorgd dan wat we ooit eerder hebben ondervonden.
Nondualiteit gaat natuurlijk niet om het verbeteren van het bestaan, maar haar weigering om te beoordelen wat zich gewoon afspeelt biedt een vorm van vrijheid die zowel beter als slechter ontstijgt. Het gaat er niet om dat we onze menselijkheid verliezen of transcenderen, maar dat we onszelf niet langer beschouwen als iets wat losstaat van alles wat zich voordoet.

Transformeren uit de klem van economische machten

Eeuwen geleden toen er nog koningen en keizers aan de macht waren, werd de bevolking gedwongen om de heersende klasse van voedsel en geld te voorzien. Met het geld werden kastelen en paleizen gebouwd en soldaten ingehuurd. De overheerser wilde niet alleen geld, maar ook voedselzekerheid. Immers wat heb je aan geld wanneer er geen voedsel mee te koop is. Dus om hongersnood op het kasteel te voorkomen werd voedsel afgetroggeld en in voldoende voorraad binnen de muren opgeslagen.
Overwonnen volkeren werden ingezet als slaven. Zij deden het werk om onder meer voedsel te produceren.
Tegenwoordig is degene met het meeste geld nog steeds de machtigste partij en is voedselzekerheid voor de machthebbers geen persoonlijk probleem meer, want het kan binnen een dag van overal ter wereld worden ingekocht en ingevlogen. Macht wordt ook niet meer uitgeoefend over de burger met geweld en onderdrukking, maar door deze afhankelijk te maken van materiële behoeftes. Het zijn geen natuurlijke behoeftes maar behoeftes opgewekt door de consument onzeker te maken. Mede door de industriële revolutie waren slaven voor arbeid niet meer nodig. Om blijvend aan de macht te zijn volstaat het om mensen tot consumenten om te turnen en werk daar te brengen waar arbeid het goedkoopst is.

In een tirannieke omgeving geldt "verdeel en heers", opgejaagd worden om koopjes te jagen. In een andere vorm dan vroeger wordt er nog steeds angst opgeroepen, nu in de vorm van FOMO: fear of missing out. De oude afspraak "houd jij ze dom, dan hou ik ze arm" hoeft niet meer. Iedere commerciële partij gedijt bij "houdt ze onzeker".
De media zijn er niet alleen om ontspanning en informatie te bieden. In de media wordt jou ook het leven en de prestaties voorgehouden van mensen die meer verdienen, die iets beter kunnen en die aantrekkelijker zijn dan jij. En die mensen wonen overal op de wereld. Vroeger vergeleek je jouw prestaties met de mensen uit de omgeving waarin je was opgegroeid, tegenwoordig vergelijk je jezelf met mensen vanuit de gehele wereld. Dat maakt te meer onzeker omdat tegelijk wordt voorgehouden dat iedereen een kans heeft op vooruitgang. Schijnbaar wordt de macht van het individu over en daarmee de eigen verantwoordelijkheid voor succes en geluk steeds groter. En via de reclame wordt deze oplossing geboden: “koop dit of dat en je voelt je (weer) beter”.

Een paar schrijvers geciteerd.
Bas van Bavel onderzocht de reden waarom economieën in het verleden opkwamen en weer instortten. “De kern van Van Bavels verhaal is dat de neergang inzet wanneer de solidariteit erodeert, instituties terrein verliezen en een kleine groep onevenredig profiteert, terwijl een groot deel van de mensen zich juist tekortgedaan voelt. Hij pleit voor een samenleving die buiten de grenzen kijkt, maar ook lokaal houvast biedt voor mensen, bedrijven, organisaties. Er moet een balans zijn tussen nabijheid van de (sterke) regio en de blik op de wereld, waarbij alle mensen ongeveer evenveel profiteren”.

De introductie van Internet en de globalisering lijken de omstandigheden gecreëerd te hebben waarmee onze samenleving nu een verandering in economisch handelen kan doorzetten.

In de Groene Amsterdammer bespreekt Casper Thomas het nieuwste boek van Francis Fukuyama “Identity”:
“De strijd om liberale gelijkwaardigheid moet in deze eeuw dus niet veroverd worden op een dictatuur, maar op onze eigen inborst, meent Fukuyama. En om dat duidelijk te maken haalt hij opnieuw Nietzsche van stal. In Identity duikt de filosoof op als leverancier van het begrip ‘megalothymia’, dat zoveel betekent als de diepe behoefte om als superieur te worden gezien. Dat psychologisch motief botst met ‘isothymia’, oftewel de behoefte om door anderen als gelijkwaardig te worden gezien. Megalothymia, dat is de drijfveer van het opgeblazen individu dat zichzelf superieur waant en wegen zoekt om dat aan de wereld te bewijzen – door president van de VS te worden, bijvoorbeeld. Isothymia is de strijd om erkenning van groepen, die als specifiek afgegrensd collectief gezien willen worden. Fukuyama noemt de lgbtq-gemeenschap als voorbeeld, en het alt-right witte-mannennationalisme”.

Hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans vertelt in deze video over systeemveranderingen en transities en de belangrijke kantelmomenten in zijn leven “Als je wezenlijk wilt veranderen, moet je eerst tot stilstand komen”.
In haar boek Stil de tijd neemt filosofe Joke Hermsen dit verschijnsel kritisch onder de loep.
In onze samenleving wordt het gevoel dat de tijd ons in een wurgende greep houdt, steeds meer overheersend. Tijd wordt voornamelijk als een economische wet beschouwd, die ten volste benut en rendabel gemaakt moet worden. Zie de video van Joke Hermsen.
Druk bezig zijn en een overvolle agenda hebben is synoniem met een succesvol bestaan. Als er op een ochtend nauwelijks mails binnenkomen, kan de vertwijfeling reeds toeslaan. Leegte, rust en nietsdoen zijn geen inspiratiebronnen meer, maar de angstaanjagende voorboden van een bestaan in de marges van de maatschappij. De hang naar activiteit en de snelheid waarmee technologische ontwikkelingen zich opvolgen geven velen de indruk de tijd niet meer bij te kunnen benen. 'Geen tijd hebben' lijkt dan ook een fundamentele ervaring van deze tijd te zijn. Daarmee is tijd het schaarsteproduct bij uitstek geworden.

Lees ook: "Boeken en artikelen van Joke Hermsen (bol.com)".
of
Jan Rotmans. Omwenteling Van mensen, organisaties en samenleving (bol.com).

De relatie tussen geld verdienen en geluk

“Gelukkig zijn met niets is alles”.

Dit is de uitkomst van een proces dat zonder kennis daarvan niets zegt. Wie weinig geld heeft, zal gelukkiger worden wanneer hij meer gaat verdienen. Een gevoel van geluk ervaart iemand die direct een groot bedrag krijgt. Er lijkt een directe relatie tussen geld en geluk.
Geld levert een mate van vrijheid. De relatie tussen geld en geluk verdwijnt vanaf een bepaald inkomen. Men zegt na het verdienen van jaarlijks zestigduizend euro, maar die grens zal voor ieder individu anders liggen. Daar komt bij dat veel mensen in een onzekere economie liever nog wat meer gaan verdienen om zich ook in de toekomst veilig te voelen. In een samenleving waarin alles wordt vermarkt, wordt paradoxaal genoeg de relatie tussen geld verdienen en geluk nog diffuser.

Wanneer er geen tekort is, wanneer er aan de basisbehoeftes is voldaan en er geen directe aanleiding is om ongelukkig te zijn, is de basistoestand van de mens dat hij gelukkig is. Er is een subtiel verschil tussen de toestanden van gelukkig, gelukkiger zijn en geluk ervaren. Er zijn mensen die hun hele leven geen geluk ervaren terwijl ze ook niet ongelukkig zijn. In een veilige omgeving is zoiets best denkbaar.
Daarom organiseren we onze samenleving ook zo veilig mogelijk, gebouwd op gelijkheid en vrijheid. Dan kan liefde en vrijheid worden ervaren en leiden tot geluk. Maar wanneer we doorschieten in het vrij laten van elkaar, bijvoorbeeld in werkrelaties, kan er –onder het mom van individuele verantwoordelijkheid- een grote groep in armoede vervallen. En dat is een aanslag op hun levensgeluk, omdat ze angst en onveiligheid ervaren. En dan kan die groep zich weleens agressief ontwikkelen. En dat kost de samenleving vervolgens weer meer (geld en moeite) dan wanneer wat meer de middenweg was bewandeld.

Gelukkig zijn is een bijproduct van het proces van de fysieke en mentale conditie goed te houden om telkens weer in balans te komen.
Om simpelweg gelukkig te kunnen zijn.
Door te zijn.

Psychiater Dirk de Wachter pleit er in deze video voor om af en toe ongelukkig te zijn om zo te leren hoe de alsmaar bewegende balans te richten en te herstellen.

Laat liefde jou maar vatten

'Het is niet jouw taak om liefde te zoeken, je hoeft alleen de zelfgebouwde barrières in jezelf te vinden die liefde tegenhouden' (Rumi).

Voor wie onderstaande niet direct kan volgen kan het een idee zijn eerst deze blogs te lezen waarin Hans Laurentius zijn opvattingen over waarheid, liefde en non-dualiteit uiteenzet.

Een e-mailwisseling tussen Hans Laurentius en Kees Schreuders.
Kees Schreuders: Wat is het verschil c.q. overeenkomst tussen liefde (met kleine 'l', de keerzijde van angst en haat) en Liefde (met hoofdletter 'L' die zonder keerzijde is)?
Hans Laurentius: Tja, het antwoord zit al in je vraag. Het een is dualistisch en het andere niet. Het een hoort bij het ik en het andere bij het Zelf. En toch… kleine liefde is in essentie van hetzelfde spul. Het kan alleen verdrongen worden door emoties. Bij het opkomen van sterke emoties raakt het weg uit de beleving. De fout die gemaakt wordt, is dat personen liefde altijd aan een object koppelen: een mens, situatie, groep etc. Daarmee wordt het klein en persoonlijk gemaakt en dus onderhevig aan het emotioneel-mentale. Maar ook de liefde tussen mensen bijvoorbeeld is een afspiegeling van Liefde. Bewustzijn is eindeloos liefdevol, het eist niets, stelt geen voorwaarden, veroordeelt niets, sluit niets uit etc. Personen doen dat wel, en zelfs dat vindt Bewustzijn prima — of beter gezegd het vindt er niets van. Maar personen, zij die zich voor een iemand aanzien, zien anderen ook aan voor iemand. Vandaar dat het nogal eens kan voorvallen dat de 'boodschapper' (of Guru zo je wilt) boosheid of verliefdheid naar zich toe krijgt, omdat alles persoonlijk wordt gemaakt. Men kan zo'n intense Liefde ervaren bij hen via wie die uitstraling er is en dan verliefd op het vormpje worden, omdat niet echt gezien wordt dat het louter Liefde-in-actie is, en dat het zogenaamde lichaam dat voor je zit dat niet 'doet', maar dat die 'body-mind' er slechts een uitdrukkingsvorm van is.
De manifestatie van Liefde is iets wonderbaarlijks, en voor de denkende geest nauwelijks te bevatten. Hoeft trouwens ook niet, laat Liefde jou maar vatten.

K: Hoe komt het eigenlijk dat we in de kern allemaal weten waar het woord Liefde voor staat en ernaar hongeren zonder dat we ooit kunnen weten of voelen wat het is?
H: Als we niet zouden kunnen weten of voelen wat 'het' is, kunnen we het niet weten in de kern. Nietwaar? Dus gaat deze vraag niet op. We weten inderdaad donders goed wat Liefde is. Maar over het algemeen kennen we liefde met name als object-gebonden, terwijl het in wezen een spirituele dimensie is. De persoonlijke of object gebonden liefde is altijd besmet met angst en verlangen. Houden van iemand bijvoorbeeld houdt de vrees in die ander kwijt te raken en daardoor vervallen veel relaties in een soort koehandel en komt het elkaar claimen en niet vrij laten meer voor als regel dan als uitzondering. Werkelijk van iemand houden impliceert voor mij echter ook en vooral oprechtheid en de inherente wens dat de ander helemaal zichzelf kan zijn.
Er is een natuurlijke sterke relatie tussen Liefde en Waarheid, vandaar dat ik die woorden vaak als één term gebruik: Liefde-Waarheid. Echte Vriendschap of Liefde omvat het niet manipuleren of positief gezegd: de spontane geneigdheid de ander 'terug te voeren naar zichzelf', indien dat nodig blijkt. Dat hoort vanzelf te gaan, niet als strategie natuurlijk want dan krijg je vreselijke toestanden zoals met alle opzettelijke attitudes. De wens dat de ander zichzelf is, is een natuurlijk voortvloeisel uit het 'jeZelf zijn'. Je gaat dan niet meer mee in de ego-spelletjes van de ander, versterkt deze niet, vecht er niet mee, maar toont in de interactie waar de opening zit. Door Liefde-Waarheid te zijn, breng je de 'ander' steeds weer terug in zijn oorspronkelijke toestand. Dat is in wezen ook zo tijdens Satsang. Daarom is Satsang niet iets wat ik doe, maar wat ik ben (op het niveau van de zichtbare actieve kant).
We kennen Liefde dus wel degelijk, maar 'van binnenuit' en we zijn gaan geloven dat Liefde geen basis kan zijn om vanuit te leven. Dan zouden we onze belangen niet meer kunnen behartigen, maar onze werkelijke belangen kennen we nauwelijks meer. En die zijn nu net wat we zijn! Liefde, Openheid, Vreugde, Kracht, Waarheid, kortom Leven zelf. Dát zijn onze belangen. Dus de vreemde situatie is dat we als ego-ik hongeren naar Liefde, maar er ook bang voor zijn, omdat we ergens ook beseffen dat wanneer Liefde 'zegeviert' het ik uiteenvalt. We weten donders goed dat waar angst en verlangen de leidraad zijn, Liefde niet zichtbaar kan worden. En we weten dat waar Liefde 'het overneemt' het ik geen stand houdt. Vandaar dat we als ego-ik niet kunnen weten wat het is; we kunnen het echter wel weten zodra de geest in zijn natuurlijke toestand is.
Liefde, met andere woorden is niet kenbaar als object van het ik, daarom vertrouwen we het niet, terwijl wanneer Liefde het ik opzijgezet heeft er een enorme verbazing kan zijn waarom we het niet vertrouwden. Het zijn als het ware twee dimensies. Maar als het eenmaal binnen is, zal er een proces op gang komen, al is het in eerste instantie vanuit het ik, om het te leren kennen. Het verlangen ernaar zal groeien. En wanneer er Inzicht wordt verkregen in het functioneren van het denkbeeldige, gaan de bressen in de ik-constructie steeds groter worden en wordt de zaak opener, helderder.

Authentiek leider van je eigen leven

Geen leider meer over anderen maar over jezelf.

Vooral vroeger vochten mensen elkaar respectloos de tent uit om leider te worden van de groep. Die drang viel te verklaren uit de zucht naar macht en seks. Macht erotiseert. Winnen, status en geld waren magneten voor mannen om vrouwen aan te trekken. Deze machtsstrijd wordt symbolisch gevoerd in de sport. De Olympische Spelen waren oorspronkelijk bedoeld voor verbroedering. Er zijn nog steeds archaïsche vormen van eerbetoon aan winnaars. De mannelijke etappewinnaars in de Tour de France, bijvoorbeeld, worden als beloning gekust door twee rondemissen. Vrouwelijke sporters moeten het doen met een bloemetje bij hun prestatie in de competitie. Langzaam maar zeker, niet in de laatste plaats door de emancipatie, worden deze drijfveren steeds zwakker of zakelijker. Joris Luyendijk suggereert als middel om de ratrace in de financiële wereld te stoppen: "mooie vrouwen moeten ophouden bankiers aantrekkelijk te vinden".
Via de moderne media worden mensen vlot op het schild gehesen, maar even zo snel ook weer gedumpt wanneer er schandaaltjes opduiken (denk aan de fransoos DSK). "No more heroes, anymore" (The Stranglers). Hebben we wel zoveel managers en leiders nodig (Ricardo Semler)?

Het bevorderen van een winnaarsmentaliteit wordt met de paplepel ingegoten. De boodschap aan ieder kind is: "je moet je uiterste best doen en een winnaar worden". Eerst wordt je topper in de jeugdsport en later wordt je geacht te klimmen op de sporten van de maatschappelijke ladder. Gevolg: angst om te falen en om erkenning mis te lopen, pestgedrag, gefocust op boven-onderliggend gedrag en weinig op opbouwende samenwerking.

Zie ook deze video.
Kunnen we wel optimaal sociaal zijn wanneer al op school het doembeeld van latere economische afhankelijkheid angst oproept?

Tegenwoordig loopt iedereen zich het vuur uit de sloffen voor economische onafhankelijkheid en is vormgever en leider van zijn eigen leven (self-management). In het bedrijfsleven pretendeert de topmanager voor te leven hoe de normen en waarden binnen het bedrijf zouden moeten zijn. Maar spreekt en komt die taal wel aan? Zouden de eigenschappen van de ideale, echte leider niet ook voor de werknemers en dus in principe voor iedereen kunnen gelden? Houden we (op school en op het werk) wel het gesprek waar het eigenlijk om gaat? Gaat dat wel voldoende evenwaardig?

Op de site www.authentiekleiderschap.nl valt te lezen.
Authentiek leiderschap is momenteel een hot item. Maar wat is het nu eigenlijk? "Het is niet iets wat je hebt of niet hebt; iedereen heeft het", legt Bas Blekkingh uit. Hij is directeur van Authentiek Leiderschap en schrijver van het gelijknamige boek. "Bij authentiek leiderschap gaat het om het ontdekken en naleven van je eigen missie". Verwar een missie niet met uw ego. "Dat is een intentieverschil: bij het ego ben je vooral bezig met hoe je op de omgeving overkomt en wilt komen, terwijl je bij authenticiteit bezig bent met wat je aan de mensen in je omgeving kunt bijdragen om hun naar een hoger plan te trekken. Zien dat dat lukt geeft een enorme voldoening".

Ego in de weg
"Leiders zijn het gelukkigst als ze het gevoel hebben dat ze ertoe doen. Als de missie duidelijk is en je gaat ermee aan de slag, word je veel gelukkiger. Maar de meeste managers lopen vast op hun ego". Blekkingh geeft als voorbeeld een manager die vindt dat hij meer erkenning verdient. Daarom vertelt hij op een feestje veel over zijn successen. In het begin is iedereen onder de indruk, maar na een tijdje denken de meeste mensen ‘heb je hem weer met zijn sterke verhalen'. "De angst om er niet toe te doen, compenseren managers met hun ego. Op de korte termijn is dat succesvol, maar op de lange termijn komt hun angst juist daardoor uit".

Wat is het niet?
Het is geen zweverige ‘wees maar lekker jezelf en het komt allemaal wel goed’-theorie. Want dan zou je elk a-sociaal, zelfzuchtig, slopend en manipulerend gedrag maar moeten tolereren, omdat het ‘zo lekker authentiek is’. Authentiek Leiderschap is ook niet ‘Doe maar wat er spontaan in je opkomt’. Authentiek is niet altijd spontaan, authentiek gedrag is soms zeer doordacht en buitengewoon afgewogen. Handelen vanuit je missie is niet altijd eenvoudig.
Tot zover de site.

Ieder mens heeft een ego en wil ertoe doen, wil erkenning krijgen voor zijn bijdrage. Voor iedere (jong) volwassene geldt dat een opgeblazen ego juist het krijgen van erkenning in de weg kan zitten. Ook een echte verbinding wordt erdoor belemmerd. Zou het niet veel mooier zijn wanneer iedereen zich zou inzetten om anderen naar een hoger plan te trekken? Is het niet simpelweg zo dat “alles wat gericht is op het vergroten van de vrijheid van zoveel mogelijk mensen, een goede handeling is”? Is bijdragen aan een cultuur waarin iedereen zichzelf kan zijn niet ook een vorm van liefdevol handelen?

Op de site staat ook “Het is aangetoond dat leiders en organisaties die vanuit Authentiek leiderschap handelen gelukkiger en succesvoller zijn en mensen beter weten te inspireren om het ‘beste van zichzelf’ te geven”. Authentiek gedrag kan leiden tot wederkerigheid en evenwaardigheid.
Zou het niet gewoon zo zijn dat iedereen gelukkiger is wanneer we allemaal als missie kiezen om elkaar authentiek (echt) tegemoet te treden?

Bas Blekkingh hanteert een zeven schillenmodel, gebaseerd op het model van Bateson over logische denkniveaus.

Het zeven schillenmodel van Blekkingh

Startpunt - Van buiten naar binnen en vice versa.

1. Waarnemen - Omgeving.
2. Doen - Gedrag.
3. Kennis, kunde - Vaardigheden.
4. Oordelen, toetsen - Normen.
5. Gevonden willen worden - Ego.
6. Ervoor staan - Waarden.
7. Missie - Authenticiteit.

Blekkingh ziet het ego als een bepaald zelfbeeld dat je in het verleden geholpen heeft om je op een specifieke manier te positioneren ten opzichte van de omgeving. Veel mensen willen niet een evenwaardige positie hebben ten opzichte van een ander en proberen een bovenliggende positie te verwerven, soms door een ander omlaag te halen, letterlijk te vernederen. Door dit gedrag ontstaat vaak een gevoel van onveiligheid of angst, omdat je zo juist dat bevordert wat je wilde voorkomen.
Het ego wil voorkomen dat je er niet toe doet. Het ego is een overlevingsstrategie, een mechanisme om je ware ik te beschermen.

De egoschillen.
1. De trotse, de opschepper.
2. De zelfstandige, de solist.
3. De schuldeloze, het slachtoffer.
4. De rustige, de wegduiker.
5. De aardigerd, de slijmbal.
6. De relativerende, de afgunstige.
7. De adviseur, de paternalist.
8. De krachtige, de sloper.

Je groei zit in het feit dat je in steeds moeilijkere of onveiligere omgevingen je ego's minder nodig hebt.

Voor verder lezen over de vraag of we wel het juiste gesprek voeren rondom erkenning en waarden e.d., zie de verwarring rond het begrip respect.

Onevenwaardigheid blokkeert de liefde

Wat de liefde tussen twee geliefden het snelst kapot maakt is minachting. Denigrerende opmerkingen maken en neerkijken op de ander of langdurig negeren is de dood in de pot voor een relatie.
Dit gegeven maakt duidelijk dat niet oordelen en een evenwaardige houding naar een ander belangrijk zijn in het behouden van een relatie.
Toch zit onze samenleving vol van momenten van competitie en oordeel. Van kleins af aan worden we geoefend in het meten met een ander. Sport en schoolprestaties zijn bedoeld om kinderen te leren om hun grenzen te verleggen en om samen te werken, maar doet hen ook permanent zichzelf vergelijken met anderen. Zij die altijd achteraan in de rij belanden worden moedeloos en verliezen hun zelfvertrouwen. Zij die altijd vooraan staan zijn slechts tijdelijk blij, maar nooit tevreden want ze kunnen elk moment van hun troon worden gestoten.

Al sinds Bijbelse tijden wordt de mens gewaarschuwd voor de desastreuze uitwerking van de waan de waarheid in pacht te hebben van het oordeel van goed en wat slecht is. Het spreekwoordelijk paradijslijk samenleven is onmogelijk wanneer we elkaar permanent de maat nemen.
Zelfs machthebbers kunnen rustig achterover leunen wanneer het verdeel en heers principe de mensen met elkaar doet vechten in plaats met hun uitbuiters. In de politiek hoeven ze alleen een veto recht te hebben om ongewenste veranderingen tegen te houden. Ontwikkelingen die hun niet bedreigen kunnen ongehinderd doorgang vinden. In dit licht bezien zou het geen verbazing mogen wekken dat de Verenigde Naties zo georganiseerd is dat een paar grootmachten besluiten kunnen tegenhouden en dat de Eerste Kamer in 1848 zo is ingericht dat ook regionale belangen zijn geborgd.

Nu is de menselijke ontwikkeling en beschaving inmiddels zo ver gekomen dat zowel de machthebbers buiten beeld zijn geraakt als dat vrijwel elke aardbewoner via Internet in principe alles in beeld kan hebben. Wie alleen strijdt over dat wat zichtbaar is ontgaat wat echt van belang is.

De drie grondslagen die werden aangedragen tijdens de Franse Revolutie zijn nog steeds aan de orde: vrijheid, gelijkheid, broederschap. Willen we in de wereld echt bijdragen aan het bevorderen van gerechtigheid, welzijn en welvaart voor elke wereldburger dan moeten we inzien wat de haalbaarheid van deze zaken aan ons zicht onttrekken. En het verrassende antwoord is de werking van ons ego.
De Dalai Lama maakt ons er al op attent dat het ego uit angst voor de dood ons doet zoeken naar overleving en veiligheid, met een krimp van het bewustzijn tot gevolg. We raken ons gevoel van verbinding met alles en iedereen kwijt. Dat gevoel hadden we in onze eerste twee levensjaren nog wel. Wanneer we de moed verzamelen om alle ongrijpbare zaken (vrijheid, waarheid, liefde e.d.) los (vrij) te laten kunnen we de blokkade die het ego opwerpt ontlopen en weer in verbinding treden.

Wat eigenlijk ieder kind zou moeten leren is dat omgaan met ongrijpbare zaken doenlijk is. Sterker nog, zelfs het gelijktijdig omgaan met twee ongrijpbare zaken als vrijheid en liefde is te doen. We kennen deze situatie als respect. Iemand die een ander respecteert is zowel betrokken bij de ander als de juiste afstand houdend. Hoe hierin balans te houden kost eerst wat oefenen, ongeveer evenveel als op twee benen te gelijk te staan en te lopen, maar het duurt niet lang of met de verworvenheid kan het kind zelfs leren fietsen en zo voort. Spelenderwijs kan een ouder of leraar ook feedback geven over het functioneren van het ego bij het balanceren en evenwicht houden bij respect.

Meer lezen over deze concepten? Klik op de labels onderaan dit blog.

De macht van zelfkennis

Friedrich Nietzsche is beroemd geworden met zijn boek Der Wille zur Macht. Daarin beschrijft hij dat elke kracht in het universum de andere krachten wil beheersen. Nietzsche maakt duidelijk dat mensen het bezitten van macht als belangrijk doel zien. Wie macht heeft kan anderen voor zich laten werken. Met de opbrengst hoopt hij de eigen belangen te dienen. Het verklaart mede waarom zo weinig mensen evenwaardigheid voor ogen hebben.
Het is maar de vraag of machtswellust de gewenste uitkomsten heeft. Het roept al snel angst bij de ander op en schept daarmee afstand. Wanneer je mensen met macht kunt vertrouwen leveren ze veiligheid.
Tot voor kort kenden vrijwel alleen degenen die aan de macht waren welvaart. Koning, keizer, admiraal: macht en welvaart wilden ze allemaal. Samenwerken in het verleden was vaak samen vechten tegen anderen. Pas toen het marktdenken bijna globale omvang kreeg hebben machthebbers hun macht weten te consolideren en uit te bouwen zonder uitoefening van fysieke kracht. Daarvoor moesten markten eerst letterlijk worden veroverd met fysieke legers. Een geweldloze verovering van de markt van welzijn en geluk is uiteraard nog niet overal het geval. Er wordt nog steeds over de hele wereld gevochten en weinigen willen geloven dat er een aantoonbare trend is naar minder geweld. Onwelgevallige machthebbers worden tegenwoordig vooral met economische machtsmiddelen gedwongen tot een andere koers.

Draait het in het leven om macht?
De een zal zeggen dat het draait om grijpbare middelen als status, geld, seks en macht. De ander zegt dat het draait om ongrijpbare waarden als vrijheid, kwaliteit en liefde. Krachten en machten zijn geen waarden. Liefde, geluk en vrijheid zijn uitgangspunt, middel en doel.
Seks, status, macht en geld leveren je een afgeleide van kwaliteit, liefde en vrijheid. De meesten krijgen niet het wezenlijke, maar wel bijna en velen doen het ermee. Beter iets dan niets. Eerst hebben, dan zijn. Ze hopen door geld en macht te verwerven uiteindelijk vrijheid, kwaliteit en liefde te bereiken. De hoop is vrij, goed en geliefd te zijn.

We zijn als mensheid inmiddels zo ontwikkeld dat we ongrijpbare zaken kunnen benaderen zonder eerst status, geld en macht te verwerven. Je zou de wens hiertoe kunnen zien als een overblijfsel van een vroegere neiging die nog steeds woedt zonder al te veel noodzaak. Net als generaals die nog steeds broeden op een strategie om de vorige oorlog te winnen.
Maar laten we niet te vroeg juichen over vooruitgang want de wereld is nog lang niet veilig. We werken er als samenleving wel aan de veiligheid te garanderen om aan de basisbehoeften te kunnen voldoen. Het is nog niet vanzelfsprekend dat we onvoorwaardelijk krijgen wat we nodig hebben om in vrijheid en liefde te kunnen leven. We moeten nog steeds eerst werken voor geld om daarmee ons welzijn te financieren. Weinigen zullen zich realiseren dat de mens de enige diersoort is die in principe schulden heeft om te mogen bestaan.

Toen de kerk nog veel macht had, was er de erfzonde. Je was -zonder precies te weten wat dit inhield- bij je geboorte al zondig en daarmee schuldig. Deze neiging van machthebbers om mensen onwetend en onder de duim te houden is ontmaskerd. Tegenwoordig moet je als jong volwassene zelf investeren in jouw toekomst via onderwijs om later een inkomen te kunnen verwerven. Je begint je werkzame leven met schuld en voelt je dan al gauw afhankelijk van de werkgever die meer macht heeft dan jij. Het is voldoende om de meesten ertoe te dwingen om zich in te houden om de kansen op de arbeidsmarkt niet te verknallen.

Het is logisch dat een samenleving de mogelijkheid wil hebben om ongewenste ontwikkelingen te beteugelen. Wie in het krachtenspel van de samenleving voortdurend buitengesloten wordt en zijn eigen ego niet (onder)kent, kan al snel zo gefrustreerd raken dat hij anderen wil laten boeten voor zijn geïsoleerde positie. Denk bijvoorbeeld aan lone wolves. Een samenleving die ellende en onrust wil voorkomen zou dus ook de krachten moeten verzachten die mensen om de verkeerde redenen aan de kant en in de kou laten staan.
Een samenleving waarin de macht ligt bij machthebbers die niet de intentie hebben om de samenleving zo in te richten dat aan de basisbehoeften wordt voldaan is een samenleving uit balans. En er zijn voortekenen genoeg die er op duiden dat veel mensen bang geraakt zijn dat zij niet meer veilig zullen zijn. Er zijn ook genoeg voorbeelden van mensen met economische macht die helemaal geen maatschappelijke verantwoordelijkheid willen dragen. Zij gebruiken de globale machten en krachten om kapitaal te onttrekken aan de samenleving. Wat vroeger de dubieuze rol van de kerk was om mensen afhankelijk te houden door hun een worst van een beter leven in het hiernamaals voor te houden lijkt nu vervangen door een economische worst. Veel kiezers denken dat alleen een liberale economie met ongebreidelde macht aan werkgevers de welvaart kan opleveren die tot geluk van het individu zal leiden. Een geluk die voortduurt ook tijdens het pensioen.

Het is een vorm van complot denken om te stellen dat het economische krachtenveld al uit de hand is gelopen. Dat complot denken houdt in dat een zeer beperkt aantal mensen aan de touwtjes trekt en daarin samenspant. Het is eerder zo dat niet ieder individu goed overziet wat de reikwijdte is van zijn of haar macht. Dat zie je bijvoorbeeld gebeuren in de tijd van verkiezingen. Sommige mensen denken dat de invloed van hun eigen stem zo belangrijk is dat zij niet meer hun stem geven aan partijen die bij hun passen, maar aan partijen waarvan ze denken dat die gaan winnen. Alsof het een persoonlijk verlies is om bij een partij te horen die niet in zetels vooruit gaat. Politieke partijen die het midden houden tussen het ene sociale uiterste en het andere liberale uiterste hebben vaak de meeste volgelingen. Het middenpad is het pad van mensen die bang zijn om te lopen buiten de mainstream en ook het pad van de wijze die geen behoefte heeft om zich (met zijn ego) te onderscheiden. Blijf weg van het oordelen.

Het is nog steeds zo dat in de steeds losser geworden samenleving het de individuele verantwoordelijkheid is om zijn eigen bewustzijn te ontwikkelen. Van de moderne Griekse economie gaat weinig voorbeeldfunctie uit, maar op de Griekse tempels staat “ken u zelve”. Wie de krachten binnen zichzelf kent, heeft de macht om ongrijpbare waarden te kunnen benaderen zonder de grip erop te verliezen door het gewenste te willen bezitten.

Hoe worden we nieuw zonder angst?

Een mens wil zich ontwikkelen, niet vervreemden tot een ander. Door te ontwikkelen worden we meer onszelf, door te veranderen raken we verder van onszelf. Ontwikkeling komt van binnenuit. Veranderingen zijn zichtbaar aan de buitenkant. Maak wat je wel wilt veranderen zichtbaar in jouw doen en laten.

Uit een boek “Leven op jouw eigen voorwaarden. De volgende stap in vrijheid”, toegeschreven aan Osho.

Hoe worden we nieuw? – iedereen wil nieuw worden. Daar is moed voor nodig, en geen gewone moed; er is buitengewone moed voor nodig. En de wereld is vol lafaards, daarom zijn mensen opgehouden met groeien. Hoe kun je groeien als je een lafaard bent? Bij elke nieuwe kans deins je terug, sluit je je ogen. Hoe kun je groeien? Hoe kun je bestaan? Je doet maar alsof je bestaat.
En omdat je niet kunt groeien, moet je plaatsvervangende groei vinden. Je kunt niet groeien, maar je banksaldo kan wel groeien, dat is een plaatsvervanger. Daar is geen moed voor nodig, het past precies bij je lafheid. Je banksaldo blijft groeien en je begint te denken dat jij groeit. Je wordt respectabeler. Je naam en faam blijven groeien en je denkt dat je groeit? Je misleidt gewoon jezelf. Je bent je naam niet, je bent ook je faam niet. Jouw banksaldo is niet jouw wezen. Maar als je aan je wezen denkt, begin je te trillen, want als je wilt groeien moet je alle lafheid laten vallen.

Tot zover een letterlijk citaat, hierna een gedeeltelijk citeren.

Hoe worden we nieuw? We worden niet nieuw uit onszelf. Nieuwheid komt van buiten, uit het bestaan. De geest is altijd oud. De geest is nooit nieuw, hij is de accumulatie van het verleden.
Je hebt het onbekende misschien vergeten, maar het onbekende heeft jou niet vergeten. Het kind kan de moeder vergeten zijn, maar de moeder heeft het kind niet vergeten. Het deel kan zijn gaan denken: ‘Ik ben geïsoleerd’, maar het geheel weet dat je niet geïsoleerd bent. Het geheel heeft toegang tot jou. Het is nog steeds in contact met jou. Daarom blijft het nieuwe komen, ook al verwelkom je het niet.
Alleen het nieuwe, grondig en volledig geaccepteerd, kan jou transformeren. Je kunt het nieuwe niet in je leven brengen; het nieuwe komt. Het heeft niets met jou en je inspanningen te maken. Maar niets doen is niet ophouden met handelen; het is handelen zonder wil of richting of impuls uit je verleden. Je moet in een toestand van niet-weten beginnen en je moet onschuldig als een kind bewegen, opgewonden van de mogelijkheden – en de mogelijkheden zijn onbeperkt. Handel spontaan. Laat het moment beslissend zijn.
Het is alsof er een golf in de oceaan opkomt, een majestueuze golf. Hij zal verdwijnen, terugkomen en nog eens oprijzen. Zo is God – komt, verdwijnt, komt weer verdwijnt. De intervallen, die leegten houden je helemaal fris.
Sta er eens bij stil – elk moment komt op, net als een ademhaling. Je ademt in, je ademt uit. Laat elk moment een geboorte en een dood zijn. Dan zul je nieuw zijn.
Als je niet inziet dat je niet het ego bent, zul je het nieuwe niet kunnen ontvangen. Het ego is je oude geheugen, een inhoud van het bewustzijn. Je bent bewustzijn, niet een geheugen. Het ego is voortdurend bang voor de dood, omdat het willekeurig is.

Voor wie vaak een bange droom heeft en daarin achtervolgd wordt: draai je in jouw droom om naar je angstaanjagende achtervolger, kijk deze/het recht in de ogen en ervaar dat deze dwars door je heen valt en de achtervolging ophoudt. Zie ook deze video.

Ken je echte kracht

Een mooi voorbeeld dat wijsheid zowel kan worden gevonden in de diepte als aan de oppervlakte komt van Hannah Shotbolt. Zij deelt haar visie op God en non-dualiteit, terwijl ze haar nagels lakt.

Ik vind haar helder.

Waarschuwing vooraf: dit filmpje kan jouw ego angst aanjagen.
Laat de inhoud van de boodschap binnenkomen zonder je te richten op degene die het brengt (verschijningsvorm).

Voor een meer klassieke manier om dezelfde spirituele boodschap te horen (ga naar 24:25 op deze video).

Levenswijsheden van Mahatma Gandhi

Het leuke van uitspraken van Mahatma Gandhi is dat ze elk afzonderlijk een heel verhaal lijken te vertellen. In de beperktheid gaat niets verloren van hun strekking. Ze worden er juist sterker van.

  1. Wanneer het ego sterft, ontwaakt de ziel.
  2. Een oog voor een oog maakt de hele wereld blind.
  3. De grootste vervuiler op de wereld is de armoede.
  4. Als je doet wat je leuk vindt, hoef je nooit te werken.
  5. Wees de verandering die je in de wereld wil zien.
  6. Slechts diegene mag slopen die iets beters kan bouwen
  7. Je kan geen hand schudden met een gebalde vuist
  8. Geluk hangt af van wat men kan geven, niet van wat men kan krijgen
  9. Angst heeft zijn nut, maar een lafaard zijn heeft dat niet.
  10. De spreuk ‘Waarheid is God’ prefereert boven ‘God is Waarheid’. Want velen zijn vermoord in de naam van God, maar niemand is ooit vermoord in de naam van de waarheid.
  11. Spreek alleen wanneer het toegevoegde waarde boven de stilte heeft.
  12. De aarde biedt voldoende om ieders behoefte te bevredigen maar niet ieders hebzucht
  13. Geluk is er als dat wat je denkt, wat je zegt en wat je doet met elkaar in harmonie is.
  14. Goedheid, zelfopoffering en vrijgevigheid zijn niet de exclusieve rechten van enig ras of geloof.
  15. Men kan het niveau van beschaving van een land meten aan de manier waarop dat land met zijn dieren omgaat.
  16. Ik ben bereid om te sterven, maar er is geen doel waarvoor ik zou doden.

Fascinerend aan Gandhi -voor mij- is dat ik hem zowel als een held als anti-held kan zien.

De kunst van het doen en laten bij mondiale problemen

Hoeveel kan ik doen?

Wie zich bewust wordt van de negatieve ontwikkelingen in klimaatopwarming en milieuvervuiling, van de verslechterde verdeling van welvaart tussen arm en rijk etc.. zal zich vragen stellen als “wat kan ik doen”? “Is het voldoende om te stoppen met handelingen die negatief bijdragen aan deze ontwikkelingen of moet ik meer doen?”

Het klimaat warmt op door het mondiale vlees eten. Meer dan verkeer en internationaal transport draagt vleesconsumptie bij aan de opwarming van de aarde. Stoppen met vlees eten is dan een simpele handeling die, wanneer iedereen op aarde dit zou doen, dit alleen al zou bijdragen aan het niet meer opwarmen van de aarde.
Reizen zullen we altijd blijven doen, maar misschien niet zo vaak meer naar verre bestemmingen met het vliegtuig. Het nadeel van een globaliserende samenleving is dat culturen steeds meer op elkaar gaan lijken, maar het voordeel is dat je het net zo goed dichtbij kunt zoeken. “Ieder nadeel heeft zijn voordeel”, zo sprak een wereldberoemde, voetballende filosoof.
De mondiale oplopende schulden zijn, als gevolg van de economie die rente rekent en economische groei nodig heeft, niet meer af te betalen. Oud-bankier Ad Broere vreest dat het economische systeem zal instorten en doet allerlei suggesties om dit instorten te voorkomen. Maar hij pleit ook voor het kwijtschelden van alle schulden. Bij een ingestort economisch systeem kun je tegelijk alle schulden kwijtschelden en verdergaan zonder rente te rekeningen bij leningen.
Volgens Broere is een kleine groep rijken zo machtig dat zij bij afkalving van hun rijkdom niet zullen schromen om chaos en geweld in te zetten om hun financiën te verdedigen. Ze zullen dat nooit openlijk doen maar via de media anderen proberen aan te zetten dit "spontaan" te doen. "Verdeel en heers". Remedie en preventie: denk zelf, maar pas op voor doorgeschoten complotdenken of doemdenken.
Het door Broere voorspelde scenario kan optreden wanneer mensen werken aan het ondergraven van de positie van financieel machtigen en gelijktijdig werken aan een alternatieve economie. Een instorting kan optreden, maar het kan ook anders, positiever verlopen. Niemand weet het zeker. “Voorspellen is lastig, vooral wanneer het de toekomst betreft”.

"Actie is reactie”. Wie al te opzichtig actie voert die voor een ander negatief gaat uitpakken roept weerstand op. Vooral wanneer dat gepaard gaat met veroordelen zal de weerstand des te heviger worden. Je kunt doorschieten in het aanklagen van een misstand. Soms wordt je beter gehoord wanneer je niet overdrijft. Onderkoeld werkt dan beter dan overschreeuwd.
Ook te vroeg juichen kan een potentieel goed initiatief verlammen, want waarom hoor je er na verloop van tijd niets meer van? Voor het oplossen van mondiale milieuvervuiling, bijvoorbeeld, worden doorlopend veel technologische oplossingen aangedragen. Technisch zullen die wel kunnen werken (denk aan de plastic soep in de oceanen), maar wie zorgt voor voldoende samenwerking tussen landen en financiering om die vervuiling effectief aan te pakken?
Bij de huidige gang van zaken zijn er altijd mensen die profiteren wanneer er niets verandert. Er zijn er ook die niet weten of er wel iets zal veranderen wanneer zij zich ermee bemoeien. Het gevolg is dat zij, ondanks dat zij erkennen dat een bepaald probleem levensgroot is, niets zullen doen. Zij steken de spreekwoordelijke kop in het zand.

Omgaan met mensen die weerstand hebben

Het omgaan met mensen die hun gedrag niet willen veranderen en mogelijk in de verdediging of aanval gaan wanneer anderen proberen hen bewust te maken van problemen zoals klimaatverandering, kan uitdagend zijn. Het is belangrijk te onthouden dat het veranderen van overtuigingen en gedrag een proces is dat tijd kan kosten. Soms zullen mensen hun opvattingen niet onmiddellijk veranderen, maar door respectvol en geduldig te blijven, kun je de basis leggen voor toekomstige reflectie en mogelijk positieve verandering.
Hier zijn enkele suggesties om effectief met mensen, die weerstand hebben tegen noodzakelijke verandering, om te gaan.

  1. Empathie en begrip. Probeer de standpunten en zorgen van de andere persoon te begrijpen. Stel open vragen om inzicht te krijgen in hun perspectief. Het tonen van empathie kan de toon van het gesprek verzachten en de andere persoon laten zien dat je bereid bent te luisteren.
  2. Feitelijke informatie. Bied feitelijke, wetenschappelijk onderbouwde informatie aan om je te ondersteunen. Zorg ervoor dat je goed geïnformeerd bent over het onderwerp, zodt je en overtuigende informatie kunt verstrekken.
  3. Gedeelde waarden en belangen. Identificeer gedeelde waarden en belangen om een gemeenschappelijke basis te vinden. In het geval van klimaatverandering kunnen gedeelde waarden zoals het beschermen van de leefomgeving voor toekomstige generaties een aanknopingspunt bieden.
  4. Positieve framing. Framing van het probleem op een positieve manier kan helpen. In plaats van te wijzen op de negatieve gevolgen, focus op kansen en voordelen van positieve veranderingen. Bijvoorbeeld, benadrukken hoe duurzame praktijken geld kunnen besparen.
  5. Geduld en respect. Wees geduldig en respectvol, zelfs als de andere persoon weerstand biedt. Het kan tijd kosten voor mensen om hun standpunten te heroverwegen, en druk uitoefenen kan contraproductief zijn.
  6. Praktische actie. Laat zien hoe kleine veranderingen in levensstijl of gedrag positieve effecten kunnen hebben. Concrete stappen en oplossingen kunnen minder bedreigend lijken dan grootschalige veranderingen.
  7. Luisteren en dialoog. Creëer ruimtes voor open en respectvolle dialoog waarin mensen zich vrij voelen om hun zorgen te uiten en vragen te stellen. Het luisteren naar hun zorgen kan leiden tot meer begrip.
  8. Erkenning van complexiteit. Begrijp dat sommige kwesties, zoals klimaatverandering, complex zijn en dat er niet altijd eenvoudige oplossingen zijn. Het erkennen van deze complexiteit kan begrip kweken voor verschillende standpunten. Maar benoem niet iets als complex wanneer dat feitelijk niet het geval is. Het argument kan ook een drogreden zijn om weerstand tegen verandering te maskeren.
  9. Blijf constructief. Probeer constructief te blijven, zelfs als het gesprek moeilijk wordt. Vermijd het maken van verwijten of het in de verdediging schieten.
  10. Focus op gemeenschappelijke doelen. Benadruk de gemeenschappelijke doelen die iedereen kan delen, zoals een gezonde planeet voor toekomstige generaties. Dit kan helpen om bruggen te bouwen.

Hoeveel impact heb je als individu?

Een vorm van "conspiracy" die wel goed is om eens over na te denken wordt verbeeld in de film Cowspiracy.
Weten wat jouw gedrag als individu voor gevolgen heeft, daar begint voor hem/haar een mogelijke verandering in gedrag. Bij bedrijven en overheden is niet snel in te schatten of zij hun maatschappelijke betrokkenheid omzetten in effectief milieuvriendelijk gedrag. Voor hen zou het mooi zijn wanneer zij in hun jaarverslag aangeven wat ze deden, doen en gaan doen om hun bijdrage te leveren aan het verkleinen van maatschappelijke problemen.

Eigenlijk geldt voor iedereen op alle niveaus en als lid van allerlei groepen dat zij verantwoording zouden moeten kunnen afleggen van de eigen bijdrage aan het verkleinen van problemen. Maar wie daar alsmaar mee bezig is vindt nooit rust en is niet vrij.
De oude, Taoïstische chinezen kenden het begrip wei-wu-wei: doen door niet te doen oftewel handelen zonder ergens naar te streven. Het betekent dat je en-en denkt.
Je bereikt je doel door ogenschijnlijk niet te handelen. “Laat je linkerhand niet weten wat je rechterhand doet”. (Naiskarmya) De wijze ziet het niet-handelen in het handelen en het handelen in het niet-handelen.
Je bent je bewust van welke handelingen bijdragen tot ellende en je besluit simpelweg deze te laten. Je spreekt er ook niet over. Het gaat samen met het fenomeen dat wijze mensen vaak zwijgen. Het omgekeerde is natuurlijk niet het geval, zoals de film Cowspiracy laat zien. De zwijgende meerderheid is geen menigte wijzen. Wijsheid heeft geen objectieve verschijningsvorm.

Verbeter de wereld, begin bij jezelf.

“You must be the change that you wish to see in the world”. ~Mahatma Gandhi~.

"Everyone thinks of changing the world, but no one thinks of changing himself". ~Leo Tolstoy~.

"The world can only change from within". ~Eckhart Tolle~.

Een beter milieu begint niet uitsluitend bij jezelf - in een wereld die draait om kapitalisme moeten eerst de achterliggende sociale, economische en politieke ideologieën veranderen voordat we de natuur kunnen redden. Naomi Klein ziet klimaatverandering als katalysator voor verandering en een betere wereld.
Verander nu, voor het klimaat alles verandert.

Jelmer Mommers (JM) schrijft in De Correspondent: 'om de politieke ruimte voor klimaatbeleid te vergroten moet de klimaatbeweging bovendien een alternatief wereldbeeld neerzetten, schrijft Klein, ‘dat het kan opnemen tegen het [kapitalistische, JM] wereldbeeld waardoor de ecologische crisis is veroorzaakt'.

'De waarden die het kapitalistische systeem kenmerken – individualisme, dominantie en hiërarchie – moeten we inruilen voor hun tegendeel: onderlinge afhankelijkheid, wederkerigheid en samenwerking. We moeten bovendien afrekenen met ‘het culturele verhaal dat de mens de aarde beheerst, en niet andersom’.

De verwijdering tussen God en mensen onderling

Al duizenden jaren vertellen mensen over een breuk in de relatie tussen mens en God. In de oudst bekende verhalen was er sprake van vele onsterfelijke goden, die eigenschappen hadden die op mensen leken. Goden als spiegels van het menselijke karakter. Er was behoefte om te verklaren waarom God niet rechtstreeks was te benaderen of om het bestaan van maar één God te bewijzen.

In een onlangs ontcijferde tekst, 800 jaar ouder dan de eerste Bijbelteksten, zou de god Adam bestraft zijn voor zijn bemoeienis met de strijd tussen de scheppergod El en zijn rivaal Horon. Horon, in de vorm van een slang, beet Adam en hij veranderde in een sterfelijk mens. Om het verlies van zijn onsterfelijkheid te compenseren schiep (een zonne)god de vrouw (zodat ze door hun kinderen toch voort konden leven).

Net als bij de machtsstrijd in de godenwereld lijkt het er op dat er van oudsher competitie is tussen culturen in het presenteren van een monotheïstische Godsbeeld. In de Joodse en islamitische religie heeft God (Allah) als het ware gewonnen en hebben de andere bovenaardse wezens een bijrol gekregen als engelen. Het zijn de engelen die menselijke trekjes vertonen en soms ongehoorzaam zijn. Zo zou de duivel (Lucifer of Satan genoemd) een gevallen engel zijn. In de Bijbel schiep God man en vrouw en laat hen leven in het Paradijs op slechts een voorwaarde, namelijk dat zij niet aten van de vruchten van de boom van het kennis van goed en kwaad. Die kennis leidt tot veroordelen en afstand tot de ander. Kennis van goed en kwaad was voorbehouden aan de goden. Met het eten van deze vruchten zouden de mensen goden worden.
Het was de duivel in de vorm van een slang die Eva verleidde om toch van de vrucht te eten en Adam te bewegen om dat ook te doen. Het leidde tot de verwijdering van God en de mens en verdrijving uit het paradijs. Sindsdien lag de erfzonde als een vloek over hun nageslacht en bidden gelovigen in het onze vader om "vergeving van onze schuld".

Het christendom slaagde erin om zich te nestelen in de top drie van monotheïsmen door 2 millennia te verhalen over de geboorte van Jezus als zoon van God, die de banvloek van de zondeval weer verbrak. Het is al die tijd weer mogelijk om terug te keren tot God, maar wanneer en in welke vorm? Dat wordt bepaald met de wederkomst van Christus op de dag van het laatste Oordeel. Zelf was Jezus naar verluid in staat om uit de dood op te staan en na het tonen van het bewijs en het geven van instructies aan zijn discipelen weer naar de Hemel te varen. Gelovigen worden begraven in afwachting van de wederopstanding en uitroeiing van het Kwaad. Er zullen weinig mensen zijn die zich laten begraven omdat zij letterlijk verwachten op de jongste dag weer op te staan. Geen wonder dat crematie steeds populairder is geworden. Het is not done om geestelijken over de logica van wederopstanding en andere verhalen uit de Bijbel door te zagen. Wat een gelovige echt gelooft is dan ook vaak onduidelijk: "er is iets of meer tussen hemel en aarde".

Het zijn in de afgelopen eeuwen de kerkelijke instituties geweest die getracht hebben de menselijke behoeften aan een beter leven te kanaliseren en zo macht te verwerven. Priesters gaven aan hoe je leven moest (met een beloning na de dood) en hoopten zo de mensheid te verheffen boven de onschuldige, maar onbewust levende dieren.
Nu we leven in een samenleving van welvaart is voor velen de wens tot het toetreden van het hiernamaals verdwenen. Het leven voor de dood is inmiddels aardig paradijselijk geworden. We willen niet langer verteld worden hoe te leven of verlost worden. Dat maken we zelf wel uit.

Gebleven is de drang tot competitie, de machtsstrijd en de neiging om te veroordelen. Monotheïstische culturen claimen dat zij een persoonlijke relatie met God hebben die zich exclusief zal inzetten voor hun eigen zaak. En dat leidt tot kinnesinne en bloedige godsdienstoorlogen. Nietzsche verklaarde dat God dood was, mogelijk om een bijdrage te leveren tot het staken van de gevechten op leven en dood.

Mensen vinden het nog steeds moeilijk om anderen als gelijke te accepteren. In sport en spel leven we die kinderlijke behoefte uit om meer en beter te zijn dan een ander. We willen blijven groeien en ontwikkelen, niet in de laatste plaats om ook op de oude dag autonoom en comfortabel te kunnen leven.
Mensen willen veiligheid en erkenning. We willen als goed beoordeeld worden. Als eerste van onze ouders, dan van onze leraren, later van onze partner of werkgever en het zou mooi zijn wanneer we het ook van God zouden krijgen.

In het leven zijn er een aantal angstige momenten dat we verwijderd raken van de ander. Het begint bij de geboorte met het doorknippen van de navelstreng, vervolgens maken we de eerste breuk in het ontdekken van ons ego en we oefenen in het zelfstandig verbinding maken en loslaten in onze puberteit. De laatste breuk met anderen is bij onze dood. Gelovigen hopen dan genoeg krediet te hebben verzameld om opgenomen in een probleemloos leven in een hiernamaals.
Op deze wijze hopen mensen te ontsnappen aan de zinloosheid van het leven. "Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren". Velen zien hierin het recht op een vrij leven en weinigen zien een plicht om een evenwaardig leven te leiden en hierin wederkerigheid te eisen van anderen.

Het disciplineren van jezelf uit religieuze motieven, het je houden aan de tien geboden of gewoon uit fatsoen kost sommigen veel moeite. Het valt dan niet gemakkelijk te kijken naar anderen die het niet zo nauw nemen met de regels of die een geloof beschimpen. Trots en eerwraak leiden tot agressie die in tegenspraak is met de religieuze beginselen die oproepen tot naastenliefde, compassie, mededogen en barmhartigheid.

We hebben moeite met vertrouwen en ruimte te geven aan anderen. Het boeddhisme waarin stilte, ruimte en leegte belangrijke elementen zijn, vinden veel westerse mensen aantrekkelijk maar ook lastig. We willen die elementen wel voor onszelf, maar wanneer we het overlaten aan anderen zou er dan genoeg voor onszelf overblijven? Wij zijn gericht op "doen" en onderschatten de waarde van "laten".
Het boeddhisme slaat met haar non-dualiteit een brug over de kloof die we ervaren naar anderen. Er is eenheid in niet twee-zijn.

Zie ook Neale Donald Walsch over de misvatting dat een almachtige God behoefte zou hebben om mensen te straffen.

Stelen van dementerende ouderen

Het is van alle tijden: mensen die het op het geld voorzien hebben van dementerende ouderen.
Auteur Philip Kooke heeft het met zijn vader zelf meegemaakt en schreef er een boek over om anderen te waarschuwen.

Daar schrijft hij:
Misbruik van dementerenden is dan ook een bijna perfect misdrijf. Het slachtoffer is namelijk meteen ook de kroongetuige. Van deze prooi heeft de dader in dit geval vrijwel niets te vrezen. De natuur doet vanzelf haar verwoestende werk. Het wrede wapen is: emotionele chantage. Het is een wapen dat voor onderzoekers naar misdrijven weinig sporen nalaat.
Tot zover de site.

Emotionele chantage betekent vaak dat de dementerende bang gemaakt wordt dat hij in steek zal worden gelaten wanneer deze niet meewerkt. Iemand met Alzheimer is vanwege het verlies van grip op de omgeving al bang en wordt zo doodsbang gemaakt. Hij kan niet meer verzinnen wie er nog voor hem zal zorgen en tot wie hij zich moet wenden en wie nog is te vertrouwen.
Notarissen worden gevraagd extra alert te zijn, maar kunnen en willen in de praktijk weinig doen.
Stel dat een dementerende ouder met een van zijn/haar kinderen naar de notaris gaat, dan is de notaris niet verplicht om te checken of er andere belanghebbenden zijn die het er niet mee eens zijn. Die andere kinderen worden ook niet op de hoogte gebracht van wat er bij de notaris wordt vastgelegd. Zij worden ooit geconfronteerd met een voldongen feit en moeten dan aantonen dat de notaris had kunnen weten dat hun ouder dementerende was ten tijde van het bezoek. Het is dan niet meer te bewijzen of de notaris zijn check goed heeft uitgevoerd.

Van de site;
Een notaris is niet capabel om bijvoorbeeld door façadegedrag heen te kijken. Ze zouden het niet eens moeten willen proberen. Dat is hun vak niet.
Een notaris die dat wel doet handelt niet in het belang van zijn cliënt. De diagnose Alzheimer zou daarom voor notarissen een grond moeten zijn om verlost te worden van hun beroepsgeheim.
Anders wordt het beroepsgeheim een bondgenoot van kwaadwillenden die misbruik maken van de kwetsbaarheid van de dementerende. Een notaris moet dus, als hij daadwerkelijk wil opkomen voor het belang van zijn cliënt, zich nadrukkelijk de vraag stellen wie zijn cliënt daadwerkelijk is. Waar hij uit bestaat. En als die vraag niet eenvoudig te beantwoorden is, mag er niets getekend worden dat voor generaties lang van cruciaal belang is. 'Bij twijfel niet passeren', luidt een theoretische grondregel van notarissen.
Tot zover de site.

Catch 22 en Kafkaïaanse toestanden
Een handtekening laten zetten door iemand die handelingsonbekwaam aan het worden is, begint immoreel te worden. Maar een kantonrechter die een financieel bewindvoerder of gemachtigde voor een dementerende kan aanstellen, vraagt om een uittreksel uit het bevolkingsregister en een verklaring van wilsonbekwaamheid door een arts. En die willen niet altijd meewerken als de hoofdpersoon niet meewerkt.
Het beste is dus om dit te regelen als de betrokkene nog niet dementeert.


Populair in de laatste week

Alle labels van het blogspot

#metoo (2) aanbevolen (15) aandacht (9) aanraken (2) aanwezigheid (4) achterdocht (2) ADHD (2) afhankelijkheid (3) afstand nemen (6) agnost (4) agressie (2) alcoholisme (4) altruïsme (6) ambitie (2) ander (1) angst (22) apofatisch (9) authenticiteit (9) autisme (1) autonomie (5) balans en evenwicht (51) begeerte (1) behoefte (5) belangen (10) belemmerende overtuigingen (10) beoordelen (5) beslissen (2) betrokkenheid (5) betrouwbaarheid (2) bewustwording (12) bewustzijn (26) bezinning (1) bindingsangst (3) bioscoopfilm (7) biseksualiteit (1) blijdschap (3) bodhisattva (2) boeddhisme (9) boek (162) boosheid (2) brein (2) burn-out (2) communicatie (16) compassie (10) competentie (4) competitie (14) complottheorie (3) constructief gesprek (4) consumeren (2) coping (2) creativiteit (3) crisis (7) dans (6) daten (5) deflexie (1) demagogie (4) denken (12) denkfouten (5) deugd (9) deugdzaamheid (1) diagnose (4) dialoog (10) dieren (4) discipline (1) dooddoener (6) drama (3) drie-eenheid (6) drogredenen (7) drugsgebruik (5) DSM (4) dualisme (5) duurzaamheid (5) echt (4) eenheid (33) eenzaamheid (8) ego (45) eigenschappen (2) eigenwaarde (5) emancipatie (5) emergentie (2) emotie (13) empathie (5) en-en (23) endogene depressie (1) energie (13) erkenning (8) ethiek (9) etiquette (6) evenwaardigheid (51) evolutie (23) faalangst (1) fabel (1) feedback (2) filmpje (79) filosofie (18) fraude (9) Freud (2) functioneren (4) gebreken (1) gedragsverandering (5) geduld (2) geest (3) geheugen (3) gekwetstheid (6) geld (5) gelijk hebben of gelijk krijgen (7) gelijkmoedigheid (4) geloven (18) geluk (34) genade (5) genot (1) Gestalt (1) Getuige (5) gevoelens (35) gezag (1) gezichtsverlies (3) gezondheid (5) gezondheidszorg (1) GGz (2) go with the flow (2) God (41) goedgelovigheid (3) gokken (1) grenzen (9) hechting (1) heelheid (8) hersenen (4) hier en nu (8) holisme (2) hoofdzonde (3) humor (12) ideaalbeeld (2) identificatie (10) identiteit (13) ik-boodschap (1) illusie (12) imago (1) individualisme (5) innerlijke vrijheid (17) integriteit (3) Intelligent Design (1) Internet (3) intrinsieke waarde (1) intuïtie (8) InZicht (12) islam (2) jaloezie (4) jeugd (1) jezelf worden en zijn (12) jongeren (3) karakter (2) katafatisch (1) kenmerken (2) kiezen (10) kind (13) kosten (1) kracht (6) Krishnamurti (2) kuddegedrag (1) kunstmatige intelligentie (2) kwakzalverij (1) kwaliteit (16) kwetsbaarheid (5) l (1) leegte (15) leiderschap (4) leugens (9) levensfase (3) levenskunst (8) levensvragen (3) levensweg (3) licht (3) liefde (97) liefdesverdriet (3) lijden (1) loslaten (20) macht (23) machtsstrijd (9) magisch denken (7) man-vrouw verschillen (11) mannelijkheid (2) mannen (1) media (2) meditatie (14) metacommunicatie (8) metafoor (2) metafysica (5) milieu (1) mindfulness (4) misbruik (4) model (1) moraliseren (1) motto (1) mystiek (5) nabijheid (2) narcisme (4) natuur (5) negatie (16) neti neti (3) niet doen (22) NLP (1) non-duaal bewustzijn (6) non-dualiteit (41) omdenken (7) omgangsregels (3) onderwijs (3) onderzoek (8) ongelukkig zijn (4) onmacht (2) onrust (2) ontrouw (1) ontwikkeling (10) onverwerkt kindertrauma (3) oordeel (18) opvoeding (8) orgasme (2) Osho (6) ouderen (5) overgave (4) overheid (1) overvloed (6) panpsychisme (1) pantheïsme (1) paradox (27) Pareto principe (1) partnerkeuze (6) passie (2) pedagogie (2) perfectie (2) personeelsbeleid (2) persoonlijkheid (6) persoonlijkheidsstoornis (3) pesten (1) Peter principle (1) pijnlichaam (8) politiek (10) populair (11) positieve (11) privacy (1) processie (1) projectie (9) psychiatrie (4) psychofarmaca (1) psychotherapie (1) puberen (1) reïncarnatie (2) relatie (17) relatievaardigheid (5) respect (32) rijkdom (2) rol (4) romantiek (5) rust (5) ruzie (5) samensmelten (10) schaamte (2) scheiden (2) schizofrenie (1) schouwen (6) schrijfdrang (1) schuld (3) schuldgevoel (2) seks (14) selectie (3) sociale druk (4) somberheid (1) spel (3) spiegelogie (4) spijt (1) spiritualiteit (51) spreekwoorden (1) sprong (1) statistiek (1) status (1) sterven (5) stilte (15) straling (1) strategie (1) stress (5) synchroniciteit (14) taal (16) Taoïsme (18) tederheid (1) Tegenwoordigheid (2) The Secret (2) The Work (1) therapie (1) tijdgeest (5) toeval (5) Tolle (18) transcenderen (6) transformatie (5) transparantie (2) trend (2) tunnelvisie (1) twijfel (5) verandering (2) verantwoordelijkheid (12) verbinding (33) verdriet (2) vergeten (2) verlangen (5) verlatingsangst (1) verleiding (3) verlichting (14) verliefdheid (4) verlies (1) vermijding (1) vermoeidheid (1) verslaving (7) vertrouwen (18) verveling (2) verwondering (2) vicieuze cirkel (1) video (1) voeding (1) voelen (3) volgzaamheid (1) vragenlijst (2) vreugde (2) vrije wil (6) vrijen (3) vrijheid (90) waarheid (26) waarneming (7) ware (8) wederkerigheid (6) welzijn (7) wezen (2) wijsheden (10) wilskracht (2) woede (2) wu wei (23) yin en yang (4) zelfbeheersing (3) zelfbevestiging (3) zelfbewustzijn (8) zelfdoding (4) zelfkennis (12) zelfkritiek (1) zelfoverschatting (2) zelfrealisatie (12) zelfvertrouwen (5) zelfverwerkelijking (2) zelfwaardering (5) Zen (2) ziel (14) Zijn (11) zin van het leven (10)