Evenwaardigheid vrijheid en liefde

Posts

Posts uit januari, 2025 tonen

De gevolgen van verstrooide aandacht

Zelfzorg, wederzijdse verantwoordelijkheid en doorgeschoten narcisme We leven in een tijd waarin solidaire aandacht een schaarste is geworden. Niet alleen in de zin van tijd en focus, maar vooral in morele zin: op wie of wat richten we onze aandacht en waarom? In de wirwar van sociale media, persoonlijkheidsontwikkeling en mondiale crises zoeken mensen houvast: in zichzelf, in hun omgeving, in een ideaal. Maar wie zich uitsluitend keert naar binnen, vindt daar niet per se rust of richting. In plaats daarvan groeit het risico van vervreemding, egocentrisme en morele onverschilligheid. In deze context stelt zich een urgente filosofische vraag: wat helpt ons om de juiste balans te vinden tussen zelfzorg en verantwoordelijkheid voor elkaar en de wereld? Narcisme als cultureel symptoom In haar analyse van sterrenverering beschrijft de filosofe Isolde Charim hoe mensen die zich niet gezien voelen, hun identiteit spiegelen aan beroemdheden. In de ster vinden ze een schijnbaar afg...

Afstemmen tussen verbondenheid en grenzen

Hoe respectvolle relaties groeien In onze omgang met anderen speelt zich een subtiel spel af tussen twee fundamentele krachten: betrokkenheid en grensbewustzijn . Beide zijn essentieel voor respectvolle interactie en duurzame verbondenheid. Toch wordt deze dubbele beweging vaak onderschat, zeker in een tijd waarin polarisatie en snelle oordelen domineren. In deze tekst verken ik hoe voortdurende afstemming tussen betrokkenheid en het bewaken van grenzen niet alleen een sociale vaardigheid is, maar ook een diep menselijke deugd. Daarbij verbind ik dit inzicht met de klassieke filosofische oproep om te leven naar de deugd. Respect als levende afstemming Respect is geen vaststaande handeling die je eenmaal aanleert en daarna automatisch toepast. Integendeel, respect vraagt om een voortdurende gevoeligheid voor de situatie, de ander en jezelf. Je zou kunnen zeggen: respect leeft in de kunst van afstemming . Vergelijk het met een dans: soms vraagt een ontmoeting om nab...

Je hebt gelijk. En nu?

Dooddoeners en de emancipatie van het dier "Je hebt helemaal gelijk." Het klinkt als een compliment. Misschien zelfs als een opening naar verbinding. Maar vaak is het de sluipmoordenaar van het gesprek. Want wat gebeurt er als je iemand gelijk geeft zonder werkelijk geraakt te zijn door wat die ander zegt? Het gesprek sterft. Of beter gezegd: jij neemt het over. We geven de ander gelijk om uiteenlopende redenen. Soms omdat je vindt dat die ander gelijk heeft. Soms uit gemakzucht, om een punt te zetten achter iets wat ons verveelt of niet raakt. Soms uit beleefdheid, om het contact niet te laten ontsporen. Maar vaak, heel vaak, uit een diepere strategie: de ander geruststellen om zelf de controle te behouden. Het gesprek verliest dan zijn levendigheid, het wordt een toneelstuk, waarin we rollen spelen: de redelijke, de empathische, de verbindende. Terwijl we onderhuids gewoon aan het sturen zijn. Gelijk geven kan dus een wapen zijn. Een subtiel machtsmiddel dat, ironisch genoe...

De verborgen trots van de pleaser

Over de fawn-copingstijl en superioriteitsgevoelens In de psychologie worden vechten, vluchten en bevriezen vaak gezien als de klassieke reacties op dreiging. Maar er is nog een vierde stijl die minder opvalt, juist doordat hij zich vermomt als vriendelijkheid: de fawn -stijl. Mensen die deze stijl hanteren, proberen veiligheid te verkrijgen door zich aan te passen, te pleasen en hun eigen behoeften ondergeschikt te maken aan die van de ander. Op het eerste gezicht lijkt dat het tegenovergestelde van dominantie of arrogantie. Maar wie verder kijkt, ontdekt dat onder het masker van dienstbaarheid soms een verborgen vorm van superioriteitsgevoel schuilgaat. Pleasen als identiteit Fawnen ontstaat vaak bij mensen die in hun jeugd geleerd hebben dat het uiten van eigen behoeften gevaarlijk of zinloos was. Het kind ontwikkelt dan een overlevingsstrategie waarbij het zich richt op het kalmeren, helpen of behagen van de ander. In de volwassenheid kan dit gedrag overgaan in een identiteit: ik ...

Wanneer grenzen stellen ongelijkwaardigheid blootlegt

Wrijving, verwarring en verbondenheid bij aangeven van je grens Grenzen stellen in een relatie is iets fundamenteels. Het is geen afwijzing van de ander, maar juist een uitnodiging: “Ik wil in verbinding blijven, maar wel op een manier die ook voor mij klopt”. Toch is het opvallend hoe vaak die poging tot gelijkwaardigheid wordt beantwoord met een reactie die juist het tegenovergestelde doet: bagatelliseren, omkeren, negeren, slachtofferschap of machtsspelletjes. In plaats van samen zoeken naar balans, ontstaat er verwarring, verwijdering en soms zelfs zelftwijfel. Wat gebeurt er precies in die situaties en hoe kunnen we er anders mee omgaan? Drie richtingen helpen om het beter te begrijpen en er recht aan te doen. Benoemen zonder strijd of oordeel Een reactie op een gestelde grens die ongelijkwaardigheid bevestigt, is vaak dubbelzinnig: de woorden kunnen mild klinken, maar de toon, timing of blik zeggen iets anders. Juist dan is het belangrijk om te benoemen wat je ervaart, ...

Wanneer het dier geen ander meer is

Gewaarzijn en de vanzelfsprekendheid van evenwaardigheid Er komt een moment waarop je niet langer zoekt naar betere antwoorden, maar stilvalt in wat al is. Niet omdat je het opgeeft, maar omdat je doorziet dat het ‘ik’ dat zocht nooit werkelijk bestond. Wat overblijft is geen leegte, geen afwezigheid, maar helderheid. Een grondeloze openheid waarin alles verschijnt: geluiden, beelden, gedachten, gevoelens... ook dit lichaam, ook deze naam, ook die van jou. Alles doet zich voor aan iets dat je zelf niet kunt benoemen. Dat niet denkt, niet wil, niet handelt. En toch is dat wat jij bent: gewaarzijn . Niet als idee, maar als onmiddellijke ervaring. Je hoeft er niets voor te doen. Je hoeft het alleen niet meer te ontkennen. Vanuit dat gewaarzijn valt het onderscheid tussen ik en jijlangzaam weg . De scheidslijn tussen binnen en buiten, tussen deze hand en die boom, tussen mijn angst en jouw verdriet... wordt poreus. En met dat wegvallen van afscheiding valt ook iets anders: het idee ...

Elke ervaring doet zich voor aan Gewaarzijn

De boodschap van Hans Laurentius Boeken van Laurentius Hans schrijft over non-dualiteit en houdt satsangs. Satsangs in dit kader zijn bijeenkomsten waarbij mensen hem vragen stellen over hoe zij bijvoorbeeld dualiteit en non-dualiteit moeten begrijpen. Hieronder een aantal zaken die vaak aan bod komen en onderaan een filmpje van zo'n bijeenkomst. 1. Jij bent niet wie je denkt dat je bent. Wat jij ervaart als ‘ik’ -je gedachten, gevoelens, lichaam, geschiedenis, voorkeuren- is niet je werkelijke identiteit. Dat zijn verschijnselen die zich aandienen in jou , maar jij bent het veld waarin ze verschijnen : het pure, vormloze Gewaarzijn. 2. Alles komt en gaat in gewaarzijn. Er is een constante, stille aanwezigheid waarin alles opkomt en verdwijnt: vreugde, verdriet, denken, verlangen, zelfs het lichaam. Jij bent die constante, niet de inhoud. Het levenservaren zelf speelt zich in jou als bewustzijn af. 3. Stop met zoeken naar vervulling in de inhoud. Zolang je blijft zoeken ...

Rusten in wat geen bedoeling heeft

Waar niets moet, groeit iets We zijn druk. Druk met werken, zorgen, denken, plannen, presteren. Zelfs onze vrije tijd moet vaak iets opleveren: ontspanning, voldoening, een verhaal om te vertellen. Alles lijkt ergens goed voor te moeten zijn. Maar soms komt er een gevoel op dat je nergens kunt plaatsen. Een zachte hapering. Een vaag verlangen naar… niets. Misschien zijn we iets kwijtgeraakt. Niet iets groots, niet iets zichtbaars. Eerder iets kleins en stil. Een vermogen dat vroeger vanzelfsprekend leek: het vermogen om te rusten in wat geen bedoeling heeft. De filosoof Byung-Chul Han schrijft over een wereld waarin alles transparant, nuttig en productief moet zijn. Waar zelfs stilte wordt ingeroosterd en verveling verdacht is. Maar hij herinnert ons eraan dat juist in de leegte iets kostbaars verborgen ligt. In wat niet meteen betekenis heeft. In wat gewoon is. In de natuur vinden we dat soms terug. Een boom die groeit zonder doel. Een wolk die voorbij drijft zonder bestemming. Een vo...

Patronen van vicieuze cirkels herkennen en doorbreken

Wanneer je steeds vastloopt in dezelfde soort problemen Soms merk je dat je steeds weer in dezelfde situaties terechtkomt. Je voelt je snel geraakt, je raakt uitgeput, je reageert heftiger dan je zou willen en toch lukt het je niet om het anders te doen. Hoe kan dat? Hier is een simpele uitleg. Een ongemerkt uit de hand lopend proces .. begint met een kleine gebeurtenis Iemand zegt iets. Je voelt je genegeerd. Of er gaat iets mis. Dat is de trigger . dan komt je automatische reactie Zonder erbij na te denken reageer je op een manier die je misschien al jaren doet: Je trekt je terug. Je wordt boos. Je doet extra je best. Je doet alsof het je niks doet. Je doet wat je altijd doet. Dat lijkt veilig, maar het is eigenlijk een oud patroon. dat patroon roept een gevoel op Je voelt je bijvoorbeeld gekwetst, boos, verdrietig of machteloos. Soms weet je niet eens precies wat je voelt, alleen dat je gespannen of leeg bent. vervolgens ga je op een bepaalde ma...

Lichaamstaal met boodschap van binnenuit

Wat spreekwoorden ons kunnen leren over luisteren naar onszelf “Uitdrukking” is een fascinerend woord. Het suggereert niet alleen een manier van iets zeggen, maar ook letterlijk iets dat zich naar buiten drukt . Iets wat zich van binnen aftekent aan de oppervlakte. Als het gaat om gevoelens, emoties of intuïtieve signalen, betekent een uitdrukking dus niet alleen dat je iets zegt, maar ook dat iets zich een weg naar buiten zoekt. Iets in jou dat gehoord of gezien wil worden. In die zin ben je altijd twee dingen tegelijk: boodschapper en luisteraar . Maar je luistert niet altijd goed. Soms uit gemak, soms uit gewoonte. Soms omdat het niet veilig voelt om te luisteren naar wat er in je leeft. En soms omdat je simpelweg niet geleerd hebt hóé te luisteren, vooral niet naar signalen die zich niet in duidelijke woorden laten vangen. De oude taal van het lichaam In een tijd waarin mensen nog nauwelijks wisten wat zich in het lichaam afspeelt bij emoties, was taal een vorm van voelen...

Erotiek, herhaling en de gouden regel

Tussen lichtheid en zwaarte van het bestaan Het leven is licht, zo stelt Milan Kundera in De ondraaglijke lichtheid van het bestaan . Omdat we het maar één keer leven, lijken onze keuzes geen werkelijk gewicht te hebben. Geen tweede kans, geen eeuwige terugkeer. Die lichtheid lijkt een bevrijding maar kan ook een diepe onzekerheid oproepen. Want als niets herhaald wordt, wat betekent het dan werkelijk? Tegenover die lichtheid staat de zwaarte van betekenis, verbondenheid en verantwoordelijkheid. Die kan beklemmend voelen, maar geeft tegelijk houvast. Zo slingert de mens tussen verlangen naar bevrijding en de noodzaak van betrokkenheid. Nergens komt dat spanningsveld scherper tot uiting dan in de seksualiteit. Seks ontspant, bevrijdt, verbindt. Maar wat luchtig begon, kan plots zwaar worden: door gevoelens, hechting, jaloezie, of zwangerschap. Wat als spel begint, kan eindigen in verantwoordelijkheid of in spijt. Erotiek is daarmee niet alleen lichamelijk, maar ook existentieel t...

Wanneer liefde ongelijk begint

Hoe stel je de rollen tussentijds weer bij? Wanneer twee partners hun relatie starten vanuit een ongelijke rolverdeling –bijvoorbeeld omdat één van hen meer zorg, meer initiatief of meer aanpassing toont– ontstaat er al vroeg een kwetsbare dynamiek. Dat hoeft niet meteen een probleem te zijn. In het begin lijkt het vanzelf te gaan: de liefde maakt veel goed en zolang beiden zich gezien voelen, is er weinig aanleiding om iets ter discussie te stellen. Maar precies dáár schuilt het risico. Want als het ongenoegen over die verdeling later bij één van beiden groeit, gebeurt dat vaak sluipenderwijs en niet bij beiden tegelijk. De partner die zich tekortgedaan voelt, merkt het misschien pas na jaren. De ander denkt intussen dat alles goed is. Zo ontstaat er scheefgroei: een ongelijke beleving van geven en nemen, zonder dat er een taal of ritueel bestaat om dat te herijken. De filosofie leert ons dat een liefdevolle relatie niet alleen draait om emotie, maar ook om erkenning . Elkaar b...

Denk maar niet dat je gevoel altijd klopt

Voelen, intuïtie en waarnemen even kritisch benaderen als denken We leven in een tijd waarin het denken vaak wordt gewantrouwd. "Je zit teveel in je hoofd", klinkt het dan, "je moet meer voelen". Of: "Je moet luisteren naar je intuïtie, naar je ziel". Maar wie zegt dat daarmee automatisch de waarheid binnen handbereik komt? Deze oproep om uit het hoofd te gaan is begrijpelijk, maar ook eenzijdig. Alsof denken de vijand is en gevoel of intuïtie per definitie zuiver. Terwijl juist het blind volgen van gevoel of intuïtie tot misverstanden, impulsiviteit of zelfbedrog kan leiden. Evenzeer kan een overdaad aan denken vervreemden van de werkelijkheid en jezelf. Wat nodig is, is het besef dat de mens vier bronnen van inzicht heeft: denken, voelen, intuïtie en waarnemen. Elk heeft een eigen karakter, eigen tempo en eigen waarde. Maar in het ideale geval versterken ze elkaar wanneer ze samenkomen, elkaar bevragen, corrigeren, aanvullen. Denken: ordening met...

Snel oordelen maakt een samenleving dom

Politiek en journalistiek hebben reflectieve waardering nodig We leven in een tijd waarin snelheid en stelligheid het publieke debat beheersen. Politici worden afgerekend op hun kracht om 'duidelijkheid te geven', journalisten op het vermogen om als eerste te zijn met het nieuws. Meningen razen voorbij in 280 tekens, framing bepaalt de toon en er is zelden tijd –of ruimte– voor twijfel. Maar wie alleen maar snel denkt, denkt niet diep. En een samenleving die haar vermogen tot reflectie verliest, verliest ook haar moreel kompas. De mens beschikt over twee manieren van denken, zo leert de psychologie ons. De bekende ‘dual process theory’ van Daniel Kahneman maakt onderscheid tussen systeem 1 en systeem 2. Systeem 1 is snel, intuïtief en emotioneel. Het is het systeem van de onmiddellijke verontwaardiging, de snelle klik, het reflexmatige oordeel. Systeem 2 is langzaam, bewust en analyserend. Het is het systeem van nuance, twijfel en redelijkheid. Waar systeem 1 ons laat reageren,...

Het leren omgaan met ons zelfbewustzijn

Hoe ontwikkelen we dit bewustzijn in evenwaardigheid? "Spiegologie" Het leren omgaan met ons zelfbewustzijn is een levenskunst die we vaak niet bewust ontwikkelen. Hier volgen enkele belangrijke aspecten. Weten wanneer je moet stoppen met denken Soms is verder piekeren contraproductief. Leren herkennen wanneer je in cirkelredeneringen terecht bent gekomen, of wanneer een beslissing "goed genoeg" is, voorkomt mentale uitputting. Sommige situaties vragen om intuïtie of gewoon handelen, niet om nog meer analyse. Het onderscheid tussen observeren en oordelen Zelfbewustzijn wordt vaak verward met zelfkritiek. Maar observeren wat er in je omgaat -gedachten, emoties, reacties- zonder direct te oordelen geeft meer ruimte om bewust te kiezen. "Ik merk dat ik geïrriteerd ben" is anders dan "Ik ben een slecht persoon omdat ik geïrriteerd ben". Accepteren van onvolmaaktheid Ons zelfbewustzijn confronteert ons constant met onze tekortkomingen. M...