Wrijving, verwarring en verbondenheid bij aangeven van je grens
Grenzen stellen in een relatie is iets fundamenteels. Het is
geen afwijzing van de ander, maar juist een uitnodiging: “Ik wil in
verbinding blijven, maar wel op een manier die ook voor mij klopt”.
Toch is het opvallend hoe vaak die poging tot
gelijkwaardigheid wordt beantwoord met een reactie die juist het
tegenovergestelde doet: bagatelliseren, omkeren, negeren, slachtofferschap of
machtsspelletjes. In plaats van samen zoeken naar balans, ontstaat er
verwarring, verwijdering en soms zelfs zelftwijfel.
Wat gebeurt er precies in die situaties en hoe kunnen we er
anders mee omgaan? Drie richtingen helpen om het beter te begrijpen en er recht
aan te doen.
Benoemen zonder strijd of oordeel
Een reactie op een gestelde grens die ongelijkwaardigheid
bevestigt, is vaak dubbelzinnig: de woorden kunnen mild klinken, maar de toon,
timing of blik zeggen iets anders. Juist dan is het belangrijk om te benoemen
wat je ervaart, zonder oordeel, zonder strijd.
Bijvoorbeeld:
“Ik merk dat ik iets wilde aangeven, maar dat het gesprek nu ergens anders over
gaat. Dat maakt me onzeker over of er ruimte is voor mijn grens.”
“Ik probeer iets aan te kaarten wat voor mij belangrijk is, maar ik voel me
niet echt gehoord.”
Zo’n manier van benoemen houdt de dialoog open en maakt
ruimte voor bewustwording bij de ander, zónder dat je jezelf verliest in
verdediging of aanval.
Onderscheiden wat van jou is en wat van de ander
In ongelijkwaardige reacties ontstaat vaak een subtiele
verschuiving van verantwoordelijkheid. De grenssteller begint te twijfelen:
“Heb ik dit wel goed gedaan”? Die reflectie is op zichzelf waardevol. maar niet
als het leidt tot zelfbeschuldiging voor iets waar de ander verantwoordelijk
voor is.
Een gezonde verhouding vraagt dat beide mensen hun eigen
aandeel dragen. Jouw grens is van jou, net als je zorgvuldigheid in het
uitspreken ervan. Maar hoe de ander daarmee omgaat, is van de ander. Dat mag je
ook benoemen, bijvoorbeeld:
“Ik heb geprobeerd dit rustig en eerlijk te zeggen. Als je daar iets in lastig
vindt, wil ik daarnaar luisteren, maar ik kan er niet voor zorgen dat het niet
schuurt”.
Het verschil tussen inlevingsvermogen en overnemen van
andermans last is soms dun – maar essentieel.
Liefdevol begrenzen in de praktijk
Liefdevol begrenzen is meer dan “nee” zeggen. Het is een
houding van trouw blijven aan jezelf én open blijven naar de ander. Je zegt
eigenlijk: “Ik wil dit samen, maar niet ten koste van mezelf”.
Voorbeelden zijn de volgenden.
“Ik wil best verder praten, maar niet zolang mijn ervaring ter discussie
staat.”
“We hoeven het niet altijd eens te zijn, maar ik wil wel graag dat mijn grens
even serieus genomen wordt als die van jou.”
“Als ik merk dat ik me klein ga voelen om de sfeer te bewaren, weet ik dat er
iets in de dynamiek niet klopt.”
Liefdevol begrenzen is moeilijk, juist omdat je de ander
niet wilt verliezen. Maar als je jezelf verliest, is echte nabijheid toch al
aan het verdwijnen.
Opgelucht verder
Grenzen stellen is kwetsbaar. Je doet het niet om iets af te
breken, maar om iets op te bouwen. Maar als je dan geconfronteerd wordt met
reacties die ongelijkwaardigheid bevestigen, ontstaat er spanning tussen wat je
hoopt en wat je ervaart.
Juist daarom is het belangrijk om niet alleen te blijven
zoeken naar verbinding, maar ook naar helderheid. Als een grens keer op keer
genegeerd, verdraaid of bestraft wordt, mag je jezelf de vraag stellen of er
nog sprake is van een gelijkwaardige relatie. Ook het beëindigen van een
relatie -tijdelijk of voorgoed- is dan een vorm van zorg: voor jezelf én voor
de ander.
Wie leert spreken zonder oordeel, onderscheiden zonder
schuld en begrenzen zonder wrok, legt een fundament voor echte nabijheid. En
wie daarbij ook leert loslaten wat niet langer klopt, maakt ruimte voor
opluchting: niet omdat iets makkelijk is, maar omdat het eerlijk is.
Zo wordt ook afscheid een vorm van trouw en soms zelfs van liefde.
