Drie eenheid leidt toch tot verwarring
Mensen die -net als ik- een christelijke opvoeding hebben gehad, hebben verhalen te horen gekregen over de Bijbel en het Nieuwe Testament met nauwelijks toelichting over de joodse, Griekse en Romeinse context waarin die verhalen zijn ontstaan. De ene cultuur kende maar één God, de andere vele goden en de keizers hadden goddelijke status.
Verwarrend is vooral de triniteit, dat er één God bestaat in drie goddelijke entiteiten: de Vader, de Zoon (Jezus Christus) en de Heilige Geest.
Verwarrend is ook waarom een onschuldige baby gedoopt moet worden voor onze erfzonde en Jezus aan het kruis stierf om ons van de erfzonde te verlossen? Wanneer de erfzonde gelijk staat aan hoogmoed waarom vinden veel mensen zichzelf dan nog steeds meer dan een ander?
Of waarom begraven we dode mensen en ruimen we hun graf ruim voor het einde der tijden?
Ik snap dat het in de eerste eeuwen lastig moet zijn geweest om de christelijke volgelingen uit vele landen te verenigen en de vervolging van de volgelingen te overleven. Werelds en kerkelijk machtsmisbruik lag en ligt nog steeds op de loer. Vele goed bedoelende en vrij denkende ketters zijn op een bepaald niet christelijke manier op de brandstapel geraakt.
De joodse Jezus heeft nooit het plan gehad om een nieuwe religie te starten, anders had Hij wel notulen laten maken. Het verslag van zijn leven en zijn boodschap is ver na zijn dood vastgelegd in het Nieuwe Testament. Het bestaat uit 27 'boeken' (geschriften) die in de periode van de tweede helft van de eerste en het begin van de tweede eeuw na Christus zijn geschreven in het Koinè-Grieks. Deze canonieke (door de kerk geaccepteerde) boeken zijn geschreven door verschillende auteurs.
Evangelie betekent “goede boodschap”
De vier ("goede") door de kerkvaders voor het Nieuwe Testament geselecteerde evangelisten Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes waren niet de enige. Er zijn meer evangeliën, waaronder die van Maria Magdalena, de veronderstelde en soms als ex-prostituee verguisde echtgenote van Jezus.
De niet echt contemporaine evangelisten moeten niet worden verward met de twaalf apostelen (volgelingen tijdens het leven van Jezus): Simon, die Petrus genoemd wordt, zijn broer Andreas, Jakobus van Zebedeüs, zijn broer Johannes, Filippus en Bartolomeüs, Tomas, Matteüs, Jakobus van Alfeüs, Taddeüs, Simon Kananeüs en Judas Iskariot.
De niet helemaal overlappende verhalen van de evangelisten zijn rond het jaar 70 (toen ook Jeruzalem door de Romeinen werd verwoest) op schrift gesteld.
Welke versie vertegenwoordigt de "goede" boodschap?
Vanaf de tweede eeuw verschenen er alternatieve verhalen over het leven en de betekenis van Jezus. Deze werden bekend onder de naam gnostische geschriften.
Sommige bronnen zijn later (her)ontdekt. De Nag Hammadi geschriften, bijvoorbeeld, zijn een verzameling teksten uit de begintijd van het christendom die in 1945 gevonden werden in Midden-Egypte in het plaatsje Nag Hammadi. Een eerste integrale Nederlandse vertaling van alle teksten werd in 1994 gepubliceerd door Jacob Slavenburg en Willem Glaudemans. De geschriften bieden een alternatieve kijk op de verhalen over Jezus. Daar was de kerk niet per se blij mee. Het nam in de loop der eeuwen wel zeven concilies om de kerkelijke waarheid in dogma's vast te leggen.
Citaat uit Wikipedia.
Tot aan de vondst van de Nag Hammadi-geschriften waren onderzoekers op het gebied van de gnostiek vrijwel uitsluitend aangewezen op overgeleverde teksten van kerkvaders die van opvatting waren dat de gnostiek een vorm van ketterij was die bestreden moest worden. Het ter beschikking krijgen van een aanzienlijk aantal authentiek gnostische geschriften maakte het mogelijk om gnostische opvattingen en waarden in de eerste eeuwen na Christus in een veel breder kader te bestuderen. Het heeft geleid tot onder meer het inzicht dat ook er ook binnen de gnostiek zelf een grote variatie aan opvattingen was. Raakvlakken met het platonisme kunnen veel beter onderbouwd worden. Het heeft ook het inzicht verbreed in de grote mate van pluriformiteit van het christendom in de eerste eeuwen. Daarin is gnostiek geen ketterse afwijking van een orthodoxe standaard, maar een illustratie van de veelvormigheid van interpretaties van een christelijke boodschap.
Tot zover Wikipedia.
In een ander boek schrijft Jacob Slavenburg met John van Schaik over westerse en oosterse wijsheid en de esoterische traditie door de eeuwen heen. Slavenburg behandelt ook het ontstaan van het christendom.
Er is door vele kerkelijke historici nagedacht over de vraag of Jezus letterlijk een zoon van God is. Een opvatting is dat het geval is via de onbevlekte ontvangenis van de Heilige Geest door zijn moeder, tevens maagd, Maria. Een andere opvatting is dat Jezus door het ontvangen van de Heilige Geest bij zijn doop in de Jordaan door Johannes, ongeveer drie jaren voor zijn dood, de goddelijke status (Christus als deel van God) heeft gekregen en vervolgens in plaats van Jezus van Nazareth (een naam verwijzend naar menselijke afkomst) Jezus Christus genoemd kon worden.
Jezus was net als zijn vader Josef het overgrote deel van zijn leven timmerman van beroep en wordt verondersteld getrouwd te zijn en kinderen te hebben gehad met Maria Magdalena. Zij wist soms tot frustratie van de mannelijke apostelen zijn boodschap het beste te kennen en te kunnen uitdragen.
Tot zover Slavenburg.
Bij zijn doop komt Jezus in een nieuwe verhouding tot God te staan en wordt hij Gods geestelijke (naast letterlijke) Zoon. In het Nieuwe Testament wordt dit verbeeld doordat Gods Heilige geest (in de vorm of op de wijze van een duif) over hem heen is gedaald. Op Pinksteren wordt de uitstorting van de Heilige Geest (deze keer in de vorm van vurige tongen) gevierd over allereerst een groep van 120 volgelingen van Jezus Christus. Zij doopten vervolgens 3000 gelovigen met hetzelfde resultaat.
Christenen in de latere eeuwen -en ook nu nog- worden direct bij hun geboorte gedoopt met wijwater om de baby’s “vervuld te laten zijn van de Heilige Geest”. Vlak voor hun puberteit worden jonge christenen geacht zelf de keuze te maken om volgeling van Jezus te zijn door de vernieuwing van de doopbelofte, die in eerste instantie door de ouders ba de geboorte was gedaan.
Elke belijdende katholiek "getuigt" voortdurend van z'n geloof door een kruis te slaan met de woorden "in de naam van de vader, de zoon en de Heilige Geest, amen". Het is natuurlijk meer een gewoonte of ritueel dan een geloofsbelijdenis. Anders gelovigen doen dat niet of in een andere volgorde.
Hoewel Jezus' offer aan het kruis de straf voor de erfzonde wegneemt en de relatie tussen God en de mens herstelt, blijft de aanwezigheid van zonde, inclusief hoogmoed, een realiteit in het leven van gelovigen. De verlossing door Christus is zowel een onmiddellijk kerkelijk juridisch herstel als het begin van een levenslang proces van geestelijke groei, morele verbetering en nederigheid. Vrije wil, menselijke natuur en de diepte van hoogmoed spelen allemaal een rol in waarom mensen nog steeds met deze zonde worstelen.
Natuurlijk is van Jezus het belangrijkste wat zijn boodschap is en doen zijn huiselijke omstandigheden er niet echt toe. Voor mij is de kern van zijn boodschap dat wij allen (al dan niet gedoopt) evenwaardig zijn (in ons recht op vrijheid) en dat we onze naasten zo moeten behandelen als we zelf ook behandeld willen worden.
Liefdevol en vrij
Dat een God niet ingrijpt bij onrechtvaardigheid vind ik niet verwarrend. God heeft de mensheid met vrije wil geschapen, waardoor individuen keuzes kunnen maken, inclusief de keuze om te zondigen of niet. Hoogmoed is een van de zonden die voortkomt uit de misbruikte vrije wil.
We zijn niet vrij wanneer er voortdurend van hogerhand wordt ingegrepen, zoals een ouder zijn kind corrigeert. We zijn zelf verantwoordelijk. Een onzichtbare God kan duiden op een niet bestaan of op een liefdevolle en vrijheid liefhebbende goddelijke aard. Liefde voor Zijn eigen vrijheid en voor die van anderen. Hele volksstammen hebben vroeger en nu geprobeerd God voor het eigen karretje te spannen via bidden, smeken en offerandes. Logisch dat God zich afzijdig lijkt te houden. Kwestie van geloof.
Het is zeker tegen de boodschap van Jezus in om te twisten op leven en dood over zijn al dan niet goddelijke of menselijke status. Misschien heeft het Vaticaan wel de koppeling tussen God en zijn zoon Jezus als een truc verzonnen om indirect een Godsbewijs te maken. En geldt niet hetzelfde voor de ziel, als deel van God in ons? We zijn vrij om een bewijs van het bestaan van God te zien in alles wat leeft en ook een bewijs voor het tegendeel, aangezien er in geen enkel levend wezen een aanwezigheid van God valt te aan te tonen.
Het respecteren van de vrijheid van mens en dier zie ik als een vorm van wellevendheid waarop een liefdevolle God het bedoelt.
Zie ook Tullia d'Aragona (1510-1556) "de vrije wil is de grootste gave, die God ons ooit schonk".
Meer lezen? De boeken (artikelen) van Jacob Slavenburg (bol.com).
Lezing van het boek van Slavenburg over de duizenden pogingen die overal ter wereld in de loop der eeuwen zijn gedaan om een geloofwaardig verhaal over geloof en God de wereld in te slingeren, schept verwarring en maakt bescheiden. Je kunt je het beste verwonderen over de ongeloofwaardigheid van de veelvormige verhalen en er om glimlachen.
Lijken goden op mensen? Zo onder, zo boven? We zien nog steeds wat we willen zien. Ze zagen ook in de oudheid wat ze wilden zien. We projecteren wat er in ons leeft op anderen en zoeken bevestiging.
Een citaat van Jacob Slavenburg over Maria Magdalena die verwarrend kan zijn voor mysogene personen en christelijke feministen.
In een al langer bekend geschrift, het Evangelie van de Pistis Sophia, fungeert Maria Magdalena als ‘tolk’ voor de overige apostelen, die niet altijd direct de leringen van Jezus begrijpen. Als ze aan Jezus vraagt openlijk te mogen spreken, zegt deze het volgende.
‘Maria, jij begenadigde, die ik in alle hemelse mysteriën heb ingewijd spreek openlijk, want jouw bewustzijn is meer dan dat van al je broeders gericht op het Koninkrijk der hemelen'.
Als Maria dan uitleg aan de anderen geeft, prijst Jezus haar uitbundig.
‘Toen Jezus Maria Magdalena deze woorden hoorde spreken, zei hij: ‘Jij bent gelukzalig en vervuld, de gelukzalige omvatte volheid, die door alle geslachten zalig zal worden geprezen’. Toen Maria uitgesproken was, zei hij: ‘Goed gesproken, Maria. Jij bent begenadigd boven alle vrouwen op aarde omdat jij de volheid der volheid en de voleinding der voleinding zal zijn'.
Maar Maria ondervindt ook tegenstand. Haar bewustzijn is telkens in staat om de juiste interpretaties te geven’, maar ze aarzelt omdat ze bang wordt van Petrus: ‘want hij bedreigt me en haat onze sekse’. Petrus op zijn beurt roept uit: ‘Heer, deze vrouw is voor ons onverdraaglijk omdat zij ons de gelegenheid ontneemt om iets te zeggen, maar zelf herhaaldelijk aan het woord is'.
