We willen wat al te graag een bewijs
Er zijn filosofen en wetenschappers die onbewuste hersenactiviteiten voorafgaand aan een handeling als bewijs aandragen dat de vrije wil niet zou bestaan. Wanneer de mens een hand opsteekt, dan is er ongeveer een halve seconde voor het starten van deze handeling hersenactiviteit zichtbaar. Betoogd wordt dat men zich dan pas bewust zou worden van dat besluit. Alsof de mens verbaasd zou kijken naar het heffen van zijn arm en vliegensvlug een reden zou gaan verzinnen voor het gebaar.
Natuurlijk is het zo dat de hersenen duizenden handelingen voorbereiden en uitvoeren zonder dat we ons daarvan bewust zijn. En dat is maar goed ook en een geruststellende gedachte. Het betekent dat we ons bewustzijn meestentijds beschikbaar hebben voor onszelf.
Wetenschapsjournalist Mark Mieras schrijft in zijn boek Liefde, “wat hersenonderzoek onthult over de klik, de kus en al het andere” dat mensen de reden waarom zij voor hun partner kiezen niet goed kunnen begrijpen. Zoals bekend, is liefde deels een mysterie, dus in principe klopt dat, en sommigen zullen achteraf een reden proberen te verzinnen om hun partnerkeuze een logisch fundament te geven (cognitieve dissonantie reductie theorie). Volgens Mieras kiest de mens een partner waarvan de genen duidelijk zullen verschillen met het oog op gezonde kinderen oftewel om inteelt te voorkomen. Maar wanneer vrouwen aan de pil zijn (en dus ook bij zwangerschap) kiezen ze een man die op ze lijkt.
Er zijn nu eenmaal verschillende lagen waarop de gevolgen van een keuze werken. We willen kinderen, maar we willen ook onze vrijheid deels behouden. Een vertrouwde partner waarop je aankunt bij de opvoeding maakt dan het aangaan van een beslissing met jarenlange gevolgen wel gemakkelijker.
Voorgaande is alleen een probleem voor degene die maar één verklaring wil voor het begrijpen van menselijke keuzes. Mensen kiezen op rationele en emotionele gronden en soms ook nog intuïtief.
Het is niet òf-òf, maar ѐn-ѐn. Het is vooral dat we in het maken van onze keuzen niet zeker van alle relevante overwegingen zijn, ook al besteden we er nog zo veel tijd aan om ze te vinden. Of we het willen of niet, die onzekerheid voelt onvrij. Er zijn namelijk consequenties die we niet kunnen over- of voorzien, er zijn op verschillende niveaus gevolgen wat het complex maakt en er zijn verschillende gewichten die we aan alternatieven kunnen hangen zodat het geen simpele afweging is of een gebalanceerde optelsom van overwegingen.
Mensen die wat spiritueler ingesteld zijn zouden het niet anders willen. Ze gaan er vanuit dat de juiste invallen komen in de ruimte die zij scheppen tussen de gedachten en gevoelens. Een nachtje erover slapen, wachten op het juiste moment, komt tijd komt raad, het zijn allemaal adviezen om een beslissing niet te strak te plannen en ruimte te laten voor wat het hogere Zelf wil.
Wikipedia:
Met het Zelf wordt het onderscheid aangeduid dat het ene individu van het andere lijkt los te maken (alhoewel men er tenslotte van uitgaat of toe besluit dat dit Zelf voor iedereen ook hetzelfde ene Zelf is en als zodanig dus iedereen verbonden is). Het wordt dus alleen maar onderscheiden voor het gemak, naar analogie met het onderscheiden zijn van de relatieve personen die elk door het (dus ‘hun’) Zelf worden gedragen. Dit paradoxale onderscheid wordt vaak allegorisch weergegeven in de vorm van de relatie tussen de oceaan (het Zijn) en de individuele golven (de Zijnden).
Tot zover.
We komen er dus niet uit.
De wil kan zowel vrij als niet vrij zijn (ѐn- ѐn).
