Sex is geen plicht of ruilmiddel

Jonge pubers hebben in de randstad sex als tegenprestatie.
Liddie Austin schreef al in Opzij, December 2001: sinds de jaren zestig, zeventig is seks de normaalste zaak van de wereld: in de media, op straat, overal komt seks ons tegemoet. Maar waarom hebben zoveel vrouwen er dan nog problemen mee? Waarom doen dertigers in vaste relaties `het' nauwelijks nog? Waarom kunnen jonge meiden nog steeds moeilijk hun grenzen bepalen?

Klik hier voor het volledige artikel.
Zie ook socioloog Cas Wouters over de jeugd en de lustbalans.

Ik voel niets

Sommige mensen overkomt iets heftigs, maar constateren verbaasd bij zichzelf dat zij niet iets voelen. Zij realiseren zich niet dat sommige gevoelens elkaar kunnen opheffen. Logisch is dat vreugde en verdriet elkaar opheffen. Maar dat kan ook gebeuren met kwaadheid en verdriet of kwaadheid en schuldgevoelens of een combinatie van deze laatste drie.
Wanneer je dan vraagt “welk aspect van de gebeurtenis maakte je kwaad?” en “welk aspect verdrietig?” dan lukt het meestal wel om iets te voelen.
De interpretatie van een gebeurtenis hangt dus samen met welk gevoel opkomt. Deze conclusie betekent niet dat de interpretatie voorafgaand komt aan een gevoel. Meestal komen gevoelens eerder dan hoe mensen een situatie interpreteren en de interpretatie die men weer kiest, is daardoor waarschijnlijk beïnvloed door het sterkst opkomende gevoel.
Emoties zijn van levensbelang.
Zonder gevoelens zou de mens nauwelijks in staat zijn om (vooruit) te denken.

Sommige gevoelens zijn niet welkom of men vindt deze gegeven de omstandigheden niet gepast (bijvoorbeeld leedvermaak). Ze worden dan ook onderdrukt maar houden vervolgens het duidelijk voelen van andere gevoelens tegen.
Het optreden van gevoelens heeft dus meestal met de hersenen te maken en minder zoals populair wordt gesteld met het hart. Hartkloppingen als gevolg van heftige emoties natuurlijk per definitie weer wel. Verder is de buik een belangrijke plaats van gewaarworden van emoties. Denk maar eens aan “Vlinders in de buik”. Bioloog Marcel Roele heeft over de werking van de onderbuik een interessante column geschreven. Nederlands wetenschapper Nico Frijda, werkzaam in Amerika, schreef standaardwerk over emoties: wat is hun (on)nut en wat zijn emoties eigenlijk?

Het is allemaal onzin!

Van de psychologie wordt nog wel eens beweerd dat zij alleen maar dingen zou aantonen die iedereen allang weet. Alleen al daarom zou het geen serieuze wetenschap zijn die zich kan meten met vakgebieden als natuurkunde, scheikunde of genetica. Een ernstige misvatting die er mogelijk voor zorgt dat veel belangrijke inzichten uit de psychologie te weinig aandacht krijgen. Een van die inzichten betreft het verschijnsel cognitieve dissonantie, een verschijnsel dat voor het eerst systematisch onderzocht werd door Leon Festinger. Het fenomeen houdt in dat mensen als wezens met verstandelijke vermogens de neiging hebben tot het - al dan niet bewust - opstellen van een enigszins coherent model (van delen) van de werkelijkheid. Als men stuit op feiten die niet lijken te rijmen met het model ('dissonantie') voert dit tot een soort innerlijke onrust. Mits men openstaat voor verandering van de eigen denkbeelden kan dit uiteindelijk leiden tot een aanpassing van het model aan de afwijkende feiten. Maar als het model om de een of andere reden tezeer gekoesterd wordt, kan dit leiden tot verzet tegen de nieuwe gegevens. De feiten zouden dan zeker gebaseerd zijn op bedrog of zelfbedrog, en het zou de moeite niet lonen om dat eerst maar eens uit te zoeken. In plaats daarvan zou het veel zinvoller zijn om de simpele zielen die de nieuwe 'feiten' aandragen te verketteren of zelfs te laten opnemen in een psychiatrische inrichting.
Deze houding zie je vooral bij dogmatische stromingen, zoals Bijbelvast creationisme dat een langdurige biologische evolutie bij voorbaat uitsluit, of bij conservatieve groeperingen die bijvoorbeeld elk afwijkend bewijsmateriaal over relaties met minderjarigen willen weren uit academische tijdschriften. Maar helaas ook nog onder lieden die zich er op laten voorstaan dat ze het toppunt van rationaliteit zijn. Bijvoorbeeld bij 'skeptici' die zich keren tegen grenswetenschappen zoals de parapsychologie en weigeren om gegevens die tegen hun wereldbeeld ingaan echt serieus te nemen. Zij werpen alle mogelijke barrières op om maar te voorkomen dat nieuwe feiten onbevooroordeeld onderzocht worden. Wat we hierbij zien is een inflatie van het begrip rationaliteit: rationeel zijn betekent niet langer "logisch, consistent denken en alle gegevens mee laten wegen", maar eigenlijk alleen nog maar ''het aanhangen van een specifiek wereldbeeld dat al generaties lang als rationeel geldt onder veel geleerden." Het principe van de rationele openheid wordt dus opgeofferd aan dogmatische consensus. De meest primitieve, gesloten vorm van omgaan met onwelgevallige bevindingen.
Wat ik zelf nooit begrepen heb van deze houding, is hoe zij te rijmen valt met een basis-nieuwsgierigheid naar de manier waarop de werkelijkheid in elkaar steekt. Ik dreig daar zowaar een zeurend gevoel van cognitieve dissonantie aan over te houden. Misschien moet ik mijn model over de motivatie van bepaalde geleerden maar eens bijstellen en vaststellen dat er intellectuelen bestaan die nauwelijks met zo'n nieuwsgierigheid behept zijn.

Het is te hopen dat het Eppur si muove! (toegeschreven aan Galileo Galilei) nooit verstomt tegenover geestdodend dogmatisme.

Titus Rivas, Stichting Athanasia

Sport roept emoties op, maar verbroedert niet langer

De olympische winterspelen zijn weer afgelopen en de medaillewinnaars geridderd. De medailleoogst werd in de media (weinig internationaal solidair) mager genoemd en het is niemand ontgaan dat de tribunes niet altijd vol zaten. Heel anders dan in de tijd van de Grieken toen het nog om de eer ging, gaat het tegenwoordig om het geld. Het middel daarvoor is de camera. Publiek uit alle deelnemende landen kijken naar die sporten waarop hun landgenoten medaillekansen hebben en niet naar de schoonheid van de sportbeoefening. Citius, altius, fortius (sneller, hoger, sterker) slaat weliswaar nog steeds op records, maar ook op de hoeveelheid geld dat men kan maken.
De Nederlandse kiezer heeft gestemd tegen een verdergaande eenwording in Europa (althans op de huidige voet). In een tijd dat de mensen banger worden voor hun economische hachje grijpen de bestuurders terug op een oud redmiddel: brood en spelen. Een effectieve bestuurder heeft grip op de media (zie de Italiaanse premier en mediamagnaat Berlusconi). De media slagen erin het publiek weer voor de buis te krijgen. En daarmee in het zicht van de reclames, want daar gaat het de sponsoren om.

Over de relatie tussen de camera en reclame schrijft columniste Beatrijs Ritsema (wiens adviezen volgens haar boekomslag zich laten lezen in de “Griekse traditie der epicuristen en stoïcijnen”):
Er valt geen onderwerp te verzinnen of je krijgt wel een gek voor de camera die er totaal geen been in ziet om leeg te lopen met hoogstpersoonlijke ervaringen en zielenroerselen ('En toen had ik iets van...').
Het is dáárom zo merkwaardig omdat het begrip `intimiteit' per definitie iets exclusiefs aangeeft. Het is iets schaars en kostbaars, dus als je het al te kwistig gaat distribueren, houdt het eenvoudig op een intimiteit te zijn. Het valt de media niet aan te rekenen dat zij intimiteiten gebruiken als hefboom voor de kijkcijfers. Dat gebeurt tenslotte ook met nieuws, sport en quizzen, aandachtsgebieden die evengoed met emoties gepaard gaan. Er is niets in deze cultuur wat zich aan commercialisering kan onttrekken. Tegelijk opereert de emotie-industrie in volledige vrijwilligheid. Niemand dwingt mensen met het pistool op de borst hun intimiteiten van de daken te schreeuwen, maar ze doen het wél en steeds schaamtelozer.
Tot zover Ritsema.

Citius, altius, fortius wanneer zal de grens bereikt worden? Hoever kun je een record oprekken? Hoeveel geld, doping en moeite is deze onbeduidende eer waard?

Volkskrant 8 april 2015:

De belangrijkste conclusies uit Sport and Social Exclusion in Global Society, een onderzoek naar sportbeoefening door vrouwen, minderheden en mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking.

1 Sport weerspiegelt de vooroordelen in de samenleving vaak en versterkt ze soms zelfs.

2 Minderheden ervaren sport niet vanzelfsprekend als sociaal bindmiddel, zoals in sportbesturen vaak wordt gedacht.

3 Sport kan verschillen tussen mensen doen vergeten, maar ook aanscherpen.

4 De populariteit van speciale sportclubs naar etniciteit of seksuele voorkeur wijst erop dat sommige groepen zich niet welkom voelen bij reguliere clubs.

5 Sportclubs met sterke, dominante waarden jagen mensen die deze waarden niet onderschrijven weg.