De kunst van helen
Helpen in de psychotherapie is geen kwestie van genezen,
maar van bevrijden. Een therapeut kan pas zeggen dat hij een cliënt heeft
geholpen wanneer die cliënt ervaart dat er iets wezenlijks is veranderd in hoe
hij leeft, voelt of denkt. Niet de techniek, maar het contact bepaalt de
uitkomst.
In de geschiedenis van de psychotherapie is men lang op zoek
geweest naar de beste methode, alsof er een recept zou bestaan voor herstel.
Maar de wetenschap leert ons iets anders: geen enkele vorm van therapie is
structureel beter dan een andere (Dodo bird verdict). Het is de kwaliteit van de relatie die het
verschil maakt: de mate waarin twee mensen elkaar werkelijk ontmoeten.
Dat wil niet zeggen dat de methode onbelangrijk is.
- Cognitieve gedragstherapie (CGT) heeft sterke evidentie bij angststoornissen, depressie en dwang.
- Exposure-technieken (stap voor stap blootstellen) zijn cruciaal bij fobieën.
- EMDR is effectief bij trauma.
- Systeem- en hechtingsgerichte therapieën werken goed bij relatieproblemen.
Heling ontstaat wanneer de ander zich gezien weet zonder
oordeel. In dat zien wordt de pijn niet weggeduwd, maar erkend. Die erkenning
is al een begin van liefde en in die liefde ligt de kiem van verandering. De
therapeut biedt een ruimte waarin nabijheid niet wordt afgedwongen, maar
mogelijk wordt. Daar leert de cliënt dat contact niet altijd gevaarlijk is, dat
vertrouwen kan groeien en dat het hart niet alleen een bron van kwetsbaarheid
is, maar ook van kracht.
Voor wie in zijn jeugd geen liefde heeft ontvangen, is die
ervaring van onvoorwaardelijke aandacht soms het eerste tastbare bewijs dat
liefde bestaat. In zo’n relatie kan men stap voor stap leren herkennen wat
liefde eigenlijk is: niet groot en overweldigend, maar stil en aandachtig; niet
iets dat men krijgt, maar iets dat men leert toelaten.
Daarmee keert de betekenis van therapie terug tot haar
essentie. Het is geen leer van zekerheden, maar een oefening in menselijkheid.
Helpen betekent: aanwezig zijn bij wat is, met open hart en zonder oordeel.
Wie zo aanwezig kan zijn -als therapeut, vriend of mens- maakt heling mogelijk.
