Advaita shuffle lijkt op onverschillig stoïcisme

In plaats van je te identificeren met jouw emoties in de vorm van bijvoorbeeld “ik ben boos” kun je zeggen “ik voel een kwaadheid in mij” of “er is boosheid”. Vooral dat laatste klinkt onthecht.
Je schept als het ware een afstand tussen jezelf en wat er in jezelf gebeurt. Dat kan het gemakkelijker maken om iets niet (te) persoonlijk op te vatten. Het kan ook een valkuil zijn wanneer je geen enkele verantwoordelijkheid meer neemt voor wat er in en met jou gebeurt of hoe jij zaken in de buitenwereld opneemt en opvat.
Een milde of lichte scheiding aanhouden tussen wat er gebeurt en wie je bent is mogelijk door jezelf te waar te nemen (schouwen). Die innerlijke waarnemer wordt geacht niet te oordelen, amoreel te zijn, geen emoties en geen gedachten te hebben. Het kan je helpen om je niet alles wat je overkomt en wat anderen over en tegen je zeggen persoonlijk te nemen. Het is een gezonde levenshouding, vooropgesteld dat je jezelf als eenheid blijft zien en niet denkt dat je echte zelf in de waarnemer zit.
Het staat cool en/of is wijs om een zekere distantie aan te houden tegenover wat je overkomt en jouw handelen, maar een voortdurende scheiding zoeken tussen jou en de realiteit is een zelfopgelegde vorm van schizofrenie.

Mensen die zich met spiritualiteit bezighouden zijn soms in de verleiding om net te doen of ze nergens door geraakt worden. Er zijn eeuwenoude (levens)filosofieën die lijken te propageren om je nergens druk over te maken, bijvoorbeeld het Stoïcisme, maar ook oosterse filosofieën en levensovertuigingen als boeddhisme en hindoeïsme.

Van Wikipedia:
De stoïsche filosofie presenteert zichzelf als de aangewezen weg om de mens gelukkig te maken. Alles wat gebeurt in de wereld is volgens de Stoa van tevoren onverbiddelijk bepaald, maar de vrijheid en autonomie van de mens zit hem erin dat hij vrij is in zijn reactie hierop. Deze reactie is bepalend voor het menselijk geluk. Inzicht in de noodzakelijkheid van alles, inzicht dat dit zo goed is, enerzijds; anderzijds het inzicht dat hetgeen men gewoonlijk als persoonlijke rampen ziet, ons niet echt raakt, als we maar goed onderscheiden wat er echt aan de hand is.
Er zit evenwel ook een moreel aspect aan vast. Een stoïcijn wordt geacht ook zijn sociale plichten te vervullen. Dit wordt gezien als een natuurlijk bestanddeel van het leven in de menselijke gemeenschap. Want ook het leven in overeenstemming met de natuur wordt als doel geformuleerd door de Stoa. 
Tot zover de stoïcijnse levenshouding.

Gevoelens ervaren en te doorvoelen is natuurlijk. Hoe en of je een gevoel omzet in een emotie is jouw verantwoordelijkheid. Je kunt dat niet ontlopen of ontkennen door te stellen dat er geen vrije wil is. Gevoelens gebeuren en gedachten komen op. Verantwoordelijkheid voor wat er met emoties gebeurt wegredeneren maakt niet gelukkig of doet onprettige gevoelens verdwijnen..
Oosterse filosofieën wijzen er op dat permanent geluk niet buiten jezelf is te vinden, daar is slechts tijdelijk geluk te vinden. Maar dat betekent niet dat je je moet afscheiden van de buitenwereld en geen contact meer moet maken met wat er buiten jou gebeurt of met anderen.
Een al te onverschillige en schijnwijze levenshouding, geïnspireerd door de stoïcijnse of hindoeïstische of boeddhistische levenswijze of non-dualiteit wordt een Advaita shuffle genoemd. Het is een pose waarin men de indruk wil wekken alle illusies te doorzien en in eenheid te leven met het universum. A-dvaita betekent niet-twee en staat zo voor voldoende eenheid.

Filosoof en schrijver over non-dualiteit Paul Smit zegt over de Advaita shuffle:
“Er zijn allerlei manieren waarop Advaita door het ego gekaapt kan worden. Zoiets noemen we de Advaita shuffle. Mensen die daaraan lijden, hebben de neiging om psychische problematiek eenvoudigweg te ontkennen. Onder het mom dat alles ‘toch maar’ een illusie is, wordt het eigen gedrag vergoelijkt. Maar andersom werkt het óók. Stel dat iemand bij de bakker voordringt. Je zou, terecht, kunnen denken dat deze persoon daar niets aan kan doen. Om vervolgens stilzwijgend je beurt voorbij te laten gaan. Maar tegelijkertijd gebeur jij ook gewoon. En dus is er niks mis mee om de voordringer op zijn of haar gedrag te wijzen. Advaita vraagt ons niet om onszelf uit het leven weg te redeneren.”
Tot zover. Paul Smit, zelf ook weleens schuifelend..

Wat kun je nog begrijpen?
Mensen die zich verdiepen in spiritualiteit worden voorgehouden om het denken niet al te serieus nemen als mogelijkheid om de realiteit te kennen. Wanneer ze dan ook nog worden verteld dat ook via de zintuigen geen zekerheid is te krijgen is over de realiteit, is de stap klein om alles te gaan relativeren en zich verliezen in taalspelletjes.
Ze gaan dan dingen zeggen als “ik besta niet” en “alles gebeurt”. Natuurlijk is er in de hersenen geen fysiek “ik” of “ego” aan te wijzen en er gebeurt voortdurend van alles en tegelijkertijd.
Het is doorschieten in alles willen relativeren of de relatie willen zien tussen alles wat er is. We zijn allemaal één is weliswaar niet onwaar, maar ook kort door de bocht. We doen er verstandig aan om niet alles voortdurend te willen begrijpen. Het verspilt de energie die we goed kunnen gebruiken om het leven met al haar mysteries te leven en zo te ervaren hoe het zit. Het meeste wordt vanzelf duidelijk. De rest is poëzie.

Wat je wel en niet moet zeggen tegen een depressief iemand

Psycholoog Huub Buijssen heeft een boek geschreven over hoe je begripvol communiceert met een depressieve naaste. Tegenover iemand die zelf niet op gang kan komen sta je vaak onmachtig en reageer je snel op een manier die het voor die depressieve persoon nog moeilijker maakt.
Relativeren is een eigenschap die voor jezelf soms werkt, voor anderen werkt het averechts.

Voorbeelden van wat niet te zeggen zijn

• Zo erg is het toch niet.
• Er is licht aan het eind van de tunnel.
• Je weet dat dit ook weer overgaat.
• Zo is het nu eenmaal.
• Dit overkomt zoveel andere mensen.

Er effectief voor iemand zijn tot steun kost tijd en moeite. Dit aanbieden en aankondigen helpt.
Voorbeelden van wat wel te zeggen zijn:

• Wat erg voor je.
• Ik ga proberen je erdoorheen te slepen.
• Reken op me. Vertel me wat ik moet doen.
• Ik hou van je.
• Dit kost tijd, veel tijd.

Via evenwaardigheid naar leefbare eenheid

Wie van mening is dat alles met alles samenhangt en dat we allemaal één zijn, heeft vaak het gelijk aan zijn kant, maar zal er nooit in slagen te bewijzen dat het zo is.
In een millennia oude Hindoeïstische filosofie wordt daarom uitgegaan van een veel werkbaarder standpunt namelijk dat alles niet twee is (A-dvaita). Dat lijkt flauw, zwak en zweverig  maar brengt beweging in starre dogma’s.
Ook in het christendom is een soortgelijke benadering: de via negativa. Die manier van redeneren wordt toegepast op het wel of niet bestaan van God of de ultieme waarheid. Niemand weet precies hoe het zit, maar door uitgebreid te doordenken hoe het niet zit wordt stapje voor stapje duidelijk hoe het zou kunnen zijn.

In de eveneens duizenden jaren oude Chinese filosofie wordt mensen voorgehouden om te handelen vanuit het wei wu wei principe: doen door niet te doen. Niet te verwarren met doen door niets te doen, wat een luie en inconsistente levensstijl oplevert. Niet doen, oftewel laten is even belangrijk als doen. Wijsheid is weten wanneer te kiezen voor doen en wanneer voor niet doen.
We kunnen zien, spreken en afwegen doordat we zaken afzetten tegen elkaar (dualisme). Het maakt dat we beslissingen kunnen nemen. Via een dialoog kunnen we tot eenheid komen, telkens weer.
Om te kunnen onderscheiden (discrimineren in positieve zin) hebben we onze zintuigen ontwikkeld. Het was in vroeger van levensbelang om snel in te kunnen schatten of iets van buiten een kans of een bedreiging opleverde. Eten of gegeten worden, dat was de vraag lang voordat Shakespeare bestaansvragen formuleerde als “to be or not to be, that the question”.

Het leven wordt gekenmerkt door beweging. Panta rhei (alles stroomt). Bij ademhaling horen de bewegingen in- en uitademen bij elkaar. Inspannen en ontspannen op regelmatige basis voorkomt stress en houdt ons gezond. Geen van beide is belangrijker dan de ander. Wel is er verschil in status, maar verlies de balans niet uit het oog.
Ook in de liefde houden we het langst vol wanneer we niet letterlijk streven naar eeuwigdurende eenheid. De afwisselende beweging van verbinden en loslaten levert een stabiele relatie op, die lang kan duren wanneer we die onderhouden vanuit een streven naar evenwaardigheid.

Drang tot perfectie maakt meer kapot dan je liefhebt

Wie niet kan leven met de eigen imperfectie leidt een voortdurende pijn tijdens de zoektocht naar meer perfectie en minder fouten. Dit gegeven is verweven in veel mythologieën. In het paradijsverhaal kan Eva de verlokking niet weerstaan om de appel die leidt tot kennis van goed en kwaad. In de Griekse sagen van het ontstaan van goden en de mens is de verleiding de doos van Pandora, een vrouw begiftigd alle ideale menselijke gaven. Door haar nieuwsgierigheid ontsnapten de geesten van alle onheil en bleef slechts hoop achter.
In zijn nieuwe boek beschrijft Stephen Fry dit proces van creatie van en door nieuwe goden dat we op dit punt in de tijd lijken te herhalen. We zijn bezig kunstmatige intelligentie te construeren en gieten het in een vorm die ons he t mogelijk maakt om ernaar te kijken: software of een robot of mengvormen van mens en technologische hoogstandjes. De vraag, uitdaging en gevaar is dat we dreigen te herhalen wat ooit eerder is gebeurd, namelijk dat we iets maken wat ons gaat uitroeien.
Hij vertelt hierover in een interview met Adriaan van Dis. Treffend is de analogie van gebeurtenissen in zijn eigen leven en wat hij interpreteert in de mythologieën van het verleden en in de toekomst. Als kind al speelde hij met alles –dingen en relaties- totdat ze kapot gingen, opzettelijk of door slijtage.
Freud benoemde al de scheppingsdriften en dood(s)driften. Ook goden uit de Advaita Vedanta hebben deze tweeledige functie van maken en kapot maken.



In het interview met van Dis komen heel andere aspecten naar voren dat de uitgever op de flap van het boek plaatst:
Losbandigheid, lust en liefde, moord en doodslag, triomfen en tragedies; de Griekse mythen en sagen zijn wilder en woester dan het leven zelf. Deze verhalen bieden alles wat een lezer zich kan wensen. De oude Grieken inspireerden onder anderen Shakespeare, Michelangelo, James Joyce en Walt Disney. In de handen van Stephen Fry komen de verhalen opnieuw tot leven. We worden verliefd op Zeus, we aanschouwen de geboorte van Athena, we zien hoe Kronos en Gaia wraak nemen op Ouranos, we huilen met koning Midas en we jagen met de even beeldschone als meedogenloze Artemis. Stephen Fry haalt deze verhalen op uit de oudheid en geeft ze hun welverdiende plek in onze moderne tijd.

De kwaliteit van nabijheid

Ieder mens wil gezien en geaccepteerd worden zoals hij is. En hoe meer een ander van je ziet en je voelt je toch geaccepteerd, hoe comfortabeler dat voelt. Je mag er zijn.
Wanneer twee mensen een optimale verbinding willen dan is het eerste wat duidelijk moet worden of beiden respect hebben voor elkaars grenzen. Respect is het spanningsveld tussen betrokkenheid tonen en afstand houden. Je wilt jouw betrokkenheid tonen door de ander dicht op de huid te zitten zonder dat het leidt tot een beklemd gevoel. Er is in de kennismakingsfase idealiter een voortdurend naderbij komen en laten zien dat je elkaars grens niet ongevraagd overschrijdt.
Je bent in contact met elkaar wanneer beiden geen energie meer hoeven te steken in het bepalen van de juiste afstand en je open kunt uitwisselen wat er in je omgaat zonder het gevoel te hebben dat de ander jou beoordeelt.
Je ont-moet elkaar in de letterlijke zin: niets moet. Alles mag gezegd worden, niets hoeft te worden gedaan. De aard van het contact behoeft geen label. Het stroomt.
De ideale nabijheid ontstaat dan wanneer je je evenwaardig opstelt, want dan zijn er geen tekenen van domineren, manipuleren of misbruiken in enige vorm dan ook.
In evenwaardigheid mogen alle individuele verschillen bestaan en is er geen wedijver in het hebben van gelijk. Er wordt geen macht uitgeoefend en er wordt geen machtsverhouding gezocht.
Je kunt ook te lang nabij blijven of te dichtbij komen, dan zie je het geheel niet meer en is geen ruimte om te bewegen.
Nabijheid blijft langer aantrekkelijk wanneer je de verwachting daarover kunt relativeren, mogelijk zelfs geen verwachting hebt. In de nabijheid blijf je uiteindelijk altijd een individu die baat heeft om ook weer afgescheiden te zijn en die afscheiding te voelen. En na een periode van rust, geen contact, weer opnieuw moeiteloos nabij te kunnen komen.  En zo de eenheid herbeleven met dezelfde persoon of met een ander. Als een frisse start met dito blik. Open.
Zonder vrijheid geen liefde en zonder liefde geen vrijheid. En wanneer ze in verbinding leiden tot nabijheid heeft het leven kwaliteit.

De dans om contact te maken in liefde

Liefde is een vaardigheid, ontdekte choreograaf Giulio D'Anna. Hij maakte een stuk voor dansduo Kristin de Groot en Piet Rogie, al 25 jaar samen. In de Volkskrant van 31-01-2018 doet Mirjam van der Linden verslag van het stuk Panorama.

Dat gevoel van hard werken, onophoudelijk, daar gaat het ook D'Anna om. Ter voorbereiding op Panorama sprak hij gedragswetenschapper Johan Karremans (Radboud Universiteit Nijmegen), die onderzoek doet naar factoren die het slagen van de romantische relatie bepalen.

'Samen vormen ze een CBS-proof panorama van Nederlandse relaties', zegt D'Anna. 'En het is zoals Karremans ontdekte: betrokkenheid is afhankelijk van zelfbeheersing, van het kunnen omgaan met drama. Niks roze wolk, overgave of harmonie. Geen van mijn geïnterviewden noemt het woord 'liefde' als de sleutel tot succes. Iedereen somt strategieën op, met 'vertrouwen hebben' en 'vrijheid geven' als de belangrijkste. Ontroerend vond ik dat. Liefde is een vaardigheid.'

Het begint allemaal simpel met contact maken. En dat wordt weer verbeeld in een heel andere stuk.

Simpel Verlangen is een dansproject dat verschillende generaties en leefwerelden met elkaar verbindt.

Een groep van professionele dansers, dansstudenten en muzikanten maakt samen met vitale ouderen uit de regio een dansvoorstelling over verlangen, durf en vertrouwen. Over ontmoeten, luisteren en loslaten.

SIMPEL VERLANGEN / SIMPLE DESIRE from Saskia Habermann on Vimeo.

Ana Ikens: "Via de dans krijgen individuele gevoelens - waar soms geen woorden meer voor zijn - gestalte. Dat samen te ervaren is geweldig om mee te maken."

Helder spreken over seksuele wensen

Het bedrijf LegalThings maakte een app om seksafspraken van te voren vast te leggen.
Citaat van Margriet Oostveen uit de Volkskrant:
“Hun app heet LegalFling. Het idee komt voort uit de #MeToo-discussie en het voornemen van de Zweedse regering om een zogeheten 'toestemmingsclausule' op te nemen in de wet: wie seks met iemand wil, heeft daar in Zweden vanaf komende zomer een expliciet 'ja' voor nodig. Zonder sta je er voortaan zwak wanneer iemand je van aanranding of erger beschuldigt.”

Toen ik voor het eerst daarvan hoorde krabde ik achter mijn oren, moet dat nou zo expliciet?
Maar in het licht van hoe pubers en ouderen (elk op hun eigen ongemakkelijke manier) met elkaar (niet) durven te spreken over wat ze wel en niet willen bij wel gewenste intimiteit vind ik de app bij nader inzien toch zo gek nog niet.
Een voorbeeld dat mij te binnen schoot was een artikel waarin het seksuele gedrag tussen pubers werd besproken in het  uitgaansleven. Een beetje zoenen bij het verlaten van een feesttent leidt al gauw tot meer. Soms hebben ze een jongen zo opgenaaid en opgewonden en uitgelokt en van verwachtingen vervuld dat ze het effect bijna niet meer kunnen ontlopen. En sommige meisjes geven uit preventie (om niet te hoeven neuken) een jongen een blow-job (orale bevrediging) om de stoom van de ketel te krijgen.

Ze geven als het ware een vinger om te voorkomen dat de hele hand wordt genomen.

De kans is groot dat dit afdoende is, maar de kans bestaat ook dat de jongen daarna meer wil, eventueel op een tweede date.
Of je nu wel of niet naar aanleiding van de app jouw behoefte aan grenzen stellen en toch intimiteit beleven bespreekt, de kunst is om helder te durven benoemen wat je wel of niet wilt.
En de app kan je eraan herinneren welke aspecten dan benoemd moeten worden.

Bijkomend nadeel van de huidige afstandelijke manier van seksueel omgaan tussen jongeren is dat het meer op porno imiterend gedrag lijkt dan ze vermoedelijk zelf willen. Er is weinig uitwisseling van tederheid, eerder instrumenteel behandelen van elkaar, wat niet bijdraagt bij een liefdevol beeld van elkaar.

In  tegenstelling tot het overkokende libido van jongeren hebben ouderen soms te veel schroom om hun seksuele gevoelens om te zetten in een daad. Ze doen het dan liever met de herinnering en in fantasie in plaats van het risico om een blauwtje te lopen.

Tenslotte een sprong naar een mogelijk achterliggende reden dat mannen en vrouwen verschillend communiceren en de grens anders trekken.
Vrouwen zijn er onzeker over of ze er wel mogen zijn, zelfs vertaald in de vraag of ze wel aantrekkelijk genoeg bevonden worden (ben ik wel -of in het geval van ouderen: nog- mooi genoeg?).
Mannen willen vaak bevestigd zien dat zij echt in trek zijn wanneer een vrouw zich daadwerkelijk overgeeft en bloot geeft. Dat doen ze als initiatiefnemer immers zelf ook.
Natuurlijk trekt een vrouw de grens eerder omdat de gevolgen van (onbeschermde) seks veel verstrekkender kunnen zijn.
Maar omdat bijna niemand (bewust) het gesprek durft te voeren over welk concreet bewijs ze zoeken dat hun bevestiging geeft, gaan mensen onnodig vaak over eigen en andermans grenzen.

De futiele aanloop tot een machtsstrijd

Wanneer twee mensen een gesprek hebben dan gebeurt het regelmatig dat je denkt “dat zeg je nu wel zo, maar volgens mij zit het anders bij je”. De oplossing is simpel: je stelt het aan de orde. En wanneer de ander vervolgens zegt “ik bedoel het toch zoals ik het zeg” dan kun je twee dingen doen. Of je accepteert dat je het fout zag of je denkt “ik voel wat anders”.

Je kunt niet bezig blijven om dat wat de ander zegt ter discussie te blijven stellen, want voordat je het doorhebt verzand je in de machtsstrijd. De boodschap lijkt dan te zijn “ik weet beter dan jij wat je denkt en voelt dan jou”. En dat kun je natuurlijk niet maken.

Dit lijkt allemaal futiel, maar in een cultuur waarin je eigenlijk niet direct kunt zeggen wat je denkt, gebeurt het voortdurend dat mensen tussen de regels door gaan lezen. Sommigen gaan dan de emoties van anderen herbenoemen zonder te checken of het wel klopt.
Wie zich niet kwetsbaar wil opstellen, verbergt mogelijk angst, verdriet of pijn. Wanneer de ander dat vermoedt kan hij daar rechtstreeks naar vragen. En wanneer dan het ontkennende antwoord komt dan blijven er in het hoofd van de vrager nog steeds twee keuzes: geloof je dat je het fout zag of denk je dat je een leugentje voor bestwil hebt gehoord?
Niemand hoeft verder te gaan en zijn gelijk te halen want je komt in een vicieuze cirkel terecht. En daar kun je alleen doorheen breken door het onderwerp te laten rusten en overgaan op een ander onderwerp.
Wanneer je toch doorgaat en zegt (voor de grap) “ik wist niet dat je kwaad werd” dan loop je de kans dat de ander kwaad wordt en je door de reactie van de ander je gelijk krijgt terwijl er niets aan de hand was. Je hebt doorgedramd en bent verzand in een machtsstrijd.

Meer lezen over hoe een machtsstrijd te voorkomen of te stoppen, lees Riekje Boswijk-Hummel.

Duurzaam doen en laten effectiever belonen

Het lastige van duurzaam gedrag is dat wat je doet is zichtbaar en wat je laat niet. En wat je laat kan wel eens veel duurzamer zijn dan wat je doet. Maar een mens wordt zelden beloond voor wat hij laat.
Een vliegreis maken belast het milieu en het niet doen niet. Wie vliegreizen minder aantrekkelijk wil maken kan de belasting op kerosine verhogen en dat kost de vliegreiziger geld en wie niet vliegt niet. Maar net als emissierechten voor de industrie kun je ook vliegrechten uitgeven. Wie dan (ver of vaak) wil vliegen moet dan extra rechten opkopen van iemand die van zijn rechten geen gebruik maakt. Wie niet gaat vliegen en zijn rechten verkoopt wordt dan beloond met geld.  
Wie niet gaat vliegen en zijn rechten niet verkoopt, heeft invloed op het aantal vliegkilometers dat gemaakt wordt. 
Kortom dit voorstel van emissierechten zou een effectieve uitvoering zijn van duurzaam doen en laten.

Het is uiteraard aan de politiek of dit idee wordt uitgevoerd, maar een effect van politiek beraad kan zijn dat mensen bewuster worden van de gevolgen van vliegvakanties en dat de acceptatie van verhoging van belasting op kerosine vergroot wordt.

Eigenlijk zou dit gedachte-experiment kunnen worden toegepast op alle vormen van niet-duurzaam gedrag waarbij er een disbalans is tussen doeners en laters .Een klein voorbeeld is gebruik maken van de auto op momenten van de dag dat het invloed heeft op filevorming. Of reizen met het openbaar vervoer in plaats van met de auto.

Belastinggeld van niet duurzaam doen zou direct moeten terugvloeien naar het laten van niet-duurzaam gedrag . Nu betalen de duurzaam levende burgers de rekening voor de brutale vervuilers. Belasting wordt geheven op milieubelastend gedrag en gaat in een grote pot, maar vloeit niet evenredig terug naar degenen die bijdragen aan milieusparend gedrag.

In onze economie wordt accijns geheven op drinken, roken en benzine verbruiken etc.. Uit dat budget worden door de overheid, aangestuurd door de regering, algemene voorzieningen betaald.
Bij de belastingdienst zou je jouw ecologische voetafdruk bekend kunnen maken. Hoe kleiner de ecologische voetafdruk hoe minder onduurzaam je leeft. Wie het breed heeft en onduurzaam breed laat hangen levert dan budget door emissierechten te kopen. De belastingdienst kan dan dit geld direct doorsluizen aan wie aantoonbaar duurzaam leeft en geen gebruik maakt van zijn emissierechten. Zo wordt milieuvriendelijk gedrag duurzaam beloond.
Dit zou jaarlijks kunnen worden bekeken (je kan per jaar aangeven hoe je met de emissierechten om wilt gaan). Het principe kan door het parlement worden bijgestuurd, uitgebreid of verminderd.

Grote bedrijven geven airmiles uit. Ze kunnen daarmee zien welke aankopen mensen doen en hun aanbod daarop afstemmen. Wie veel en lang reist verzamelt veel airmiles. Met die verzamelde airmiles kun je gratis reizen of met reductie producten kopen. Dat is niet zo duurzaam. Je kunt de airmiles ook doneren aan Stichting Aap zodat die dieren weer terug kan brengen naar hun natuurlijke habitat.
Supermarkten zouden een vergelijkbaar spaarsysteem kunnen opzetten waarbij vleeskopers een bedrag verzamelen dat zij zelf als korting kunnen besteden aan vegetarische of veganistische producten bij die supermarkt. Ze zouden het ook kunnen doneren aan minder bedeelden die dit besteden aan diervriendelijke aankopen bij die supermarkt, lees uiteraard vegetarische of veganistische producten. Vleesproductie en consumptie draagt bij aan opwarming van het klimaat. Met een dergelijk spaarsysteem kan de supermarkt werken aan een duurzaam imago en kunnen consumenten onopvallend en effectief werken aan duurzaam aankopen.

Henriëtte Prat, hoogleraar gedragseconomie geeft in een interview met de Volkskrant een soortgelijke suggestie.
Hier een citaat:

Op de bon

'Iemand die heel klimaatvriendelijk leeft moet dan ook meebetalen aan een vliegtaks. Terwijl diegene misschien geen auto heeft en geen vlees eet'

Prast komt met een opmerkelijke oplossing: zet klimaatonvriendelijke producten op rantsoen, zegt ze. Net zoals in de Tweede Wereldoorlog basisproducten op de bon gingen. Er was toen een acuut tekort aan voedsel. Dit systeem voorkwam dat rijken niets tekort kwamen, terwijl het arme deel van de bevolking crepeerde, schetst Prast. 'Als er geen rantsoen was ingesteld, zouden mensen met genoeg geld eten kunnen kopen, terwijl mensen met weinig geld waren omgekomen door de honger.' Door spullen op de bon te doen, ontstond een eerlijker en efficiëntere verdeling van eerste levensbehoeften.

Zoiets zou nu ook moeten, vindt ze. Neem de energiebelasting. Het is aangetoond dat burgers met een laag inkomen door deze belasting relatief een groter deel van hun inkomen kwijt zijn aan verduurzaming dan de hogere inkomens. Niet fair, vindt Prast. De lasten worden nu op meerdere manieren oneerlijk verdeeld. 'Stel dat de overheid besluit een taks in te voeren op vliegen. Dan moet iemand die verder heel klimaatvriendelijk leeft daar ook aan meebetalen. Terwijl diegene misschien geen auto heeft en geen vlees eet', zegt Prast, zelf vegetariër en ov-reiziger.

In zijn voorstelling Bovengrens bespreekt Hans Sibbel voorbeelden van niet duurzame, perverse prikkels:

Bewust van gevoel naar emotie

De relatie tussen gevoel en emotie in dit artikel is als volgt. Een emotie is een gevoel die al dan niet bewust of gewild getoond wordt. Gevoelens ontstaan en verdwijnen in ons bewustzijn. Een gevoel kan niet constant bestaan, zoals een vis het water niet bewust voelt. Een constant gevoel verdwijnt naar de achtergrond en wordt nauwelijks nog waargenomen.
Er bestaan geen verkeerde gevoelens en er is geen enkele noodzaak om alle gevoelens te delen.
Gevoelens kunnen met verstand en intuïtie de basis vormen voor de keuze voor bepaald gedrag waarbij je de emotie kunt zien als een vorm daarvan. Dat kun je doen en dat kun je laten. Net als bij alle keuzes kunnen daarbij foute beslissingen worden genomen.
Soms groeit een gevoel zo in aandacht dat je ermee naar buiten gaat of het niet langer binnenhoudt. Dat kan opluchten of schade toebrengen aan relaties met anderen. Een verstandig beheren van emoties is wat ons leven aangenaam houdt.
Wie probeert negatieve gevoelens kwijt te raken door ze te weg te drukken of te ontkennen raakt ook de mogelijkheid kwijt om er iets constructiefs mee te doen. In dit artikel een pleidooi voor het bewust kiezen in het tonen van emoties. Sommige mensen proberen alleen leuke of positieve gevoelens te hebben, maar dat is een illusie. Ze zijn bijvoorbeeld bang gemaakt dat alleen al het hebben van niet positieve gevoelens zichzelf of hun relatie zal schaden.
Vervelende of negatieve gevoelens willen door jou gezien worden, ze zullen proberen jouw aandacht te krijgen. En wanneer je ze negeert of onderdrukt zit je er langer mee dan wanneer je het direct opmerkt. Alles waar je aandacht aan geeft groeit, zeker, maar wanneer je je aandacht richt om te onderzoeken wat de alternatieven zijn voor het tonen van een emotie dan kan je dat veel spijt achteraf schelen.
Het is reëel om zoveel mogelijk alleen dat deel van jouw gevoelens te tonen dat prettig is. Het is simpelweg vaak ook prettig voor anderen, het kan hoogstens jaloezie opwekken.
Er is in principe niets mis mee om te communiceren over al jouw gevoelens. De kunst is te kunnen kiezen of je een gevoel toont in de vorm van een emotie of in een andere vorm. Kan dat wel? In veel gevallen wel. Een plotseling sterven van een geliefde naaste zal tot intens verdriet leiden die je niet kan en wilt voor je houden. Iedereen heeft daar begrip voor en compassie mee. Maar een irritatie zo laten ontsporen dat je uit je vel springt en een ander de huid vol scheldt, daar schaadt (jezelf) meer mee dan je lief is.
Wat moet je doen om daarin een verstandig beleid te voeren? In het Engels noemt men het laten groeien van een gevoel totdat je het nog net binnen kunt houden terwijl je er goed naar kunt kijken “containen”. Je houdt in jouw bewustzijn het gevoel als het ware in een virtuele container onder de pet. Wanneer kwaadheid opkomt, tel je tot 10 en onderzoekt de aanleiding en wat de alternatieven zijn voor een emotie. Was je medeverantwoordelijk voor het ontstaan van kwaadheid bij jezelf of de ander, heb je iets gedaan wat een ander weer heeft aangezet tot iets dat jou kwaad maakte? Is het tonen van deze emotie nodig, helpt het de verhouding te verbeteren? Ga ik wel op een rustige toon eerlijke feedback geven of ga ik extreme dingen zeggen?
Wat je altijd kunt doen is vertellen over jouw gevoelens zonder deze te tonen. Bijvoorbeeld “telkens wanneer je mij zo snel in de rede valt, ontstaat bij mij wrevel”. Of meer impliciet: “Mag ik even uitpraten voordat je een reactie geeft?” Je brengt daarmee de verhouding met de ander in balans. Je laat de ander weten wat de relatie is tussen zijn gedrag en het opkomen van jouw gevoelens. Vrijwel niemand vindt dat erg om dit op deze wijze te horen wel wanneer hij dat zelf moet concluderen op grond van jouw emoties.
Net zo goed als jij geen onprettige emoties toont, kan de ander deze voor zich houden. Zo leidt er niemand gezichtsverlies. De onzekerheid over wat een ander echt voelt, kun je alleen verminderen door ernaar te vragen. En daarvoor hebben beide partijen een belang om de relatie goed te houden.
Zo is er een balans tussen vrijheid en betrokkenheid.

Voor wie het Engels goed kan volgen:
Psychologist Susan David shares how the way we deal with our emotions shapes everything that matters: our actions, careers, relationships, health and happiness.

De oneindige stroom van liefde

Met liefde hebben we allemaal ervaring en we hebben er allemaal verstand van. Wanneer we het even niet meer weten dan raden anderen ons aan dat we meer uit het hart moeten gaan leven. Duidelijk? Niet echt.
Liefde met hoofdletter is ongrijpbaar, maar alle uitwerkingen in kleine letter zijn te doen. Zorgzaamheid, attent zijn, verliefd worden, seksualiteit beleven zijn allemaal grijpbare vormen waarin Liefde zich uitdrukt en zijn op zich geen van alle Liefde zelf. En dat is een paradox, want: Liefde Is en Alles is Liefde. Het zijn zinnen die de ongrijpbaarheid uitdrukken en tegelijk weinig verklaren. Liefde stroomt en de stroom kan worden verlegd als door stenen in de rivier. De stenen vormen de blokkades, die we al dan niet moedwillig en vaak onbewust of ongewild opwerpen tegen liefde.
De schoonheid van de oneindige aanwas van stroom aan Liefde is dat niemand kan beweren eigenaar van Liefde te zijn. Wie het probeert, ontglipt het als water of los zand tussen de vingers. Sterker nog: elk moment opnieuw krijgt Liefde vorm, telkens een beetje anders. Dat lijkt vermoeiend, maar het houdt ons alert en kan een relatie fris houden. Tegelijk krijgt iedereen nieuwe kansen wanneer een relatie verbreekt. Maar met niet iedereen is evenveel chemie. Soort zoekt soort en tegengestelden trekken elkaar aan. Dat lijkt tegenstrijdig, maar in liefde en oorlog is alles geoorloofd.
Liefde is gericht op het voortbestaan van het leven en het aangenaam te maken en te houden. Vandaar dat we het beste voorbereid kunnen zijn op een milde vorm van voortdurend verbinden en loslaten en zo liefde of Liefde telkens opnieuw ervaren.
Een soortgelijke inschatting geldt voor Vrijheid. Wie vrijheid en liefde goed en snel tegelijk kan inschatten die weet ten alle tijden hoe respectvol te handelen en te reageren en zo de vruchten ervan te plukken.
In een liefdevolle relatie wordt geen macht op elkaar uitgeoefend. Macht erotiseert weliswaar, maar is ook een reden om de ander “omlaag naar gelijk niveau” te halen. In evenwaardige relaties leeft men met elkaar zonder te handelen, een soort Taoïstische wei wu wei. Liefde hoeft dus geen moeite te kosten en doet het dat wel dan is er iets aan de hand. Liefde is een werkwoord, maar dat geldt vooral voor de relatie waarin Liefde stroomt.