Liefde is een vaardigheid, ontdekte choreograaf Giulio D'Anna. Hij maakte een stuk voor dansduo Kristin de Groot en Piet Rogie, al 25 jaar samen. In de Volkskrant van 31-01-2018 doet Mirjam van der Linden verslag van het stuk Panorama.
Dat gevoel van hard werken, onophoudelijk, daar gaat het ook D'Anna om. Ter voorbereiding op Panorama sprak hij gedragswetenschapper Johan Karremans (Radboud Universiteit Nijmegen), die onderzoek doet naar factoren die het slagen van de romantische relatie bepalen.
'Samen vormen ze een CBS-proof panorama van Nederlandse relaties', zegt D'Anna. 'En het is zoals Karremans ontdekte: betrokkenheid is afhankelijk van zelfbeheersing, van het kunnen omgaan met drama. Niks roze wolk, overgave of harmonie. Geen van mijn geïnterviewden noemt het woord 'liefde' als de sleutel tot succes. Iedereen somt strategieën op, met 'vertrouwen hebben' en 'vrijheid geven' als de belangrijkste. Ontroerend vond ik dat. Liefde is een vaardigheid'.
Het begint allemaal simpel met contact maken. En dat wordt weer verbeeld in een heel andere stuk in deze video.
Simpel Verlangen is een dansproject dat verschillende generaties en leefwerelden met elkaar verbindt. Een groep van professionele dansers, dansstudenten en muzikanten maakt samen met vitale ouderen uit de regio een dansvoorstelling over verlangen, durf en vertrouwen. Over ontmoeten, luisteren en loslaten.
SIMPEL VERLANGEN / SIMPLE DESIRE from Saskia Habermann on Vimeo.
Ana Ikens. "Via de dans krijgen individuele gevoelens - waar soms geen woorden meer voor zijn - gestalte. Dat samen te ervaren is geweldig om mee te maken".
Posts tonen met het label vrijheid. Alle posts tonen
Posts tonen met het label vrijheid. Alle posts tonen
De oneindige stroom van liefde
Met liefde hebben we allemaal ervaring en we hebben er allemaal verstand van. Wanneer we het even niet meer weten dan raden anderen ons aan dat we meer uit het hart moeten gaan leven. Duidelijk? Niet echt.
Liefde met hoofdletter is ongrijpbaar, maar alle uitwerkingen in kleine letter zijn te doen. Zorgzaamheid, attent zijn, verliefd worden, seksualiteit beleven zijn allemaal grijpbare vormen waarin Liefde zich uitdrukt en zijn op zich geen van alle Liefde zelf. En dat is een paradox, want: Liefde Is en Alles is Liefde. Het zijn zinnen die de ongrijpbaarheid uitdrukken en tegelijk weinig verklaren. Liefde stroomt en de stroom kan worden verlegd als door stenen in de rivier. De stenen vormen de blokkades, die we al dan niet moedwillig en vaak onbewust of ongewild opwerpen tegen liefde.
De schoonheid van de oneindige aanwas van stroom aan Liefde is dat niemand kan beweren eigenaar van Liefde te zijn. Wie het probeert, ontglipt het als water of los zand tussen de vingers. Sterker nog: elk moment opnieuw krijgt Liefde vorm, telkens een beetje anders. Dat lijkt vermoeiend, maar het houdt ons alert en kan een relatie fris houden. Tegelijk krijgt iedereen nieuwe kansen wanneer een relatie verbreekt. Maar met niet iedereen is evenveel chemie. Soort zoekt soort en tegengestelden trekken elkaar aan. Dat lijkt tegenstrijdig, maar in liefde en oorlog is alles geoorloofd.
Liefde is gericht op het voortbestaan van het leven en het aangenaam te maken en te houden. Vandaar dat we het beste voorbereid kunnen zijn op een milde vorm van voortdurend verbinden en loslaten en zo liefde of Liefde telkens opnieuw ervaren.
Een soortgelijke inschatting geldt voor Vrijheid. Wie vrijheid en liefde goed en snel tegelijk kan inschatten die weet ten alle tijden hoe respectvol te handelen en te reageren en zo de vruchten ervan te plukken.
In een liefdevolle relatie wordt geen macht op elkaar uitgeoefend. Macht erotiseert weliswaar, maar is ook een reden om de ander “omlaag naar gelijk niveau” te halen. Liefde hoeft geen moeite te kosten en doet het dat wel dan is er iets aan de hand. Liefde is een werkwoord, maar dat geldt vooral voor de relatie waarin Liefde stroomt.
Liefde met hoofdletter is ongrijpbaar, maar alle uitwerkingen in kleine letter zijn te doen. Zorgzaamheid, attent zijn, verliefd worden, seksualiteit beleven zijn allemaal grijpbare vormen waarin Liefde zich uitdrukt en zijn op zich geen van alle Liefde zelf. En dat is een paradox, want: Liefde Is en Alles is Liefde. Het zijn zinnen die de ongrijpbaarheid uitdrukken en tegelijk weinig verklaren. Liefde stroomt en de stroom kan worden verlegd als door stenen in de rivier. De stenen vormen de blokkades, die we al dan niet moedwillig en vaak onbewust of ongewild opwerpen tegen liefde.
De schoonheid van de oneindige aanwas van stroom aan Liefde is dat niemand kan beweren eigenaar van Liefde te zijn. Wie het probeert, ontglipt het als water of los zand tussen de vingers. Sterker nog: elk moment opnieuw krijgt Liefde vorm, telkens een beetje anders. Dat lijkt vermoeiend, maar het houdt ons alert en kan een relatie fris houden. Tegelijk krijgt iedereen nieuwe kansen wanneer een relatie verbreekt. Maar met niet iedereen is evenveel chemie. Soort zoekt soort en tegengestelden trekken elkaar aan. Dat lijkt tegenstrijdig, maar in liefde en oorlog is alles geoorloofd.
Liefde is gericht op het voortbestaan van het leven en het aangenaam te maken en te houden. Vandaar dat we het beste voorbereid kunnen zijn op een milde vorm van voortdurend verbinden en loslaten en zo liefde of Liefde telkens opnieuw ervaren.
Een soortgelijke inschatting geldt voor Vrijheid. Wie vrijheid en liefde goed en snel tegelijk kan inschatten die weet ten alle tijden hoe respectvol te handelen en te reageren en zo de vruchten ervan te plukken.
In een liefdevolle relatie wordt geen macht op elkaar uitgeoefend. Macht erotiseert weliswaar, maar is ook een reden om de ander “omlaag naar gelijk niveau” te halen. Liefde hoeft geen moeite te kosten en doet het dat wel dan is er iets aan de hand. Liefde is een werkwoord, maar dat geldt vooral voor de relatie waarin Liefde stroomt.
De volgende stap in de (r)evolutie
Mensen willen evenwaardig worden behandeld, maar wanneer zij de kans krijgen willen zij zich onderscheiden van anderen.
Ed van Riel uit Vlissingen schreef naar de Volkskrant.
Ongetwijfeld hebben onder anderen Thomas Piketty een duidelijk rapport afgeleverd over de ongelijkheid in de wereld (Voorpagina, 15 december).
Zij schrijven die ongelijkheid toe aan de globalisering, maar vergeten dat die globalisering, op haar beurt, weer een gevolg is van de menselijke aard. Aan die menselijke aard wordt al gerefereerd in de Bijbel, en wel in het Nieuwe Testament. 'Beproeft of onderzoekt alle dingen en behoudt het goede' (Tessalonicenzen 5: 21-22).
Deze opdracht was natuurlijk een regelrechte uitnodiging tot het doen van wereldwijd onderzoek. Ook het intercontinentale onderzoek naar inkomensongelijkheid is daar het resultaat van.
Echter, zowel Piketty's bestseller Kapitaal in de 21ste eeuw als Das Kapital van Karl Marx gaan voorbij aan of ontkennen de menselijke drang om te winnen van je medemens middels de competitie in ons bestaan. Al het menselijk streven is hierop gebaseerd.
Reclamejongens gebruiken deze drang om mensen een nog grotere auto te verkopen dan hun buurman heeft. Op de werkvloer bestaat zij als de carrièrestrijd met collega's, in het bedrijfsleven en de politiek heb je de onderlinge strijd naar de top. Tijdens de o zo gezellige spelletjesavonden onder de kerstboom overheerst het winstbejag en op godsdienstig gebied zie je de wedijver wie de meeste gelovigen kan winnen.
En natuurlijk zijn alle sporten gebaseerd op het winnen van je tegenstander. Zelfs in het dammen of schaken wordt een harde strijd geleverd. Dat is typisch menselijk. Ik heb tenminste nooit een vos, leeuw of tijger erop kunnen betrappen zomaar een eindje te gaan rennen voor een stukje metaal om hun nek.
De menselijke aard heeft het communisme van Marx de nek omgedraaid. Het is namelijk niet onwaarschijnlijk dat 100 procent van de armste 50 procent van de wereldbevolking tot de rijkste 0,1 procent zou willen behoren. Als ze tenminste de kans zouden krijgen.
Tot zover de ingezonden brief.
Het ligt in de menselijke aard en van de meeste dieren om vrij te willen zijn. Die wens heeft het communisme van Marx de das omgedaan. Sommige varkens waren in het communisme van 1984 meer gelijk dan anderen. Wie in staat is om vrijheid en solidariteit te combineren die is koopman. Het is niet voor niets dat de Franse Revolutie als leuze had “vrijheid, gelijkheid en broederschap”! We willen allemaal gelijk behandeld worden in onze wens om vrij te zijn. Die solidariteit hier verwoord als broederschap zouden arm en rijk in het oog moeten houden en doortrekken naar alle andere mensen en dieren op de aarde. Evenwaardigheid is de fase in globalisering die we nu moeten oppakken voordat de kwaliteit van leven te zeer is aangetast.
Ed van Riel uit Vlissingen schreef naar de Volkskrant.
Ongetwijfeld hebben onder anderen Thomas Piketty een duidelijk rapport afgeleverd over de ongelijkheid in de wereld (Voorpagina, 15 december).
Zij schrijven die ongelijkheid toe aan de globalisering, maar vergeten dat die globalisering, op haar beurt, weer een gevolg is van de menselijke aard. Aan die menselijke aard wordt al gerefereerd in de Bijbel, en wel in het Nieuwe Testament. 'Beproeft of onderzoekt alle dingen en behoudt het goede' (Tessalonicenzen 5: 21-22).
Deze opdracht was natuurlijk een regelrechte uitnodiging tot het doen van wereldwijd onderzoek. Ook het intercontinentale onderzoek naar inkomensongelijkheid is daar het resultaat van.
Echter, zowel Piketty's bestseller Kapitaal in de 21ste eeuw als Das Kapital van Karl Marx gaan voorbij aan of ontkennen de menselijke drang om te winnen van je medemens middels de competitie in ons bestaan. Al het menselijk streven is hierop gebaseerd.
Reclamejongens gebruiken deze drang om mensen een nog grotere auto te verkopen dan hun buurman heeft. Op de werkvloer bestaat zij als de carrièrestrijd met collega's, in het bedrijfsleven en de politiek heb je de onderlinge strijd naar de top. Tijdens de o zo gezellige spelletjesavonden onder de kerstboom overheerst het winstbejag en op godsdienstig gebied zie je de wedijver wie de meeste gelovigen kan winnen.
En natuurlijk zijn alle sporten gebaseerd op het winnen van je tegenstander. Zelfs in het dammen of schaken wordt een harde strijd geleverd. Dat is typisch menselijk. Ik heb tenminste nooit een vos, leeuw of tijger erop kunnen betrappen zomaar een eindje te gaan rennen voor een stukje metaal om hun nek.
De menselijke aard heeft het communisme van Marx de nek omgedraaid. Het is namelijk niet onwaarschijnlijk dat 100 procent van de armste 50 procent van de wereldbevolking tot de rijkste 0,1 procent zou willen behoren. Als ze tenminste de kans zouden krijgen.
Tot zover de ingezonden brief.
Het ligt in de menselijke aard en van de meeste dieren om vrij te willen zijn. Die wens heeft het communisme van Marx de das omgedaan. Sommige varkens waren in het communisme van 1984 meer gelijk dan anderen. Wie in staat is om vrijheid en solidariteit te combineren die is koopman. Het is niet voor niets dat de Franse Revolutie als leuze had “vrijheid, gelijkheid en broederschap”! We willen allemaal gelijk behandeld worden in onze wens om vrij te zijn. Die solidariteit hier verwoord als broederschap zouden arm en rijk in het oog moeten houden en doortrekken naar alle andere mensen en dieren op de aarde. Evenwaardigheid is de fase in globalisering die we nu moeten oppakken voordat de kwaliteit van leven te zeer is aangetast.
Maakt vroom zijn een beter mens?
Karakter sterken
Vroomheid verwijst naar het streven naar religieuze of spirituele toewijding en het volgen van morele en ethische principes die door een bepaalde religie worden onderwezen. Als iemand zichzelf als vroom beschouwt, kan dat betekenen dat ze proberen te leven volgens bepaalde waarden zoals naastenliefde, compassie, vergeving en altruïsme.
Als iemand deze waarden serieus neemt en ze probeert toe te passen in hun dagelijks leven, kan dat hun karakter versterken. Door middel van gebed, meditatie, contemplatie en andere religieuze praktijken kan iemand ook werken aan het ontwikkelen van innerlijke rust, geduld en acceptatie.
Samenlevingen hebben er altijd een voordeel in gezien om mensen te bewegen tot een deugdzaam en vroom leven. Vroom in de zin van godsvruchtig of braaf. Autochtonen met een lange religieuze geschiedenis hechten hieraan en tegenwoordig ook sommige jonge moslim(a)s.
Er is niets mis mee om een zekere druk te ervaren om je te gedragen naar de regels van een groep of in ieder naar de wet. Het is duidelijk dat die druk ook kan doorslaan. Want wie mag straffen wanneer niemand kan waarmaken dat hij of zij een moreel beter standpunt inneemt dan een ander? "Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen". Strafrecht is gebaseerd op het voorkomen en corrigeren van onrecht. Zolang mensen anderen niet schaden met hun gedrag is er grote vrijheid. Ook God oordeelt niet bij leven en of God oordeelt na de dood moeten gelovigen nog maar afwachten.
Iedereen is evenwaardig in het recht op vrijheid
Hoe meer vrijheid mensen elkaar toestaan hoe sterker de cohesie in een samenleving. Maar wanneer dat toestaan voortkomt uit onverschilligheid is er juist minder cohesie.
Zo is het met vroomheid ook. Hoe meer mensen zich vroom gedragen, hoe meer vertrouwen er onderling zal zijn. Maar wanneer vroomheid voortkomt uit competitie dan leidt het tot roddel en achterklap. Ook hier zou evenwaardigheid voorop moeten staan.
Helaas zijn wij in onze jeugd vaak voorgehouden dat wie zijn best doet om braaf te zijn vaker beloond zal worden dan degenen met minder discipline. En wie lui was of veel pech had, kan dat beamen.
Geluk kan je afdwingen en ongeluk ligt in een klein hoekje. Het betekent dat je door alert en waakzaam te zijn ongeluk kan voorkomen en door discipline jezelf kan trainen. En dat is nuttig wanneer je als ambitie hebt om ergens aan de top te komen, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven of in de sport. Mensen die de top hebben bereikt worden vaak als voorbeeld gesteld voor anderen. Het is een voorbeeld dat discipline leidt tot progressie in een rangorde. De suggestie dat moraal ook een rangorde kent is een valse illusie.
Niets kan leiden tot het worden van een beter mens dan een ander wezen
Ernest Hemingway zei ooit het volgende. "There is nothing noble in being superior to your fellow man; true nobility is being superior to your former self".
Deze uitspraak benadrukt dat het niet zinvol is om jezelf te vergelijken met anderen en te proberen beter te zijn dan zij. In plaats daarvan is het belangrijk om je te concentreren op je eigen persoonlijke groei en ontwikkeling, en om te streven naar een betere versie van jezelf dan je in het verleden was.
We zijn allemaal (ook dieren) goed genoeg om er te mogen zijn. Evenwaardigheid betekent dat alle mensen op een bepaald vlak dezelfde waarde hebben. En dat vlak is vrijheid. Vrijheid is onbepaald en kent wel een tegendeel: onvrijheid, bijvoorbeeld in de vorm van angst. En vroomheid inzetten om elkaar te steunen in het vrij worden uit onterechte vrijheid is een vorm van liefde.
In de huidige tijd krijgt ieder individu de ruimte om zichzelf te manifesteren. De discussie over genderneutraliteit is een voorbeeld. Het is een mooie samenleving waarin iedereen de ruimte krijgt om zich vrij te positioneren op de diverse schaal met mannelijkheid en vrouwelijkheid als polen. Dat slaat pas door wanneer mensen denken dat gewoon zijn een afwijking is.
Laten we elkaar attenderen op verborgen verleiders, maar vooral in het nut om daarbij maat te houden.
Wie heeft er belang bij twijfel zaaien?
Mensen die macht willen consolideren of vergroten gebruiken methodes die anderen aan het twijfelen brengen. Verdeel en heers. Geef anderen het gevoel afgescheiden te zijn dan gaan ze op zoek naar verbinding en bevestiging van zichzelf. Zaai twijfel en oogst makke burgers, trouwe volgers en begerige consumenten. Consumenten gaan dingen kopen die ze niet echt nodig hebben, maar mensen achter de schermen nog rijker en machtiger maken.
Tony Parsons vertelt het volgende over afgescheidenheid.
Het gevoel afgescheiden te zijn is reden dat mensen op zoek gaan. Er is geen afgescheiden persoon. Het leven gebeurt. Of een baby nu huilt of honger lijkt te hebben, er is gewoon een vorm van zijn. Daarna komt er een moment waarop het kind zich begint te realiseren dat het een identiteit heeft en daarmee een afgescheiden persoon is los van anderen. Op dat moment begint het kind zich te verbeelden dat het beperkt is tot het eigen lichaam. “Mijn grens is deze huid en de rest staat daarvan los”. Vanaf dat moment gaat het op zoek naar iets dat verloren lijkt te zijn gegaan. Het gevoel alles te zijn is verloren in het moment en het gevoel een afzonderlijk persoon, een entiteit op zoek naar alles, begint te leven. Vanaf dat moment is er alleen maar zoeken totdat dat ophoudt.
Het zoeken duurt eindeloos. We zien mensen overal ter wereld, die rijk willen worden, die veel minnaars willen hebben, die de macht willen hebben over van alles over wat ze willen hebben, die op zoek zijn naar een thuis komen. Dat thuis is eenheid, thuis is overal, wat onze bron is.
Tot zover Tony Parsons.
Dus stop met zoeken en twijfelen en ga het voordeel ervaren van het zien van alles als één (realiteit). Probeer niet alles af te scheiden als deel van het geheel, want het willen zien van een deel en het geheel is bijdragen aan dualisme. Probeer het niet te grijpen en te begrijpen maar geef je over aan wat er gebeurt. Er zal je niets overkomen.
Wie het toch probeert te (be)grijpen komt terecht in een schier oneindige loop, zie bijvoorbeeld dit interview op video.
Het niet meer zoeken naar afgescheidenheid bevrijdt je ook van de vraag of je er wel mag zijn en of je beter of slechter bent dan een ander (of van de Olympische dwang tot altius, citius, fortius). Het levert de evenwaardigheid op waarmee het inzicht kan worden verworven dat alle levende wezens evenveel recht hebben om te leven in vrijheid. Het kan worden voorgeleefd en gedeeld zonder de noodzaak een ander te dwingen om zijn gedrag te moeten veranderen. De getuige is één en dezelfde. Verschillen mogen er zijn zonder dat dit afdoet aan evenwaardigheid. Macht wordt niet gezocht en de illusie ervan niet meer misbruikt. Communicatie wordt een dialoog en geen discussie, (macht)strijd, debat of wedstrijd. Liefde stroomt zonder de illusie van gever en nemer.
Let wel: dit is geen kwestie van het hoofd, maar van het hart. N.B. Ook het hart is niet de zetel van een zelf of van mij of anderszins een locatie van afgescheidenheid.
Hoe het wel werkt wordt hier uitgelegd in deze video.
Tony Parsons vertelt het volgende over afgescheidenheid.
Het gevoel afgescheiden te zijn is reden dat mensen op zoek gaan. Er is geen afgescheiden persoon. Het leven gebeurt. Of een baby nu huilt of honger lijkt te hebben, er is gewoon een vorm van zijn. Daarna komt er een moment waarop het kind zich begint te realiseren dat het een identiteit heeft en daarmee een afgescheiden persoon is los van anderen. Op dat moment begint het kind zich te verbeelden dat het beperkt is tot het eigen lichaam. “Mijn grens is deze huid en de rest staat daarvan los”. Vanaf dat moment gaat het op zoek naar iets dat verloren lijkt te zijn gegaan. Het gevoel alles te zijn is verloren in het moment en het gevoel een afzonderlijk persoon, een entiteit op zoek naar alles, begint te leven. Vanaf dat moment is er alleen maar zoeken totdat dat ophoudt.
Het zoeken duurt eindeloos. We zien mensen overal ter wereld, die rijk willen worden, die veel minnaars willen hebben, die de macht willen hebben over van alles over wat ze willen hebben, die op zoek zijn naar een thuis komen. Dat thuis is eenheid, thuis is overal, wat onze bron is.
Tot zover Tony Parsons.
Dus stop met zoeken en twijfelen en ga het voordeel ervaren van het zien van alles als één (realiteit). Probeer niet alles af te scheiden als deel van het geheel, want het willen zien van een deel en het geheel is bijdragen aan dualisme. Probeer het niet te grijpen en te begrijpen maar geef je over aan wat er gebeurt. Er zal je niets overkomen.
Wie het toch probeert te (be)grijpen komt terecht in een schier oneindige loop, zie bijvoorbeeld dit interview op video.
Het niet meer zoeken naar afgescheidenheid bevrijdt je ook van de vraag of je er wel mag zijn en of je beter of slechter bent dan een ander (of van de Olympische dwang tot altius, citius, fortius). Het levert de evenwaardigheid op waarmee het inzicht kan worden verworven dat alle levende wezens evenveel recht hebben om te leven in vrijheid. Het kan worden voorgeleefd en gedeeld zonder de noodzaak een ander te dwingen om zijn gedrag te moeten veranderen. De getuige is één en dezelfde. Verschillen mogen er zijn zonder dat dit afdoet aan evenwaardigheid. Macht wordt niet gezocht en de illusie ervan niet meer misbruikt. Communicatie wordt een dialoog en geen discussie, (macht)strijd, debat of wedstrijd. Liefde stroomt zonder de illusie van gever en nemer.
Let wel: dit is geen kwestie van het hoofd, maar van het hart. N.B. Ook het hart is niet de zetel van een zelf of van mij of anderszins een locatie van afgescheidenheid.
Hoe het wel werkt wordt hier uitgelegd in deze video.
Het punt waarop mens en dier een zijn
Eenheidservaring
In een wereld vol met individuen die met elkaar in competitie zijn om zichzelf te onderscheiden in de massa wordt de boodschap dat we allemaal één zijn, misschien onderschreven maar in de praktijk genegeerd. We zijn bang voor eenheidsworst, om overgeslagen te worden voor relaties of werk wanneer we niet op de een of andere manier opvallen in de meute.
Wie wil zich nu één voelen met een ander wiens gedrag we afkeuren of misschien zelfs veroordelen. In het woord oordelen zit al de afscheiding.
In ons leven starten we met (af en toe) een oceanisch eenheidsgevoel, als peuter proberen we ons voor het eerst los te maken en als puber gaan we op het liefdespad om onszelf weer te verbinden. We doen in het leven meermaals en voortdurend de ervaring van afgescheidenheid op. Met familie en geliefden voelen we ons onafgebroken verbonden, maar dat gevoel kan ook verdwijnen.
De mensen die een verlichtings- of eenheidservaring hebben gehad, beseffen dat het afgescheiden ik of ego een illusie is. Ze beseffen ook dat alles goed is zoals het is (gaat) zonder leed te ontkennen. Wat zouden ze dan na die ervaring nog moeten vertellen aan de wereld? Velen zwijgen dan ook. Ze zullen zich meer evenwaardig gedragen naar anderen, maar de ander niet proberen te veranderen, hoogstens te steunen.
Borchert schrijft.
Het woord 'mystiek' duidt op een ervaring, maar ook op wat uit die ervaring groeit. Een mysticus is iemand wiens leven door die ervaring wordt bepaald.
We spreken over een mystieke weg als het gaat om de vraag hoe mystieke ervaring meer blijvend kan inwerken op het dagelijks leven. Mystieke theologie is de leer over God zoals deze vanuit ervaring transparant gemaakt wordt. Een mystiek wereldbeeld is een visie op de structuur van de kosmos waarin alles met alles samenhangt. Een mystieke cultuur of 'tegencultuur' heeft haar oorsprong in mystieke ervaring, maar wordt gemaakt en gedragen door mensen die zichzelf herkennen in wat mystieken als hoogste cultuurwaarden nastreven, zonder dat ze misschien zelf een mystieke ervaring hebben gehad.
Tot zover Borchert.
De gedachte dat we allemaal één zijn is lastig in te zetten om de wereld een leukere plek te maken of om te voorkomen dat we het “verknallen”.
Mens en dier hebben recht op vrijheid
Je kunt naar het lot van dieren op aarde kijken vanuit de parallel met het lijden dat mensen ervaren. Mensen en dieren hebben grote verschillen, maar zijn evenwaardig op één punt: ze hebben evenveel recht op vrijheid.
In onderstaande tekst kun je voor “Leeg en bevrijd” lezen, de wens om de onnatuurlijke bio-industrie te stoppen en de dieren uit de stallen te bevrijden, zodat deze stallen leeg raken.
Uit een boek van Hein Thijssen uit 2004. Hein Thijssen was een ex-priester, afgestudeerd theoloog en filosoof.
Op een dag kwam er ineens een gedachte uit de Tao Teh Ching mijn hoofd in. De volgende vraag kwam namelijk bij me op: Zou de enige manier om dit proces te voltooien niet kunnen zijn: gewoon niets te doen? Alles zijn eigen natuurlijke gang te laten gaan, en kijken wat er van terecht zou komen? Want ik had namelijk van de Tao Teh Ching geleerd dat ieder ding zijn eigen ‘tao’, zijn eigen ingebouwde weg en wetmatigheid heeft om tot zijn natuurlijk einde te komen, zoals die in het wezen van dat ding geschreven staat. En ieder ding kan dat feilloos volbrengen, als het niet verhinderd wordt. Ik had dat altijd niet alleen een merkwaardige, maar ook een weldadige observatie van Lao Tse gevonden, logisch en redelijk.
Ineens kwam het bij mij op dat het de moeite waard zou zijn om dit in praktijk te brengen. Lao Tse had namelijk geobserveerd en vastgesteld dat ook het onnatuurlijke zijn eigen tao, zijn eigen natuur, zijn eigen weg heeft om tot zijn eigen ‘natuurlijk’ einde te komen. Welnu, de weg, de tao van het onnatuurlijke is dat het vanzelf tot zijn eigen ‘natuurlijk’ einde komt, mits het niet verhinderd en geblokkeerd wordt. Met andere woorden: je verhindert het tot z’n natuurlijke voltooiing te komen door er tegen te vechten, of het steeds maar te verdoven, of het steeds maar weg te duwen. Zou de tijd eindelijk daar zijn om daar eens echt notitie van te nemen? Aangezien ik alles al geprobeerd had, ik niets meer kon doen, niets meer onder controle had, en ook niet veel puf en motivatie meer had voor welke actie dan ook, en vooral ook omdat ik niets meer te verliezen had, besloot ik alles los te laten en te laten begaan. De enige activiteit die voor mij zou overblijven was kijken, onder ogen te zien wat zich binnen in mij afspeelde en er niet voor weg te lopen. Kijken, niet de ogen sluiten, gewoon getuige-zijn, en dat zonder te oordelen, zonder te veroordelen, zonder tussenbeide te komen. Gewoon getuige-zijn, en vooral niet weglopen. Als ik het onnatuurlijke niet kon weghalen door er actief tegen te vechten, of er mij van af te sluiten, zou de oplossing dan niet kunnen zijn: ophouden met proberen, ophouden met vechten, ophouden met me af te sluiten en zo het onnatuurlijke zijn eigen ‘tao’ te laten volgen?’ (‘Leeg en bevrijd, p.104).
Leeg en bevrijd is het verslag van een pijnlijk innerlijk proces waarin Hein Thijssen zijn religieus erfgoed en elk geloof in wereldbeschouwingen is kwijtgeraakt en zich heeft moeten bevrijden van een nog andere, innerlijke terreur. Het resultaat van dit proces is een geheeld mens, leeg van alle cerebrale ballast en volkomen bevrijd. Het is een mystiek en volstrekt areligieus proces dat universeel en tijdloos is, waar iedereen vroeg of laat in terecht zal komen.
Tot zover Thijssen.
Gemeenschappelijke grond
Borchert schrijft het volgende.
..
Mystieke ervaring is alomvattend. Ze is niet alleen iets van gevoel, fantasie, verstand, wil - dit alles tegelijk - maar ze omvat ook alles wat is. Ze is een beseffen, met alles wat in je is, dat alle dingen één zijn, een universum, een organische geheel waarin je zelf past. Een dergelijk zien is abstract, op geen enkel detail gericht, en in die zin vaag. Maar het is wel paradijselijk: alles is één, hangt met elkaar samen, is niet gesplitst in goed en kwaad, in ik en de ander, in lichaam en geest. Alles blijkt dan in wezen goed te zijn.
Tot zover Borchert.
En nu?
Natuurlijk is niets doen tegen dierenleed geen optie. Een leven lang in een afgesloten stal is geen natuurlijk leven. En de beste bijdrage aan de vrijheid van een dier is door het niet te consumeren in alle betekenissen van dat woord. Dieren zijn -intrinsiek- evenwaardig aan mensen in hun recht op vrijheid.
De Bhagavad Gita in kort bestek
Bhagavad Gita betekent het lied van de Heer en is het hoofdwerk van de spirituele literatuur van het hindoeïsme als onderdeel van het epos Mahabharata. De Bhagavad Gita biedt een diepgaande filosofie en spiritualiteit die zich richt op het vervullen van onze plichten met toewijding en overgave aan God, terwijl we ons inzetten voor onze eigen spirituele evolutie en verlichting. We zouden ons daarbij niet moeten laten afleiden door zorgen over succes of falen.
In het epos legt Heer Krishna aan krijger Arjuna uit hoe met zelfkennis in vrijheid te leven.
Arjuna staat in tweestrijd en vraagt zich af of hij moet vechten of zich moet terugtrekken, of hij wel of niet moet handelen. Krishna vindt dat te kort door de bocht en legt uit dat hij twee zaken in het oog moet houden.
De mens wikt, God beschikt. Arjuna mag kiezen hoe te handelen, maar moet zich neer leggen (waarde 15, zie onder) dat het resultaat wordt bepaald door Īśvara (God, Saguna Brahma). Īśvara is de directe en materiële oorzaak van het universum. Wanneer de mens zijn handelingen opdraagt aan God is hij voor altijd vrij van handelingen, omdat hij dan één is met God. Bij het verwerven van kennis hoe en wanneer wel of niet te handelen dient hij zich bewust te zijn van een twintigtal waarden.
Deze waarden (deugden) zijn de volgende.
nooit op de vruchten ervan.
Laat de vruchten van je handelingen niet je drijfveer zijn,
maar wees ook niet gehecht aan niet-handelen’.
Bhagavad Gita (II,47).
‘Zoals de onwetende handelt uit gehechtheid aan handelen,
o Bharata (held), zo dient de wijze te handelen zonder gehechtheid,
het welzijn van de wereld verlangend’.
Bhagavad Gita (III, 25).
Lees ook: "De boeken van Swami Dayananda".
De aanbeveling als antwoord op de vraag 'wanneer wel en wanneer niet te handelen' doet denken aan het taoïstische woord wu wei: doen door niet te doen.
Krishna: degene die niet-handelen in handelen ziet, en handelen in niet-handelen is een wijze onder de mensen; hij is een yogi, iemand die alles heeft bereikt wat bereikt moet worden.
Over vrijheid spreekt Paramahansa Yogananda in zijn commentaar op de Bhaghavat Gita (met dank aan Tegenwicht.org).
Zie ook de Diamantsoetra.
In het epos legt Heer Krishna aan krijger Arjuna uit hoe met zelfkennis in vrijheid te leven.
Arjuna staat in tweestrijd en vraagt zich af of hij moet vechten of zich moet terugtrekken, of hij wel of niet moet handelen. Krishna vindt dat te kort door de bocht en legt uit dat hij twee zaken in het oog moet houden.
De mens wikt, God beschikt. Arjuna mag kiezen hoe te handelen, maar moet zich neer leggen (waarde 15, zie onder) dat het resultaat wordt bepaald door Īśvara (God, Saguna Brahma). Īśvara is de directe en materiële oorzaak van het universum. Wanneer de mens zijn handelingen opdraagt aan God is hij voor altijd vrij van handelingen, omdat hij dan één is met God. Bij het verwerven van kennis hoe en wanneer wel of niet te handelen dient hij zich bewust te zijn van een twintigtal waarden.
Deze waarden (deugden) zijn de volgende.
- Afwezigheid van trots.
- Afwezigheid van pretentie.
- Niet kwetsen.
- Aanpassing.
- Oprechtheid.
- Dienstbaarheid aan de leraar.
- Zuiverheid.
- Standvastigheid.
- Zelfbeheersing.
- Objectiviteit tegenover zintuiglijke objecten.
- Afwezigheid van egoïsme.
- Bewust zijn van de problemen van geboorte, dood, ouderdom, ziekte en verdriet.
- Vrijheid van eigenaarschap.
- Zonder gehechtheid zorgen voor zoon, vrouw, huis, enz..
- Gelijkmoedigheid bij het ontmoeten van het gewenste en ongewenste.
- Devotie voor de Heer.
- Je toevlucht nemen tot een stille plek.
- Afwezigheid van hunkering naar gezelschap.
- Onophoudelijke studie van de geschriften die zelfkennis geven.
- Het zien van de waarheid van het zelf.
nooit op de vruchten ervan.
Laat de vruchten van je handelingen niet je drijfveer zijn,
maar wees ook niet gehecht aan niet-handelen’.
Bhagavad Gita (II,47).
‘Zoals de onwetende handelt uit gehechtheid aan handelen,
o Bharata (held), zo dient de wijze te handelen zonder gehechtheid,
het welzijn van de wereld verlangend’.
Bhagavad Gita (III, 25).
Lees ook: "De boeken van Swami Dayananda".
De aanbeveling als antwoord op de vraag 'wanneer wel en wanneer niet te handelen' doet denken aan het taoïstische woord wu wei: doen door niet te doen.
Krishna: degene die niet-handelen in handelen ziet, en handelen in niet-handelen is een wijze onder de mensen; hij is een yogi, iemand die alles heeft bereikt wat bereikt moet worden.
Over vrijheid spreekt Paramahansa Yogananda in zijn commentaar op de Bhaghavat Gita (met dank aan Tegenwicht.org).
- "Elk individu handelt gedeeltelijk op grond van vrije keuze en gedeeltelijk op grond van vroegere neigingen. [Deze hebben] de vorm aangenomen van [..] vooroordelen die de macht van de vrije wil aantasten".
- "De externe stimuli van de dagelijkse gebeurtenissen in iemands leven roepen in het onbewuste heel gemakkelijk deze oude reactiepatronen op, goede en slechte".
- "De aan zintuiglijke indrukken verslaafde mens laat zich grotendeels leiden door gewoonten die in het verleden zijn aangeleerd: zijn vrije wil is zwak.
- Een spiritueel mens echter heeft zijn vrije wil van die banden losgemaakt en heeft zodoende zichzelf bevrijd [...]".
- "De spirituele mens waakt daarover [...]".
- "Een vrije wil vibreert in harmonie met de eeuwigheid. Dan is de wil van de mens gelijk aan de wil van God".
Zie ook de Diamantsoetra.
Theoloog die van zijn geloof viel
In het magazine Volzin wordt het overlijden herdacht van theoloog Harry Kuitert (1924-2017): ‘Nee, nee, nee, ik geloof niet in God’.
Een paar citaten.
Theologie levert kennis op over ‘een wezen genaamd God’. Zó hebben de godgeleerden het de eeuwen door gezien. En zo zien de meesten van hen het nog steeds. Maar die gedachte klopt niet, zegt Kuitert. “Alle spreken over Boven komt van Beneden, ook de uitspraak dat het van Boven komt”, aldus de beroemde oneliner waarmee hij reeds jaren terug de centrale idee achter zijn visie op de christelijke geloofsuitspraken verwoordde. Nu trekt hij de consequentie voor de theologie: die levert geen kennis op over God als ware God een realiteit buiten ons, maar informeert over wat mensen over zichzelf denken en zeggen wanneer ze over God spreken.
Nog zo’n stelling waarover de theologen het altijd eens zijn geweest. “Kennis gaat over wat bestaat, anders noemen we het fictie”. Dus meenden ze dat God bestond, want ze hadden er kennis van. Kuitert kwam een tijd geleden al tot precies de tegenovergestelde gevolgtrekking: ‘God is niet van kennis, maar van verbeelding’.
“God is een gedachte van mensen”. Met dit inzicht bevrijdde Nederlands best verkopende en meest omstreden theoloog Harry Kuitert zichzelf van “een hoop trammelant en gespletenheid”, zo zei hij in 2011 in Volzin. Het geloof in hemel en hiernamaals had de toen 86-jarige godgeleerde verlaten.
Tot zover Volzin.
Kuitert heeft veel boeken geschreven over zijn veranderende inzichten in religie. Vlak na de watersnoodramp in 1953 in Zeeland werd hij daar predikant. Hij kon het zien van veel onrecht en rampen op de wereld niet verenigen met het bestaan van een God. Dit was de start van zijn twijfel die uitmondde in steeds meer afstand van het beeld dat mensen van God schetsten en dat uiteindelijk ertoe leidde dat hij van zijn geloof in God viel.
Er zijn een tweetal overwegingen die ingaan tegen de conclusie van Kuitert dat God niet bestaat.
Het wel of niet bestaan van God gaat onze voorstellingsvermogen te boven. Je kunt daarom –gek genoeg- niet stellen dat Kuitert ongelijk had in zijn opvatting dat God niet bestaat.
De apofatische theologie, tenslotte, stelt dat we God het beste benaderen langs de weg van negatie en ontkenning van alle positieve beweringen over hem. God overtreft namelijk onze gedachten, voorstellingen en taal zozeer, dat we hoogstens kunnen zeggen wat hij niet is; pogingen om te zeggen wat hij is kunnen leiden tot het scheppen van afgoden.
God heeft geen vorm en geen buitenkant.
Het idee is dat God zo transcendent en onbegrijpelijk is dat menselijke taal en begrip tekortschieten om God volledig te beschrijven.
Wat meer zin heeft is om te leven naar de intentie van het universum. Hoe wij die bedoeling inschatten zou uiteraard ten alle tijden kritisch bezien moeten worden. Zolang onze visie leidt tot een positieve intentie naar de wereld is niemand van God los.
De boeken van Harry Kuitert
Een paar citaten.
Theologie levert kennis op over ‘een wezen genaamd God’. Zó hebben de godgeleerden het de eeuwen door gezien. En zo zien de meesten van hen het nog steeds. Maar die gedachte klopt niet, zegt Kuitert. “Alle spreken over Boven komt van Beneden, ook de uitspraak dat het van Boven komt”, aldus de beroemde oneliner waarmee hij reeds jaren terug de centrale idee achter zijn visie op de christelijke geloofsuitspraken verwoordde. Nu trekt hij de consequentie voor de theologie: die levert geen kennis op over God als ware God een realiteit buiten ons, maar informeert over wat mensen over zichzelf denken en zeggen wanneer ze over God spreken.
Nog zo’n stelling waarover de theologen het altijd eens zijn geweest. “Kennis gaat over wat bestaat, anders noemen we het fictie”. Dus meenden ze dat God bestond, want ze hadden er kennis van. Kuitert kwam een tijd geleden al tot precies de tegenovergestelde gevolgtrekking: ‘God is niet van kennis, maar van verbeelding’.
“God is een gedachte van mensen”. Met dit inzicht bevrijdde Nederlands best verkopende en meest omstreden theoloog Harry Kuitert zichzelf van “een hoop trammelant en gespletenheid”, zo zei hij in 2011 in Volzin. Het geloof in hemel en hiernamaals had de toen 86-jarige godgeleerde verlaten.
Tot zover Volzin.
Kuitert heeft veel boeken geschreven over zijn veranderende inzichten in religie. Vlak na de watersnoodramp in 1953 in Zeeland werd hij daar predikant. Hij kon het zien van veel onrecht en rampen op de wereld niet verenigen met het bestaan van een God. Dit was de start van zijn twijfel die uitmondde in steeds meer afstand van het beeld dat mensen van God schetsten en dat uiteindelijk ertoe leidde dat hij van zijn geloof in God viel.
Er zijn een tweetal overwegingen die ingaan tegen de conclusie van Kuitert dat God niet bestaat.
- Van God en de menselijke ziel wordt gezegd dat deze afzijdig en zonder oordeel afwachten tot zij worden erkend en ingeroepen.
- God kun je niet alleen zien als bron van liefde, maar ook van vrijheid. Zonder liefde geen vrijheid en zonder vrijheid geen liefde. De mens (en ook een dier) is niet werkelijk vrij wanneer dat niet samengaat met het bestaan van onrecht, pijn en overige ellende.
Het wel of niet bestaan van God gaat onze voorstellingsvermogen te boven. Je kunt daarom –gek genoeg- niet stellen dat Kuitert ongelijk had in zijn opvatting dat God niet bestaat.
De apofatische theologie, tenslotte, stelt dat we God het beste benaderen langs de weg van negatie en ontkenning van alle positieve beweringen over hem. God overtreft namelijk onze gedachten, voorstellingen en taal zozeer, dat we hoogstens kunnen zeggen wat hij niet is; pogingen om te zeggen wat hij is kunnen leiden tot het scheppen van afgoden.
God heeft geen vorm en geen buitenkant.
Het idee is dat God zo transcendent en onbegrijpelijk is dat menselijke taal en begrip tekortschieten om God volledig te beschrijven.
Wat meer zin heeft is om te leven naar de intentie van het universum. Hoe wij die bedoeling inschatten zou uiteraard ten alle tijden kritisch bezien moeten worden. Zolang onze visie leidt tot een positieve intentie naar de wereld is niemand van God los.
De boeken van Harry Kuitert
Ontwikkeling van bewustzijn en evolutie
Wikipedia: Ockhams scheermes is de stelling dat wanneer er verschillende hypotheses zijn die een verschijnsel in gelijke mate kunnen verklaren, de hypothese gekozen moet worden die de minste aannames bevat en de minste entiteiten veronderstelt. Het is een principe uit de kennistheorie dat wordt toegeschreven aan de 14e-eeuwse Engelse filosoof Willem van Ockham, een franciscaner monnik.
Wie een doelgerichtheid of een sturing ziet in evolutie, staat voor de vraag welk doel dat is en wie of wat deze sturing doet. Je ziet Ockham al fronsen en het scheermes heffen. In een vorig blog zijn Gerrit Teule en Robert Pirsig besproken. Zij gaan uit van een doelgerichte ontwikkeling in de evolutie, namelijk naar meer kwaliteit, schoonheid en bewustzijn. Priester en paleontoloog Teilhard de Chardin is bekend geworden met het punt Omega waarop de menselijke ontwikkeling zich zou richten. Op punt Omega zou het menselijk bewustzijn samenvallen met het goddelijke bewustzijn. Het zal geen verbazing wekken dat Teilhard de Chardin halverwege de vorige eeuw door het Vaticaan is teruggefloten. De wereld was nog niet toe aan een mens die zich ten opzichte van God emancipeerde.
Medische wetenschappers zien bewustzijn veelal als (bij)product van hersenactiviteit. Gedachten en gewaarwordingen worden we door neurale activiteit bewust. Wanneer de hersenen geen zuurstof meer krijgen, raken we buiten bewustzijn. Duurt dit te lang, dan treden hersenbeschadigingen op en gaan we dood. Mensen met bijna-dood-ervaringen melden vaak spirituele ervaringen.
Wat bewustzijn precies is, daarover is nog geen consensus. Hersenactiviteit is wel via scans aan te tonen, bewustzijn is niet aantoonbaar. Wanneer iemand bij bewustzijn is, is er hersenactiviteit. Omgekeerd geldt dit niet, ook in de slaap, bijvoorbeeld wanneer we dromen is er aantoonbare hersenactiviteit, maar zijn we niet bij bewustzijn. Een uitzondering is de lucide droom, waarin we weten dat we dromen. Via het bewustzijn wordt een mens zich gewaar van zintuigelijke indrukken, van gedachten, gevoelens en intuïtie. Gewaarwordingen kunnen ook daar als het ware tussenin liggen, wat bijvoorbeeld bij meditatie het geval of doel kan zijn.
Ontwikkeling in bewustzijn suggereert dat er sprake kan zijn van meer of minder bewustzijn, zoals je meer of minder wakker of slaperig kunt zijn. Ook wordt er onderscheid gemaakt tussen lager en hoger bewustzijn. En hiermee doet een zekere ranking in kwaliteit van bewust zijn z’n intrede. Zelfbewustzijn wordt als een moreel hogere vorm van bewustzijn gezien. Dieren met zelfbewustzijn zouden daarom aanspraak mogen maken op aan mensen gelijke rechten. Maar is zelfbewustzijn meer bewustzijn of alleen bewust zijn van zichzelf in het bewustzijn?
Wie van mening is dat bewustzijn alleen hoort bij levende wezens en in het geval van zelfbewustzijn met name bij de mens en een klein aantal zoogdieren, zal niet snel geneigd zijn om proberen de sporen van bewustzijn terug te zoeken naar het begin van de ontwikkeling van de kosmos. Immers dat veronderstelt dat ook dode materie of de natuur een bepaalde mate of voorloper van bewustzijn bevat. Al was het alleen maar in de vorm van organisator van meer of minder complexe deeltjes. Sjamanisten en Indianen doen dat wel. Hun zienswijze wordt al snel als bijgeloof en een vorm van magisch denken betiteld.
Magisch denken wordt als een denkvorm gezien van oervolken, naast dualistisch denken (boven/onder/goed/kwaad) en loopt vooruit op religieus en logisch denken.
Een open uitwisseling van visies op bewustzijn vraagt een bereidheid tot een evenwaardige dialoog. En zo lang vertegenwoordigers van doelgerichte evolutie niet aannemelijk en aantrekkelijk kunnen maken wat dat denken en ruimer zien oplevert, zal de animo om zo’n dialoog te starten er bij wetenschappers niet komen. Magisch denken lijkt op wensdenken, wordt als naïef beschouwd en is spreekwoordelijk: De wens is immers de vader van de gedachte.
Wie na zoveel waarschuwingen nog wel wil denken in termen van doelgerichte evolutie, heeft als voordeel dat hij of zij zich kan verzoenen met de traagheid waarmee verbeteringen en de onrechtvaardigheid waarmee veranderingen zich aandienen. Dat het miljarden jaren duurde voordat het leven op aarde mogelijk werd, heeft ermee te maken dat de omstandigheden voor de levensvatbaarheid met de huidige kwaliteit nog niet bereikt waren. Dat kwaliteit veel aspecten heeft, waaronder ongrijpbare begrippen als liefde en vrijheid. Dat de kleine stapjes in de evolutie ook evenwaardigheid tussen individuen en soorten mogelijk maken. Dat complexere en sympathieke levensvormen kunnen uitsterven door eigen toedoen of kosmische rampen heeft met het open karakter en eindeloos geduld over eventuele duur en verloop van bewustzijnsevolutie.
Dat bepaalde hypotheses door de wetenschap niet worden onderzocht, heeft te maken met de verwachting dat er op korte termijn geen winst valt te behalen uit de inzichten.
We zijn nog lang niet klaar om de idealen van de Franse Revolutie te stabiliseren en te globaliseren: vrijheid, gelijkheid en broederschap, mogelijk als tussenresultaat van een lange bewustzijnsevolutie.
Het kleine beetje ruimte dat de wetenschap overlaat voor de vrije wil is misschien genoeg om wetenschappers, schrijvers en opiniemakers te interesseren in de spirituele reden daarvoor.
Huisarts en wetenschapsfilosoof Arie Bos rekent in onder genoemde boeken af met de modieuze en naïeve veronderstelling dat we 'ons brein zouden zijn'. Door de vele wetenschappelijke bevindingen in een groter perspectief te plaatsen, maakt Arie Bos duidelijk dat het materialistische wereldbeeld achterhaald en onhoudbaar is. Volgens Bos heeft een levende cel al een vorm van bewustzijn. De meest succesvol samengesteld cluster cellen in de natuur tot nu toe is de mens. Wij zijn geen biologische computer, maar een bewuste schakel in een zinvolle, naar vrijheid strevende evolutie.
Boeken van Arie Bos
Evolutie gericht op vergroten van kwaliteit
24 april 2017 overleed Robert M. Pirsig de auteur van Zen en de kunst van het motoronderhoud en het boek Lila. De boeken vallen onder metafysica met een vleugje autobiografische inslag en gaan over de doelgerichtheid van de evolutie om kwaliteiten als harmonie en vrede te vergroten. Volgens Pirsig wordt de ontwikkeling van de natuur gedreven door waarden.
Pirsig onderscheidt statische kwaliteit en dynamische kwaliteit. Statische waardepatronen zijn onder te verdelen in vier onafhankelijke stelsels van steeds hoger moreel niveau: anorganische patronen, biologische patronen, sociale patronen en intellectuele patronen. Dynamische kwaliteit is de bron van alle verandering, de kwaliteit van de vrijheid. Dynamische kwaliteit creëert de wereld waarin wij leven, maar statische kwaliteit is noodzakelijk om haar in stand te houden. Met een beetje fantasie zouden waarden als vrijheid en liefde ook kunnen vallen onder de waarden die Pirsig voor ogen heeft.
In Nederland kennen we een auteur die een soortgelijke evolutietheorie aanhangt, namelijk Gerrit Teule. Hij ziet de evolutie als gericht op het vergroten en verbreiden van schoonheid. Bij het allereerste begin van het ontstaan van het heelal was er nog geen materie en waren de natuurkundige wetten afwijkend en is alle materie volgens Teule door God opgebouwd met een eenheid van bewustzijn. Bewustzijn ontstaat volgens Teule uit de samenwerking van eonen en neuronen.
"Dat stijgt ver uit boven 'het verschijnsel mens'".
Teule refereert soms kort aan Pirsig. Er is (nog) geen fysisch bewijs voor het bestaan van eonen.
Het is denkbaar dat Pirsig’s statische patronen samenhangen met het functioneren van eonen. Dus eonen zouden kunnen functioneren op verschillende niveaus, bijvoorbeeld elementaire deeltjes patronen, anorganische patronen, biologische patronen, sociale patronen, intellectuele patronen en spirituele patronen. En daarmee zou de evolutionaire cirkel rond zijn, zie ook het punt Omega van Teilhard de Chardin..
Met dit korte artikeltje wordt geen van beide auteurs recht gedaan maar kan aanleiding zijn om meer te gaan lezen. Voor Pirsig, klik hier.
Teule: Wat Darwin niet kon weten (bol.com).
Pierre Teilhard de Chardin (bol.com).
Meer kans op een goede verklaring voor hoe bewustzijn tijdens de evolutie is ontwikkeld dan Teule maakt de verklaring van wetenschapsfilosoof Arie Bos. Volgens Bos heeft een levende cel al een vorm van bewustzijn. Daarmee verlaat hij de materie als basis van bewustzijn. Mensen zijn volgens Bos een bewuste schakel in een zinvolle, naar vrijheid strevende evolutie.
Arie Bos: Hoe de stof de geest kreeg (bol.com).
De wens loslaten om alles te beheersen
Het is een menselijke wens om overal verbinding te zien en verklaring te vinden. We zoeken zinvolle verbanden en hopen zo meer grip op het leven te krijgen. Daarnaast leven en handelen we vanuit waarden. Zijn die waarden ooit in de evolutie ontstaan en daaraan onderhevig?
Vrijheid is openheid is liefde. Met deze simpele zin maakt schrijver David Deida de verbinding tussen twee zeer belangrijke waarden. Veel mannen veronachtzamen in hun zoektocht naar vrijheid de liefde en veel vrouwen veronachtzamen in hun zoektocht naar liefde de vrijheid. Ze zoeken het bij elkaar en kunnen zo van elkaar leren en in het voorbijgaan wordt het leven doorgegeven.
Tijdens de eindeloze cycli van levens materialiseert in wisselende openheid de energie van vrijheid en liefde steeds meer in vorm en inhoud. Zie de evolutie van eencelligen in miljarden jaren naar bewust levende wezens met miljarden samenwerkende cellen. Mens en dier zijn meer dan de som van miljarden samenwerkende cellen geworden en kunnen (met wisselend resultaat) steeds beter uit de voeten met vrijheid en liefde.
Ook binnen een mensenleven vindt dit proces plaats na het samenvoegen van de zaadcel en de eicel. Op basis van informatie uit het DNA wordt het lichaam tijdens de zwangerschap opgebouwd en na de geboorte vanuit het opgebouwde geheel van cellen bestuurd en in leven gehouden. Tijdens een mensenleven krijgen vrijheid en liefde een steeds andere waardering. We zijn in elke levensfase zowel vrij als niet vrij. In elke levensfase doen we meer ervaring op met liefde.
Is deze evolutie een bewust proces, waarin vrijheid en liefde ontwikkelen? Met andere woorden is er een bewustzijn die dit proces stuurt? Is bewustzijn (geest) de oorsprong van materie?
Een eerste antwoord is dat het proces van groeiende vrijheid en liefde in het bewustzijn en daarmee in het lichaam plaatsvindt. Elk levend wezen moet proberen gezond te blijven om aan het natuurlijke proces van het doorgeven van leven deel te kunnen nemen. Zonder een gezond lichaam geen vrijheid en liefde.
In iedere evolutionaire stap omhoog verwerft een organisme meer autonomie voor de onderliggende lichaamsfuncties, zodat zijn geest vrij blijft om andere dingen te doen dan zichzelf te organiseren. Zie ook de ontwikkeling in kwaliteit van leven via statische patronen (anorganisch, biologisch, sociaal, intellectueel).
Een tweede antwoord is dat ons bewustzijn scheppend werkt. Of je nu gewoon werk doet, of je scheppend kunstenaar of verklarend wetenschapper bent, je draagt eraan bij om het leven meer aangenaam en beheersbaar te maken. Naar mate je meer uitdrukking mag geven aan wat er in je omgaat, wordt jezelf en een ander minder onderdrukt. Dat is ook een opbrengst van verbinden van vrijheid en liefde door openheid.
Is er ook een directe invloed van de geest aantoonbaar op materie (lichaam)?
Dan blijft het antwoord open.
Het hoort bij de essentie van vrijheid en liefde, dat wat wij mensen denken en willen geen directe relatie heeft tot wat zich ontwikkelt. We hebben die invloed vooral door ons handelen, in de ruimste zin van het woord. We blozen wanneer we ons schamen. Dit soort effecten op het eigen of andermans lichaam zijn duidelijk, maar geldt dit ook voor materie? Is kwantumfysica, waarbij het afhangt van de observator of licht zich gedraagt als deeltje of als golf, een voorbeeld van directe invloed van geest op materie? Komt die invloed door de keuze hoe te meten of door het gebruik van het meetinstrument of is de invloed directer?
Wat vaak over het hoofd wordt gezien is de kracht en de functie van het niet-handelen, van het laten, van het ruimte laten, van het niet-oordelen, kortom van openheid. Het doorzien van overtuigingen, het opheffen van interne blokkades maakt jouw bewustzijn gereed voor geestverruimende ervaringen. Het maakt woorden en concrete beelden overbodig. De geest is effectiever door te ontvangen dan door te sturen met verbeelding en gedachten (en afgeleid daarvan: gevoelens).
Het zou mooi zijn wanneer we steeds beter kunnen leven zonder het voortdurende zoeken naar wetmatigheden en bewijzen. Dat we gewoon open laten of reïncarnatie, of God of een leven na de dood bestaat. Wanneer we zinvol in vrede leven met een balans tussen vrijheid en liefde maakt dat de wens om de bewijzen daarvoor te vinden irrelevant.
Die balans kan ook worden omschreven als het weten wanneer te verbinden en wanneer los te laten.
"De waarheid is dat je niet kunt proberen los te laten. Proberen is het tegenovergestelde van loslaten. Loslaten is afstand doen van proberen. Loslaten is veel meer laten laten" - Adyashanti.
"Het absolute loslaten is het loslaten van degene die loslaat" - Adyashanti.
Vrijheid is openheid is liefde. Met deze simpele zin maakt schrijver David Deida de verbinding tussen twee zeer belangrijke waarden. Veel mannen veronachtzamen in hun zoektocht naar vrijheid de liefde en veel vrouwen veronachtzamen in hun zoektocht naar liefde de vrijheid. Ze zoeken het bij elkaar en kunnen zo van elkaar leren en in het voorbijgaan wordt het leven doorgegeven.
Tijdens de eindeloze cycli van levens materialiseert in wisselende openheid de energie van vrijheid en liefde steeds meer in vorm en inhoud. Zie de evolutie van eencelligen in miljarden jaren naar bewust levende wezens met miljarden samenwerkende cellen. Mens en dier zijn meer dan de som van miljarden samenwerkende cellen geworden en kunnen (met wisselend resultaat) steeds beter uit de voeten met vrijheid en liefde.
Ook binnen een mensenleven vindt dit proces plaats na het samenvoegen van de zaadcel en de eicel. Op basis van informatie uit het DNA wordt het lichaam tijdens de zwangerschap opgebouwd en na de geboorte vanuit het opgebouwde geheel van cellen bestuurd en in leven gehouden. Tijdens een mensenleven krijgen vrijheid en liefde een steeds andere waardering. We zijn in elke levensfase zowel vrij als niet vrij. In elke levensfase doen we meer ervaring op met liefde.
Is deze evolutie een bewust proces, waarin vrijheid en liefde ontwikkelen? Met andere woorden is er een bewustzijn die dit proces stuurt? Is bewustzijn (geest) de oorsprong van materie?
Een eerste antwoord is dat het proces van groeiende vrijheid en liefde in het bewustzijn en daarmee in het lichaam plaatsvindt. Elk levend wezen moet proberen gezond te blijven om aan het natuurlijke proces van het doorgeven van leven deel te kunnen nemen. Zonder een gezond lichaam geen vrijheid en liefde.
In iedere evolutionaire stap omhoog verwerft een organisme meer autonomie voor de onderliggende lichaamsfuncties, zodat zijn geest vrij blijft om andere dingen te doen dan zichzelf te organiseren. Zie ook de ontwikkeling in kwaliteit van leven via statische patronen (anorganisch, biologisch, sociaal, intellectueel).
Een tweede antwoord is dat ons bewustzijn scheppend werkt. Of je nu gewoon werk doet, of je scheppend kunstenaar of verklarend wetenschapper bent, je draagt eraan bij om het leven meer aangenaam en beheersbaar te maken. Naar mate je meer uitdrukking mag geven aan wat er in je omgaat, wordt jezelf en een ander minder onderdrukt. Dat is ook een opbrengst van verbinden van vrijheid en liefde door openheid.
Is er ook een directe invloed van de geest aantoonbaar op materie (lichaam)?
Dan blijft het antwoord open.
Het hoort bij de essentie van vrijheid en liefde, dat wat wij mensen denken en willen geen directe relatie heeft tot wat zich ontwikkelt. We hebben die invloed vooral door ons handelen, in de ruimste zin van het woord. We blozen wanneer we ons schamen. Dit soort effecten op het eigen of andermans lichaam zijn duidelijk, maar geldt dit ook voor materie? Is kwantumfysica, waarbij het afhangt van de observator of licht zich gedraagt als deeltje of als golf, een voorbeeld van directe invloed van geest op materie? Komt die invloed door de keuze hoe te meten of door het gebruik van het meetinstrument of is de invloed directer?
Wat vaak over het hoofd wordt gezien is de kracht en de functie van het niet-handelen, van het laten, van het ruimte laten, van het niet-oordelen, kortom van openheid. Het doorzien van overtuigingen, het opheffen van interne blokkades maakt jouw bewustzijn gereed voor geestverruimende ervaringen. Het maakt woorden en concrete beelden overbodig. De geest is effectiever door te ontvangen dan door te sturen met verbeelding en gedachten (en afgeleid daarvan: gevoelens).
Het zou mooi zijn wanneer we steeds beter kunnen leven zonder het voortdurende zoeken naar wetmatigheden en bewijzen. Dat we gewoon open laten of reïncarnatie, of God of een leven na de dood bestaat. Wanneer we zinvol in vrede leven met een balans tussen vrijheid en liefde maakt dat de wens om de bewijzen daarvoor te vinden irrelevant.
Die balans kan ook worden omschreven als het weten wanneer te verbinden en wanneer los te laten.
"De waarheid is dat je niet kunt proberen los te laten. Proberen is het tegenovergestelde van loslaten. Loslaten is afstand doen van proberen. Loslaten is veel meer laten laten" - Adyashanti.
"Het absolute loslaten is het loslaten van degene die loslaat" - Adyashanti.
Identiteit en geluk
Kun je jezelf helemaal kennen?
Wie zich afvraagt wie hij of zij eigenlijk is, komt met woorden een heel eind, maar moet het laatste stukje onbeantwoord laten. Je bent niet alleen jouw lichaam of jouw geest of de toeschouwer daarvan. Zoals het geheel meer is dan de som der delen is een identiteit net dat stukje meer dan de onderdelen aangeven.
Eckhart Tolle heeft weleens geschreven over identiteit dat je die het beste kunt vergelijken met een theater: je bent tegelijkertijd het toneel, een acteur, een regisseur, een toeschouwer en een recensent. Je bent het tegelijk allemaal en alles afzonderlijk niet.
Hoe ver strekt jouw identiteit?
Wat je niet bent is net zo belangrijk als wat je wel bent. Wanneer je geboren wordt als baby en het leven verlaat als grijsaard kun je stellen dat je tegelijkertijd hetzelfde bent gebleven en voortdurend bent veranderd. Die verandering, je sterfelijkheid, maakt het leven uit. Het leven zou niet eens kunnen bestaan zonder de dood. Het zou veel te vol worden en onmogelijk om te leven wanneer er alleen maar levenden bij zouden komen en er geen doden zouden verdwijnen. De dood is het niet-zijn.
Zijn en niet-zijn samen vormen het bestaan en het niet-zijn is voorwaarde.
Het belang van interactie
Maar zo is de maatschappij en de cultuur niet ingericht. Voortdurend word je aangespoord om te handelen en alleen wanneer je verkeerd handelt word je gecorrigeerd. Het zou veel rustiger en inzichtelijker zijn wanneer we allemaal gericht zouden zijn op de balans tussen doen en laten.
Wanneer je nadenkt over je identiteit kun je volstaan met het antwoord “ik ben”. Je bent vrij om er iets achteraan te plakken, bijvoorbeeld “ik ben acteur”, “ik speel een rol”. Zolang je niet denkt dat het achtervoegsel voorwaarde is voor jouw geluk of vrijheid, kun je voortdurend in contact met jouw vrijheid zijn en daarmee met jouw geluk. In de Tao: "niet doen terwijl je alsmaar doende bent, zonder gericht te zijn op het doel om gelukkig of vrij te worden".
Sarah Durston is hoogleraar Ontwikkelingsstoornissen van de hersenen aan het UMC Utrecht. Zij schreef in de Volkskrant over dementie en identiteit. Uit haar tekst (niet letterlijk geciteerd):
"stel je iemand voor die zonder zintuigen opgroeit en dus zonder gewaarwording van interactie met de omgeving. Deze persoon zal vermoedelijk zelfs geen zelf ontwikkelen, want daarvoor heb je ‘niet-zelf’ nodig. Interactie ligt dus aan de basis van identiteit.
Kortom
De volgende zin is afkomstig uit de Upanishads, filosofische verhandelingen uit het Hindoeïsme, en is duizenden jaren oud en vormt een ultrakort verhaal.
Er zitten twee vogels in een boom. De één eet besjes en de ander kijkt toe.
Dat is het hele verhaal. Die vogels, dat zijn wij, u en ik. Onze identiteit huist in de bes-etende vogel, degene die dingen doet, meningen vormt, keuzes maakt en herinneringen opbouwt. Maar in ons allen huist ook een toeschouwer".
Deze manier van denken wordt aangehouden in de non-dualiteit en de Advaita Vedanta (de leer van niet-twee). In dat en-en denken vanuit het geheel (non-duaal) is de ontkenning, het niet-zijn, de mogelijkheid om het onmogelijke zichtbaar te maken voor wie het wil zien.
Zie ook het blog over onderscheid maken in het geheel via driedeling en drie-eenheid.
Van abstracte potentie tot concrete vrijheid
Er zijn parallellen te trekken tussen het ontstaan en samengaan van materie na de Big Bang en van het samengaan van cellen na het ontstaan van leven en de ontwikkeling van neurale netwerken in ons hoofd. Alles begint ten diepste als een abstracte potentialiteit. In een mensenleven voltrekt zich dat binnen een jaar of 70, op de schaal van het heelal neemt het miljarden jaren en eindigt het niet. Die relatie wordt verbeeld in deze video (we zijn allemaal één).
Uit de abstracte potentialiteit van leven in het algemeen en van de individuele mens kunnen ook concepten als vrijheid of liefde en andere zielskwaliteiten tot ontwikkeling komen.
Mythologe Lisette Thooft geeft in haar vele boeken over spiritualiteit en emancipatie weer hoe zij die ontwikkeling ziet in het verleden en in de toekomst. Zij heeft zichzelf ontworsteld uit een jeugd met seksueel misbruik en zich ontpopt als een sekseneutrale voorvechtster van gelijk, maar eigen aandeel door mannen en vrouwen in een ontwikkeling naar een zinvol androgyne samenleving. Van Eros naar Agapè.
Van de flaptekst van haar boek over Jezus & Maria Magdalena.
Lisette Thooft begon een persoonlijke zoektocht en kwam terug met opwindende antwoorden. De overeenkomsten tussen de christelijke mythologie en die van andere religies zijn opvallend, ontdekte zij: de held offert altijd zichzelf en herrijst op een hoger niveau, de heldin raakt altijd haar geliefde kwijt. Waar staan die archetypen voor in onze psychologische ontwikkeling?
Als we teruggaan tot Adam en Eva, de archetypische man en vrouw, kunnen we zien dat het mannelijke staat voor het verlangen naar vrijheid, het vrouwelijke voor het verlangen naar liefde. Vrijheid en liefde hebben elkaar nodig om tot volle wasdom te komen. In het brandpunt van de ontwikkeling staat het offer. De vrijheid omarmt de liefde en geeft uit vrije wil zichzelf op de liefde omarmt de vrijheid en laat daarmee haar geliefde los. Op het hogere niveau van de herrijzenis worden vrijheid en liefde één. Man en vrouw ontwikkelen zich tot androgyne heelheid … waarin onvoorwaardelijke liefde (agapè) normaal is.
Tot zover de flaptekst.
Een paar citaten (p. 192).
Liefde en vrijheid blijken dus – aan de top van de piramide van menselijke ontwikkelingsmogelijkheden – twee kanten van dezelfde medaille te zijn. Alleen aan de bodem van de piramide staan man en vrouw tegenover elkaar. Maar hoe meer ze zich ontwikkelen, hoe dichter ze elkander naderen.
De brandstof voor die ontwikkeling is de seksuele drift. These en antithese willen zich verbinden in een synthese op hoger niveau, hoe lastig het ook is, omdat ze mateloos worden aangetrokken. Hoe gelijkwaardiger de relatie, hoe beter het werkt. In ongelijke relaties is geen ontwikkeling: de ene partij legt zijn wil op aan de andere en dat is het dan. De man wordt een egoïstische schuinsmarcheerder en de vrouw een sloof die over zich heen laat lopen. Of de vrouw wordt een bitse, bedillerige bemoeial en de man een pantoffelheld. Alleen als de macht gelijk verdeeld is, zijn de botsingen frontaal en moet er iets gebeuren om uit de impasse te raken – moet de ene partij iets van de andere partij in zich opnemen, waardoor de situatie verandert.
…
(p. 194). Vrijheid en liefde kun je ook op microniveau en op macroniveau herkennen als de stuwende polariteit van alle evolutie. De tweede wet van de warmteleer, de thermodynamica, luidt bijvoorbeeld dat alle fysische systemen streven naar een zo hoog mogelijke graad van entropie, en volgens de oude opvattingen staat entropie gelijk aan chaos en wanorde. Maar sommige wetenschappers hebben dat tegenwoordig geamendeerd: het is niet wanorde, maar maximale bewegingsvrijheid die de natuur nastreeft. In sommige omstandigheden, zoals bij kristallisatie, ontstaat juist bij meer bewegingsvrijheid ook een toenemende orde. Orde is harmonieuze samenhang. Vervang het door ‘liefde’ en je hebt een prachtig beeld van de bewustzijnsevolutie van de mens. Aanvankelijk is er competitie tussen vrijheid en liefde, maar waar kristallisatie kan optreden, vallen vrijheid en liefde samen. Daar neemt de vrijheid toe naarmate de liefde toeneemt.
…
(p. 199) naar mate je meer van de ander in jezelf opneemt, ontwikkel je je, word je groter en ruimer. Beschaafder. Kom je dichter bij God.
…
(p. 252) De ontwikkelingsopdracht aan mannen en aan het mannelijke deel in onze ziel luidt: offer je egoïsme op voor de liefde.
…
De ontwikkelingsopdracht aan vrouwen en aan het vrouwelijke deel in onze ziel luidt: laat die gerichtheid op je geliefde los, ter wille van de vrijheid.
…
De stuwkracht die een groeisprong veroorzaakt, bestaat uit een offer.
De opdracht van Thooft aan vrouwen is niet vast te houden, niet meer te grijpen. “Ontspannen in zichzelf, bewust aanwezig blijven zonder zich bezig te houden met de partner, is de manier om de vrijheid in zichzelf te absorberen die van hechting echte liefde maakt”.
Competitie, de search for excellence, het streven naar vrijheid voor het individu, zal zich –aldus Thooft- niet meer voordoen op het materiële vlak, in de economie, maar zich uitsluitend richten op het geestelijke vlak – op kunst, wetenschap, religie en spiritualiteit.
Thooft: Jezus en Maria Magdalena (bol.com)
Thooft: alcheme van de liefde (bol.com).
Naschrift: wijsheid is weten wanneer te geven en wanneer te nemen, wanneer te doen en wanneer te laten. Het zijn beide aspecten van het mannelijke en het vrouwelijke zonder ze toe te kunnen schrijven aan mannen en vrouwen alleen. Voor mij is de oproep van Thooft daarom aan het mannelijke en vrouwelijke deel in onszelf gericht. Dat maakt het boeiend om onderling uit te wisselen hoe we daarbij van elkaar kunnen leren.
David Deida bepleit de verbinding via openheid: vrijheid is openheid is liefde. Lisette Thooft beoefent openheid in haar interviews te zien op youtube.
Mythologe Lisette Thooft geeft in haar vele boeken over spiritualiteit en emancipatie weer hoe zij die ontwikkeling ziet in het verleden en in de toekomst. Zij heeft zichzelf ontworsteld uit een jeugd met seksueel misbruik en zich ontpopt als een sekseneutrale voorvechtster van gelijk, maar eigen aandeel door mannen en vrouwen in een ontwikkeling naar een zinvol androgyne samenleving. Van Eros naar Agapè.
Van de flaptekst van haar boek over Jezus & Maria Magdalena.
Lisette Thooft begon een persoonlijke zoektocht en kwam terug met opwindende antwoorden. De overeenkomsten tussen de christelijke mythologie en die van andere religies zijn opvallend, ontdekte zij: de held offert altijd zichzelf en herrijst op een hoger niveau, de heldin raakt altijd haar geliefde kwijt. Waar staan die archetypen voor in onze psychologische ontwikkeling?
Als we teruggaan tot Adam en Eva, de archetypische man en vrouw, kunnen we zien dat het mannelijke staat voor het verlangen naar vrijheid, het vrouwelijke voor het verlangen naar liefde. Vrijheid en liefde hebben elkaar nodig om tot volle wasdom te komen. In het brandpunt van de ontwikkeling staat het offer. De vrijheid omarmt de liefde en geeft uit vrije wil zichzelf op de liefde omarmt de vrijheid en laat daarmee haar geliefde los. Op het hogere niveau van de herrijzenis worden vrijheid en liefde één. Man en vrouw ontwikkelen zich tot androgyne heelheid … waarin onvoorwaardelijke liefde (agapè) normaal is.
Tot zover de flaptekst.
Een paar citaten (p. 192).
Liefde en vrijheid blijken dus – aan de top van de piramide van menselijke ontwikkelingsmogelijkheden – twee kanten van dezelfde medaille te zijn. Alleen aan de bodem van de piramide staan man en vrouw tegenover elkaar. Maar hoe meer ze zich ontwikkelen, hoe dichter ze elkander naderen.
De brandstof voor die ontwikkeling is de seksuele drift. These en antithese willen zich verbinden in een synthese op hoger niveau, hoe lastig het ook is, omdat ze mateloos worden aangetrokken. Hoe gelijkwaardiger de relatie, hoe beter het werkt. In ongelijke relaties is geen ontwikkeling: de ene partij legt zijn wil op aan de andere en dat is het dan. De man wordt een egoïstische schuinsmarcheerder en de vrouw een sloof die over zich heen laat lopen. Of de vrouw wordt een bitse, bedillerige bemoeial en de man een pantoffelheld. Alleen als de macht gelijk verdeeld is, zijn de botsingen frontaal en moet er iets gebeuren om uit de impasse te raken – moet de ene partij iets van de andere partij in zich opnemen, waardoor de situatie verandert.
…
(p. 194). Vrijheid en liefde kun je ook op microniveau en op macroniveau herkennen als de stuwende polariteit van alle evolutie. De tweede wet van de warmteleer, de thermodynamica, luidt bijvoorbeeld dat alle fysische systemen streven naar een zo hoog mogelijke graad van entropie, en volgens de oude opvattingen staat entropie gelijk aan chaos en wanorde. Maar sommige wetenschappers hebben dat tegenwoordig geamendeerd: het is niet wanorde, maar maximale bewegingsvrijheid die de natuur nastreeft. In sommige omstandigheden, zoals bij kristallisatie, ontstaat juist bij meer bewegingsvrijheid ook een toenemende orde. Orde is harmonieuze samenhang. Vervang het door ‘liefde’ en je hebt een prachtig beeld van de bewustzijnsevolutie van de mens. Aanvankelijk is er competitie tussen vrijheid en liefde, maar waar kristallisatie kan optreden, vallen vrijheid en liefde samen. Daar neemt de vrijheid toe naarmate de liefde toeneemt.
…
(p. 199) naar mate je meer van de ander in jezelf opneemt, ontwikkel je je, word je groter en ruimer. Beschaafder. Kom je dichter bij God.
…
(p. 252) De ontwikkelingsopdracht aan mannen en aan het mannelijke deel in onze ziel luidt: offer je egoïsme op voor de liefde.
…
De ontwikkelingsopdracht aan vrouwen en aan het vrouwelijke deel in onze ziel luidt: laat die gerichtheid op je geliefde los, ter wille van de vrijheid.
…
De stuwkracht die een groeisprong veroorzaakt, bestaat uit een offer.
De opdracht van Thooft aan vrouwen is niet vast te houden, niet meer te grijpen. “Ontspannen in zichzelf, bewust aanwezig blijven zonder zich bezig te houden met de partner, is de manier om de vrijheid in zichzelf te absorberen die van hechting echte liefde maakt”.
Competitie, de search for excellence, het streven naar vrijheid voor het individu, zal zich –aldus Thooft- niet meer voordoen op het materiële vlak, in de economie, maar zich uitsluitend richten op het geestelijke vlak – op kunst, wetenschap, religie en spiritualiteit.
Thooft: Jezus en Maria Magdalena (bol.com)
Thooft: alcheme van de liefde (bol.com).
Naschrift: wijsheid is weten wanneer te geven en wanneer te nemen, wanneer te doen en wanneer te laten. Het zijn beide aspecten van het mannelijke en het vrouwelijke zonder ze toe te kunnen schrijven aan mannen en vrouwen alleen. Voor mij is de oproep van Thooft daarom aan het mannelijke en vrouwelijke deel in onszelf gericht. Dat maakt het boeiend om onderling uit te wisselen hoe we daarbij van elkaar kunnen leren.
David Deida bepleit de verbinding via openheid: vrijheid is openheid is liefde. Lisette Thooft beoefent openheid in haar interviews te zien op youtube.
Zelfrealisatie
Psycholoog André Rozendaal kan rustig uitleggen hoe -dat wat zo voor de hand ligt- zo gemakkelijk over het hoofd wordt gezien. Hij heeft een eigen manier om uit te leggen wat het betekent moeiteloos vanuit het hart te leven: verlicht, vrij en gelukkig.
Hij stelt: "het zelf gelukkig zijn is essentieel voor een therapeut'. Hij pleit voor een evenwaardige houding, je bent zowel leraar als leerling.
Wederom een uitstekend interview door Patrick Kicken.
Hij stelt: "het zelf gelukkig zijn is essentieel voor een therapeut'. Hij pleit voor een evenwaardige houding, je bent zowel leraar als leerling.
Wederom een uitstekend interview door Patrick Kicken.
Jaag geen eeuwigdurende gevoelens na
Wie wil er nu niet alsmaar gelukkig zijn? Je kunt het wel willen, maar is er ooit iemand in geslaagd? In sprookjes wel, maar in de realiteit niet. Toch, net als in de Amerikaanse Droom waarin iedereen president kan worden, nemen we nooit het besluit dat het zinloos is om deze utopie na te jagen.
Of we vragen aan deskundigen wat te doen om gezond of gelukkig te worden. Meestal krijg je dan uitgebreid te horen wat je niet moet doen. We hebben daarna nog steeds het gevoel dat we met lege handen staan. Genuanceerde antwoorden horen we niet graag, het wijst ons op de eigen verantwoordelijkheid om zelf na te denken wat goed of niet goed is voor ons.
We denken dat de bron van geluk buiten ons ligt en dat we er alleen maar naar op zoek hoeven te gaan en moeite voor hoeven doen. We zoeken het in identiteit, in status, in relaties, in werk, in bezit, in reizen. We maken het verwerven daarvan allemaal mee, maar ook dat het positieve gevoel weer wegebde. Toch blijven we denken dat het geluk buiten ons ligt of wel binnen bereik komt wanneer we onszelf verbeteren.
Weinigen vertrouwen op het eigen oordeel dat zij goed genoeg zijn zoals ze zijn.
Het lijkt wel of er een taboe rust op niet voelen. Gevoelens komen op en verdwijnen weer. Waarom zou je de toestand in de tijd tussen gevoelens in niet gewoon met rust laten en gewoon accepteren?
We zoeken naar het blijvende, maar alles is blijvend in verandering.
Het lijkt aantrekkelijk: eeuwige jeugd, maar het is bevrijdender om je neer te leggen dat je ouder wordt. Immers toen je beginnende puber werd, hoopte je ook ooit het huis te mogen verlaten en te leven op jouw eigen voorwaarden. Hoe wreed het ook klinkt: het is voor het behoud van de vrijheid van de jongere generatie dat oudere generaties uitsterven.
We zijn opgevoed met de oproep om alsmaar in beweging te blijven en nuttige dingen te doen en in onze vrije tijd aan interessante onderwerpen te besteden als sport, hobby en cultuur. Ook mindfulness en meditatie staan ten dienste van een nog optimaler leven. We zijn gefocust geraakt op “doen” en hebben “laten” uit het oog verloren.
Maar ook wanneer we niet gelukkig zijn, vragen we ons niet af of we wel zitten te wachten op permanent durende positieve gevoelens of dat we ons niet beter kunnen beperken tot het beëindigen van negatieve gevoelens. Gevoelens hebben een aanleiding en die kun je bewust worden. En aan die aanleiding kun je meestal wat doen. Permanent een positief gevoel oproepen kan niemand. Velen proberen het te faken.
De boodschap dat je ongeluk kunt vermijden door een aantal zaken na te laten imponeert ons niet. We willen wat doen en blijvende positieve gevoelens bewerkstelligen. En zo werkt het niet. Dat frustreert, maar we komen niet snel op het idee om het juist te zoeken in minder hard proberen.
Alleen wie doet, krijgt beloning, zo lijken we te denken. Iemand die laat wordt niet gezien of er wordt naar gekeken of hij ten onrechte iets niet heeft gedaan. Hoe prijzenswaardig het ook is dat mensen zich hebben ingehouden, heeft er ooit iemand een prijs gekregen door iets niet te doen?
Wanneer we ons beseffen wat we allemaal hebben gekregen zonder er iets voor te doen dan zou dat kunnen helpen te accepteren dat het ook voor vrijheid en geluk geldt. Zo groeien we op in de baarmoeder zonder dat er iemand aan het knutselen slaat. We blijven normaal gesproken gezond zonder er zelf iets voor te doen. De meeste levens functioneren vanzelf, het is een uitzondering dat je medicijnen nodig hebt om in leven te blijven. We groeien op in een samenleving die gevormd is door millennia aan voorwerk. Natuurlijk, een functionerende samenleving vergt onderhoud, dat geldt ook voor een gezond lichaam en een mooi huis. Maar wie die moeite op tijd investeert, is niet veel tijd, moeite en geld kwijt.
Wanneer we accepteren dat niets eeuwig duurt, lijden we niet langer onder het tijdelijke, wat we eigenlijk normaal zouden moeten vinden.
"Echte vrijheid is de vrijheid van de eis om zich altijd goed te voelen". - Adyashanti.
Of we vragen aan deskundigen wat te doen om gezond of gelukkig te worden. Meestal krijg je dan uitgebreid te horen wat je niet moet doen. We hebben daarna nog steeds het gevoel dat we met lege handen staan. Genuanceerde antwoorden horen we niet graag, het wijst ons op de eigen verantwoordelijkheid om zelf na te denken wat goed of niet goed is voor ons.
We denken dat de bron van geluk buiten ons ligt en dat we er alleen maar naar op zoek hoeven te gaan en moeite voor hoeven doen. We zoeken het in identiteit, in status, in relaties, in werk, in bezit, in reizen. We maken het verwerven daarvan allemaal mee, maar ook dat het positieve gevoel weer wegebde. Toch blijven we denken dat het geluk buiten ons ligt of wel binnen bereik komt wanneer we onszelf verbeteren.
Weinigen vertrouwen op het eigen oordeel dat zij goed genoeg zijn zoals ze zijn.
Het lijkt wel of er een taboe rust op niet voelen. Gevoelens komen op en verdwijnen weer. Waarom zou je de toestand in de tijd tussen gevoelens in niet gewoon met rust laten en gewoon accepteren?
We zoeken naar het blijvende, maar alles is blijvend in verandering.
Het lijkt aantrekkelijk: eeuwige jeugd, maar het is bevrijdender om je neer te leggen dat je ouder wordt. Immers toen je beginnende puber werd, hoopte je ook ooit het huis te mogen verlaten en te leven op jouw eigen voorwaarden. Hoe wreed het ook klinkt: het is voor het behoud van de vrijheid van de jongere generatie dat oudere generaties uitsterven.
We zijn opgevoed met de oproep om alsmaar in beweging te blijven en nuttige dingen te doen en in onze vrije tijd aan interessante onderwerpen te besteden als sport, hobby en cultuur. Ook mindfulness en meditatie staan ten dienste van een nog optimaler leven. We zijn gefocust geraakt op “doen” en hebben “laten” uit het oog verloren.
Maar ook wanneer we niet gelukkig zijn, vragen we ons niet af of we wel zitten te wachten op permanent durende positieve gevoelens of dat we ons niet beter kunnen beperken tot het beëindigen van negatieve gevoelens. Gevoelens hebben een aanleiding en die kun je bewust worden. En aan die aanleiding kun je meestal wat doen. Permanent een positief gevoel oproepen kan niemand. Velen proberen het te faken.
De boodschap dat je ongeluk kunt vermijden door een aantal zaken na te laten imponeert ons niet. We willen wat doen en blijvende positieve gevoelens bewerkstelligen. En zo werkt het niet. Dat frustreert, maar we komen niet snel op het idee om het juist te zoeken in minder hard proberen.
Alleen wie doet, krijgt beloning, zo lijken we te denken. Iemand die laat wordt niet gezien of er wordt naar gekeken of hij ten onrechte iets niet heeft gedaan. Hoe prijzenswaardig het ook is dat mensen zich hebben ingehouden, heeft er ooit iemand een prijs gekregen door iets niet te doen?
Wanneer we ons beseffen wat we allemaal hebben gekregen zonder er iets voor te doen dan zou dat kunnen helpen te accepteren dat het ook voor vrijheid en geluk geldt. Zo groeien we op in de baarmoeder zonder dat er iemand aan het knutselen slaat. We blijven normaal gesproken gezond zonder er zelf iets voor te doen. De meeste levens functioneren vanzelf, het is een uitzondering dat je medicijnen nodig hebt om in leven te blijven. We groeien op in een samenleving die gevormd is door millennia aan voorwerk. Natuurlijk, een functionerende samenleving vergt onderhoud, dat geldt ook voor een gezond lichaam en een mooi huis. Maar wie die moeite op tijd investeert, is niet veel tijd, moeite en geld kwijt.
Wanneer we accepteren dat niets eeuwig duurt, lijden we niet langer onder het tijdelijke, wat we eigenlijk normaal zouden moeten vinden.
"Echte vrijheid is de vrijheid van de eis om zich altijd goed te voelen". - Adyashanti.
Waarom spiritualiteit?
De waarde van spiritualiteit
De betekenis en waarde van spiritualiteit variëren van persoon tot persoon. Voor velen biedt spiritualiteit een pad naar zingeving en persoonlijke groei. Hier zijn enkele potentiële voordelen.Een gevoel van verbondenheid
Spiritualiteit kan mensen helpen zich verbonden te voelen met iets groters dan henzelf, zoals de natuur, medemensen, of een hogere macht. Dit gevoel van verbondenheid kan troost bieden in tijden van onzekerheid.Zingeving
Spirituele praktijken kunnen mensen helpen betekenis en richting te vinden in het leven, waardoor ze hun levensdoel beter begrijpen.Innerlijke rust
Het beoefenen van spiritualiteit kan innerlijke rust bevorderen en mensen helpen om te gaan met stress en negatieve emoties.Hoop
Spiritualiteit kan een bron van hoop zijn, waardoor mensen geloven dat er betere tijden komen, zelfs in moeilijke omstandigheden.Persoonlijke groei
Door spiritualiteit kunnen mensen zichzelf beter leren kennen en zich ontwikkelen, wat leidt tot een bewuster en doelgerichter leven. Brené Brown beschrijft spiritualiteit als het erkennen en vieren van onze onlosmakelijke verbondenheid met een kracht groter dan onszelf, geworteld in liefde en compassie.Een vage notie
Veel mensen voelen intuïtief aan dat er meer is dan wat meetbaar is, maar het zoeken naar spirituele betekenis kan een uitdagend proces zijn. Soms lijken mystieke ervaringen verklaarbaar door alledaagse oorzaken, maar toch blijft het verlangen naar diepere verbondenheid bestaan. In plaats van te zoeken naar onomstotelijk bewijs voor spiritualiteit, kunnen we leren om de paradox van de ongrijpbaarheid van waarheid en waarneming te omarmen. Het is niet nodig om alles te begrijpen; soms is het genoeg om te ervaren zonder te verklaren. En zelfs in de afwezigheid van duidelijkheid, kunnen humor en relativeringsvermogen ons helpen om de lichtheid van ons bestaan te omarmen.Zelfkennis
Wie de motivaties voor het gedrag van mensen beschouwt komt een heel eind met deze te zien in het kader van het verwerven van geld, macht, seks en aanzien. Met deze dualiteiten onderscheiden we ons van anderen. Wanneer we op deze onderwerpen goed meekomen in vergelijking met anderen dan zitten we veilig, zo lijken we te denken. Maslow had in zijn hiërarchie van behoeften deze afhankelijkheid van anderen beschreven als behoefte aan veiligheid, erkenning en verbinding. Op het laagste niveau staat de dagelijkse behoefte om te overleven. Op het hoogste niveau had Maslow de behoefte aan zelfverwerkelijking / zelfactualisatie geplaatst. Slechts weinigen houden zich daarmee bezig, niet in de laatste plaats omdat er zo weinig mee te winnen is, maar ook: wat is dat “jezelf zijn”? Waarom op zoek gaan naar jezelf, wanneer je jezelf bent door jezelf te verliezen?Onze zintuigen zijn naar buiten gericht. Wat er binnenin ons gebeurt op psychologisch niveau zouden we af kunnen leiden aan wat we afleiden uit de reactie van anderen op ons gedrag. "Wat je zegt ben jezelf", oftewel wat je van een ander ziet, reflecteert jouw geprojecteerde spiegelbeeld. We kunnen onszelf proberen te leren kennen doordat we gevoelens over ons gedrag hebben en door over onszelf na te denken. Het is effectiever om authentiek (zonder oordeel) in contact te gaan met anderen en open te staan voor feedback.
Tsjwang-tse: "de volmaakte mens gebruikt zijn geest als een spiegel; hij grijpt niets vast: hij weigert niets; hij ontvangt, maar bewaart niet".
Geluk en vrijheid
We willen graag een leven vol geluk en vrijheid en hopen dat de resultaten van onze inspanningen zo vaak mogelijk dat gevoel van gelukkig en vrij te zijn opleveren.Wie zich verdiept in spiritualiteit kan tot de ontdekking komen dat geen van onze inspanningen en gehechtheid aan dualiteit ons nader tot geluk en vrijheid brengen. Dat de wijze leermeesters vertellen dat je juist minder moet doen en op zoek moet gaan naar de onwaarheden die je koestert, is een boodschap die bijna niemand verder helpt. Zo simpel kan het toch niet zijn?
Het advies om jouw denkbeelden minder serieus te nemen en “niet meer alsmaar in je hoofd te zitten” wordt door velen zo vertaald dat zij liever een ander voor zich laten denken of om helemaal niets meer te toetsen aan de logica. Die laffe en slappe vorm van overgave verlicht slechts tijdelijk de pijn van de vruchteloosheid van het denken door gebrek aan resultaat in termen van geluk en vrijheid. Zelf inzicht krijgen door op je eigen intuïtie te leren vertrouwen is een lange weg.
Gevoelens
Leven uit het hart dan maar? Dat lijkt de meeste vrijheid op te leveren, omdat je geen verantwoording hoeft af te leggen over jouw interpretatie van wat jouw hart (gevoel) jou lijkt in te geven. Niet iedereen realiseert zich dat gevoelens ook het gevolg zijn van hersenactiviteit. Zij zijn het middel van het onbewuste om te communiceren met het bewuste.Wanneer je niets voelt zijn er twee redenen: of twee of meer gevoelens doven elkaar uit en schermen elkaar af of er valt niets te voelen. Wanneer je constant wat voelt, dan verliest dat zijn informatieve gehalte en brengt dat onrust. Gevoelens zijn niet permanent, maar vluchtig. Rust wordt soms als gewenst, soms als saai beleefd. Wanneer dat proces niet goed wordt overzien en beheerst dan zijn er emoties, gevoelens die naar buiten drijven. Het kan bevrijdend zijn en er is niet veel mis mee, tenzij anderen daar last van ondervinden.
Liefde en vrijheid zijn als grondvesten van het bestaan immanent en leiden in ons bestaan van tijd tot tijd tot prettige gevoelens. Tijdelijke gevoelens van verliefdheid en later van houden van helpen ons (soort) overleven.
Open staan
In een wereld waarin onze agenda wordt volgepland met zinvolle activiteiten wordt ruimte gepland om weer in rust te komen en in balans te komen. Die ruimte is functioneel, maar geen spiritualiteit.Spiritualiteit gaat over de ruimte, de leegte en de rust die niet gezocht wordt om functioneel af te wisselen met zinvolle activiteit. Spiritualiteit gaat over de mogelijkheid alles open te laten en niet al van te voren te benoemen wat zinvol is. Dan kan er iets komen wat ongepland zin heeft, bijvoorbeeld een ervaring van synchroniciteit. Dat zijn gebeurtenissen waarvan de samenhang opvallend, maar niet te verklaren is en de boodschap betekenisvol is.
Ook in je aandacht en met een open mind kun je paradoxaal aanwezig zijn wanneer je zowel mindful als no-minded (mushin) bent. Onbewust en leeg van jezelf, observerend, niet op zoek naar de waarheid en zonder oordeel. Een oordeel splijt en sluit af.
Ingetogen aandacht en intentie
Deepak Chopra schrijft op pagina 77 in Synchronisch leven: Volwassen spiritualiteit vereist ingetogen aandacht. Als je ingetogen bent, sta je open voor respons maar ben je immuun voor kritiek en gevlei. Je leert los te laten en maakt je niet druk over wat het resultaat is. Je hebt vertrouwen in de uitkomst en je begint te zien dat je altijd bent omringd door synchroniciteit. Intentie biedt mogelijkheden en daar moet je alert op zijn. Geluk hebben wil eigenlijk zeggen dat er zich een mogelijkheid aandient en dat je daar op voorbereid bent. Intentie zal je mogelijkheden aanbieden, maar op het moment dat de mogelijkheid zich voordoet moet je wél handelen.Als je handelt, doe het dan vanuit de wetenschap dat niet jij de handeling uitvoert. Handel vanuit de houding dat jouw handelingen in werkelijkheid de handelingen van de niet-plaatsgebonden intelligentie, de universele geest zijn. Je zult merken dat dit leidt tot een sterke vermindering van angst. Ook zul je je minder vastklampen aan het resultaat.
Obstakels voor het ervaren van non-duaal bewustzijn
Peter Fenner beschrijft in zijn boek Radiant mind wat hij ziet als de gebruikelijke psychologische fenomenen die de toegang tot non-duaal bewustzijn hinderen.- Gehechtheid aan lijden.
- De behoefte om iets te doen en bezig te zijn.
- De behoefte om te weten wat er gebeurt en waar wij zijn.
- De behoefte om betekenis te geven aan het leven, aan onszelf en aan de wereld.
- Angstige projecties koesteren over non-duaal bewustzijn.
- De neiging hebben om 'iets' te maken van non-duaal bewustzijn.
Wie kent deze fenomenen niet? Met deze retorische vraag wil ik zeggen dat het antwoord zowel simpel als complex kan zijn, dat het proces van tot inzicht (non-duaal bewustzijn) geraken zowel kort als lang kan zijn, simpel als complex, uniek en mysterieus en dat niemand een natuurlijke voorsprong heeft. We zijn allemaal evenwaardig in het gaan van dat pad. In de richting en snelheid van het gaan van dat pad is er geen enkele noodzaak om te ontsnappen aan wie we zijn.
Loslaten
Spiritueel bewustzijn heeft deze gevolgen: je laat toe dat niet alles valt te (be)grijpen. De behoefte om gelijk te krijgen verdwijnt. Je doet er vaker het zwijgen toe en blijft vriendelijk, want waarom zou je jouw energie verspillen door jouw gelijk te halen. Je realiseert je dat niemand hoger of verder is ontwikkeld in spiritueel ontwaakt zijn en je behoefte om te oordelen en in competitie te gaan verdwijnt. Het gaat om nederigheid en evenwaardigheid. Je geeft ruimte en neemt de ruimte -die een ander laat- niet direct in. Je beseft het nut van jouw ego, maar identificeert je daar niet mee. Je toont jouw kwetsbaarheid, maar wordt niet zwak. Het heeft wel zin om vrijheid te verdedigen door grenzen te kunnen trekken. Je laat ook niet over je heen lopen.Je ziet het nut en evenwaardigheid van jouw verstand, gevoel en intuïtie. Je geeft je over aan een open mind, aan een denken in “wij” in plaats van “ik”.
Vergelijk het met een moeder die eindeloos en onvoorwaardelijk liefde geeft aan een kind. Dat kind kan nooit zoveel liefde teruggeven, maar de moeder kan erop vertrouwen dat haar vrijheid erin ligt dat de liefde ooit wordt doorgegeven, bijvoorbeeld aan haar kleinkinderen. Dat geheel van onthechting (geen emotionele boekhouding meer bijhouden) geeft vrijheid en neemt de belemmeringen weg om je geluk weer te voelen.
Rechtvaardigheid
Spiritualiteit heeft niets te maken met geld, macht, seks en aanzien. Dit betekent dat rijke, machtige, sexy mensen, hoog in aanzien, spiritueel bezig kunnen zijn en arme, machteloze, lelijke, dakloze mensen niet. En alle mengvormen daarvan en het tegenovergestelde. Spiritualiteit verandert domweg niets aan deze omstandigheden. De omstandigheden dragen niet(s) bij aan -en doen niets aan af van- spiritualiteit.Pracht en praal van grote kerken, tempels of moskeeën kunnen zowel een teken zijn van onbaatzuchtige bijdragen van gelovigen als van uitbuiting van goedgelovigheid. Blijf altijd zelf autonoom denken en voel je vrij om er van te genieten. De natuur doet het hetzelfde.
Wie wil snappen dat er onrecht is in de wereld en er tegelijk een hoger doel van ons bestaan kan zijn, moet zich realiseren dat vrijheid en de mogelijkheid van het ontstaan van onrecht bij elkaar horen. Wanneer mensen vrij zijn dan kunnen zij dingen doen die door anderen als onrecht worden ervaren. Maatschappelijk gezien horen bij vrijheid grenzen en verantwoordelijkheden. Trekken mensen die grenzen zelf niet dan moeten anderen het voor hun doen, opdat in een samenleving (te) weinig vrijheid niet blijvend leidt tot onrecht.
Evenwaardigheid
Alan Watts schrijft in "Word wat je bent". Het idee dat elk leven spiritueel is, is een vreselijke klap voor de trots van de mens; vanuit spiritueel standpunt plaatst het ons op hetzelfde niveau als stenen, groente, wormen en kevers; het plaatst de rechtschapen mens niet dichter bij verlossing dan de misdadiger, en de wijze niet dichterbij dan de waanzinnige. Dus als dit idee verder totale dwaasheid is, is het in ieder geval een krachtig tegengif tegen spirituele trots en ingenomenheid met je eigen braafheid, het is zelfs helemaal niet iets wat je kunt krijgen, hoe fanatiek je ook je best doet, hoe veel je ook weet en hoe onuitputtelijk je deugdzaamheid is. In de spirituele wereld bestaat geen beste en slechtste van de klas; hier zijn alle mensen en alle dingen gelijk en wat ze ook doen, brengt ze niet hoger of lager.En in Tao, als water
In het besef dat je de Tao bent, breng je vanzelf zijn magie tot uitdrukking, maar magie (zoals genade) is niet iets wat men zich aanmatigt. Zoals Lao Tse over de Tao zelf zegt: 'als goede dingen zijn volbracht, benoemt het deze niet'.Verbinding
Iedereen, dus ook jij en ik, heeft neigingen waaraan we soms toegeven, maar ook graag willen beheersen. Die neigingen worden in religies de zeven hoofdzonden genoemd, namelijk hoogmoed, hebzucht, jaloezie, woede, wellust, vraatzucht en luiheid. Daar staan tegenover zeven deugden, namelijk bescheidenheid, gulheid, zelfkennis, naastenliefde, respect, matigheid en ijver.Spiritualiteit verzoent ons met onze imperfectie en helpt doen inzien waarom het leven kwaliteit op verschillende niveaus organiseert, waarom zoveel gericht is op overleven.
Spiritualiteit verheft het (samen)leven op een verbindend niveau. Het is geruststellend en motiverend om te weten dat je transcendentie niet kan of moet willen afdwingen. Het houdt in positief in het leven te staan, zodat je niet overspoeld wordt door moedeloos makende voorvallen, die de schaduwzijde zijn van vrijheid.
Osho: "je bent geboren als vrijheid. Vrijheid is de hoogste levenservaring. Er bestaat niets hogers, en in vrijheid bloeien vele bloemen".
Vraag aan Nisargadatta.
What will ripen me? Do I need experience?
Nisargadatta antwoordde als volgt.
You already have all the experience you need, otherwise you would not have come here.
You need not gather any more, rather you must go beyond experience.
Whatever effort you make, whatever method (sadhana) you follow, will merely generate more experience, but will not take you beyond.
Nor will reading books help you.
They will enrich your mind, but the person you are will remain intact.
If you expect any benefits from your search, material, mental or spiritual, you have missed the point.
Truth gives no advantage.
It gives you no higher status, no power over others; all you get is truth and the freedom from the false.
Uit een interview met Marnix Pauwels in Happinez.
Veel mensen die zich bezig houden met spiritualiteit, en vooral de wat serieuzere zoekers, komen op een dag in de verleiding om hun kennis te gebruiken om pijn te voorkomen. Dat wordt in bepaalde kringen ook wel een ‘spiritual bypass’ genoemd. Waar het op neerkomt is dat je spiritualiteit, of in elk geval jouw invulling daarvan, gaat gebruiken om bepaalde facetten van het leven te ontlopen. Het is de neiging om elke ervaring die vervelend of ingewikkeld voelt, plat te slaan met de hamer van relativering.
Hallucinogene middelen
Neuropsycholoog Michiel van Elk schrijft over het gebruik van hallucinogene middelen om de paradoxale ervaring hoe het is om eens jezelf van een afstand te zien. Uit een interview.Toch bent u voor uw boek Extase wel degelijk spirituele ervaringen op gaan zoeken, door bijvoorbeeld de psychedelische drug Ayahuasca te gebruiken. Kunt u het mensen aanraden?
'Jazeker. Wat mij betreft zou iedere psychiater en dokter aan de LSD moeten. Gewoon, om te ervaren wat het met je doet. Als wetenschapper kun je het wel gaan omschrijven, maar dat werkt niet. Spirituele ervaringen kunnen ook goed voor je zijn: het kan je helpen om jezelf van een afstandje te zien, en daardoor met nieuw perspectief naar jezelf te kijken’.
‘Dat hoeft echt niet alleen door drugs te gebruiken, hè. Dat kan ook in de natuur gebeuren, of tijdens een concert of een kerkdienst. Maar uit onderzoek is wel gebleken dat mensen die zo’n ervaring hebben, even los komen te staan van zichzelf. Daarna zijn ze socialer, dragen ze meer zorg voor de omgeving en zijn ze ook fysiek gezonder. Ze hebben minder stress en hartklachten, bijvoorbeeld'.
Op dit blog is meer over de relatie tussen hallucinogene middelen en spirituele ervaring te vinden bij Peter Gordijn. Maar is het een tovermiddel?
Spiritualiteit is geen toverformule
Een van de bekendere voorbeelden is om de hele dag bij alles ‘Het is wat het is’ te roepen, en dan getooid met een klein glimlachje te zwijgen. Met deze specifieke bezwering kun je anderen maar vooral jezelf heel lang uit de wind houden. Het is een succesvolle mantra die het ego uitstekend kan gebruiken om alles te downplayen, te minimaliseren, en overal een vleugje wierook overheen te blazen, net zo lang tot er niks meer van overblijft.Alleen is het een truc.
Ja, het klopt, uiteraard, het is wat het is. Tot je dienst. Maar dat maakt het nog geen toverformule om dat wat je niet zint of te ingewikkeld vindt op commando buiten de deur te houden. Want als álles is wat het is, dan geldt dat natuurlijk ook voor frustratie, jaloezie, of een van die andere typische, ‘lelijke’ menselijke trekjes die ons soms zo in de weg lijken te zitten. Als je écht wilt weten hoe het leven in elkaar steekt, wie je bent en vooral wie niet, dan ga je niks uit de weg. In mijn ogen is spiritualiteit in essentie het toppunt van moed, want het gaat om het vinden van de waarheid, hoe dan ook. En dat zou veel en veel belangrijker moeten zijn dan het najagen van een comfortabel, pijnvrij leven.
Roos Vonk schrijft in Psychologie Magazine.
Met onze westerse behoefte aan beheersing en overwinning van al wat ons dwarszit, hebben we er een kunstje van gemaakt, een techniek om geluk te bereiken. Maar ‘zijn met wat er is’ betekent juist ook: zijn met de tegenslag, onrechtvaardigheid, afwijzing, onzekerheid en mislukking die óók bij het leven horen. ‘Verlichting’ zonder dat alles is een spirituele bypass, bochtjes afsnijden en de essentie doodleuk overslaan.
"Echt spiritueel inzicht is een bloei naar innerlijke stilte. Je begint je te verbinden met een diepere dimensie van zijn. Het is een andere intelligentie, een andere dimensie van liefde" - Adyashanti.
Jan Koehoorn schrijft over Advaita.
Toegepaste spiritualiteit is geen spiritualiteit
Advaita is een rare hobby. Je kunt er niet lid van worden, je leert er niets bij en je kunt het niet toepassen. Je hebt er niets aan, je schiet er niets mee op en je kunt er niets mee. Je wordt er niet beter van – ook niet slechter. Het is geen club, er zijn geen niveaus en je krijgt geen diploma of een rapport of een cijferlijst. Er zullen momenten zijn dat je denkt dat je het snapt, om een dag later weer met volkomen lege handen te staan.Sommige mensen zullen zeggen dat het nihilistisch is, maar dat klopt niet. Alle dingen die ik net opnoemde gelden ook voor liefde, humor en kunst. We weten dat het om iets essentieels gaat, maar we kunnen het niet uitleggen of in een gedachtesysteem gieten. Zodra je het gaat proberen uit te leggen, merk je meteen dat het niet in woorden te vatten is.
Als je merkt dat je advaita van stal haalt op moeilijke momenten in het dagelijks leven, sla je de plank mis. Advaita is geen truc om alle vervelende momenten uit je leven te bannen. Als je verliefd bent, zul je niet snel zeggen: “ja, maar dat wordt toch ook gewoon waargenomen”? Dan ben je eenvoudig alleen dat: verliefd. Nee, we halen advaita alleen maar van stal bij angsten, woede, verdriet en al die andere dingen waarvan we geleerd hebben dat het ongewenst is.
Als je het toe kunt passen, is het geen advaita. Dan is het iets anders.
Erik van Zuydam.
Het spirituele pad is niet een reis met een eindbestemming, het is een eindeloze vicieuze cirkel. Er is geen eindbestemming in de toekomst. Er is alleen maar dit tijdloze moment.
Tenslotte
Uw jas, Uw masker'U bestaat,
maar geen stap,
geen beweging,
geen meditatie,
geen gebed
brengt mij dichter tot u.
Maar dan… dan…
… dat zou betekenen…
het enige dat…'.
Warme tranen rollen over mijn wangen.
'U zit op mijn huid!
Nee, u bént mijn huid!
Ik ben uw jas! Uw masker'.
Dat was vannacht.
Nu loop ik op straat
en ik zie
U
als ieder mens verkleed.
Niels Zwakhals.
Gedichten van Niels Zwakhals (bol.com)
Radiant mind van Fenner (bol.com).
Een subtiel omgaan met doen en laten voor geluk en vrijheid
Moet je voor (het ervaren van) vrijheid en geluk iets doen? Volgens spirituele leermeesters niet. Het is een besef dat je het al bent. Dat besef maakt dat je ook de waarde van het tegenovergestelde van doen, namelijk laten gaat zien. Uiteindelijk gaat het om doen en laten gelijktijdig te leren zien en toepassen, zonder moeite.
Voor de mens die dit “realiseert” wordt het leven intentieloos, zonder enig persoonlijk belang. Zo iemand zal steeds precies zo handelen zoals het in een gegeven situatie voor iedereen het beste is en daarmee gelijktijdig het eigen geluk en vrijheid en die van de ander, mens en dier bevorderen.
Er is een subtiel verschil tussen "niet doen", "niets doen" en "doen door niet te doen" oftewel "handelen zonder ergens naar te streven". Het laatste heet wei wu wei en is het resultaat van eeuwenoud chinees denkwerk en beoefening.
Het is een peulenschil om de discussie over het verschil tussen "niets doen" en "niet doen" af te doen als onzin, maar dat is een luie toepassing van een dooddoener.
Wie heeft de grootste kans op de ervaring van vrijheid en geluk?
Iemand die vrij is en niets doet gaat zich vervelen, onmiskenbaar en wordt ongelukkig en verliest zijn gevoel van vrijheid. Het was slechts tijdelijk. Het verschil tussen niet doen en doen door niet te doen is bewustzijn of besef. Besef wanneer te doen en wanneer te laten en dit verschil bijna voortdurend en zonder moeite in de gaten te houden. Besef ook dat geestelijke groei samengaat met het respecteren van de eigen grenzen en die van een ander. Het is een illusie te denken dat de bron van geluk buiten jezelf ligt en dat je zelf invloed op de verwerving van geluk hebt.
Het omgekeerde is wel waar: je kunt jezelf gemakkelijk ongelukkig maken en sommige mensen stapelen overtuiging op overtuiging die hun afhoudt van geluk en vrij voelen. “Ik ben niet geboren voor geluk of ik ben het niet waard, ik verdien het niet". Je kunt wel tijdelijk door iets te doen een ervaring van geluk hebben.
Weinig mensen durven het omgekeerde van doen uit te proberen, namelijk zich bewust te worden van wat zij kunnen winnen door niet te doen. Er is immers in onze maatschappij en opvoeding al zo lang op gehamerd dat je jouw geluk en vrijheid moet verdienen.
Het besef van gelukkig te zijn hangt samen met een realiseren dat we niet voortdurend een gevoel hebben. Gevoelens zijn tijdelijk. Het helpt een open mind te houden en de wens los te laten dat een gevoel van geluk blijvend is en moet zijn. Prettige en onprettige gevoelens en gedachten zullen altijd blijven opkomen en uiteindelijk verdwijnen. Ze kunnen worden geaccepteerd en worden losgelaten zonder te wanhopen. Het is een vertrouwen dat geluk en vrijheid onverwachte aspecten hebben en altijd bereikbaar zijn zonder moeite.
Wie aanwezig is en luistert, kan opmerken dat er op veel meer manieren gecommuniceerd wordt dan met geluid alleen. Wie dit oppikt heeft veel meer mogelijke aansluiting bij wat passend is en innerlijk geluk oproept.
Conclusie: wanneer je het gevoel hebt dat je niet gelukkig en vrij bent, doe dan eens het tegenovergestelde van wat je altijd al deed en durf jouw (belemmerende) overtuigingen in twijfel te trekken.
Voor de mens die dit “realiseert” wordt het leven intentieloos, zonder enig persoonlijk belang. Zo iemand zal steeds precies zo handelen zoals het in een gegeven situatie voor iedereen het beste is en daarmee gelijktijdig het eigen geluk en vrijheid en die van de ander, mens en dier bevorderen.
Er is een subtiel verschil tussen "niet doen", "niets doen" en "doen door niet te doen" oftewel "handelen zonder ergens naar te streven". Het laatste heet wei wu wei en is het resultaat van eeuwenoud chinees denkwerk en beoefening.
Het is een peulenschil om de discussie over het verschil tussen "niets doen" en "niet doen" af te doen als onzin, maar dat is een luie toepassing van een dooddoener.
Wie heeft de grootste kans op de ervaring van vrijheid en geluk?
Iemand die vrij is en niets doet gaat zich vervelen, onmiskenbaar en wordt ongelukkig en verliest zijn gevoel van vrijheid. Het was slechts tijdelijk. Het verschil tussen niet doen en doen door niet te doen is bewustzijn of besef. Besef wanneer te doen en wanneer te laten en dit verschil bijna voortdurend en zonder moeite in de gaten te houden. Besef ook dat geestelijke groei samengaat met het respecteren van de eigen grenzen en die van een ander. Het is een illusie te denken dat de bron van geluk buiten jezelf ligt en dat je zelf invloed op de verwerving van geluk hebt.
Het omgekeerde is wel waar: je kunt jezelf gemakkelijk ongelukkig maken en sommige mensen stapelen overtuiging op overtuiging die hun afhoudt van geluk en vrij voelen. “Ik ben niet geboren voor geluk of ik ben het niet waard, ik verdien het niet". Je kunt wel tijdelijk door iets te doen een ervaring van geluk hebben.
Weinig mensen durven het omgekeerde van doen uit te proberen, namelijk zich bewust te worden van wat zij kunnen winnen door niet te doen. Er is immers in onze maatschappij en opvoeding al zo lang op gehamerd dat je jouw geluk en vrijheid moet verdienen.
Het besef van gelukkig te zijn hangt samen met een realiseren dat we niet voortdurend een gevoel hebben. Gevoelens zijn tijdelijk. Het helpt een open mind te houden en de wens los te laten dat een gevoel van geluk blijvend is en moet zijn. Prettige en onprettige gevoelens en gedachten zullen altijd blijven opkomen en uiteindelijk verdwijnen. Ze kunnen worden geaccepteerd en worden losgelaten zonder te wanhopen. Het is een vertrouwen dat geluk en vrijheid onverwachte aspecten hebben en altijd bereikbaar zijn zonder moeite.
Wie aanwezig is en luistert, kan opmerken dat er op veel meer manieren gecommuniceerd wordt dan met geluid alleen. Wie dit oppikt heeft veel meer mogelijke aansluiting bij wat passend is en innerlijk geluk oproept.
Conclusie: wanneer je het gevoel hebt dat je niet gelukkig en vrij bent, doe dan eens het tegenovergestelde van wat je altijd al deed en durf jouw (belemmerende) overtuigingen in twijfel te trekken.
Oorsprong, vrijheid en gelatenheid
Ontvankelijkheid
Het boek Oorsprong & vrijheid door Gerard Visser verscheen in de essay-reeks 'Oratio' bij gelegenheid van zijn afscheid bij de Universiteit van Leiden waar hij dertig jaar cultuurfilosofie gaf.
Dr Taede A. Smedes schreef op Bol.com een recensie.
Citaten. “Het onderwerp draait om de spanning die we vandaag de dag zien tussen 'vrijheid' of 'vrije wil' en 'noodzaak' (of determinisme). De neurowetenschappen spelen die twee begrippen tegen elkaar uit”.
Visser wil betogen dat vrijheid samengaat met innerlijke noodzaak en beter als 'speelruimte' opgevat kan worden. Een wezen is vrij wanneer het in zijn element is. Gesteld dat vrijheid zo elementair is als de lucht die we ademen, kan het wezen van vrijheid dan in het vrije worden gezocht? Dit vrije spreidt zich voor ons uit in het heden, maar het stijgt ook op uit onszelf, uit een leegte in de grond van de ziel die aan denken en willen voorafgaat. Het vrije van de ziel is gelegen in een ontvankelijkheid, die onafhankelijk is binnen haar eenheid met de oorsprong, die haar, met Meister Eckhart gesproken, innerlijk verwijdt en omvangt.
In zijn wijsgerig onderzoek werkt Visser aan een trilogie over het thema 'gelatenheid', waarvan een eerste deel, Gelatenheid. Gemoed en hart bij Meister Eckhart, is verschenen.
Smedes besluit zijn recensie met “Originele filosofie van bijzonder hoog niveau en met een hoog literair gehalte, vol prachtige maar ook abstracte zinnen. Een aanrader, maar ofschoon het een dun boekje is, is het tevens erg moeilijk en alleen toegankelijk voor degene die de analyse van Visser van begin tot eind wil volgen”.
Ook Herman Oevermans, directeur van Academie Mens en Organisatie aan de Christelijke Hogeschool Ede, schreef een recensie voor het blad Wapenveld onder de titel Om het open midden.
Daaruit deze citaten.
Wat is voor Visser de kostbaarste gebeurtenis van het leven?
De transformatie van zelfzuchtige in onbaatzuchtige liefde, van amor in caritas.…
Visser heeft een fascinerende tocht afgelegd de afgelopen dertig jaar. In het Nederlandse taalgebied vrijwel alleen. Zijn programma nog eenmaal samenvattend in zijn eigen –recente– woorden: ‘Staat eenmaal niet meer het bewustzijn centraal, met zijn voorstellingen, maar het geheel van het historische leven, dan dient zich als belangenbehartiger van het leven de beleving aan, ofwel de onmiddellijke levende ervaring, die geen abstractie duldt, die elk begrip, tot en met dat van de beleving zelf tegen het licht houdt. Dat vraagt om een radicale fenomenologie van het leven’. Die fenomenologie van het leven vindt plaats in een tijdperk dat steeds instrumenteler trekken krijgt.
De leegte die daarvan het gevolg is manifesteert zich eveneens. Visser beschouwt zijn denken als een voorbereiding van een toekomstige spiritualiteit die belangrijke voorwaarden kent als de ‘rehabilitatie van sensibiliteit en individualiteit en als hoofdvoorwaarde, een geloofswaarheid die niets en niemand demoniseert’.
Filosofie moet niet vervallen tot wetenschapsfilosofie, maar haar geheel eigen taak op zich nemen ‘en die begrijpen als bezinning op de zin van de ondoorgrondelijkheid in het hart van het zijn’. Al komt de innigste positie toe aan de religie, nog altijd, ‘maar dan een religie die het open midden niet met autoritaire en dogmatische stellingen bezet, maar met haar onaanzienlijkheid en stilte openhoudt, opdat het zich als de bron van liefde kan openbaren die het altijd is’.
Gelatenheid
Eerder schreef Oevermans in het artikel over ‘gelatenheid’ het volgende.‘Heidegger mag dan de beleving als product zien van de geest van maakbaarheid die in onze technische wereld heerst, bij de filosofen en kunstenaars die haar als eerste tot maatstaf namen, staat de beleving niet in het teken van een opeisen, veeleer in het teken van een intact laten van het leven'. En juist voor dit intact laten en de dimensies die daarin te beluisteren zijn, blijkt gelatenheid een grondwoord. ‘Gelatenheid houdt bij Eckhart het ritme van een drievoudige beweging in: het loslaten van alle intenties, van het zelf willen bewerkstelligen, en het je overlaten aan een bezield verband, dat van zich uit de dingen laat zijn, dat wil zeggen opneemt in de stroom van de zelfmededeling Gods’.
Tot zover de recensies.
Gelassenheit
Gelatenheid (Duits: Gelassenheit) speelt een centrale rol in het werk van Meister Eckhart, een middeleeuwse Duitse filosoof en theoloog. Het begrip Gelassenheit verwijst naar een staat van overgave of acceptatie, waarin men zichzelf toestaat om te zijn zoals men is, zonder zich vast te klampen aan bepaalde verlangens of emoties.
Voor Meister Eckhart was Gelassenheit een belangrijk onderdeel van zijn spirituele leer. Hij geloofde dat door middel van Gelassenheit, individuen zichzelf konden openen voor de goddelijke aanwezigheid en zo een diepere spirituele verbinding konden ervaren. Volgens hem was Gelassenheit een manier om los te komen van het ego en de beperkingen van het menselijke denken, en zo ruimte te maken voor de goddelijke wil.
Meister Eckhart beschouwde Gelassenheit als een staat van zijn die verder gaat dan alle dualiteiten en tegenstellingen, zoals goed en kwaad, hemel en hel, en God en mens. In plaats daarvan zag hij Gelassenheit als een manier om de waarheid en de goddelijke aanwezigheid te vinden in alle aspecten van het leven, ongeacht hoe ogenschijnlijk negatief of positief ze kunnen zijn.
In de werken van Meister Eckhart wordt Gelassenheit vaak geassocieerd met begrippen als "ontvankelijkheid", "leegte" en "stilte". Hij beschrijft het als een toestand waarin het individu zichzelf opent voor het goddelijke en zichzelf toestaat om te zijn zoals het is, zonder zich vast te klampen aan bepaalde verlangens of emoties.
Maar na lezing van het boekje wil ik de oratie niet echt aanbevelen. Het is, zoals Smedes tussen de regels schrijft, gewoon te abstract.
Zo moeilijk hoeft het toch niet te worden beschreven dat aan een ander wat ruimte laten een basis schept voor constructief samenleven? Dat wijsheid een kwestie is van inzicht wanneer te doen (handelen) en wanneer te laten (niet-handelen)? Dat denken, voelen en intuïtie evenwaardig zijn en elkaar aanvullen? Dat we moeten oppassen om over elkaar te oordelen en dat de waarheid in het midden ligt?
Dat het ongrijpbare van vrijheid in deze aspecten begrijpelijk wordt?
Gerard Visser: Oorsprong en vrijheid (bol.com).
Voor wie op dit blog meer wil lezen over de relatie tussen vrijheid en liefde en over de balans tussen doen en laten klik hieronder op de labels.
Abonneren op:
Posts (Atom)