Paradox: live life to the max

Een bescheiden doelstelling?

Een van de meest onbenullige spreuken uit mijn kindertijd leek “wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd”. “Leek”, want toen leek het vooral te betekenen “wees maar tevreden met het weinige dat je hebt gekregen”. Nu ik al lang volwassen ben, komt pas een andere betekenis van dit gezegde boven: “de schoonheid en de grootsheid van de schepping zit in de details”.

Ik noemde mijzelf lang agnost. Ik heb me erbij neergelegd dat het bestaan van God niet valt te bevestigen of te ontkennen. Enerzijds is dat de grootsheid van God, als hij/zij/het bestaat, dat er evenveel bewijzen voorhanden zijn voor degenen die geloven als voor degenen die niet geloven. Dat het wezenlijke wel zichtbaar, maar niet grijpbaar is en daarmee tegelijk integer en kwetsbaar blijft.
Het verschil is nu het ego. Wie een groot ego heeft, wil veel kunnen kiezen. Zijn manco is dat hij niet (met rust) kan laten. Mensen houden wel van vrijheid maar niet van onzekerheid. Daarom doen ze vaak alsof ze het weten, omdat erkennen dat je iets niet weet, gewoon tot weinig status leidt. Inmiddels zijn we allemaal zo ver doorontwikkeld dat we meestal intuïtief kunnen aanvoelen of iets (wat iemand zegt) waar is of niet. Maar we zijn nog niet genoeg ontwikkeld om daarover te communiceren zonder nog te vaak in (waarde)oordelen te vervallen.

Panta rhei (alles stroomt)

We leren het steeds beter. Wie dat mooi kan verwoorden is Vera Helleman in deze video. Weinigen kunnen tegen de “ondraaglijke lichtheid van het bestaan”, dat alles vloeit, stroomt en beweegt, wezenlijke dingen ongrijpbaar zijn, dat het liefdevolle contact op het ene moment bestaat en het volgende moment alweer vervlogen is. Wanneer we het (zelf)vertrouwen hebben dat we die momenten weer opnieuw zullen beleven, dan kun je het loslaten en weten dat om die reden het zalige moment ooit weer langs zal komen.
Het beste zijn we voorbereid op het leven wanneer we de mogelijkheid hebben doorzien dat we de werking van twee tegengestelde krachten kunnen integreren in ons eigen bestaan. Dat we zo flexibel zijn dat we bij het aangaan van een contact al de bereidheid hebben om het weer los te laten of tillen naar een hoger niveau. Dat we verliefdheid omzetten in vrijheid en liefde tegelijk. Dat we het leven ten volle willen leven en accepteren dat het ooit weer ophoudt en dat opbouwen en afbreken even waardevol kunnen zijn.
Het fraaie is dat niemand kan claimen de waarheid in pacht te hebben, dat we alle vrijheid hebben om allereerst voor onszelf te kiezen omdat de belangen van anderen beter zijn gediend wanneer we ons ten volle realiseren wat we zelf nodig hebben. Wanneer we eerst doorleven wat we zelf willen, kunnen we ons beter verplaatsen in de ander. En dat verplaatsen gaat dan hopelijk gepaard met de wens om de vrijheid van de ander, mens of dier, te helpen vergroten. Dat is liefde, dat is verbinding, dat is vrijheid, dat is “live life to the max”.

Het voorgaande zijn mijn persoonlijke waarden.

Tenslotte enkele algemene tips die kunnen helpen om een vervuld en betekenisvol leven te leiden. 

1. Leer jezelf kennen. Probeer te begrijpen wat je motiveert, wat je belangrijk vindt en wat je doelen en ambities zijn. Dit kan helpen om richting en betekenis aan je leven te geven en om te voorkomen dat je afgeleid raakt door andere dingen. 
2. Omarm verandering. Verandering is onvermijdelijk in het leven, dus probeer er het beste van te maken. Bekijk verandering als een kans om te groeien en te leren, in plaats van als een bedreiging voor je comfortzone. 
3. Focus op relaties. Menselijke verbindingen en relaties zijn belangrijk voor een vervuld leven. Investeer tijd en energie in het onderhouden van goede relaties met vrienden, familie en geliefden. 
4. Leef in het moment. Probeer te genieten van de kleine dingen in het leven en wees aanwezig in het moment. Dit kan helpen om meer waardering en dankbaarheid te voelen en om het leven meer te waarderen. 
5. Volg je passie. Vind iets waar je gepassioneerd over bent en ga er helemaal voor. Dit kan helpen om voldoening en betekenis te vinden in je leven en om je talenten en vaardigheden te benutten. 
6. Wees zorgzaam en behulpzaam. Doe iets goeds voor anderen. Dit kan helpen om een gevoel van doel en betekenis te krijgen en om bij te dragen aan een betere wereld. 
7. Blijf leren. Blijf leren en groeien, zowel persoonlijk als professioneel. Dit kan helpen om nieuwe uitdagingen aan te gaan en om te blijven groeien en ontwikkelen. 
8. Stop op tijd. Het is belangrijk om te streven naar zelfverbetering en persoonlijke groei, maar dit mag niet ten koste gaan van je welzijn en geluk. Een obsessie met persoonlijke ontwikkeling kan leiden tot gevoelens van stress, angst en zelftwijfel. Het is belangrijk om een evenwicht te vinden tussen zelfverbetering en acceptatie van wie je bent op dit moment.

Een gezondere werking van het ego

Wanneer het ego zich ontwikkelt

Als peuters voor het eerst zeggen "ikke, ikke, ikke", vinden we dat vaak schattig. Het betekent dat ze zichzelf beginnen te ontdekken en onafhankelijker worden. Maar het kan ook betekenen dat ze zich afvragen of anderen wel van hen houden. Toch leren kinderen met de tijd hoe ze vrienden kunnen maken en voor zichzelf kunnen opkomen.

Ons "ik" bestaat vooral in de woorden die we gebruiken. Je kunt het niet zien in bijvoorbeeld hersenscans. Dit maakt het lastig om kinderen te leren hoe ze goed met zichzelf kunnen omgaan. Ze moeten leren om rekening te houden met zichzelf en anderen. Respect betekent dat je tegelijkertijd betrokken bent en een beetje afstand houdt.

Het gedrag van twee mensen met een sterk ego lijkt op twee magneten. Als ze verschillend zijn, trekken ze elkaar aan. Als ze hetzelfde zijn, duwen ze elkaar weg. Dit kost veel energie en kan veel emoties oproepen. Het is het beste als je beide kanten van jezelf kunt gebruiken: verbinding maken wanneer nodig en loslaten wanneer nodig.

Een ego zorgt ervoor dat we in beweging blijven. Dit kan goed zijn, zoals wanneer we ergens helemaal in opgaan. Maar het kan ook slecht zijn, zoals wanneer we bang zijn en willen wegrennen.

Ouders helpen kinderen om zichzelf te ontwikkelen door ze aan te moedigen om te concurreren en zich te meten met anderen. Maar soms kan dit ervoor zorgen dat we denken dat gelijkheid niet belangrijk is. Dit kan leiden tot een samenleving waarin mensen zich verloren voelen. Als we niet verbonden zijn met onszelf, kunnen we jaloers worden op anderen.

Ego en persoonlijkheid

Het ego heeft verschillende effecten op onze persoonlijkheid. Het zorgt ervoor dat we voor onszelf opkomen, maar het kan ook problemen veroorzaken in relaties. Een goede verbinding is alleen mogelijk als we elkaar als gelijken behandelen.

Om dit te begrijpen, moeten we ons bewust zijn van hoe we naar dingen kijken. We zijn niet alleen spelers in het leven, maar ook publiek en regisseur. Hierdoor kunnen we verschillende perspectieven bekijken en het beste uit onszelf halen.

Ego en eenheid

Op een spiritueel niveau betekent dit dat we open moeten staan voor verbinding met alle levende wezens. We moeten liefde laten stromen tussen mensen zonder egoïstische motieven. Een echte verbinding zorgt ervoor dat we ons vrij voelen en anderen ook vrij laten.

Paul Smit kan in deze video goed verwoorden en verbeelden hoe het ego het gevoel van afgescheiden zijn oproept.

Wat is zelfrealisatie of verlichting?

Zelfrealisatie of verlichting is een spiritueel begrip dat wordt gebruikt om een staat van bewustzijn te beschrijven waarin een persoon zich bewust wordt van zijn of haar ware aard en essentie. Het wordt vaak geassocieerd met oosterse religies en filosofieën, zoals het hindoeïsme en boeddhisme, maar komt ook voor in andere spirituele tradities.
In het algemeen wordt zelfrealisatie beschouwd als het bereiken van een staat van bewustzijn waarin iemand zich realiseert dat hij of zij meer is dan alleen zijn of haar fysieke lichaam, emoties en gedachten. Het gaat om het loslaten van het ego, het identificeren van het ware zelf en het realiseren van eenheid met het universum en alles wat daarin aanwezig is.
Verlichting kan worden beschreven als een ervaring van diepe vrede, vreugde en vrijheid die voortkomt uit het loslaten van het verlangen naar materiële zaken en het erkennen van het goddelijke in zichzelf en in alle anderen. Het is een staat van zijn waarin men zich bewust wordt van de onderlinge verbondenheid van alle dingen en zich in harmonie voelt met de wereld om zich heen.
Er zijn verschillende manieren waarop mensen de staat van zelfrealisatie of verlichting bereiken, zoals meditatie, yoga, gebed, contemplatie en andere spirituele praktijken. Het is een persoonlijke reis die voor iedereen anders kan zijn, maar het kan leiden tot een diep gevoel van innerlijke vrede, betekenis en doel in het leven.

Vooraf

Er bestaat niet zoiets
als 'een verlicht iemand',
dat is een contradictio in terminis.
Verlichting is de erkenning
dat je de grote open ruimte bent
waarin alles komt en gaat.
Verlichting is bewustzijn zijn.
Niemand kan bewustzijn claimen,
en niemand kan zich de grote
open ruimte toe eigenen.
Verlichting bestaat,
verlichting is een feit,
maar het idee van
'de verlichte persoon'
is fictie, is een illusie.

Facebook Di©k Sinnige

Verlichting is geen geloof, inzicht of filosofie. Ze kan niet geleerd, onderricht of geschonken worden. Zelfrealisatie of verlichting is nooit helemaal in woorden te vangen. Daarom wordt hier de apofatische manier toegepast: omschrijven wat het niet is (via de negatie, bijvoorbeeld "niet" en "geen") om zo dichterbij het ongrijpbare te komen. De uitleg in dit artikel is gemakkelijker te volgen wanneer je kunt omgaan met paradoxen, kunt omdenken, het positieve ziet in de negatie en en-en-denkt: twee ogenschijnlijk tegenstrijdige beweringen zijn beide waar. Bijvoorbeeld omdat deze op een abstracter niveau "verbonden" zijn, zoals een synthese een these en antithese verbindt.

We beginnen met een aantal uitgangspunten.

Zelfrealisatie

• Het is het besef dat er geen persoonlijk zelf is te ervaren. Je kunt alleen jezelf zijn en je afgescheiden voelen. 
• Het bewustzijn waarin jij verschijnt is altijd verlicht. Het is een innerlijk weten.
• Een verlicht persoon wordt gekenmerkt door kenmerkloze volkomenheid en is dus niet als zodanig te herkennen (diamantsoetra).
  
• Terwijl er geen eigen zelf is, is er zowel wel als geen afgescheidenheid te ervaren. Er is non-dualiteit (niet twee zijn). 
• Wanneer je stopt met zoeken naar jezelf in de wetenschap dat er geen afgescheiden zelf kan worden gevonden, kan de onmiddellijke ervaring ontstaan dat je verbonden bent met alles en iedereen. 
• Je hoeft jezelf niet te bewijzen, je mag er zijn, net zoals alle andere levende wezens. Je deed het als baby al vanzelf en je bent het waarschijnlijk (langzaam) kwijt geraakt toen jouw ego zich aandiende en ontwikkelde en hoe ouders daarop reageerden.

Niet-zelf ervaren?

De ervaring van het niet-zelf wordt vaak gezien als een hoogtepunt in het spirituele pad, waarbij het individuele zelf volledig wordt overstegen en er een diepgaand bewustzijn van eenheid en non-dualiteit ontstaat. In deze staat van zijn, wordt het gevoel van een afzonderlijk zelf, een ego, volledig opgelost en blijft er alleen nog maar een bewustzijn van zijn over.
Het bereiken van de ervaring van het niet-zelf kan verschillende positieve effecten hebben op iemands leven. Het kan bijvoorbeeld leiden tot een gevoel van rust, vrede en innerlijke stilte. Mensen die deze ervaring hebben gehad, beschrijven vaak dat ze minder gehecht zijn aan materiële zaken en minder last hebben van emoties zoals angst, woede en jaloezie.
Daarnaast kan het ervaren van het niet-zelf ook leiden tot een dieper begrip van de aard van de werkelijkheid en een groter gevoel van verbondenheid met anderen en de wereld om ons heen. Het kan iemand helpen zich meer bewust te worden van de onderlinge afhankelijkheid en interconnectiviteit van alle dingen.
Het bereiken van de ervaring van het niet-zelf is echter geen doel op zich, maar eerder een bijproduct van het streven naar spirituele groei en ontwikkeling. Het is belangrijk op te merken dat deze ervaring niet gemakkelijk te bereiken is en dat het een langdurig proces van spirituele oefening en discipline vereist. Het is dus vooral een uitnodiging om het pad van spirituele groei te bewandelen en te streven naar een dieper begrip van de aard van ons bestaan

Taal en werkelijkheid

Dat ergens een woord voor bestaat wil nog niet zeggen dat het ook fysiek bestaat. Twee voorbeelden zijn ego en pijnlichaam.
Het ego kan worden gevoed door een pijnlichaam (Eckhart Tolle). Het gaat dan tussen jou en de ander staan, maar deze twee entiteiten (ego en pijnlichaam) bestaan alleen in de taal (net als ik, jij, hij). Daarmee wordt het praten en denken erover overigens niet minder bruikbaar. Het ego heeft als functie om voor jou op te komen, maar levert ook een afgescheiden gevoel op. Wat tot afgescheidenheid (schijnbare dualiteit) leidt is het vasthouden aan een eigen identiteit. Het levert meer verlichting op om je te realiseren dat het voldoende is om vast te stellen dat ”je bent”. Alles wat je er achter "plakt of denkt" is een schijnidentiteit. Het is werkzaam in de taal en de maatschappij, maar is het is beter niet te verwarren met de realiteit. "Jij bent schilder", omdat je ervoor geleerd hebt of omdat je het doet, maar over wie of wat je bent, zegt het niets.

In de verbinding die je kunt voelen met anderen stroomt liefde, maar je kunt liefde niet bezitten, genereren, grijpen of vasthouden. Sommige mensen zeggen “alles is liefde”, ook dat is slechts wat geldt in de taal, net als “alles is ijdelheid" of “alles is een illusie”. Liefde en vrijheid zijn alles in de zin dat zij begin, middel en doel zijn voor alle levende wezens. Ze zijn de bron én de bestemming van alles zonder een letterlijk begin en zonder een letterlijk einde te zijn. Het geeft leven zin zonder inhoud op te leggen. We (alle levende wezens) zijn hierin evenwaardig, althans het zou mooi zijn wanneer we het zo zouden opvatten. Het is echt bevrijdend voor jezelf en de ander wanneer je het zo opvat.

In ons hoofd geven we betekenis aan wat er via onze zintuigen binnenkomt, maar die betekenis hoef je niet als objectieve waarheid aan te nemen. Je kunt de illusie dat je gedachten en gevoelens waar zijn gewoon weer loslaten. Het kan bevrijdend werken door je te realiseren dat het bij een ander ook zo werkt.
Na een zelfrealisatie heb je de paradoxale ervaring dat alles is veranderd en niets hetzelfde is gebleven en omgekeerd dat alles hetzelfde is gebleven en niets is veranderd.

Verlichting

Een staat van verlichting kan en moet niet worden opgewekt door het te willen of te proberen, want alles wat je dan ervaart is het juist niet.

Het pad naar verlichting is niet 'erbij, erbij, erbij', maar 'weg, weg, weg' tot alles leeg is en vol, volledig compleet enkel DAT. Het begin is niet te zien hoe HET is, maar te zien hoe het niet is (Hans Laurentius).

Wu wei, doen door niet te doen, is de wijsheid die we kunnen toepassen terwijl we gericht zijn op doen. Wie ethisch wil handelen en de mens ziet als een deel van een niet handelende god, kan een evenwicht maken tussen doen en laten. Het goddelijke oordeelt niet en kan niet worden gemanipuleerd. Daarom is de hoogste vorm van ontwikkeling, gelijkstaand met verlichting, de staat van non-duaal bewustzijn waarin je niet meer de neiging hebt om te oordelen.

Wie verlichting wil ervaren kan hierop mediteren door open te staan voor wat er opkomt tussen gedachten en gevoelens door. Je kunt je erop voorbereiden.
Meer kan en hoef je niet doen. Hier is de methodeloosheid van de zen-paradox behulpzaam, zegt Bhagwan (Osho). Men kan niet doen en toch moet men niets laten.

Wat is verlichting (niet)?

Een Godservaring of een piekervaring wordt vaak gekenmerkt door een gevoel van betekenis en transcendentie en diepe verbondenheid met iets ruimers dan henzelf. Dit kan een "hogere" macht, het universum, anderen of zelfs het eigen innerlijke zelf zijn, maar ook een zijnservaring van en met een plant.
Mensen ervaren een verhoogd bewustzijn en een gevoel van verruimd perspectief.  De ervaringen van diepe betekenis heeft de potentie om diepe vreugde, geluk en vervulling achter te laten en kan leiden tot een hernieuwd begrip van zichzelf en het leven. Normale zorgen en gedachten worden tijdelijk losgelaten en eenheid wordt gevoeld, waarbij de scheiding tussen het individu en de omringende wereld lijkt te vervagen.

Je kunt gevoelens ervaren die bijna identiek zijn aan het gevoel van verlichting. Dan kun je denken aan kicks, bliss, flow, flashes, drugs geïndiceerd, high, opgewekt via hersenstimulatie, verliefdheid.
Het verschil is dat verlichting niet verslavend werkt, maar bevrijdend.

Tegelijkertijd kunnen topervaringen en ervaringen van ego-dissolutie ons bewust maken van de noodzaak om een gepaste afstand te bewaren ten opzichte van anderen en de wereld om ons heen. Deze afstand kan ons helpen om grenzen te stellen, zelfzorg te praktiseren, en onze eigen authenticiteit en integriteit te behouden in relaties en interacties. Het begrip evenwaardigheid krijgt inhoud. Waarmee, waarin en wanneer ben je verbonden? In het antwoord blijft vrijheid van belang zodat wijzelf en anderen kunnen blijven ontwikkelen.

Tot zover

Je kunt doorlezen op de aspecten van zelfrealisatie via de labels onderaan dit blog voor nadere uitleg. Hierna nog wat voorbeelden van wat anderen erover zeggen.

Jan van Rossum: "Verlichting kan nooit het resultaat van denken zijn, omdat het vooraf- en voorbijgaat aan het denken. Alleen als het denken afziet van streven naar verlichting, kun je weer samenvloeien met de ononderbroken stroom van het leven waar je nooit ofte nimmer van gescheiden bent geweest".

Enkele van de misverstanden over verlichting zijn (Inzicht 8 Frans Langenkamp) de volgende.

• Verlichting is heel moeilijk te bereiken.
• Verlichting is een onbeschrijflijke toestand.
• In de toestand van verlichting is het ego verdwenen.
• In verlichting heeft men geen verlangens meer.
• In de toestand van verlichting leeft men helemaal in het hier en nu.
• Je kunt helemaal niets doen om verlichting te bereiken.
• Het bereiken van verlichting vergt grote discipline.
• Om verlicht te worden moeten men zijn seksualiteit opgeven - celibatair leven.
• Verlichting ontstaat door het vernietigen van het ego.
• In verlichting zie je in dat het ego een illusie is.

Deze opsomming van misverstanden is een voorbeeld van apofatisch benaderen. Het apofatische (ook wel via negativa genoemd) is een filosofische en theologische methode die zich richt op het beschrijven van de ultieme realiteit door middel van het ontkennen of uitsluiten van alles wat deze niet is, in plaats van het bevestigen van wat het wel is. Het gaat dus niet om een positieve beschrijving, maar om een negatieve benadering door middel van ontkenning.
Neti neti is een filosofisch concept uit de Vedanta-school van het hindoeïsme, dat vaak wordt vertaald als "niet dit, niet dat". Het verwijst naar de praktijk van negatie of ontkenning, waarbij men alle beperkende concepten of eigenschappen van het zelf ontkent om tot het besef te komen van wat het zelf werkelijk is. Dit wordt beschouwd als een weg naar zelfrealisatie of spirituele verlichting.

Het realiseren dat je niet boven of onder iets of iemand anders staat lost heel veel onzekerheden op en geeft zicht op totale verbinding met alles en iedereen.

Aanwezig zijn in het nu

Leonard Jacobson schrijft in zijn boeken over aanwezig zijn in het nu en verlichting. Een citaat uit het hoofdstuk Een ontwaakt leven (blz 188).
Iemand die verlicht of ontwaakt is, leeft voornamelijk in het moment van Nu. Het Nu wordt altijd herkend als de werkelijkheid van het leven, zelfs als men binnengaat in het denken en het functioneert in de wereld van de tijd.
Een verlichte persoon leeft in een staat van liefde en acceptatie. De illusie van afgescheidenheid is opgelost. Hij of zij leeft met een sterk gevoel van Eenheid van alle dingen.
Een verlicht persoon leeft zonder te oordelen, zonder angst en verlangen. Er is een voortdurend besef van de niet aan de persoon gebonden en eeuwige dimensie van het bestaan.
Hij of zij heeft mededogen en handelt altijd integer. Het is onmogelijk om oneerlijk te zijn. Iemand die werkelijk verlicht is ziet alle anderen als gelijken. Dat breidt zich uit naar de dieren en de wereld van de natuur. Het is onmogelijk voor een verlicht persoon om anderen met opzet te benadelen.

Reis naar het nu; een heldere begeleiding op het pad naar geestelijk ontwaken (bol.com).

In dit boek beschrijft Jacobson een twee-stappen-dans naar ontwaken en heelheid. De eerste stap is aanwezig zijn en de tweede stap het bewust worden van dat wat je uit die aanwezigheid haalt en houdt. Die tweede stap, over de trucjes van het ego en het brein die je laten leven in de wereld van illusie, lijkt op het advies van Hans Laurentius om rigoureus zelfonderzoek te doen.

Zie ook alle boeken van Hans Laurentius
of het boek van Vera Helleman. Moeiteloos jezelf zijn. ontwaken in een nieuw bewustzijnsperspectief (bol.com).

De verwijdering tussen God en mensen onderling

Al duizenden jaren vertellen mensen over een breuk in de relatie tussen mens en God. In de oudst bekende verhalen was er sprake van vele onsterfelijke goden, die eigenschappen hadden die op mensen leken. Goden als spiegels van het menselijke karakter. Er was behoefte om te verklaren waarom God niet rechtstreeks was te benaderen of om het bestaan van maar één God te bewijzen.

In een onlangs ontcijferde tekst, 800 jaar ouder dan de eerste Bijbelteksten, zou de god Adam bestraft zijn voor zijn bemoeienis met de strijd tussen de scheppergod El en zijn rivaal Horon. Horon, in de vorm van een slang, beet Adam en hij veranderde in een sterfelijk mens. Om het verlies van zijn onsterfelijkheid te compenseren schiep (een zonne)god de vrouw (zodat ze door hun kinderen toch voort konden leven).

Net als bij de machtsstrijd in de godenwereld lijkt het er op dat er van oudsher competitie is tussen culturen in het presenteren van een monotheïstische Godsbeeld. In de Joodse en islamitische religie heeft God (Allah) als het ware gewonnen en hebben de andere bovenaardse wezens een bijrol gekregen als engelen. Het zijn de engelen die menselijke trekjes vertonen en soms ongehoorzaam zijn. Zo zou de duivel (Lucifer of Satan genoemd) een gevallen engel zijn. In de Bijbel schiep God man en vrouw en laat hen leven in het Paradijs op slechts een voorwaarde, namelijk dat zij niet aten van de vruchten van de boom van het kennis van goed en kwaad. Die kennis leidt tot veroordelen en afstand tot de ander. Kennis van goed en kwaad was voorbehouden aan de goden. Met het eten van deze vruchten zouden de mensen goden worden.
Het was de duivel in de vorm van een slang die Eva verleidde om toch van de vrucht te eten en Adam te bewegen om dat ook te doen. Het leidde tot de verwijdering van God en de mens en verdrijving uit het paradijs. Sindsdien lag de erfzonde als een vloek over hun nageslacht en bidden gelovigen in het onze vader om "vergeving van onze schuld".

Het christendom slaagde erin om zich te nestelen in de top drie van monotheïsmen door 2 millennia te verhalen over de geboorte van Jezus als zoon van God, die de banvloek van de zondeval weer verbrak. Het is al die tijd weer mogelijk om terug te keren tot God, maar wanneer en in welke vorm? Dat wordt bepaald met de wederkomst van Christus op de dag van het laatste Oordeel. Zelf was Jezus naar verluid in staat om uit de dood op te staan en na het tonen van het bewijs en het geven van instructies aan zijn discipelen weer naar de Hemel te varen. Gelovigen worden begraven in afwachting van de wederopstanding en uitroeiing van het Kwaad. Er zullen weinig mensen zijn die zich laten begraven omdat zij letterlijk verwachten op de jongste dag weer op te staan. Geen wonder dat crematie steeds populairder is geworden. Het is not done om geestelijken over de logica van wederopstanding en andere verhalen uit de Bijbel door te zagen. Wat een gelovige echt gelooft is dan ook vaak onduidelijk: "er is iets of meer tussen hemel en aarde".

Het zijn in de afgelopen eeuwen de kerkelijke instituties geweest die getracht hebben de menselijke behoeften aan een beter leven te kanaliseren en zo macht te verwerven. Priesters gaven aan hoe je leven moest (met een beloning na de dood) en hoopten zo de mensheid te verheffen boven de onschuldige, maar onbewust levende dieren.
Nu we leven in een samenleving van welvaart is voor velen de wens tot het toetreden van het hiernamaals verdwenen. Het leven voor de dood is inmiddels aardig paradijselijk geworden. We willen niet langer verteld worden hoe te leven of verlost worden. Dat maken we zelf wel uit.

Gebleven is de drang tot competitie, de machtsstrijd en de neiging om te veroordelen. Monotheïstische culturen claimen dat zij een persoonlijke relatie met God hebben die zich exclusief zal inzetten voor hun eigen zaak. En dat leidt tot kinnesinne en bloedige godsdienstoorlogen. Nietzsche verklaarde dat God dood was, mogelijk om een bijdrage te leveren tot het staken van de gevechten op leven en dood.

Mensen vinden het nog steeds moeilijk om anderen als gelijke te accepteren. In sport en spel leven we die kinderlijke behoefte uit om meer en beter te zijn dan een ander. We willen blijven groeien en ontwikkelen, niet in de laatste plaats om ook op de oude dag autonoom en comfortabel te kunnen leven.
Mensen willen veiligheid en erkenning. We willen als goed beoordeeld worden. Als eerste van onze ouders, dan van onze leraren, later van onze partner of werkgever en het zou mooi zijn wanneer we het ook van God zouden krijgen.

In het leven zijn er een aantal angstige momenten dat we verwijderd raken van de ander. Het begint bij de geboorte met het doorknippen van de navelstreng, vervolgens maken we de eerste breuk in het ontdekken van ons ego en we oefenen in het zelfstandig verbinding maken en loslaten in onze puberteit. De laatste breuk met anderen is bij onze dood. Gelovigen hopen dan genoeg krediet te hebben verzameld om opgenomen in een probleemloos leven in een hiernamaals.
Op deze wijze hopen mensen te ontsnappen aan de zinloosheid van het leven. "Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren". Velen zien hierin het recht op een vrij leven en weinigen zien een plicht om een evenwaardig leven te leiden en hierin wederkerigheid te eisen van anderen.

Het disciplineren van jezelf uit religieuze motieven, het je houden aan de tien geboden of gewoon uit fatsoen kost sommigen veel moeite. Het valt dan niet gemakkelijk te kijken naar anderen die het niet zo nauw nemen met de regels of die een geloof beschimpen. Trots en eerwraak leiden tot agressie die in tegenspraak is met de religieuze beginselen die oproepen tot naastenliefde, compassie, mededogen en barmhartigheid.

We hebben moeite met vertrouwen en ruimte te geven aan anderen. Het boeddhisme waarin stilte, ruimte en leegte belangrijke elementen zijn, vinden veel westerse mensen aantrekkelijk maar ook lastig. We willen die elementen wel voor onszelf, maar wanneer we het overlaten aan anderen zou er dan genoeg voor onszelf overblijven? Wij zijn gericht op "doen" en onderschatten de waarde van "laten".
Het boeddhisme slaat met haar non-dualiteit een brug over de kloof die we ervaren naar anderen. Er is eenheid in niet twee-zijn.

Zie ook Neale Donald Walsch over de misvatting dat een almachtige God behoefte zou hebben om mensen te straffen.

Seks op de school van het leven

Van een boekbespreking uit de Volkskrant door Peter Giesen op 6 oktober:
De Botton is een filosoof die zegt dat hij mensen gelukkiger wil maken. Meer denken over seks verschijnt in een reeks korte boeken van zijn School of Life, een instituut dat filosofie en therapie combineert. Misschien zouden we beter af zijn zonder een onruststoker als seks. Maar we kunnen niet zonder, omdat hij een overwinning op onze eenzaamheid markeert, aldus De Botton. Seks bevrijdt ons uit de koude, anonieme wereld waarin we na onze kindertijd terechtkomen. Als kleuters worden we gekoesterd door onze ouders en door leraren die onze sufste tekeningen de hemel in prijzen. Maar op een kwade dag komen we erachter dat de wereld wreed oordeelt en prestaties eist. Door seks kunnen we even aan deze eenzaamheid ontsnappen. Als een ander ons toelaat, worden we eindelijk weer geaccepteerd zoals we zijn, met al onze tekortkomingen en gebreken.
Tot zover de Volkskrant.

En zo is het maar net. Zou seks niet bestaan dan is het maar de vraag of we ons ooit letterlijk met elkaar zouden verbinden en zouden we uitsterven. De fysieke verbinding maakt dus een einde aan de isolatie en de eenzaamheid die daarvan het gevolg is.
Seks is een beetje ongemakkelijk en raar, want we willen wel graag opgaan in de ervaring maar onszelf niet voortijdig presenteren aan de ander als buiten zinnen. We zijn immers meer dan de som van onze geslachtsdelen. De ander mag wel "buiten zinnig" naar ons verlangen, maar ook niet te vroeg, want dat is niet aantrekkelijk en ook niet alsmaar.
Binnen een vaste relatie wordt het enerzijds gemakkelijker, anderzijds moeilijker. Als je gelukkig wilt worden en blijven, zoals het motto van Alain de Botton is, moet je niet zulke onrealistische verwachtingen koesteren. Je kunt niet voortdurend fantastische seks hebben. Het is onrealistisch om eeuwige trouw van je partner te verlangen.
We willen wel tijdelijk versmelten maar ook op den duur vrij blijven. Dat is een balans, waarbij je vrijheid inlevert en hopelijk meer verkrijgt. Als de kwaliteit van de verbinding goed blijft, blijf je waarschijnlijk ook gelukkig.

Schrijver en psychoanalyticus Paul Verhaeghe sprak naar aanleiding van de gevolgen van de coronacrisis over de behoefte aan intimiteit:
“Over het algemeen geldt dat er twee fundamentele gerichtheden in ons zitten: zo dicht mogelijk bij de ander willen zijn, versmelten met hem of haar, één willen worden (en ja, vrijen is daarvoor perfect), versus alleen en autonoom willen zijn, je eigen ding willen doen, los van de ander. De twee tendensen wisselen elkaar af, doorheen ons leven, maar ook zelfs doorheen de dag (je wil ’s morgens niet met mij aan tafel zitten). Opvallend: wanneer we door externe omstandigheden in één van beide richtingen gedwongen worden, dan verlangen we naar het andere. En dat is nu uitdrukkelijk het geval".

Ik ben goed genoeg om van te houden

 Wees niet bang

Brené Brown is zowel onderzoeker van zichzelf als van menselijke verbindingen, ons vermogen tot inleving, ergens thuis willen horen, liefde geven en ontvangen. Zij durfde zich na lange aarzeling kwetsbaar op te stellen en ook als onderzoekster te kijken waar je nu bang voor bent wanneer je je schaamt. Haar ervaring is dat je bang bent dat anderen zich niet met jou willen verbinden wanneer je je kwetsbaar en niet perfect voelt.
Je bent het altijd waard om lief te hebben, ook al denk je van niet.

In deze lezing op Ted.com vertelt ze over haar strijd met kwetsbaarheid en roept op om kinderen te leren om niet perfect te hoeven zijn.
Brené Brown beschrijft in De moed van imperfectie hoe moed, compassie en verbondenheid een belangrijke plek in je leven kunnen krijgen. Ze moedigt de lezer aan om perfectionisme te laten varen, stress als leefstijl los te laten, te vertrouwen op intuïtie en creativiteit de ruimte te geven. Dit boek gaat over de levenslange reis van ‘wat zullen anderen wel niet denken?’ naar ‘ik ben goed genoeg’.

Het is niet aan onze cultuur om te bepalen of wat zinvol is: een baan buitenshuis, kinderen grootbrengen, een baan als advocaat of leerkracht, of kunstwerken maken. Niet alleen onze talenten zijn uniek, maar ook wat ons leven zin geeft.

Houd vast aan loslaten

Op basis van haar jarenlange studie kwam ze tot tien stellingen over een ‘bezield leven’: leven vanuit het gevoel dat je de moeite waard bent.

1. Kies voor authenticiteit: laat je angst voor wat anderen vinden los.
2. Heb meer compassie met jezelf: laat je perfectionisme los.
3. Ontwikkel meer veerkracht: laat zelfverdoving en machteloosheid los.
4. Cultiveer dankbaarheid en geluk: laat je gevoel van schaarste en je angst voor het duister los.
5. Vertrouw op je intuïtie en durf te geloven: laat je behoefte aan zekerheid los.
6. Geef je creativiteit de ruimte: laat de neiging jezelf met anderen te vergelijken los.
7. Neem de tijd om te spelen en te rusten: laat uitputting als statussymbool en productiviteit als maatstaf voor eigenwaarde los.
8. Breng kalmte en stilte in je leven: laat stress als leefstijl los.
9. Streef naar zinvol werk: laat je onzekerheid en je opvattingen over wat je ‘zou moeten’ los.
10. Lach, zing en dans: laat het idee dat je altijd beheerst moet zijn en ‘normaal’ moet doen los.

Loslaten geeft ruimte. Via acceptatie en toelaten kun je de vrijgekomen ruimte vullen vanuit jouw kracht.

Van slome vormen naar snelle beeldcultuur

We zijn in staat tot het trekken van veel parallellen. Sommige vormen lijken krachtig, maar zijn weinig doortimmerd. Discutabele spirituele "visionairs" bijvoorbeeld proberen hun theorie een natuurwetenschappelijke tintje en daarmee status te geven. Veel naïeve volgers horen in de kromtaal een klok luiden en zijn onverschillig waar de klepel hangt. Zo worden God, liefde en bewustzijn soms in één adem genoemd met onuitputtelijke energie, dichtheid en trillingen.
Rationeel en logisch denken wordt genegeerd; gevoel en intuïtie daar gaat het om.
God is almachtig en liefdevol, dus is liefde alles, dat soort logica of zelfs dooddoeners.
Er zijn inderdaad veel mensen die blijven malen in hun hoofd met improductieve en depressief makende gedachten en de gevolgen van veel mentale stress is zichtbaar in het lichaam. Maar dat maakt een nuchter en gezond verstand nog niet overbodig. Verlicht worden is mooi, maar de aardappels moeten wel worden geschild.

Wie God gelijkstelt aan liefde, heeft veel uit te leggen, want hoe kan almacht en liefde samengaan? Het ligt dus complexer of nog liever: genuanceerder. Mogelijke antwoorden worden gegeven in een Theodicee, bijvoorbeeld dat God slechts activator was of omdat de mens pas iets heeft aan zijn vrije wil als hij er ook iets mee te kiezen heeft.

Vaak wordt een vergelijking gemaakt tussen liefde en stromende energie.
Energie is neutraal, kent een potentiaal en stroomt van hoog naar laag. Energie is vooral geassocieerd met kwantiteit. Het is het systeem waarbinnen energie kan worden ingezet dat op kwaliteit wordt beoordeeld, bijvoorbeeld een elektrische auto met een grote actieradius en als kwaliteiten stil, schoon en mobiel.
Liefde kent een positieve intentie en heeft een potentie om energie vrij te maken en om gelijkwaardiger te maken. Liefde is allereerst geassocieerd met kwaliteit, van laag in de vorm van verliefdheid naar hoog bij “ware liefde”. Het heeft in al haar vormen van doen en laten een ongrijpbare aard, die weer wel ervaren kan worden.

Liefde en energie kunnen dus wel aan elkaar worden gerelateerd, maar indirect. Directe koppelingen als "liefde is de meest dichte energie" of "alles is liefde" leveren weinig inzicht op over het wezen van liefde.

De tendens, dat we steeds minder aan logica en één waarheid hechten, is reeds lang geleden ingezet. We gaan communicatie steeds meer alleen gebruiken met het oog op haar effect. Het laten varen van de aanspraak op waarheid en het verschuiven naar het nut ervan heeft voordelen, maar natuurlijk ook nadelen. Zo maakt het fenomeen dat veel zaken gebaseerd zijn op vertrouwen het nu voor velen veel belangrijker of het imago positief en krachtig is dan de vraag of dit vertrouwen of imago realistisch is en ergens op is gestoeld. Wanneer deze relatie teveel wordt losgelaten, zoals de laatste decennia in de religie, wetenschap of de economie uit machtswellust, luiheid, onverschilligheid of hebzucht is gebeurd, dan raakt vrijwel alle vertrouwen zoek.

De technieken om beeld(en) realistisch te maken zijn door het inzetten van computers zo krachtig geworden en worden zo veelvuldig over ons uitgestort dat we soms niet meer weten of we iets hebben gezien in de media of dat we het zelf hebben meegemaakt. Tijd en moeite om het te checken nemen we niet. En misschien is dat ook niet altijd zo erg. Wat wel erg kan zijn is dat we door die twijfel bang of onzeker kunnen worden gemaakt en daarmee afhankelijk. Een twijfel die bijdraagt aan bewustwording is mooi, maar een twijfel die ervoor zorgt dat we ons verliezen in nieuwe schijnzekerheden is gevaarlijk.
Waarheid kan nooit worden gevonden binnen een vorm of binnen een idee van vormloosheid.

“Onder druk wordt alles vloeibaar”
Wanneer je energie toevoegt aan vaste vormen dan worden die meer plastisch. Bijvoorbeeld warmte toegevoegd aan ijs, zorgt dat ijs vloeibaar wordt tot water. De watermoleculen trillen los van het netwerk en kunnen later weer in een andere samenstelling vorm aannemen.
De beeldspraak van stromende energie is ook bruikbaar wanneer we beschrijven wat er gebeurt op het niveau van de samenleving en tussen individuen. Liefde is een potentie die aarzelende mensen de kracht kan geven om verbinding te maken. Wanneer die verbinding is gemaakt kan liefde stromen als ware beide geliefden een energiebron voor elkaar. Die energiestroom kent een aantal lagen, want het draagt op fysiek niveau bij in de vorm van seksuele energie aan de voortplanting. Op individueel niveau draagt het bij aan een stabiele verbinding. En die stabiliteit is gunstig voor het nageslacht en voor de sfeer in de samenleving. Op het niveau van bewustzijn kan liefde leiden tot persoonlijke ontwikkeling.
Op het niveau van de samenleving kan ook de beeldspraak van stromende energie worden toegepast. De individualisering leidt tot steeds lossere relaties en samenwerkingsvormen. Tijdelijk veranderen van orde naar chaos is heel gewoon en leidt hopelijk tot verbindingen van hogere orde. Scholieren en studenten worden minder gestuurd op verwerven van kennis en meer op het ontwikkelen van hun talenten om zichzelf te presenteren en om verbanden te leggen en verbindingen aan te gaan. Ontbrekende kennis wordt wel gegoogled. De verantwoordelijkheid om integer en authentiek te zijn wordt vooral bij het individu gelegd en nauwelijks getoetst.

Door moderne media als Internet en Twitter wordt er steeds sneller en mondialer gecommuniceerd in creatieve vormen. Identiteiten worden aangenomen, gefingeerd en verlaten. Pasfoto’s worden vervangen door avatars, want waarom zou je een relatie leggen tussen uiterlijk en inhoud? En wanneer je jouw boodschap niet binnen 140 tekens kunt overbrengen, ben je niet "to the point" genoeg.
De kwaliteit van een individuele bijdrage wordt vooral zichtbaar door de snelheid waarmee quotes en retweets worden gegenereerd. Wie permanent op de media aangesloten is, kan 24 uur per dag deelnemen aan de actuele discussie. Sluit je je een dag later aan, dan heeft reageren weinig zin meer. Er is alweer een ander trending topic. Je kunt dit fenomeen een energie met hoge trilling en een hoge of lage dichtheid noemen, maar er is weinig goddelijks en liefdevols aan. Het kan bijdragen tot revoluties, bevrijding en een ontwakend bewustzijn, dat weer wel.

Het ego maakt vrij en verbindt

Het ego is nodig

Het ego speelt een belangrijke rol bij het ontwikkelen van ons zelfbewustzijn en zelfbeeld. Het stelt ons in staat om onszelf te definiëren en te onderscheiden van anderen, en het stelt ons in staat om ons gedrag en onze ervaringen te begrijpen en te interpreteren vanuit ons perspectief als individu.

Het ego staat vaak in een negatief licht. Associaties met egoïstisch en egocentrisch spreken voor zich. Maar de mens kan zich niet ontwikkelen zonder een ego. Het hoort bij een onmisbaar stadium in zijn ontwikkeling.

Het ego is volgens Jung het centrum van het bewustzijnsveld. Geen enkele inhoud die in dat veld komt kan de kwaliteit “bewust worden” bereiken tenzij deze inhoud verbonden raakt met het ego. Alle bewuste psychische activiteiten staan onder beheer van het ego.
Het ego ontstaat uit het archetype Zelf, het centrale regulerende archetype van de gehele psyche, het bestuurlijke en ontwikkelingscentrum van zowel het bewuste als van het onbewuste deel. De wording van het ego vindt plaats in de eerste levenshelft tot circa 35 jaar. Het ego verlost zich uit het Zelf en is bij voorspoedig verloop omstreeks die tijd zo goed als volledig uit het Zelf getreden maar blijft er wel mee verbonden. Deze verbinding tussen ego en Zelf wordt aangeduid met de ego-Zelf-as. Het ego is van het archetype Zelf de ‘ambassadeur’ in het bewustzijn.

Egofuncties

Aan het ego worden een viertal specifieke functies toegekend.

1. Het waarnemen, dat het werkelijkheidsgehalte van de objecten kan vaststellen. Waarnemingen vertellen niet wat er gaat gebeuren;
2. Het denken, dat schift en tracht aan te geven wat de aard van het object is. Het denken geeft het object een naam, plaatst het object in categorieën en zoekt naar het samenhangende geheel, de betekenisgevende context, waarin het object zijn plaats en functie heeft. Voor deze functie heeft het ego (subject) enige afstand nodig ten opzichte van het object;
3. Het gevoelen, dat aangeeft wat het object voor de waarnemer betekent, b.v. een bedreiging, een gezochte, een hooggewaardeerde zaak of een (on)nuttig verschijnsel. Het betreft een waarderend oordeel;
4. De intuïtie geeft aan waar het waargenomene vandaan komt en waar dit heen gaat. De intuïtieve inhoud, ingevingen en voorgevoelens, die uit het onbewuste als een flits worden aangereikt, heeft een directe inhoud van een concreet gegeven en reikt een oordeel aan over zekerheid en (on)twijfelbaarheid. De inhoud kan later blijken onjuist te zijn. De kritische zin dient waakzaam te zijn.

Deze analytische beschrijving suggereert een onafhankelijk functioneren van elk der functies. In feite functioneren de vier functies steeds synchroon, gelijktijdig.
Tot zover Jung.

Afscheiding en verbinding

Het koesteren van het ego gaat samen met gevoelens van afgescheiden zijn van anderen. Ben ik of is de ander toereikend? Dit kan angst oproepen voor uitsluiting en eenzaamheid. Het kan ook verleiden om te denken dat je meer bent dan een ander. Het gevaar van hoogmoed (hybris) ligt op de loer en kan agressie van anderen oproepen en de neiging om de egoïst onderuit te vloeren en van zijn voetstuk te stoten.

In het ideale geval is het ego verbonden en vrij. In de ontwikkeling van de persoonlijkheid in de tweede helft van het leven gaat het erom om niet meer te identificeren met het ego en haar vier functies.
Aldus wordt ruimte gelaten voor de ander: letterlijk en figuurlijk. Ruimte laten voor andere opvattingen kan vrijblijvend en dus redelijk gemakkelijk zijn. Maar ruimte voor andere gedragingen is moeilijker omdat dit bedreigend kan overkomen voor het eigenbelang. Dan ontstaat angst die kan leiden tot agressie. Ruimte geven aan de ander betekent hem te laten zijn wat hij is, en dat te aanvaarden, omdat hij een mens is.
Komt de mens uiteindelijk tot inzicht en doorprikt hij het mechanisme van de geconditioneerdheid, dan kan hij eindelijk zijn gedachten en gevoelens zien voor wat ze zijn.
De aandacht geldt op de eerste plaats de eigen geest, het eigen hart. Vooraleer we naar de ander kijken is het belangrijk eerst het eigen instrument van waarneming na te zien, en zo nodig het te reinigen of aan te scherpen. Het middel daartoe is de meditatie: een oefening om alle denkactiviteit tot rust te laten komen en enkel nog open te staan voor wat zich aanbiedt.
De ontwikkelde persoonlijkheid heeft de moed zijn angsten te ervaren, zijn alleen-zijn en zijn kwetsbaarheid. Wie de werkelijkheid volledig (niet vooringenomen) waarneemt krijgt inzicht in de veranderlijkheid en vergankelijkheid van alles wat naam en vorm heeft. Hij heeft inzicht in en is verbonden met een bodemloze bron waaruit vrij mededogen en liefde stroomt. En ervaart daarmee een non-dualiteit of twee(een)heid.

Bovenstaande is vrij weergegeven van stichting bodhisattva.

Vera Helleman over ego en je (niet) afhankelijk maken van de waardering van een ander in deze video.

Het ego kan spiritualiteit bevorderen en in de weg zitten

Frédéric Lenoir schrijft in zijn boek over de geschiedenis van het denken over God. Volgens hem is er een onmiskenbare ontwikkeling richting een steeds persoonlijker beleefd en minder dogmatisch geloof.
Een citaat:
Religie brengt mensen samen door middel van een gemeenschappelijk geloof in een onzichtbare wereld die hun te boven gaat. Daarom gebruikt Régis Debray voor religies de zeer toepasselijke term 'menselijke gemeenschappen'. Daar zou ik tegenover willen stellen dat spiritualiteit, de persoonlijke zoektocht van de geest, aanvankelijk juist ontbindt. Spiritualiteit bevrijdt het individu van alles wat hem bindt en in waanideeën gevangen houdt - onwetendheid, ongegronde meningen, vooroordelen - maar ook van de groep. Dankzij spiritualiteit kan de mens het juk van traditie, van het collectieve afwerpen en tot zichzelf, tot zijn innerlijke waarheid komen. Hoewel spiritualiteit het individu in eerste instantie losmaakt, is het uiteindelijke doel ervan toch dat ze datzelfde individu weer op de juiste manier met anderen verbindt. Anders gezegd: spiritualiteit ontbindt om beter te kunnen verbinden, en bevrijdt het individu om het te leren lief te hebben. Spiritualiteit die ontaardt in onverschilligheid of minachting ten aanzien van anderen is geen echte spiritualiteit maar een neurose waarvoor het spirituele als uitvlucht dient.

Door middel van het gebed (Jezus), de filosofie (Socrates) of meditatie (Boeddha) kon het individu voor zijn heil zorgen zonder de voorgeschreven rituelen van de traditie te doorlopen. Verder richtte hun onderricht het aristocratische karakter van de traditionele samenlevingen te gronde. Er bestond voor hen geen wezenlijk verschil tussen mensen: voor iedereen, rijk of arm, slaaf of vrij burger, lag de verlossing of het zielenheil binnen bereik. Er was geen hiërarchie meer, geen kaste, geen uitverkoren volk. Alle mensen waren gelijk, omdat ze allemaal een onsterfelijke ziel bezaten, die hun instaat stelde een geestelijk leven te leiden dat hun vrijheid schonk.

Houden we eigenlijk wel van elkaar?

Het huwelijk is pas mogelijk als men niets onmogelijks van haar vraagt

De manier waarop jij en je partner ruzie maken, bepaalt voor een belangrijk deel hoe gelukkig je bent in je relatie. Relatietwisten (machtsstrijd) ontstaan vaak door onuitgesproken gevoelens, gedachten en verwachtingen, en achter kritiek zitten vaak verborgen verlangens.



Het boek van Huub Buijssen ontraadselt het hoe en waarom van de dagelijkse ergernissen en irritaties, laat je anders naar relatieconflicten kijken en stelt je in staat te voorkomen dat ruzies uit de hand lopen.
In de Volkskrant van 30-10-10 schrijft Buijssen in Opinie&Debat dat het aantal echtscheidingen alleen kan worden verminderd door te gaan inzien dat het romantische ideaal voor de meeste stervelingen niet haalbaar is en door minder te verwachten van een duurzame relatie. Hij citeert dichter Rilke die ooit zei "het huwelijk is pas mogelijk als men niets onmogelijks van haar vraagt".
Dat kan waar zijn, maar wanneer je al in een relatie zit of zelfs al getrouwd bent, is het accepteren van de donkere kanten van het huwelijk niet genoeg. Soms is stoppen een stap vooruit, maar dan is het ook zaak om een ander soort verbinding aan te gaan.
Wanneer de wil tot verbinden er hier en nu niet duidelijk is, zal het in de toekomst ook geen stabiele relatie worden. De een wil best even de ander geloven dat het kan, maar het vertrouwen mist dat de ander het echt wil. Liefde is er wel, maar stroomt in onbeheersbare vormen en onregelmatige frequentie.
Niemand, die het geduldig probeert, treft een verwijt, maar wanneer je je met jezelf verbindt, komt er vaak verrassend snel iemand langs die zich ook en wel met jou wil verbinden. En dat kan een troost zijn voor iemand die een relatie zoekt en er net een heeft moeten beëindigen.

Antropologe Helen Fisher spreekt nuchter en open over romantische liefde en verklaart haar evolutie, haar biochemische grondslagen en haar sociale belang. Op deze video van haar Ted Talk praat ze over het verliefde brein.

Liefde stroomt

“Make love, not war” was de leus in de zestiger jaren (tegen de oorlog in Vietnam). Zou het zo gemakkelijk gaan: “liefde maken”? Ook het werkwoord “de liefde bedrijven” klinkt als twee acteurs die een toneelstuk spelen.
Is liefde niet meer iets wat stroomt, waar nooit een einde aan komt, maar wat soms niet op gang lijkt te komen? Het is er of is er niet. Je kunt liefde niet afdwingen, wel weggeven, maar niet verspillen.
Net als de wet van behoud van energie en de transformatie van energie kan liefde niet uit het niets worden gegenereerd, maar ook niet opraken en vele vormen aannemen. Je kunt de vorm grijpen en beïnvloeden, maar de liefde zelf is niet te grijpen en het wordt meer als je het deelt. Het begint te stromen.
Maar wie wacht tot het begint te stromen en wie zelf weinig geeft, kan lang wachten. Een liefdevol wezen zijn impliceert verandering en wederkerige afhankelijkheid.
Wij worden alleen liefdevol wanneer wij gelukkig zijn. Liefde is een uitdrukking van geluk.
Voor wie het lastig is om een liefdevolle verbinding met een ander te maken is het beter om eerst aan zichzelf te denken. Zie jezelf als een kom die je vult met geluk en waarvan je de overvloed laat stromen voor wie er maar van wil drinken. Zonder voorbehoud, vrij en blij.
Liefde stokt wanneer je het vergeet te mengen met vrijheid. Zelfs in het woord “vrijheid” zit “vrij(en)”. Een geliefde verleiden met de belofte dat een binding met jou een grotere vrijheid oplevert is de meest effectieve manier om de interesse van de ander te wekken. Liefde koppelen aan vrijheid is wat anders dan “vrije liefde”. Dat begrip kan betekenen “ik kan mij niet binden, maar ik wil wel genieten van jouw liefde en morgen van de liefde van een ander”. Het kan ook betekenen “vrij stromende liefde”. Vrij stromende liefde, die geen moeite kost om op te brengen of te ontvangen, is een goed teken, van de paradox van volwassenheid en kinderlijke onbevangenheid. The best of both worlds.

Het gaat om open staan, met je hart, hoe vaag dat ook klinkt. Misschien is liefde in de praktijk ongrijpbaar, maar is het vooral belangrijk dat het verstand zich er zo weinig mogelijk mee bemoeit. Liefde wil stromen, niet alleen nu, maar hopelijk ook later. Het verstand kan dat proces alleen maar blokkeren.
Liefde is niet hetzelfde als een hevige verliefdheid. Mensen die in een diepe verliefdheid verzonken zijn geraakt zouden, na er eerst goed van te genieten, zichzelf toch de vraag moeten stellen: hoopte ik van mijn geliefde iets te krijgen wat ik nooit heb gehad? En heb ik echt wel een ander nodig om dat te krijgen, kan ik het mijzelf niet geven?
En wie de stroom van liefde naar zichzelf weet te richten en wie het niet probeert vast te houden, wordt voor een ander vanzelf aantrekkelijk om mee te verbinden.

Voor boeken over liefde, klik hier.

Nabijheid en afstand houden

Aanvoelen wanneer te bewegen

Als je dichterbij komt zie je meer details, maar het is lastig om het geheel te overzien. In relaties is nabijheid af en toe prettig, maar te veel en te lang iemand op de huid te zitten werkt verstikkend. Door dan wat meer afstand te houden, geef je de ander de gelegenheid zelf te komen. Dat kost jou minder moeite en de wederzijdse tevredenheid is groter. Het is alleen lastig wanneer je moeite hebt om jouw geduld te bewaren of moeite hebt in te schatten wanneer te doen en wanneer te laten.
Het lastigst om afstand te houden is als de ander je dreigt te ontglippen. Je hebt dan de neiging om nog meer energie en aandacht te geven aan de relatie, maar de kans wordt ook groter dat je de ander in zijn of haar schulp drijft of wegjaagt.

Het cyclische karakter van de natuur of seksualiteit zou je ook moeten (kunnen) toepassen in de relatie: afwisselend verbonden zijn en los te laten. Iemand die deze afwisseling goed weet in te schatten vergroot de kans dat de ander de band wil laten voortduren.

Sommige mensen durven de ander niet dichterbij te laten komen omdat zij bang zijn dat de afwisseling van nabijheid en afstand houden niet vanzelf ontstaat. Dat kan natuurlijk terecht zijn, want de juiste timing is afhankelijk van de vaardigheden van beide partijen.
Sommigen zijn ook bang voor het verlies van identiteit, ze zijn bang in de tijdelijke versmelting zichzelf te verliezen.

Het proces in fasen

Carolien Roodvoets en Sybille Labrijn schrijven in hun boek 'Nu alleen de liefde nog' dat er vijf fasen zijn in een relatie de betrekking hebben op het omgaan met vrijheid oftewel autonomie.

1. De fase van samenvallen. In deze fase hebben partners de neiging om alles samen te doen en op elkaar gericht te zijn. Er is weinig ruimte voor individuele vrijheid en de partner is de belangrijkste persoon in het leven van de ander. 
2. De fase van onderscheid maken. In deze fase gaan partners zich meer bewust worden van hun eigen behoeftes en verlangens. Er ontstaat meer ruimte voor individuele vrijheid en partners ontwikkelen een eigen leven naast de relatie. 
3. De fase van confrontatie. In deze fase komen partners elkaar tegen in hun eigen vrijheid en autonomie. Er ontstaan conflicten en de relatie wordt op de proef gesteld. 
4. De fase van onderhandeling. In deze fase leren partners omgaan met de conflicten die zijn ontstaan in de vorige fase. Ze leren hun eigen behoeftes en verlangens te communiceren en te onderhandelen over wat ze willen en nodig hebben. 
5. De fase van acceptatie. In deze fase hebben partners een evenwicht gevonden tussen hun eigen vrijheid en de verbinding met elkaar. Ze hebben geleerd om elkaar te accepteren en respecteren in elkaars autonomie en zijn in staat om een diepere en meer vervullende relatie te hebben.

Nu alleen de liefde nog (bol.com).
Meer weten over deze onderwerpen? Klik hier.

Verbondenheid valt je toe door los te laten

De samenhang

Dit artikel gaat over de relatie tussen synchroniciteit, bewustzijnsontwikkeling, veranderingsprocessen en het omgaan met jouw en andermans ego.

Een groot ego helpt niet in het aangaan en bestendigen van relaties met vrienden en collega's. Identificatie van het ego met vormen en rollen zorgt voor afstand. Je niet meer identificeren met je ego is via loslaten daarvan een effectieve stap naar verdieping in het verbinden met anderen.
Eckhart Tolle, een schrijver over spiritualiteit en bewustwording, roept op tot Tegenwoordigheid (presence): leven in het hier en nu met een open, alerte aandacht voor de situatie, de ander, wat je ervaart en doet. Meditatie, zelfonderzoek en aanwezigheid zijn manieren om Tegenwoordigheid te vergroten.
Het resulterende, ontwakende bewust worden houdt in "je realiseren dat je niet samenvalt met wat je denkt of voelt". Je gaat jezelf als het ware observeren in het hebben van gedachten en gevoelens of emoties. Je kijkt (in stilte) vanuit je binnenste naar jouw buitenkant die zich manifesteert in ego, gedachten en emoties. Door die observaties te oefenen is het gemakkelijker om je van jouw buitenkant los te maken. Het maakt het ook gemakkelijker om de buitenkant van anderen te zien als manifestaties van jouw en hun ego.

Eckhart Tolle

Tolle schrijft in Een Nieuwe Aarde over stilte.
‘Stilte’ is eigenlijk een ander woord voor ‘ruimte’. Als we ons elke keer dat we er in ons leven mee te maken krijgen bewust worden van stilte, brengt dat ons in contact met de vorm- en tijdloze dimensie in onszelf, dat wat boven het denken en boven het ego staat. Het kan de stilte zijn die in de wereld van de natuur heerst of de stilte in je kamer in de vroege ochtenduren, of de stille pauzes tussen woorden. Stilte heeft geen vorm, en daarom kunnen we ons er niet door denken van bewust worden. Denken is vorm. Je bewust zijn van stilte betekent dat je stil bent. Je bent nooit wezenlijker, dieper jezelf dan wanneer je stil bent. Als je stil bent, ben je wie je was voordat je tijdelijk deze lichamelijke en mentale vorm aannam die we persoon noemen. Je bent ook wie je zult zijn als de vorm oplost. Als je stil bent, ben je wie je meer bent dan vorm, je bestaan in de tijd: bewustzijn - ongeconditioneerd, vormloos, eeuwig.

Wanneer je je op je gemak voelt met onzekerheid, komen er oneindig veel mogelijkheden in je leven, schrijft Tolle. Het betekent dat angst geen dominerende factor meer is bij wat je doet en je niet meer weerhoudt van het ondernemen van actie of het bewerkstelligen van veranderingen. Het leidt tot toegenomen levendigheid, alertheid en creativiteit.
Tolle spreekt over het bewust worden van het geheel. Het geheel bestaat uit het bestaan en Zijn, uit het gemanifesteerde en het ongemanifesteerde, de wereld en God. Dus als je afgestemd raakt op het geheel, word je een bewust onderdeel van de onderlinge verbondenheid van het geheel en het doel daarvan: het in deze wereld brengen van bewustzijn. Als gevolg daarvan komen spontane behulpzame gebeurtenissen, toevallige ontmoetingen, toeval en synchronistische gebeurtenissen vaker voor.
Deze gebeurtenissen, leidend tot verbondenheid, vormen als het ware de beloning van het loslaten van het ego.

Kun je synchroniciteit bevorderen? 

Een belangrijke stap is om je bewustzijn te vergroten en open te staan voor de mogelijkheid van synchroniciteit. Dit kan bijvoorbeeld door middel van meditatie, mindfulness of andere praktijken die je helpen om in het moment te blijven en je gedachten te observeren zonder erin verstrikt te raken. Een andere manier om synchroniciteit te bevorderen, is door je te richten op je intenties en doelen, zonder je te laten beperken door bepaalde uitkomsten of verwachtingen.
Dit kan betekenen dat je jezelf openstelt voor nieuwe mogelijkheden en ervaringen, zonder te proberen ze te controleren of te manipuleren. Het kan helpen om aandacht te besteden aan de symbolen en signalen die zich in je leven voordoen en ze te interpreteren op een manier die zinvol is voor jou.
Dit kan betekenen dat je jezelf toestaat om je intuïtie te volgen en te vertrouwen op je innerlijke wijsheid.
Wanneer we oordelen over anderen, zijn we vaak bezig met onze eigen vooroordelen en overtuigingen, in plaats van open te staan voor nieuwe ervaringen en perspectieven. Dit kan ons beperken in onze mogelijkheid om synchroniciteit te ervaren, omdat we minder ontvankelijk zijn voor nieuwe en onverwachte gebeurtenissen. Bovendien kan oordelen over anderen ons ook afsluiten van mogelijke connecties en relaties die we kunnen hebben. Als we bijvoorbeeld een vooroordeel hebben over iemand op basis van uiterlijk of achtergrond, kunnen we de kans missen om die persoon te leren kennen en nieuwe ervaringen en perspectieven te ontdekken. Het is daarom belangrijk om te proberen open te blijven en ons bewust te zijn van onze oordelen en vooroordelen.
Door ons bewust te zijn van onze eigen gedachten en overtuigingen, kunnen we deze loslaten en ons openstellen voor nieuwe ervaringen en connecties, waardoor we meer kans hebben om zinvolle toevalligheden en synchroniciteit te ervaren.

Platform Synchroniciteit

 In 2002 is het Platform Synchroniciteit opgericht naar aanleiding van het boek 'Synchroniciteit - De innerlijke weg naar leiderschap' van Joseph Jaworski. Jaworski is er eerlijk over dat hij geworsteld heeft met zijn ego en dat de scheiding van zijn eerste vrouw grote gevolgen had voor zijn leven. Een moderne strategisch manager, met de mentale instelling hierboven door Tolle beschreven, zou vooral gericht moeten zijn op het dienen van zijn land, gemeenschap of organisatie. Om deze ideeën te ondersteunen richtte hij een speciaal Leiderschapsforum op (American Leadership Forum).



Jaworski is aanhanger van de Theorie U van Otto Scharmer. Theory U beschrijft een proces om tot fundamentele verandering te komen. De letter U laat daarmee de weg zien waarlangs die verandering gestalte krijgt. Eerst ‘de diepte in’ om vervolgens met behulp van deze inzichten stapje voor stapje tot actie over te gaan. Het gaat er in de kern om onbewuste en onzichtbare informatie bewust en zichtbaar te maken. Om vervolgens deze informatie te kunnen gebruiken in het proces van veranderen. Dit kan bereikt worden door een andere manier van kijken, communiceren en handelen.

Op de site van het Platform Synchroniciteit.
Leren omgaan met synchroniciteit vraagt van mensen dat zij contact maken met hun diepste wezen, hun diepere drijfveren, hun werkelijke verlangens en tegelijkertijd doet het een appèl op de bereidheid om open te staan voor het onverwachte, om de wilskracht van het ego even te parkeren en te vertrouwen op de voorzienigheid.

Het boek maakt veel los. Het zet mensen aan het denken over de wereld en over zaken als (innerlijk) leiderschap, verantwoordelijkheid en keuzes. Het raakt een gevoelige snaar in deze tijden waarin een puur rationele aanpak van de problemen in onze wereld niet meer werkt. Ook spreekt het vaak mensen aan die hun leven niet (meer) vorm willen geven vanuit pure wilskracht, maar meer vanuit een intuïtief contact met een bepaalde onderstroom. Voor sommigen heet het flow, voor weer anderen "het toeval dat geen toeval is", of gewoon "het gevoel dat iets klopt of op zijn plaats valt". En misschien zijn mensen ook op zoek naar het gevoel van 'magie' dat ontstaat wanneer "de dingen schijnbaar moeiteloos op hun plaats vallen". De natuurlijke staat van zijn IS in feite moeiteloosheid. Wij mensen plaatsen er helaas steeds van alles tussen.*

*Synchroniciteit is eigenlijk de normale toestand. Er is positieve en negatieve synchroniciteit. Afwezigheid van positieve synchroniciteit, het gelukkige toeval, wordt veroorzaakt door menselijke onwetendheid, onhandigheid en angst".

en

"Als je weet wat je wilt en je staat tegelijkertijd onbevangen open voor alles wat er op je weg komt, werkt heel het universum samen aan de realisatie ervan".
"Enerzijds lijkt het alsof wij zo nietig zijn dat wij niets in eigen hand hebben, anderzijds kunnen we ons zo verbinden met een grotere bedoeling dat het lijkt alsof we vleugels krijgen en we één worden met een soort oneindige bron van energie. De kunst is om die bron van energie niet te gaan zien als een persoonlijke kracht, maar als een kracht waar je gebruik van mag maken, zolang je er in bescheidenheid mee om kunt gaan".


(Uit: De alchemist - Paulo Coelho).

Omdat de mens projecteert op anderen wat hem zelf bezighoudt is het zien en ervaren van synchroniciteit niet per se een teken van spiritualiteit. Zie voor kanttekeningen dit weblog.

Spiritual Coach Candace van Dell geeft in deze video praktische aanwijzingen.

De mens en de kloof in zijn relaties

Wie ongeboren is, heeft letterlijk door de navelstreng een hechte relatie met zijn moeder. Bij de geboorte wordt de mens losgemaakt. Al opgroeiende is het zaak om op drie niveaus weer een binding aan te gaan: het eerste niveau is een binding die de mens met zichzelf moet aangaan. Het tweede niveau is een binding met de ander (vriend of partner) die de volwassen mens wil aangaan. Het derde niveau is het spiritueel niveau, waarop de mens een verbinding met het hogere mag aangaan.
Een aansluiting op al deze niveaus kan fout gaan en het gevolg is eenzaamheid en sterker nog, wanneer het nooit lukt, een mislukt leven.
Hoe kan de een bij de ander aansluiting vinden? De sleutel is vertrouwen, vertrouwen in jezelf, de ander en het hogere.
Waar de mens ook kijkt, er is een kloof met degene waarmee hij zich kan of verbinden. Wanneer het vertrouwen van twee kanten komt, wordt de kloof smaller, maar er blijft altijd een (speel)ruimte over. Er is moed voor nodig om het laatste restje vertrouwen te overbruggen: zelfvertrouwen, geloof in de ander of in het hogere.
Dit oefenen is een van de belangrijkste doelen van het onderwijs, of zou dat althans moeten zijn.
De speelruimte is de vrijheid die de mens kan dienen of frustreren. De vrijheid kan de mens dienen om zichzelf te ontplooien. Het kan de mens frustreren omdat hij zichzelf altijd zal afvragen of een band wel echt of blijvend is. Op zijn best maken mensen in een ontmoeting met elkaar contact. Dit woord drukt uit dat er even het gevoel is dat de kloof is overbrugd.
De liefde is een tweede grootheid die de mens kan helpen om te gaan met de kloof tussen wens en werkelijkheid. De behoefte om liefde te geven of te ontvangen maakt dat mensen met elkaar in contact willen komen. Maar liefde maakt ook dat we blijvend met elkaar verbonden willen zijn. Wanneer mensen zich niet goed realiseren hoe een band tot knellend kan worden, is de relatie in gevaar. Liefde die andermans vrijheid helpt realiseren, dat is echte liefde. Daarvan worden we nooit moe, want het is een scheppende liefde. Het schept namelijk de voorwaarden om ons te ontplooien, om echt met onszelf in contact te komen.
Maar wie niet goed voor zichzelf zorgt en de ander meer centraal staat, diens liefde zal altijd de ander op zijn hoede doen zijn. Die zal zich altijd afvragen: is dit onvoorwaardelijk of word ik straks geacht “terug te betalen”?
Het lijkt erop dat een gelukkig leven bestaat uit de bewuste afwisseling van contact hebben en weer alleen te kunnen staan als individu. Bijna paradoxaal kan de mens eenheid beleven door af en toe bewust te kiezen voor eenzaamheid. Die eenzaamheid is niet het gevolg van afzondering, maar van een verdieping als individu.
Het diepste besef lijkt te zijn dat het niet uitmaakt wie je als individu lief hebt, jezelf of de ander. Deze conclusie willen we vermoedelijk best aanvaarden, maar alleen vrijwillig.
In het verlengde van deze gedachte ligt het concept respect: het spanningsveld tussen betrokken zijn bij een ander en afstand houden. Het gaat erom om niet dichterbij een ander te komen dan een ander prettig vindt.
Het wezen van de mens is dus om afgezonderd te zijn, dat wil zeggen meestal een afstand te houden ten opzichte van de ander. De momenten van geluk ervaren we wanneer deze afstand overbrugd voelt, maar in de wetenschap dat het tijdelijk is, dat we elk keer een nieuwe kans krijgen om ons te verbinden.
Liefde is de verbinding van de veelheid naar eenheid.