Hubots: gaat heen en vermenigvuldigt u

Essentieel in het ontwikkelen van intelligente en complexe systemen is de mogelijkheid om te kunnen dupliceren. Zonder dat is er geen beginnen aan, niet voor de natuur in het evolueren van leven en niet voor de mens in het maken van hubots: human robots.

Het eerste wat een bevruchte eicel doet is zichzelf kopiëren. De eerste kopieën zijn als eeneiige meerlingen levensvatbaar, pas na verloop van tijd vindt specialisatie van cellen plaats. En hun vitaliteit en bruikbaarheid is vervolgens afhankelijk van het vermogen om in dienst te staan van het geheel. Leven wordt gekenmerkt door het vermogen om zichzelf te kopiëren. Wat zich niet kan vermenigvuldigen is voor de evolutie zonder waarde en daar waar heel veel exemplaren zijn is de waarde vrijwel nul. Niemand is jaloers op bezit daarvan. Unieke exemplaren hebben een intrinsieke waarde en soorten die zich gemakkelijk vermenigvuldigen zijn waardevol. Waarom zou de natuur investeren in leven dat zich niet kan voortplanten en gaandeweg ontwikkelen?
Wanneer een kind is geboren, leert het zich te ontwikkelen door gedrag van anderen te imiteren. Gaandeweg, vanaf het ontstaan van het ego, gaat het steeds meer individuele kenmerken toevoegen aan zijn persoonlijkheid. En wanneer hij er zelf er aan toe is om zich te vermenigvuldigen is hij op de huwelijksmarkt aantrekkelijk wanneer hij beschikt over vitale reproductie kenmerken. Zijn kansen op een duurzame relatie zijn nog groter wanneer hij een aantrekkelijke ander kan spiegelen. Mensen willen nu eenmaal graag zichzelf deels terugzien in een ander.
In de evolutie zijn er verschillende ontwikkelingen op verschillende niveaus. Beperkte variatie in individuen maakt de kans groter dat de soort overleeft wanneer de omstandigheden verslechteren. Ook intelligentie helpt in het creëren van omstandigheden die het welzijn en de welvaart van de individuen optimaliseren. Maar te veel intelligentie kan weer contraproductief werken, want het beperkt de wens om zich voort te planten. Mensen houden niet alleen zichzelf maar ook een cultuur in leven.
Susan Blackmore noemt dat de memen, die naast de genen zorgen voor het voortbestaan van informatie.

Uit haar Ted presentatie.
“Informatie die we van persoon tot persoon kopiëren door imitatie, door taal, door te praten, door verhalen te vertellen, door kleren te dragen, door dingen te doen. Dat is informatie die gekopieerd wordt door variatie en selectie. Dat is een lopend ontwerpproces’.
Al sinds mensenheugenis bestaat het vermogen om de nuttige, mooie of ware zaken te kopiëren en niet ook de andere zaken. Het is een replicator die werkzaam is naast de genen die gericht zijn op het doorgeven van leven.
“Wanneer de memen evolueren, zoals ze onvermijdelijk moeten, sturen ze aan op een groter brein dat beter is in het kopiëren van memen die net dat sturen doen. Dat is de reden dat wij opgezadeld zitten met zo'n grote breinen, dat we houden van godsdienst, van muziek, van kunst. Taal is een parasiet waar wij ons aan hebben aangepast, niet iets dat al van in het begin in onze genen zat volgens deze inzichten. En zoals de meeste parasieten kan ze ook gevaarlijk zijn, als ze co-evolueert en zich aanpast en we komen tot een symbolische relatie met deze nieuwe parasiet”.

Volgens Blackmore (hier op video in haar Ted Talk) is de mens bezig tememachines te ontwikkelen. De machines (computers en internet) kopiëren informatie buiten de mens om waarbij eveneens variatie en selectie wordt gedaan. Blackmore beschouwt temen als zelfzuchtige replicatoren die helemaal niet met ons inzitten, of met onze planeet. En wij mensen werken daar vrijwillig aan mee omdat we ook voordeel hebben aan de samenwerking met deze technologie. Zij doen voor ons het werk dat wij niet langer willen doen en we hopen dat we onze overlevingskansen vergroten en een interessanter leven krijgen.
Maar het kan ook dat we in de ontwikkeling de macht uit handen geven en de evenwaardigheid van levensvormen uit het oog verliezen.
Wanneer we straks zelflerende machines hebben ontwikkeld, kan het snel gaan, als leerervaringen zijn te kopiëren naar andere machines. En dan is alsof het morfogenetische veld van Rupert Sheldrake als het ware toegankelijk zijn gemaakt voor robots en besturingssystemen.

Futurist Henny van der Pluijm, die Rechten en plichten voor robots schreef, is er minder gerust op. Maar ondanks de titel van zijn boek zijn het niet de robots waar hij zich de meeste zorgen over maakt. ‘Die worden door bedrijven gemaakt en dienen dus altijd een bedrijfsbelang. Ik denk dat ze vooral zullen worden ingezet als marketing tool, om sympathie op te wekken’. Nee, het echte gevaar is in zijn ogen nagenoeg onzichtbaar. Het is de software die op wereldwijd verspreide servers draait en met de snelheid van het licht over de wereld zal vliegen.


Hoe meer controle we nemen over onze aard en eigenschappen, zegt politicoloog en filosoof Michael Sandel, hoe slechter we worden in het accepteren van onze natuur en de natuur in het algemeen. Drie morele pijlers raken verwrongen: nederigheid, verantwoordelijkheid en solidariteit.

Nederigheid raken we kwijt, stelt Sandel. Hiermee bedoelt hij het vermogen om de (menselijke) natuur zoals die verschijnt te accepteren. Iedere afwijking in de mens zal ontoelaatbaar lijken en ook van onze omgeving zullen we steeds meer aanpassing eisen; tegenslag wordt onverdraaglijk. Als we onszelf in hoge mate kunnen verbeteren, worden we bovendien verantwoordelijk voor alles wat er met ons lijf gebeurt. Iedere fout, tekortkoming of afwijking in lichaam of geest had je immers zelf kunnen aanpassen. Daarmee verdwijnt ook solidariteit tussen mensen, het vermogen om elkaar te willen ondersteunen in leed. Wie wil er nog betalen voor zorgverzekering wanneer de ander met wat genetisch geknutsel nooit ziek had hoeven worden? Eigen schuld, dikke bult.
Sandel schreef: Rechtvaardigheid, wat is de juiste keuze?

Zie ook "Het globale brein komt tot ontwikkeling".

Egolutie, uit de weg met het ego

Psychologe Susanne Piët is strategisch adviseur voor bedrijfsleven en overheid, gespecialiseerd in communicatie van beleving en het denken over de toekomst.
Gewetensvol leven en tegelijk genieten is volgens haar de nieuwe trend. De verheerlijking van ego, bezit en geld en het nietsontziend faken en profiteren hebben hun tijd gehad. Bij gewetensvol leven hoort een andere praktijk: buurtfeesten, ruilapps en zelfmaaksites schieten uit de grond, creativiteit breekt door de oude consumptiementaliteit heen. Er gloort een verlangen naar schoonheid, stijl, zorgzaamheid, spaarzaamheid en reflectie.
De vraag 'Hoe word je een goed mens?' herijkt het maatschappelijk moreel besef en dwingt ons tot stellingname rond kwesties als zorg, ouderdom en genetische manipulatie.
De kentering wordt gekenmerkt door de komst van de volgende drie fasen: het volwassen stadium, het ouderstadium en het stadium van geweten. Onze gangen, gedragingen, gevoelens, voorkeuren en gedachtes zijn dankzij GPS en cookies naspeurbaar. Onze data zijn exploiteerbaar, verhandelbaar voor marktonderzoekers en andere ondernemers. Volgens Piët bedotten we onszelf als we geloven dat we vrijheid hebben verworven met die dingen, want in werkelijkheid zijn we gevangenen geworden.

Ruimte voor empathie en zorg

De evolutie van het ego, aangeduid met egolutie, heeft als kenmerk dat het over lange tijd uitstrekt en daarmee in het moment onmerkbaar verloopt. We leven in een tijd waarin ontwikkelingen sneller gaan dan vroeger. Ontwikkelingen voltrekken zich gelijkertijd. We kunnen gewetensvol genieten. We kunnen een ego hebben en tegelijkertijd relativeren. We kunnen spiritualiteit omarmen en ons niets aantrekken van religie. We kunnen evenwaardigheid belangrijk vinden en ongelijkheden en verschillen zowel omarmen als negeren. Bewustwording en en-en denken maakt dit mogelijk.

Egolutie, einde van het ik-tijdperk (bol.com).

Het globale brein komt tot ontwikkeling

Gehoord worden

Kennis komt van binnen en van buiten. Het neurale netwerk in de hersenen vertoont een gelijkenis met het externe netwerk wat internet vormt. Het aantal aangesloten individuen is bijna even groot als het aantal zenuwcellen.
Door de moderne media kunnen we met een veel grotere groep anderen communiceren. Die communicatie is vooral zenden en weinig nadenken over de betrouwbaarheid van wat er binnenkomt. 

Het is zoveel en de snelheid en kwaliteit van de beelden is zo hoog en realistisch dat ons geheugen niet meer kan bijhouden wat we zelf hebben meegemaakt of wat we hebben gezien op Tv of Internet. Zelf krijgen we nauwelijks feedback op de kwaliteit van onze uitingen op sociale media. Roeptoeters worden niet vaak teruggefloten en blijven doodgemoedereerd door elkaar heen roepen, niemand luistert en weinig nemen er aanstoot aan. Het roept het beeld op van vurende neuronen in een hersenstelsel waarvan de activiteit wel wordt geregistreerd, maar niet in detail. Dat is ook niet nodig want het gaat om welk signaal het luidst (door)klinkt.

We weten dat velen proberen zich mooier voor te doen dan ze zijn (Facebook, reclame), maar we hebben nauwelijks een idee meer hoe veel, hoe vaak en hoe ver van de realiteit dit gebeurt. De moderne communicatie is domweg te vluchtig, te haastig en te overvloedig. Dat opent mogelijkheden en valkuilen.

Die omstandigheid maakt dat we (paradoxaal gesproken) ook meer vertrouwen gaan hebben in wat ons te binnen komt buiten de techniek om. We leren onze eigen gedachten en gevoelens te relateren aan wat andere communiceren en zo te relativeren. Inhoud en tekst is uit, energie en beeld is in. Door de groter wordende wereld zijn er altijd mensen te vinden die briljanter lijken te functioneren en te communiceren. Dat is imponerend en frustrerend tegelijk.
Het lijkt wel of we buiten onze klassieke vijf zintuigen steeds meer aangesloten raken op meer communicatiekanalen en een hoger bewustzijn. Maar goedgelovigheid ligt op de loer.

Ontwikkelende netwerken

Het idee van een soort globaal ontwikkelend bewustzijn is niet iets van de laatste tijd.
Er zijn verschillende wetenschappelijke theorieën en onderzoeken die kunnen bijdragen aan het idee van een globaal brein of een globaal ontwikkelend bewustzijn.

1. Systeemtheorie. Systeemtheorie stelt dat alles in de natuur verbonden is en dat de natuur bestaat uit complexe systemen die interacties hebben met elkaar. Dit kan helpen om de onderlinge afhankelijkheid tussen alle levende wezens en zelfs de planeet als geheel te begrijpen. 
2. Chaostheorie. De chaostheorie suggereert dat kleine veranderingen in het ene deel van een systeem grote gevolgen kunnen hebben voor andere delen van het systeem. Dit kan bijdragen aan het idee van een globaal bewustzijn waarbij de acties van individuen en groepen over de hele wereld invloed hebben op het geheel. 
3. Kwantumfysica. De kwantumfysica stelt dat alle deeltjes in het universum met elkaar verbonden zijn op een fundamenteel niveau. Dit kan bijdragen aan het idee van een collectief bewustzijn waarbij alle levende wezens en de planeet als geheel verbonden zijn. 
4. Sociale netwerkanalyse. Sociale netwerkanalyse kan helpen om de interacties tussen individuen en groepen op wereldwijde schaal te begrijpen en te bestuderen. Dit kan bijdragen aan het begrip van hoe informatie en kennis zich verspreiden en hoe er sprake kan zijn van een collectief geheugen of collectieve kennis.

Deze theorieën leveren nog geen onomstotelijk bewijs dat zich een globaal brein ontwikkelt.

Vrij naar Wikipedia.
Het globale brein is een speculatief concept vergelijkbaar met (dan wel verwant aan) het concept van de noösfeer van respectievelijk Vladimir Vernadsky en Pierre Teilhard de Chardin, de Akasha-kronieken en het "Akashic field" (overdracht van gedachten of ingevingen) van de Hongaarse wetenschapsfilosoof Ervin László. Het begrip als zodanig werd in 1982 voor het eerst gebruikt door Peter Russell in zijn boek The Global Brain.
Volgens de meeste beoefenaars van deze disciplines is de bewustwording van een globaal brein het eindpunt van de (menselijke en culturele) evolutie op deze planeet. Dan zal alle kennis en geestelijke activiteit op bewust niveau samengesmolten zijn in een enkel systeem waarvan het internet nu al een rudimentaire afspiegeling vormt.
In bewust geworden staat zal het bestaan uit een wereldomspannend, transpersoonlijk, transcultureel en transreligieus netwerk van mensen, kunstmatige intelligenties en de infrastructuur om dit alles te verbinden. Net als bij een menselijk brein zouden in dit netwerk allerlei ideeën, gedachten, meningen en discussies plaatsvinden en ontstaan. Tevens zou dit globale brein in de vorm van databanken alle verzamelde kennis van de mensheid bevatten.
Waarschijnlijk zal dit geheel op den duur zo nauw met elkaar verweven worden dat er geen afzonderlijk individueel bewustzijn meer is, maar een allesomvattend bewustzijn van eenheid in verscheidenheid dat vrijelijk 'gedragen' wordt door het netwerk met zijn digitale en biologische 'componenten' (want als door een zeer innige mens-computer interface alle mensen verbonden zijn, dan kan men niet meer spreken over gedachten, meningen of geheugenbeelden van afzonderlijke individuen spreken). Sommigen beweren zelfs dat dit geheel een soort van zelfbewustzijn zal krijgen dat ver uitstijgt boven wat de modale mens aan zelfbewustzijn ervaart.
Raakvlakken hiermee hebben de Gaia-hypothese van James Lovelock (dat het leven zijn eigen ideale levensomstandigheden creëert door de aardse omgeving te beïnvloeden) en de these van het Omegapunt van Pierre Teilhard de Chardin. Teilhard de Chardin probeerde de evolutie-ideeën met het christelijke gedachtegoed te verenigen en zag het leven en de kosmos als voortdurende beweging onder God, die nog niet op de eindbestemming (Omega) was aangeland. De mens is volgens hem al boven het dierlijke leven uitgestegen maar heeft de potentie boven zichzelf en de kosmos uit te stijgen naar het omegapunt, de organische, sociale en geestelijke integratie van de mensheid in zijn geheel en uiteindelijk de eenwording met het universum.
Tot zover Wikipedia.

Taal als middel en valkuil

Steeds meer mensen mediteren op zo’n wijze dat zij proberen open te staan voor wat hen in het bewustzijn toevalt terwijl ze gedachten en gevoelens gewoon laten passeren.
Deze woordeloze wijze van schouwen komt overeen met de manier waarop mensen duizenden jaren geleden luisterden naar hun intuïtie. Gecombineerd met de verbeterde wijze waarop mensen hun eigen ingevingen onder woorden kunnen brengen en delen op de sociale media mag worden verwacht dat de geboorte van het globale brein al is geweest of bezig is te gebeuren.
Een groot verschil met vroeger is dat we tegenwoordig veel beter kunnen verwoorden wat onze visie is. Tegelijkertijd schuilt in de onthechting een gevaar, namelijk vervreemding en argwaan in de vorm van globale samenzwering. Wie de parallellen tussen alles, wat hij ziet of te binnen schiet, al te letterlijk neemt, ziet over het hoofd dat de werkelijkheid (en ook vrijheid en liefde) niet volledig in taal, woord of in tekst, maar ook niet in beeld valt te vangen. Dat proberen is verleidelijk, maar ook zinloos.

Bij niet-linguïstisch denken kunnen gedachten opkomen in niet-verbale vormen, zoals beelden, emoties of abstracte concepten, en dan kunnen we proberen ze te vertalen naar taal om ze beter te begrijpen of met anderen te delen.

Taal is bedoeld om de communicatie tussen mensen op gang te brengen en een poging om de werkelijkheid te beschrijven, maar wie de werking van het ego en van de illusie van projecties niet doorziet, denkt ten onrechte dat hij de werkelijkheid totaal doorgrondt.

Self fulfilling prophecies

Voor wie dit te abstract vindt een concreet voorbeeld. Fysici, die zich bezighouden met kwantummechanica, stellen dat alle materie een vorm van energie is. Dat wordt door sommigen uitgelegd dat materie een illusie is. Wie vervolgens probeert door een raam te stappen omdat glas gestolde energie is en voornamelijk bestaat uit lege ruimte en "dus" slechts een illusie is, zal zijn hoofd stoten en zich onsterfelijk belachelijk maken. Er zijn parallellen tussen dimensies, maar die gelden niet altijd letterlijk. Het gaat erom te kunnen schakelen tussen niveaus van perceptie en bewustzijn. Wie daar slecht in is en zichzelf slecht kent, zal te kampen krijgen met bijvoorbeeld machtsstrijd en egospelletjes.

Het feit dat je allerlei processen in een computer met gigantische rekenkracht vage processen kunt doorrekenen tot een concreet cijfer wil nog niet zeggen dat de representatie in het model en de werkelijkheid gelijk zijn door beiden in de taal hetzelfde te benoemen. Martin Armstrong, bijvoorbeeld, ziet in de frequentie waarmee economische crisissen voorkomen telkens het getal pi terugkomen (IDFA, The forecaster). Men ziet in zijn bemoeienis met de economie een "pi"ramidespel.

Ontwikkeling van bewustzijn

Als er in de ruimte of universum sprake is van een bewustzijn dan heeft dat (God?) wel wat beters te doen dan ongebreideld informatie op te slaan. Zelfs op aarde hebben wij mensen al last van informatiestress terwijl we een astronomisch kleine fractie informatie opslaan van wat er beschikbaar is.

Het is maar wat je wilt zien in de moderne ontwikkelingen die zichtbaar zijn in de media. Evolutie van het bewustzijn is een bundeling van krachten die sporadisch een extra vrijheidsgraad oplevert, maar waarvan de vorm en inhoud van te voren niet zijn bepaald.

Ook het leven in het hier en nu wordt bevorderd door de globalisering van de menselijke vermogens, vooral zichtbaar in de economie. Het dwingt vrijwel iedereen om niet te ver vooruit te kijken in de toekomst en dat maakt onzeker. De samenleving raakt met het vrijer worden ook steeds losser. Dat lijkt een beweging weg van samenleven, maar kan ook worden gezien als een opmaak voor een nieuwe samenhang (op een ander niveau).
Omgekeerd geldt voor het verleden dat steeds algemener wordt aangenomen dat onze geschiedschrijving vooral in het licht moet worden gezien van de toenmalige machthebbers. We worden dus ingesloten tussen verleden en toekomst op een manier die weliswaar bij velen angst oproept maar die niet per se onaangenaam genoemd hoeft te worden. Hoe we de snel geformuleerde uitingen van onszelf en anderen in de (sociale) media opvatten en de mate waarop we daarop vertrouwen daar moeten nog heel wat kinderziektes worden overwonnen. Is de zwijgende ander een onthechtte wijze of een onverschillige opportunist?
We leveren vrijheid in door ons te organiseren op globaal niveau en krijgen hopelijk -wanneer we wat opletten- er meer en nieuwe vrijheid voor terug. Vooral wanneer we evenwaardigheid in het oog houden en het zelfs uitbreiden naar dier en natuur.
Maar we leren (steeds sneller) en het eindpunt van de ontwikkeling (het punt omega) is nog lang niet in zicht ("if ever").

Ook dieren kennen het fenomeen dat zij zich door zich te groeperen als een soort hoger organisme gaan functioneren om hun vijanden te ontlopen. Ze leveren individuele bewegingsvrijheid in om op een hoger niveau veiliger (en dus vrijer) te kunnen bewegen. Het enige wat ze doen is op de juiste afstand te blijven.
Zie ook deze video.

Bewustwording, waardering en wil laten zich lastig verklaren met materie

Op Ted.com een lezing van David Chalmers. Hij vraagt zich af of bewustzijn een universeel fundamentele eenheid is, zoals massa, ruimte en tijd dat ook zijn. Hij behandelt de consequenties van dit denken via het panpsychisme. Elk organisme heeft een bepaalde graad van bewustzijn. Dit denken heeft gevolgen voor ons handelen en onze ethiek.
Wikipedia meldt het volgende.
Panpsychisme is een metafysisch begrip en een filosofische leer. Het woord komt uit het Grieks: 'pan'= alles, geheel en 'psychè' = ziel, geest; het is een synoniem van 'al-bezielings-leer'. Panpsychisme gaat ervan uit dat ofwel alle materie bezield is, ofwel, in ruimere zin, dat de kosmos als organisme bezield is. Hiermee wordt niet bedoeld dat alle materie levend is of bewustzijn bezit, maar eerder dat de samenstellende delen van de materie of wat het vormgeeft een soort bewustzijn heeft. Het panpsychisme kent aldus niet alleen aan mens en dier, maar ook aan planten en aan alles in de anorganische natuur een vorm van bewustzijn toe. Dus ook materie zou volgens het panpsychisme van psychische aard zijn, met als conclusie de identificatie van psychè met substantie.

Bekende vertegenwoordigers van panpsychisme zijn Rupert Sheldrake (morfogenetische velden) en Thomas Nagel. Hoewel Sheldrake en Nagel beiden een bredere kijk hebben op bewustzijn en de aard van de werkelijkheid, zijn hun benaderingen en ideeën verschillend. Sheldrake stelt dat bewustzijn niet alleen inherent is aan de geest van levende organismen, maar ook aan het hele universum. Nagel erkent de beperkingen van de wetenschappelijke benadering om de ervaring van bewustzijn te begrijpen, maar benadrukt dat bewustzijn zich bevindt in de subjectieve ervaring van de geest.

Thomas Nagel is hoogleraar filosofie en rechtsgeleerdheid aan de Universiteit van New York. Hij heeft zich in zijn essay Panpsychism (1979) beziggehouden met dit begrip. Hij definieert panpsychisme als "de visie dat de meest fundamentele fysische componenten van het universum mentale eigenschappen hebben, ongeacht zij delen zijn van levende organismen". Hij stelt dat het panpsychisme volgt uit een enkele op zich plausibele premissen (hoewel hij daarmee niet stelt dat het panpsychisme plausibel is).

1. Material composition. Een organisme bestaat louter uit materiële onderdelen. Alle onderdelen van ons bestaan al een (veel) langere tijd vooraleer zij tot bij ons kwamen en deel van ons werden.
2. Nonreductionism. Alledaagse mentale toestanden als gedachten, gevoelens, emoties, ... zijn geen fysische eigenschappen van een organisme, noch zijn zij ertoe reduceerbaar.
3. Realism. Deze mentale toestanden zijn wel delen van het organisme, en daarbij zijn ze geen delen van de ziel, noch zijn eigenschappen van "niets". Ze kunnen niet in het niets zweven.
4. Nonemergence. Werkelijke emergente eigenschappen bestaan niet. Alle eigenschappen van een complex systeem bestaan uit kleinere onderdelen van dit systeem en hun onderlinge interactie. In plaats van holistisch te stellen dat er eigenschappen van het geheel zijn, die niet uit de onderdelen voortkomen en dus "uit het geheel" emergeren, is het volgens Nagel plausibeler te stellen dat er gewoon nog onbekende onderdelen of onbekende eigenschappen van deze onderdelen zijn.

Uit deze vier premissen volgt volgens Nagel panpsychisme: als mentale eigenschappen niet reduceerbaar zijn tot fysische eigenschappen en als ze daarnaast wel al in deze basisonderdelen moeten zitten, dan moet men aannemen dat de basisonderdelen van deze wereld mentale eigenschappen hebben. Omdat alle materie in staat is om een onderdeel te zijn van een organisme, moet dus alle materie mentale eigenschappen hebben.
Bewustwording, waardering en wil, het zijn enkele geestelijke processen die zich lastig laten verklaren met materie. Zonde, vindt filosoof Thomas Nagel, want daardoor lopen we het risico een deel van de natuur nooit te kunnen ontrafelen. Biologie, evolutie en de kosmos, we kunnen ze niet verklaren als we niet ook oog hebben voor het geestelijke, betoogt Nagel.

Neem het bewustzijn. De geest is ook onderdeel van ecosystemen die zich hebben ontwikkeld door evolutie. Daarom schiet traditionele evolutionaire biologie - uitsluitend gericht op het materiële - fundamenteel tekort. Ook de geschiedenis van het heelal en de oerknal, waarmee de voorwaarden voor evolutie werden gecreëerd, laten zich niet verklaren op basis van het tastbare alleen. Een juiste interpretatie van de natuur zou immers ook een verklaring moeten geven voor de aanwezigheid van ons bewustzijn, dat niet tot materie is terug te brengen.

Nagel plaatst zijn vraagtekens niet vanuit een bepaalde religieuze overtuiging. Ook biedt hij geen duidelijk alternatief. Maar in Geest en kosmos suggereert hij wel dat als de materialistische benadering incompleet is, andere beginselen ook wel eens een rol zouden kunnen spelen bij het ontstaan van de natuur.

Geest en kosmos, hoe houdbaar is de neodarwinistische visie? (bol.com).
Jacob Jolij. Wat is bewustzijn nou eigenlijk? Ebook Tooltip. Een prikkelende zoektocht van neurobiologie tot parapsychologie (bol.com).

Waartoe dient het vrouwelijk orgasme?

Om met de deur in huis te vallen: het vrouwelijk orgasme dient evolutionair nergens toe, maar is zeker ergens goed voor.
Bij gewoon geslachtsverkeer komen weinig vrouwen klaar. Mannen wel, de functionele reden is duidelijk.
Maar dat is geen oproep om vrouwen dit genoegen te onthouden, het is een oproep om bij het vrijen juist rekening met haar te houden. Onderzoekster Elisabeth Lloyd stelt dat het orgasme een bonus is die met het vrouwelijk lichaam meekomt in het embryonale stadium. Het wordt in het vrouwenlichaam in de eerste 10 weken aangelegd zonder een functie zoals de tepels bij een man ook zonder functie worden aangelegd.
Moet er dan nog meer over het onderwerp worden gezegd? Nou nee, maar vrouwen hoeven zich in ieder geval niet schuldig te voelen. Wanneer ze wel klaar willen komen, dan is het zaak om aan te geven hoe ze het wel willen. Elk pad naar een vrouwelijk orgasme is een goede.
En welke man wil daar nu niet rekening mee houden?

Maar je hebt volgens Mary Roach helemaal geen man of genitaliën nodig legt zij uit op deze video.

Leven moet je samen doen

Joël de Ceulaer interviewde velen over de zin van het leven en schreef er zelf ook een essay over in zijn boek 'Homo Sapiens'.
In Joël's visie is God misschien niet transcendent of immanent maar emergent, God komt tevoorschijn in een groot samenwerkend geheel. "God als een collectieve eigenschap. Een hersencel is niet intelligent maar onze hersenen wel: die hebben ook een bewustzijn. Een watermolecule is niet nat maar een heleboel watermoleculen zijn dat wel: ze emergeren die eigenschap. Een mens is niet goddelijk, maar als collectief zijn wij in staat om vooruitgang te boeken, ook morele vooruitgang".

In dit filmpje, waarin Joël de Ceulaer zelf wordt geïnterviewd, zegt hij: "onze hersenen zijn niet in staat om de grote levensvragen te beantwoorden".
Boeken van Joël de Ceulenaere (bol.com).

Liefde en vrijheid als stuwende krachten

Organismen zijn het resultaat van miljoenen jaren ontwikkeling. Op allerlei niveaus leidde dat tot specialisatie en samenwerking. Er wordt gescheiden (ontbinden) en er komt samen (verbinden) in een eindeloze cyclus van leven en dood.
In de natuur zie je veel bijna gelijke helften, bijvoorbeeld de gespiegelde linker- en rechterkant van een lichaam. De natuur zit vol van twee-eenheden, met gescheiden functies, zoals het para(sympatische) zenuwstelsel en de grote en kleine bloedsomloop. Een twee-eenheid vormen ook man-vrouw of de twee hersenhelften. De twee onderdelen van de eenheid vormen krachten, die soms samen- en soms elkaar tegenwerken.
Het lijkt wel of in de natuur vrijwel alles dubbel wordt uitgevoerd en met terugkoppelingen om een balans te zoeken. De functie is bijvoorbeeld het vinden van het evenwicht of het schatten van afstand of richting, deels is het om functies over te nemen als er één uitvalt. De mens bestaat uit lagen als cellen en organen, die ieder hun eigen functie hebben, maar een gemeenschappelijk belang hebben om te overleven, zoals de spijsvertering, de slaap, alertheid en de angst. Een ander doel van de tweedeling is dat het individu op een bepaald niveau een verantwoorde keuze kan maken. Op het niveau van de geslachtsorganen is er geen voorkeur voor wie een nieuw leven creëert. De zaadcel die het eerst komt, mag de eicel bevruchten. Het zijn man en vrouw die als bezitters van het lichaam -op een niveau hoger- de keuze hebben om zich voort te planten. Gelukkig is voor die keuze vaak een positieve reden, met andere woorden een keuze voor een baby uit liefde. Die liefde is nodig om de energie op te brengen om voor het kind te zorgen. Liefde speelt geen rol bij lichaamscellen of –organen. Er is in de natuur veel onverschilligheid en morele overwegingen zijn meestal afwezig. Overleven van de soort is belangrijk en ook de evolutie lijkt haar agenda te hebben, namelijk ontwikkeling van kwaliteit.

Zo zit het ook in de ontwikkeling van de persoon(lijkheid). Een bevruchte eicel loopt in grote lijnen een aantal stadia uit de voorgaande generaties van wormen tot vissen van vele miljoenen jaren terug door. Een pasgeboren baby is eerst nog één met zijn omgeving, ongescheiden. Als een koning(in) wordt hij/zij in de paradijselijke watten gelegd, omdat het zelf nog niets kan. Ouderliefde maakt dat de ouders er zoveel moeite voor hun spruit over hebben en daarnaast heeft de kleine nog iets vertederends over zich om die liefde te belonen.
Van een vanzelfsprekende en natuurlijke gebondenheid groeit de mens eerst naar autonomie en tijdens dat proces oefent hij af en toe het maken van een verbinding bijvoorbeeld door verliefd te worden of een baantje te zoeken. Zijn hele leven zal de mens keuzes moeten maken die op een abstract niveau neerkomen op scheiden of verbinden.
Als peuter ontwikkelt de mens zijn ego. Dat is de drijvende kracht die hem doet afscheiden van zijn omgeving. Die autonomie kan prettig zijn, maar is soms ook onzeker en moet niet te ver worden doorgevoerd. Mensen met een groot ego zijn snel uit balans en lijden veel. “mensen die VOL van zichzelf zijn, zijn snel beLEDIGd”. Voor de wat ouderen is het aantrekkelijk om hun ego weer wat los te laten. Immers zij worden zich meer en meer bewust van hun kwetsbaarheid en sterfelijkheid. In die fase is acceptatie van de eindigheid van het leven de uitdaging.
Je onthechten van je ego doe je door in contact te komen met je Hogere Zelf en te leven vanuit een liefdevolle benadering, door niet te snel te oordelen, geen onnodige strijd aan te gaan of door koste wat het kost te proberen gelijk te halen. Het is vooral open staan en laten in plaats van doen. Er is geen duidelijkere aanbeveling te doen. Spiritualiteit vraagt nu eenmaal te accepteren dat er geen 100% zekerheid meer valt te geven. Geduld hebben, het goede voorbeeld geven en volgen en grenzen stellen aan jezelf en anderen.

Ook op het niveau van de samenleving zie je een sociale en liberale kracht haar werk doen. In de politiek vormt het midden ongeveer een even grote menging van links (sociaal) en rechts (liberaal). Sommige politieke partijen zouden die vermenging zelfs een integratie noemen, een hoger plan.

Freud onderscheidde in zijn psychologische werk Eros en Thanatos. Eros vormde de verbindende kracht. Thanatos stond voor de doodsdrift. Op dat punt lijkt Freud de plank mis te hebben geslagen. Welk normaal functionerend mens wil er nu dood? Freud had er beter aangedaan om de tweede kracht als een vrijheidsdrift of vrijheidsdrang aan te duiden. De mens wordt zowel aangetrokken tot de verbinding via de liefde als tot het niet-verbonden zijn in autonomie.

Wanneer de mens zich in zijn volwassenheid heeft losgemaakt dan is er soms terugval of de kinderlijke behoefte om weer te versmelten, maar dit roept niet voor niets angst op om zichzelf te verliezen of wordt regressie genoemd. Het zijn allemaal negatieve connotaties die er op wijzen dat er geen weg terug is. Er komt alleen een eind aan bij de dood en sommigen verwachten daarvan een hereniging. Mogelijk is dat een lichte aanwijzing voor Thanatos, de doodsdrift.
Het is de kunst om de twee krachten (liefde en vrijheid) in evenwicht te houden en te laten samenwerken tot groei en vooruitgang, pas dan kan de mens transcenderen. Met Transcenderen (Wikipedia) wordt het overschrijden van de grens van de gewone vorm van waarnemen of bewustzijn bedoeld. Transcenderen berust op de veronderstelling dat men behalve de fysieke "buitenkant" van dingen, ook een diepere "binnenkant" op kan merken.

En daarmee zijn we weer aanbeland bij de optimale omstandigheden om opmerkzaam te zijn, namelijk het spanningsveld tussen betrokken zijn (liefde) en de juiste afstand houden (vrijheid), die ook de grondslag vormen van respect en “schouwen”.

Een andere auteur die al jaren over vrijheid en liefde vertelt is Osho. Zie deze video.

Evolutie: wat kan ik geloven?

Schepper van de evolutie een intelligent design

Regelmatig laait de discussie op of de evolutie een toevallig proces is of dat het gestuurd wordt door een hogere macht (Intelligent Design).
Helaas dooft de discussie meestal voortijdig omdat wetenschappers niet graag de indruk wekken dat zij het Scheppingsverhaal ondersteunen.
Dat is jammer want de gedachte onderzoeken of de evolutie doelgericht verloopt, wil nog niet zeggen dat je op zoek bent naar het bewijs van de hand van God in de natuur.
Nog steeds bestaat het idee dat er gekozen moet worden tussen evolutie (alles is geleidelijk aan, min of meer toevallig ontstaan) en schepping (alles heeft een begin en gaat terug op God).

Intelligent Design (ID) is een idee uit de filosofie en theologie dat stelt dat bepaalde kenmerken van het universum en het leven het best kunnen worden verklaard door het bestaan van een intelligent ontwerper. Het idee van ID staat in contrast met de theorie van de evolutie, die stelt dat het leven op aarde zich heeft ontwikkeld door middel van natuurlijke selectie. ID is vaak gepresenteerd als een alternatieve wetenschappelijke verklaring voor de oorsprong van het leven en het universum. Echter, de meeste wetenschappers zien ID niet als wetenschap, omdat het niet gebaseerd is op waarnemingen of experimenten en geen voorspellende kracht heeft.

Het idee dat er een Schepper is die het universum heeft gecreëerd en vervolgens evolutie heeft toegestaan, wordt vaak aangeduid als theïstische evolutie. Dit is een veelvoorkomend standpunt onder religieuze gelovigen, die hun geloof in een Schepper combineren met wetenschappelijke inzichten over de evolutie. Het idee van theïstische evolutie impliceert dat de Schepper niet alleen de oorsprong van het universum en het leven heeft geïnitieerd, maar ook dat hij de natuurwetten heeft ingesteld die leiden tot de ontwikkeling van soorten door middel van evolutie. In deze visie is de evolutie dus niet zomaar een toevallig proces zonder enige vorm van richting, maar eerder een door de Schepper geleide methode voor het creëren van diversiteit en complexiteit in de natuur.

Het idee dat een Schepper de evolutie van vrijheid of liefde kan initiëren zonder direct in te grijpen, kan worden beschouwd als een variant van het idee van deïsme. Deïsme is een filosofisch en theologisch standpunt dat stelt dat er een Schepper is, maar dat deze zich niet actief bemoeit met de wereld na het creëren ervan. Deze visie impliceert dat de Schepper de natuurwetten heeft ingesteld en vervolgens de wereld heeft verlaten om op natuurlijke wijze te evolueren. In deze visie is het bestaan van vrijheid en liefde dan ook het resultaat van de natuurlijke evolutie van de wereld en niet van een directe interventie van de Schepper. over de rol van religie in de samenleving en in wetenschappelijke discussies.

Metafysica

De metafysica - als universele wetenschap - biedt een weg om uit deze 'of-of-tegenstelling' te geraken. Metafysische reflectie op het scheppingsbegrip maakt duidelijk dat het op geen enkele manier wezenlijk het feitelijke 'begin' insluit; het legt alleen de band tussen al wat is en God als eerste oorzaak; het zegt niets over het 'hoe' van dat ontstaan, waarover de wetenschap het juist heeft en wil hebben. M.a.w. metafysica lost de 'of-of-tegenstelling' op, kan het 'hardnekkige misverstand' zo de wereld uit helpen.

Russell, briljant afgestudeerd in fysica en psychologie, oriënteerde zich ook grondig in filosofie, oosterse wijsheid en meditatie. Hij ging inzien dat bewustzijn, licht en 'God' wezenlijk samenhangen, ja, zelfs samenvallen. Bewustzijn, het vermogen innerlijk ervaringen op te doen, is geen product van de materie, maar grondslag van de werkelijkheid; het deed zenuwstelsel, spraak, verbaal denken en zelfbewustzijn ontstaan. De werkelijkheid is (creatie van de) geest en product van ons bewustzijn. God en het licht gaan de materiële wereld, ruimte en tijd te boven; onkenbaar in hun wezen zijn zij de bron van alles. Ook ons bewustzijn en ons zelf zijn eeuwig. God vinden wij dan ook in ons zelf. Inderdaad slaat het verhaal van Russell een brug tussen wetenschap en religie, maar voor wie God of goden als persoonlijk zien, is de brug te hoog. Voor een groeiend aantal mensen ligt dit anders. Visies als deze hebben wellicht dan ook meer toekomst dan de traditionele religies.

Onder het motto "zo boven zo onder" kun je ook het perspectief nemen op evolutie vanuit het belang van genen. Pouwel Sturink heeft hierover een boek geschreven "Aap zoekt zin".
“De natuur behoudt wat erin slaagt haar/zijn genen tijdig onder te brengen in nakomelingen en verwanten. Dit verklaart de tendens van organismen om zich te bekommeren om nageslacht en verwanten”. Het is het perspectief dat door Wilson en Dawkins werd ontwikkeld, een zienswijze “waarbij je het leven bekijkt vanuit het gezichtspunt van de genen” en dat “een enorme vooruitgang [betekent] vergeleken bij het gezichtspunt vanuit het individu”.

Uit een boekbespreking van Taede Smedes.

De evolutie heeft ervoor gezorgd dat er verschillende strategieën zijn ontstaan die individuen in staat te stellen genen zo efficiënt mogelijk door te geven. Verschillende vormen van altruïsme passeren de revue, want een van de centrale stellingen van het boek is dat samenwerking een cruciale evolutionaire strategie is. Dat betekent dat competitie weliswaar belangrijk is en blijft – competitie is de motor achter evolutie – maar dat “survival of the fittest” niet zozeer te maken met het recht van de fysiek sterkste, maar met het handhaven in en aanpassen aan verschillende contexten (zodat genen zo lang mogelijk in staat worden gesteld om zich te reproduceren). En altruïsme en samenwerking (en dus cultuur) zorgen voor een dergelijk bijzonder flexibel aanpassingsvermogen.



Meer over metafysica lezen? Klik hier.