Posts tonen met het label paradox. Alle posts tonen
Posts tonen met het label paradox. Alle posts tonen

Op weg naar vrijheid met de via negativa

Het midden houden

Wie denkt dat schijnbare ongrijpbare doelen vooral zijn te bereiken door hard je best te doen oftewel veel energie te investeren, mist de relaxte mogelijkheden van een alternatieve middenweg.
Niemand kan voortdurend geluk ervaren. Het is wel goed mogelijk om voortdurend ongeluk te voorkomen.

Deze "via negativa" ook wel de apofatische benadering genoemd, wordt in verschillende filosofische en religieuze tradities gebruikt, waaronder het boeddhisme. Het houdt in dat men de essentie van iets probeert te benaderen door te beschrijven wat het niet is, in plaats van wat het wel is. 

Andere voorbeelden, die via deze weg te verduidelijken zijn, is het bestaan van God, wat wijsheid is, wat liefde is, wat schoonheid is of wat de zin van het leven is.

Hier zijn enkele aspecten van de via negativa en waarom het als aantrekkelijk wordt beschouwd.

Transcenderen van concepten

De via negativa moedigt aan tot het transcenderen van beperkende concepten en definities. Door te benadrukken wat iets niet is, wordt de geest uitgenodigd om voorbij de grenzen van conventionele denkwijzen te gaan en een dieper begrip na te streven.

Waardering voor mysterie en transcendentie

De via negativa erkent het mysterie van het bestaan en de transcendente aspecten van het leven. Het benadrukken van wat niet kan worden vastgelegd in woorden moedigt een bescheidenheid aan in het aangezicht van het onkenbare en het onuitsprekelijke.

Overstijging van dualiteit

Door te benadrukken wat iets niet is, helpt de via negativa bij het overstijgen van dualistisch denken, zoals goed versus kwaad, mooi versus lelijk. Het moedigt aan tot een begrip dat voorbij polariteiten gaat en zoekt naar een dieper begrip dat niet gevangen zit in tegenstellingen (neti neti).

Spirituele nederigheid en erkennen van grenzen

De via negativa herinnert aan de beperkingen van taal en concepten in het uitdrukken van het goddelijke of het transcendente. Dit bevordert spirituele nederigheid en respect voor het onbekende.

Persoonlijke ervaring en zwijgen

Het benadrukken van wat niet gezegd kan worden, moedigt aan tot contemplatie en directe ervaring. Het suggereert dat sommige waarheden diepgaand en persoonlijk zijn, niet beperkt tot verbale uitdrukkingen.

Loslaten van vasthouden

Door te focussen op wat niet kan worden vastgehouden of begrepen, helpt de via negativa bij het loslaten van hechting aan starre overtuigingen en definities. Dit kan leiden tot een gevoel van bevrijding en openheid.

Integratie van paradoxen

De via negativa helpt bij het omarmen van paradoxen en schijnbare tegenstrijdigheden in het begrip van het goddelijke en de realiteit. Dit kan leiden tot een meer inclusieve en tolerante geesteshouding.

In het boeddhisme wordt de via negativa vaak geassocieerd met het begrip van leegte (shunyata), waarbij men zich richt op wat geen inherent bestaan heeft. Door af te zien van star vasthouden aan concepten, wordt een ruimte gecreëerd voor dieper begrip en spirituele groei. De via negativa nodigt uit tot een ontdekkingsreis naar de grenzeloze dimensies van het bestaan, voorbij de beperkingen van taal en concepten.

Het pad naar vrijheid

De via negativa nodigt uit tot een bevrijding van beperkingen en beklemmende denkwijzen, waardoor er ruimte ontstaat voor een meer onbevangen en authentieke ervaring van het leven. Het is een pad naar (innerlijke) vrijheid dat voortkomt uit het loslaten van wat niet essentieel is, waardoor er meer ruimte komt voor innerlijke groei, flexibiliteit en acceptatie.
Hier zijn enkele manieren waarop de via negativa kan bijdragen aan het begrip en de ervaring van vrijheid.

Vrijheid van conceptuele beperkingen

De via negativa moedigt aan tot het loslaten van conceptuele beperkingen en vastomlijnde definities. Het erkent dat de realiteit niet volledig kan worden gevat in menselijke woorden en ideeën. Door voorbij te gaan aan deze beperkingen, ontstaat er een gevoel van vrijheid van beperkende denkpatronen.

Vrijheid van hechting

Via negativa benadrukt wat iets niet is, wat kan helpen bij het verminderen van hechting aan specifieke identiteiten, overtuigingen of verwachtingen. Dit loslaten van hechting creëert ruimte voor een vrijere en meer open benadering van het leven.

Vrijheid van dualiteit

Door de nadruk te leggen op wat iets niet is, helpt de via negativa bij het overstijgen van dualistisch denken, zoals goed versus kwaad, winnen versus verliezen. Het bevordert een begrip dat voorbij polariteiten gaat, wat kan leiden tot een gevoel van innerlijke vrijheid.

Vrijheid van conditionering

De via negativa moedigt aan tot het in vraag stellen van diepgewortelde conditioneringen en aannames over de realiteit. Dit proces van ontkoppeling van vooraf vastgestelde overtuigingen kan leiden tot een bevrijding van beperkende mentale patronen.

Vrijheid van identificatie

De via negativa benadrukt dat de ware aard van het zelf niet volledig kan worden geïdentificeerd met enige specifieke eigenschap of gedachte. Het erkennen van deze niet-identificatie kan leiden tot een gevoel van vrijheid van zelfbeperkende definities.

Vrijheid van oordelen

Doordat via negativa wijst op de beperktheid van menselijke beoordelingen en classificaties, kan het leiden tot een vrijheid van oordelen. Het moedigt aan tot een meer open en tolerante geesteshouding ten opzichte van verschillende perspectieven.

Vrijheid van verwachtingen

Het begrip dat het goddelijke, het zelf, of andere essentiële concepten niet volledig kunnen worden omvat door menselijke verwachtingen, opent de deur naar vrijheid van vastklampen aan specifieke uitkomsten.

Niet alleen vrijheid van maar ook vrijheid tot

In de volgende voorbeelden komt naar voren dat de via negativa, wanneer positief benaderd, niet alleen een proces van loslaten is, maar ook een opening creëert voor nieuwe mogelijkheden, groei en diepere verbindingen. Het is een benadering die de weg vrijmaakt voor een rijkere en meer bevredigende ervaring van vrijheid tot in verschillende aspecten van het leven.

Vrijheid tot zelfontdekking

Door te erkennen wat het zelf niet is, ontstaat er ruimte voor zelfontdekking. Het individu is vrij om voorbij oppervlakkige identificaties te gaan en een dieper begrip van de eigen aard te ontwikkelen.

Vrijheid tot creativiteit

Een positieve via negativa-benadering moedigt aan tot het loslaten van beperkende ideeën over creativiteit. Dit opent de weg naar vrijheid tot expressie en innovatie, omdat men niet gebonden is aan vooraf bepaalde regels of verwachtingen.

Vrijheid tot liefde

Door te erkennen wat liefde niet is, wordt ruimte gecreëerd voor een bredere en meer onvoorwaardelijke liefde. Vrijheid tot liefde ontstaat wanneer men niet beperkt is door beperkte opvattingen over wie of wat men liefheeft.

Vrijheid tot acceptatie

Een positieve via negativa-benadering kan leiden tot vrijheid tot acceptatie. Door te begrijpen wat niet aanvaardbaar is, kan men ruimte maken voor een diepere en bredere acceptatie van zichzelf en anderen.

Vrijheid tot openheid

De via negativa moedigt aan tot het loslaten van starre overtuigingen en dogma's. Dit opent de weg naar vrijheid tot openheid, waar men bereid is nieuwe ideeën en perspectieven te omarmen zonder vooroordelen.

Vrijheid tot innerlijke vrede

Het erkennen van wat innerlijke vrede niet is, kan leiden tot de vrijheid om vrede te vinden te midden van de chaos. Men is niet langer gebonden aan externe omstandigheden voor innerlijke rust.

Vrijheid tot keuze

Door te begrijpen wat keuze niet moet beperken, ontstaat vrijheid tot keuze. Men is vrij om bewustere keuzes te maken, niet beperkt door automatische reacties of conditioneringen.

Vrijheid tot verbinding

Een positieve via negativa-benadering kan leiden tot vrijheid tot verbinding met anderen. Door voorbij te gaan aan oppervlakkige verschillen en definities, ontstaat er ruimte voor authentieke en diepgaande verbindingen.

Elkaar evenwaardig bezien

Een positieve benadering van de via negativa kan leiden tot het begrip dat het zelf niet fundamenteel verschilt van anderen. In de via negativa wordt de nadruk gelegd op wat het zelf niet is, wat kan leiden tot een erkenning van de gemeenschappelijke, niet-beperkte aard van alle wezens.

In wezen moedigt de via negativa aan tot het loslaten van beperkende concepten en definities, waardoor de deur wordt geopend naar een meer inclusief begrip van de wereld. Deze benadering bevordert een gevoel van evenwaardigheid doordat men voorbij oppervlakkige verschillen kijkt en de diepere, gemeenschappelijke dimensie van het bestaan erkent. Het is een pad naar het begrijpen van de gelijkwaardigheid van alle wezens en verschijnselen in hun essentiële aard.

Wat is spirituele seksualiteit?

Voorbij aan het lichamelijke

Goede seks is lichamelijk genieten. Kun je daar nog iets verhevens aan ervaren?
Spirituele seksualiteit gaat ervan uit dat seksuele energie ook een spirituele, “heilige” dimensie heeft. Het woord "heilig" (heelheid en/of heling) geeft aan dat seksuele handelingen niet alleen fysieke handelingen zijn, maar ook diepere spirituele betekenis en waarde (kunnen) hebben.
Belangrijke aspecten zijn de volgende.

  1. Verbondenheid. Spirituele seksualiteit benadrukt de verbondenheid tussen partners. Het gaat niet alleen om lichamelijk genot, maar ook om emotionele, mentale en spirituele intimiteit. Partners streven ernaar om een diepere connectie met elkaar te ervaren.
  2. Bewustzijn. Tijdens spirituele seksualiteit wordt de nadruk gelegd op bewustzijn en aanwezigheid. Partners streven ernaar om volledig in het moment te zijn en bewust te genieten van de sensaties en emoties die zich voordoen.
  3. Energie. Er wordt geloofd dat seksuele energie een krachtige levenskracht is die kan worden gebruikt voor persoonlijke groei en spirituele ontwikkeling. Wanneer je bovendien dankbaar bent voor alle ervaringen kan je je makkelijker overgeven aan de flow van het leven en kan je het gevoel ervaren dat het leven vanzelf gaat.
  4. Tantra. Tantra is een spirituele traditie die sterk geassocieerd wordt met spirituele seksualiteit. Tantra omvat diverse praktijken die gericht zijn op het verenigen van lichaam, geest en ziel. Tantra-seksualiteit is een onderdeel van deze bredere traditie en kan helpen bij het vergroten van het bewustzijn en het versterken van de verbinding tussen partners.
  5. Transcendentie. Spirituele seksualiteit streeft naar transcendentie, wat betekent dat het doel niet alleen lichamelijk genot is, maar ook het bereiken van hogere staten van bewustzijn en een gevoel van eenheid met het universum.

Het moge duidelijk zijn dat gelukzaligheid, plezier en genot zitten in het streven. Dat betekent ook niet koste wat kost je zin proberen te krijgen of iets te bereiken. Bewust weten te timen wanneer te doen en wanneer te laten, wanneer te verbinden en wanneer los te laten.
Het gebruik van adjectieven als hoger en dieper moet je niet letterlijk nemen, want het genieten vindt plaats zowel aan de oppervlakte als in de diepte. Boven en onder zijn als het ware gelijkwaardig.

Evenwaardig zijn en handelen

Spirituele seksualiteit vereist evenwaardigheid, openheid, communicatie en een diepe verbinding tussen partners. Het idee van de ander als evenwaardig en het behandelen van de ander met respect, eerbied en liefde is essentieel in de context van een heilig en transformatief seksueel proces. Hier zijn enkele redenen waarom dit zo belangrijk is.

  1. Diepere verbinding. Wanneer twee mensen elkaar als evenwaardig beschouwen en respecteren, ontstaat er een diepere emotionele en spirituele verbinding. Dit kan leiden tot een meer vervullende en betekenisvolle ervaring.
  2. Wederzijdse groei. In een relatie waarbij beide partners als evenwaardig worden beschouwd, is er ruimte voor wederzijdse groei en transformatie. Beide partners kunnen bijdragen aan elkaars spirituele ontwikkeling en welzijn.
  3. Ethische benadering. Het behandelen van de ander als evenwaardig is een ethische benadering van seksualiteit. Het waarborgt dat seksuele handelingen met toestemming en wederzijds verlangen plaatsvinden, waardoor zowel fysieke als emotionele veiligheid wordt gegarandeerd.
  4. Diepere intimiteit. Het respecteren en eren van de ander als een evenwaardig wezen bevordert diepere intimiteit en vertrouwen. Dit kan de kwaliteit van de seksuele relatie verbeteren en leiden tot een meer bevredigende en liefdevolle band.

Net als bij meditatie gaat het bij spirituele seksualiteit om het cultiveren van bewustzijn, aandacht en aanwezigheid. Het is een manier om diep in jezelf en in je partner te duiken, om de geest te kalmeren en je te richten op het huidige moment. Het werkt bevrijdend en kan leiden tot een diepere verbinding met je partner en met je eigen spirituele zelf. De grenzen tussen het zelf en het niet-zelf vervagen.
Meditatieve elementen zoals diepe ademhaling, mindfulness, en het loslaten van afleidende gedachten kunnen allemaal deel uitmaken van spirituele seksualiteit. Door seksuele handelingen te verrichten met volledige aandacht en bewustzijn, kan dit leiden tot diepere niveaus van spirituele verbondenheid en groei.

Vervloeien

 

Paradoxen ervaren en overstijgen

Spirituele seksualiteit kan leiden tot het ervaren van paradoxen en tegenstrijdigheden op een diep spiritueel niveau. Dit kan gebeuren wanneer je je bewustzijn opent voor de vele lagen van de ervaring tijdens seksuele activiteit. Grenzen vervagen.
Hier zijn enkele van de paradoxen die mensen kunnen ervaren in de context van spirituele seksualiteit.

  1. Verbondenheid en eenheid. Tijdens spirituele seksualiteit kan je een diep gevoel van verbondenheid en eenheid ervaren, niet alleen met jezelf en je partner, maar met alle levende wezens en het universum. Dit gevoel van eenheid kan tegenstrijdig aanvoelen met het normale gevoel van afgescheidenheid dat we in het dagelijks leven ervaren.
  2. Leegte en volheid. Je kunt momenten ervaren van diepe innerlijke leegte en tegelijkertijd een overweldigende sensatie van volheid. Dit is een paradox waarbij je je realiseert dat de leegte ruimte biedt voor alles en tegelijkertijd alles bevat.
  3. Tijdloosheid en eindigheid. Tijdens spirituele seksualiteit kunnen de gebruikelijke besef van tijd en ruimte vervagen, wat leidt tot een ervaring van tijdloosheid. Tegelijkertijd is er de bewustzijn van de eindigheid van het moment, waardoor het des te waardevoller en intenser wordt.
  4. Individualiteit en universele liefde. Je kunt je bewust zijn van je eigen individualiteit en die van je partner, terwijl je tegelijkertijd een diep gevoel van universele liefde, mededogen en acceptatie ervaart. De dualiteit van het individuele zelf en de ander vervaagt.

Deze paradoxen nodigen je uit om voorbij dualistisch denken te gaan en je open te stellen voor de diepe mysteries van het leven en de liefde. Door de verbinding kan (de beleving van) jouw vrijheid zelfs worden vergroot. Doet het dat niet, dan wordt het tijd voor een andere verbinding.

Onderscheid leren tussen zinnige en onzinnige adviezen

Het onderscheid zien

Het bestaan zit vol met dingen doen en dingen laten. Maar hoe weet je wanneer je wat moet doen of laten?
Het vinden van een balans tussen actie en terughoudendheid, tussen wat te doen en wat te laten, is een belangrijk aspect van een gezond en vervullend leven. Het vermogen om subtiel onderscheid te maken tussen wanneer het tijd is om in actie te komen en wanneer het tijd is om te wachten, vereist zelfbewustzijn, ervaring en voortdurende aandacht voor de context.
Het idee van experimenteren (“oefenen, oefenen, oefenen”), leren van ervaringen en voortdurende aandacht geven aan de nuances van verschillende situaties is cruciaal. Geen enkel advies is “one-size-fits-all”, en het vermogen om flexibel en responsief te zijn, afhankelijk van de omstandigheden, is een waardevolle vaardigheid.
Door kritisch denken, reflectie, filosofische en spirituele overwegingen, wetenschappelijke benaderingen, ervaring en wijsheid kunnen we het verschil zien tussen wat belangrijk is en bescherming verdient en dat wat zonder waarde is en wat verloren kan gaan zonder bescherming.
Dit te leren is een proces van voortdurende groei en aanpassing, en het accepteren van deze dynamiek is een sleutel tot welzijn en persoonlijke ontwikkeling.

Hier volgt een lijst van voorbeelden van adviezen die meer of minder intern tegenstrijdig of paradoxaal lijken.
1.    "Wees spontaan”.

  • Dit advies lijkt niet inherent tegenstrijdig, maar het is eerder een paradox omdat er niet letterlijk aan kan worden voldaan. Het zou eigenlijk moeten worden genegeerd en zet aan om gewoon willekeurig iets te kiezen.

2.    "Wees jezelf”.

  • Hoewel "wees jezelf" een algemeen positief advies is, kan het voor sommigen als paradoxaal aanvoelen omdat het definiëren van "jezelf zijn" vaak een proces van zelfontdekking is. In werkelijkheid is 'jezelf zijn' een dynamisch en groeiend concept. Het kan betrekking hebben op het begrijpen van je waarden, behoeften, en het omarmen van veranderingen in je persoonlijkheid en interesses. Het is belangrijk om zelfontdekking te zien als een reis in plaats van een eindbestemming. Zelfs het bestaan van een zelf is onderwerp van dispuut (zie ook de labels onderaan).

3.    "Doe alsof je het al weet”. “Fake it until you make it”.

  • Dit advies lijkt niet inherent tegenstrijdig, maar het kan botsen met het idee van bescheidenheid en openheid voor leren. Anderen letten op jouw houding en evalueren wat je zegt.

4.    "Denk niet aan een roze olifant”.

  • Dit is een klassiek voorbeeld van een paradox, omdat het vragen om aan iets niet te denken hetzelfde is als het oproepen van die gedachte.

5.    "Neem het leven serieus, maar lach ook veel”.

  • Dit advies kan als tegenstrijdig worden ervaren, omdat het suggereert dat je zowel serieus als vrolijk moet zijn, maar de juiste keuze is afhankelijk van de context.

6.    "Wees assertief, maar niet te agressief”.

  • Dit advies kan als tegenstrijdig worden gezien, omdat het een subtiele balans vereist tussen assertiviteit en het vermijden van het oproepen van agressie.

7.    "Accepteer verandering, maar blijf jezelf”.

  • Dit advies lijkt enigszins tegenstrijdig, omdat het impliciet suggereert dat je zowel open moet staan voor verandering als vast moet houden aan hetzelfde.

8.    "Wees origineel, net als iedereen”.

  • Dit advies lijkt enigszins paradoxaal, omdat het vragen om origineel te zijn terwijl iedereen dat ook doet, tegenstrijdig lijkt. Iedereen heeft unieks, maar dat wil niet zeggen dat zij dat zelf willen zijn.

9.    "Leef in het moment, maar plan voor de toekomst”.

  • Dit advies kan als tegenstrijdig worden ervaren, omdat het impliceert dat je zowel moet genieten van het heden als je moet voorbereiden op de toekomst. Deze kunnen naast elkaar en na elkaar bestaan.

10.    "Volg de regels, maar denk buiten de kaders”.

  • Dit advies lijkt enigszins tegenstrijdig, omdat het vragen om regels te volgen en tegelijkertijd creatief te denken soms conflicterende benaderingen lijken te zijn. Gedachten zijn vrij, maar wat je doet kan strafbaar zijn.

11.    "Wees kwetsbaar, maar bescherm jezelf ook”.

  • Dit advies kan als tegenstrijdig worden gezien, omdat het suggereert dat je open moet zijn voor kwetsbaarheid, maar tegelijkertijd ook voorzichtig moet zijn om jezelf te beschermen. Wie goed voor zichzelf zorgt, kan zich gemakkelijker kwetsbaar opstellen.

12.    "Vind betekenis in kleine dingen, maar streef naar grootsheid”.

  • Dit advies lijkt enigszins tegenstrijdig omdat het suggereert dat je zowel tevreden moet zijn met kleine dingen als moet streven naar grotere prestaties. Waarom zouden beide niet naast elkaar en na elkaar kunnen bestaan?

13.    "Luister naar anderen, maar volg je eigen pad”.

  • Dit advies kan als tegenstrijdig worden ervaren omdat het impliceert dat je zowel de meningen van anderen moet waarderen als je eigen weg moet volgen, zelfs als deze tegenstrijdig zijn. Belangrijk is dat je je in ieder geval afvraagt of je ook een eigen voorkeur hebt.

14.    "Wees bescheiden, maar geloof in je eigen kracht”.

  • Dit advies lijkt enigszins paradoxaal omdat het vragen om bescheidenheid en zelfvertrouwen tegelijkertijd kan conflicteren. Er is altijd een grens aan het toepassen van je eigen kracht.

15.    "Maak je geen zorgen over wat anderen denken, maar stem af”.

  • Dit advies lijkt tegenstrijdig omdat het suggereert dat je zowel onafhankelijk moet zijn van de mening van anderen als hun goedkeuring moet zoeken. Je kunt niet altijd negeren wat anderen van je handelen zouden kunnen vinden.

Altijd een goed advies

16.    "Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden".

  • Dit is een belangrijk ethisch beginsel: wederkerigheid. Het nodigt uit tot een empathische benadering en het cultiveren van respectvolle interacties in plaats van die gebaseerd op een gevoel van superioriteit.
     

Wat voor de een als paradoxaal wordt beschouwd, kan voor een ander als een uitdaging of een evenwichtsoefening worden gezien. Het hangt er vanaf hoe iemand het advies opvat en vertaalt voor zichzelf.

Het idee van het omarmen van paradoxen en het erkennen dat tegenstrijdige waarheden naast elkaar kunnen bestaan, kan bevrijdend zijn. Het opent de deur naar een meer inclusief begrip van de complexiteit van het leven en de wereld om ons heen. Het nodigt uit tot een diepere reflectie en het verkennen van de subtiliteiten die inherent zijn aan menselijke ervaringen en inzichten. Maar dit inzicht hoef je niet te verwoorden in een advies. Soms is zwijgen een betere optie.

Vraag je vooral ook af, wanneer je naar iemand luistert die met iets worstelt, of je wel een simpel advies moet geven. Daarnaast zit niet iedereen te wachten op een genuanceerd advies. Vaak is luisteren en niet oordelen voldoende.

Kijk ook eens of je (meer) iets hebt aan het starten van een dialoog (samen zoeken in evenwaardigheid).

Onderscheid maken in het geheel

Dit artikel is een lichtvoetige combinatie van westerse, oosterse en overstijgende inzichten. Bij het zoeken naar de eenheid als doel, maakt het zien van alleen maar tweedelingen veel problemen, maar ligt de oplossing in het kiezen van de juiste driedeling.

Driedeling en drie-eenheid

  1. Het getal 3 verenigt 1 en 2 en staat voor stabiliteit en voor constructieve zaken. Met een simpele tweedeling kunnen we de rust en de beweging in de duale wereld niet vol-ledig beschrijven en verenigen. We hebben plaats en tijd van leven dankzij de driedimensionale ruimte. Ons leven startte nadat één en één drie werd. Dat is biologie, fysica en metafysica in één.
    Het Sanskriet woord voor non-dualiteit is A-dvai-ta, wat niet-twee(heid) betekent. Het is een voor velen een vage, maar in alle bescheidenheid een oeroude Oosterse spirituele wijsheid, waarmee bijvoorbeeld het een en het ander wordt verenigd, maar ook meer.
  2. We zijn allemaal één, maar onderscheid en contrast moet er zijn. Niet alleen in voorgrond en achtergrond, maar ook alles er tussenin. (Over)leven is het voortdurend switchen tussen het geheel zien en de details via het onderscheid opmerken. Dat is op zich niet vermoeiend, tenzij wij voortdurend twijfelen of we het wel juist zien. Wie te lang en te veel twijfelt, is niet vrij en niet zichzelf. Wie focust, bevrijdt zichzelf paradoxaal gesproken door zichzelf tijdelijk gevangen te zetten. Dit is geen probleem zolang je voortdurend alert en aandachtig aanwezig bent om weer uit te zoomen. Een voortdurende dans van bewegen en rust.
  3. Wanneer het systeem van ons lichaam en geest gezond is, werken beide samen door in stilte afwisselend te luisteren naar ons verstand en gevoel. Er is nog een derde, mogelijk externe bron van informatie en dat is onze intuïtie. Het meest optimaal zijn we vrij wanneer we ontspannen en niet vooringenomen kunnen luisteren naar onze gedachtes, gevoelens en invallen. Je weet dat je goed zit wanneer deze drie resoneren.

Dualisme en non-dualisme verenigd

  1. Niveau 0. Dualisme verwijst naar het idee dat er twee fundamenteel gescheiden en onafhankelijke aspecten van de realiteit zijn.
  2. Niveau 1. Op dit niveau wordt non-dualisme begrepen als het overstijgen van de dualiteit van subject-object relaties. Dit houdt in dat je de illusie van scheiding tussen jezelf en de wereld om je heen doorziet. Dit is het soort non-dualisme dat vaak wordt geassocieerd met spirituele leringen en bewustzijnspraktijken.
  3. Niveau 2. Hier wordt non-dualisme breder geïnterpreteerd als de erkenning dat dualiteit en non-dualiteit beide aspecten zijn van de totale realiteit. Dit betekent dat dualiteit (zoals onze individuele ervaringen en verschillende vormen) en non-dualiteit (de eenheid en verbondenheid van alles) beide geldig zijn op verschillende niveaus van begrip.

Eenheid bespreken en ervaren

Caduceus
Drie-eenheid (triade) en tegelijk driedeling zie je op heel veel vlakken. Deels zijn die natuurlijk en deels functioneel en kunstmatig, bijvoorbeeld de Trias Politica. De taal (ook zwijgen) functioneert daarbij afwisselend als verbinder en scheider, bijvoorbeeld wanneer we negeren of een oordeel vellen. De balans oftewel koers houden tussen twee uitersten is het adagium. Eenheid ervaren kunnen we met onszelf, met de ander of met een groep. Wie binnen zichzelf eenheid ervaart bij de drie bronnen van kennen of weten: het denken, het voelen en het laten invallen, heeft weinig moeite met handelen of zwijgen en keuzes maken.

We maken contact, verbinden ons en laten elkaar weer los, althans, wie dat wil. Wie niet kan en niet wil loslaten, verliest de verbinding toch op den duur en misschien wel voor altijd.
Er is voortdurend beweging of we dat nu willen (zien) of niet. Heel abstract gezegd: er is het niet veranderende (het Zijnde) en het veranderende (het Wordende). En de beweging vindt plaats in de tijd, die weer hoort bij de ruimte. Opnieuw drie zaken die bij elkaar horen, maar ook iets ongrijpbaars hebben. Wat is tijd meer dan een afspraak en hoe groot is de ruimte? Oneindig?
We leven tussen verleden en toekomst in een eeuwigdurend heden (hier en nu).

Ook de dialectiek kent drie elementen: these, antithese en synthese. Wie voorbij willekeurige informatie tot zinvolle kennis wil komen, moet zich houden aan de evenwaardige beweging die zit in een dialoog. De dialoog start als gesprek en gaat via evenwaardige tegenspraak tot een gemeenschappelijke conclusie.

Zit de waarheid op het ongrijpbare en onzichtbare niveau?

Niemand heeft de waarheid in pacht. Dat is een open deur, maar een misverstand dat snel gemaakt wordt, zit in de aanduiding van hoger en lager bij een niveau van bewustzijn. 

Wie zich wil verdiepen in spiritualiteit heeft net zo veel baat bij zich verdiepen in het lagere bewustzijn als in het hogere bewustzijn. Het hogere bewustzijn is een staat van bewustzijn waarin we ons bewust zijn van onze verbinding met het universum en onze plek in het grotere geheel. Het lagere bewustzijn bevat alle blokkades die ons weerhouden om helder waar te nemen. Wie zich toelegt op het opruimen van belemmerende overtuigingen en vooroordelen in het lagere bewustzijn is voldoende voorbereid om te leven met een open mind. Wie zich wil verheffen en niet bescheiden kan blijven, schiet zijn spirituele doel voorbij. Het is en-en, spelen in evenwaardigheid.

Liefde overstijgt de dualiteit. Oosterse spirituele filosofie en ware liefde bedrijven is als een trap met drie treden. Het begint met lust en grijpen naar. Op de hoogste trede heb je stilte (rust, die fysieke stilte overstijgt en de stem van het geheel (God) hoorbaar maakt) en hopelijk bevrediging en overzicht. Je komt weer tot jezelf, maar je bent geen beter mens geworden. Je hebt hoogstens betere aansluiting bij het mysterieuze onbekende en kunt je bij het ongrijpbare neerleggen. Je bent je bewust geworden dat je je afscheidt (zou afscheiden) van het geheel op het moment dat je denkt (zou denken) dat je niet de moeite waard bent.

Hoe goed kennen we het bewustzijn?

Bewustzijn is de subjectieve ervaring van de realiteit, van gedachten, gevoelens, sensaties en de omgeving. Het omvat ook de capaciteit om aandacht te richten, op het zelf en op het moment.
In het hindoeïsme onderscheidt men drie gunas: rajas, tamas en sattva, waarmee het speels omgaan met beweging, rust en structuur wordt beschreven. Een universeel voorbeeld is de dans: afwisselend stappen (bewegen) en inhouden (rust) op de maat (structuur).
De gunas bepalen als ongrijpbare krachten (energieën) moeiteloos en speels de kwaliteit van het subjectief bewustzijn, zeggen de hindoes. Wie zichzelf of zijn leven wil vervolmaken kan dit in lijn met de gunas ook toepassen door af en toe zijn geest leeg te maken en zich (al omdenkend) bewust te zijn van het verschil tussen zinloos toeval en zinvolle synchroniciteit. Was wat er gebeurde een dankbare leerervaring of tenminste een geluk bij een ongeluk?

De menselijke hersenen kennen drie lagen: de hersenstam (reptielenbrein), de kleine (zoogdierenbrein) en grote hersenen (neocortex – mensenbrein). Alle drie niveaus werken samen en hebben invloed op ons gedrag.
In wezen zijn we allen één op het niveau van bewustzijn. Maar is de aard van ons bewustzijn materieel, emergent of duaal? Moeten we wel kiezen of kan het niet-weten ook aanleiding zijn om bescheiden op te stellen en andere wezens op aarde met meer respect te bezien?
Waar zetelt ons bewustzijn? Is het alleen in het lichaam, of afgescheiden in de geest, of zelfs deels in een ziel? Welk deel van de hersenen schept, bevat of ontvangt de gedachten, gevoelens en intuïtie? Wanneer onze hersenen niet meer functioneren dan raken we buiten bewustzijn. Zover is duidelijk. Maar genereren hersenen bewustzijn of weerspiegelen de hersenen activiteit uit een onderliggend bewustzijn? Leven we in het bewustzijn of is het bewustzijn afhankelijk van een deel van ons dat leeft? Kent het bewustzijn ook drie verschijningsvormen (zoals de gunas drie hoedanigheden van het bewustzijn zijn)? Is er een verbinding met een collectief onbewuste of bewustzijn of met een energieveld of het Akashaveld?

Het zijn vragen waarvan de antwoorden niet binnen de reguliere wetenschap worden gezocht, maar toch hebben beroemde natuurkundigen als Einstein en Planck erkend dat bewustzijn voorafgaat aan hoe wij tegen het gedrag van materie en energie aankijken.

Verschijningsvormen en mysterie

  • Amarillys
    Hermes Trismegistus wordt vaak gezien als de vereniger van de fysieke, mentale en spirituele werelden. Hij wordt beschouwd als een meester van alchemie en magie, en de hermetische geschriften die aan hem worden toegeschreven, benadrukken vaak het belang van het begrijpen en integreren van alle drie de werelden in de zoektocht naar spirituele verlichting en transformatie.
    Het doel van alchemie is in wezen om iets te transformeren van een lager niveau van zijn naar een hoger niveau van zijn, en dit omvat vaak het werken met symbolen en rituelen die verwijzen naar de eenheid van alle dingen. Bijvoorbeeld, de bekende alchemistische formule "solve et coagula" (oplossen en samenstellen) is bedoeld om het proces van scheiding en vereniging te symboliseren, wat betekent dat de alchemist eerst het materiaal moet ontleden en zuiveren voordat het weer samen kan worden gebracht en getransformeerd tot iets hogers.
    Het alchemistische transformatieproces is gericht op het loslaten van beperkende patronen en overtuigingen, en het ontwikkelen van nieuwe, bevrijdende inzichten. Dit proces kan worden gezien als een groei naar vrijheid, zowel innerlijk als uiterlijk. Het kan leiden tot een dieper begrip van onszelf en onze omgeving, en tot een meer bevredigend en vervuld leven.
    Voortdurend gaat van alles over van materie met energie naar een nieuwe vorm. Het geheel daarvan vormt vaak een mysterie. Het leven zit vol met mysterieuze, spirituele  paradoxen. In het omgaan met paradoxen heb je drie keuzes: je kunt ze proberen op te lossen, je kunt er in ronddwalen en je kunt ze laten (liggen). Er zit troost in de gedachte dan niemand het ongrijpbare kan grijpen.
  • De aarde en ons lichaam bestaan voornamelijk uit water. Water vind je op het land, ter zee en in de lucht. Water kent drie verschijningsvormen: ijs (vast), heldere vloeistof en stoom (gas). Hier is duidelijk onderscheid en beweging tussen de vormen door de werking van (zonne)energie op de materie. Deze eigenschappen van water maken het leven op aarde mogelijk door de beweging in de kringloop (zee, regen, rivier). En dat leven is miljarden jaren geleden simpel begonnen en heeft zich ontwikkeld tot de mooie verschijningsvormen die wij zijn en waar we onbeperkt van mogen genieten. Je bent niet een druppel in een oceaan, je bent de gehele oceaan in één druppel (Rumi). 
  • Muziek kent de muzikant, het instrument en het liedje. Alle drie hebben invloed op de beleving en kunnen het maken en breken. De zintuigen nemen het waargenomene waar en worden in het bewustzijn geïnterpreteerd. Alle drie kunnen de realiteit (ver)vormen.
    Het (Engelse) spreekwoord zegt: two's company and three is a crowd. Alle goede dingen bestaan in drieën en aan alle goede dingen komt een eind.
    Met het toekennen van het getal 3 aan onderscheidende, verbindende en stabiliserende processen en het oproepen, bespreken en beantwoorden van sommige vragen, kom ik nu (met een glimlach) tot een geheel open einde ….

Waarom bestaat onrecht als er een God is?

Het beeld van God dat veel mensen hebben is van iemand die er voor zorgt dat alles goed komt. Omdat niet alles goed gaat in het leven en iedereen weleens onrecht ervaart is het logisch dat mensen twijfelen of er eigenlijk wel een God is. En die twijfel wordt vervolgens gevoed door de observatie dat niemand kan bewijzen dat God bestaat en dat degenen die daarvoor gestudeerd hebben ook vaak niet duidelijk kunnen uitleggen hoe het nu met God zit.
In dit artikel wat inzichten die het begrijpelijk zouden kunnen maken waarom het toch logisch is dat er een God kan zijn en er onrecht bestaat. Voor degenen die zich moeite willen besparen: hier wordt niet de waarheid gepreekt of de indruk gewekt dat de schrijver de waarheid in pacht heeft. Wat doorlezen wel kan opleveren is een acceptatie dat bepaalde antwoorden niet anders kunnen worden geformuleerd.

God is transcendent en immanent

Wat wil dat zeggen? Letterlijk betekent het dat God de realiteit, uit te drukken in taal, overstijgt en blijvend is. Het betekent ook dat God niet sterfelijk is en ook niet de eigenschappen heeft van een levend wezen of je moet het antwoord accepteren dat God manifest (zichtbaar) is in alle levende wezens, mens, dier en plant. Deze vorm van zowel alom aanwezig als afwezig zijn, maakt dat God transcendent is en we het bestaan van God niet bewijzen of verwerpen kunnen. We kunnen hoogstens geloven. God is ongrijpbaar en tastbaar tegelijk. Het gaat figuurlijk ons begrip te boven. Het helpt om jezelf te realiseren dat wij mensen projecteren: we willen graag denken dat wat we zien echt is.

Je kunt met God communiceren, maar God laat zich niets gezeggen. Dat betekent dat de antwoorden mogelijk niet direct herkenbaar tot je komen.

God als schepper heeft geen haast

Weliswaar wordt in de Bijbel gesteld dat God de wereld in zes dagen heeft geschapen, maar deze bewering in deze vorm is niet in overeenstemming met wetenschappelijke inzichten over de evolutie. De oerknal was pakweg 14 miljard jaar geleden en sinds die tijd is er van alles geëvolueerd, maar de omstandigheden waren 10 miljard jaar ongunstig voor leven. Het leven op aarde bestaat pakweg 4 miljard jaar en van de menselijke soort wordt gezegd dat deze 200.000 jaar geleden is afgesplitst van een met een apen gemeenschappelijke voorouder. Er zijn dus vele generaties aan ons voorafgegaan die allemaal een klein stapje in ontwikkeling hebben (mee)gemaakt. Wij zijn nu in een vorm waarbij we veel tijd, energie en kennis hebben verworven om ons de vraag te stellen of de ontwikkeling een kwestie van toeval is of door God gestuurd. We hebben nog steeds niet het definitieve antwoord.

Wat zeggen gezaghebbende anderen?

Hoe sluit bovenstaande aan bij grote denkers uit het verleden? Een denker die zich ook bezig heeft gehouden met de vraag uit de titel was de Duitse filosoof Schelling (1775-1854). Schelling was studiegenoot van Hegel.
In het zomernummer 2022 van Filosofie Magazine schrijft Michel Dijkstra over hem.

Twee citaten over vrijheid die mij aanspreken.
Citaat 1.

Schellings holistische natuurfilosofie vormt het uitgangspunt van zijn denken over vrijheid. Hij heeft felle kritiek op zijn tijdgenoten, die dit begrip uitsluitend als keuzevrijheid invullen. Zo’n vrijheidsopvatting beperkt dit begrip tot de mens, terwijl Schelling in zijn natuurfilosofie voor elk ding in het universum, inclusief dieren, planten en levenloze zaken, ‘een vrij en bijzonder leven’ eist.
Tot zover het eerste citaat.

In deze opvatting van Schelling over vrijheid begint al een kiem van een boodschap op te duiken. Wanneer God in de schepping gezorgd heeft voor een vrij en bijzonder leven voor elk wezen dan hoort daar ook bij dat er roofdieren en prooidieren zijn in een soort balans. Het begint al op een vorm van onrecht te lijken dat het ene wezen een ander wezen doodt. Maar elk dier dat gezond en alert leeft komt meestal weg van ziektes en roofdier en kan leven in vrijheid voor zolang als het duurt. Vrijheid zou je een kwaliteit van het leven kunnen noemen die in de evolutie langzaam vorm heeft gekregen. En de vorm van vrijheid is voor elk levend wezen anders, ook binnen de mensheid. Iedereen koestert zijn vrijheid, maar wij mensen zijn ons weinig bewust dat we het dieren nauwelijks gunnen, hoogstens vanuit onverschilligheid.

De evolutie van vrijheid

Vrijheid zou je een kwaliteit kunnen noemen die gaandeweg de evolutie steeds meer vorm krijgt. Het is een kostbare, maar gratis meegekregen eigenschap, waarop elk levend wezen recht op heeft, zo zou je met Schelling kunnen zeggen.

Citaat 2.
Om iets over de menselijke vrijheid te zeggen, moet je volgens Schelling eerst proberen God te doorgronden. Dit omdat God alles mogelijk maakt. Hij overstijgt alle dingen, maar is tegelijkertijd de mogelijkheidsvoorwaarde voor alle dingen.
Schelling definieert het pantheïsme als het aanwezig zijn van God in alle dingen. Daarbij doemt er echter een groot filosofisch en theologisch probleem op, want God wordt traditioneel als ultiem goed omschreven. Hoe is het dan mogelijk dat Hij het kwaad in de wereld toestaat? Hiermee komen we in een tegenspraak terecht. Dit probleem, ook wel theodicee genoemd, is binnen Schellings denken extra prangend omdat hij God als noodzakelijke grond of het fundament van de werkelijkheid beschouwt. De conclusie moet dus wel zijn dat het kwaad noodzakelijkerwijs bestaat en dat God ook slecht is.
Schellings antwoord op de theodicee is subtiel. Hij vertrekt vanuit de gedachte dat niets kan bestaan zonder zijn tegendeel. Bijvoorbeeld: ‘Als het “nee” er niet was, zou het “ja” geen kracht hebben’. Dit gaat ook op voor goed en kwaad: zonder het kwade zou het goede krachteloos zijn. Vandaar dat je volgens Schelling zowel goed als kwaad in het vrijheidsbegrip moeten opnemen: de mens kan voor beide kiezen. Toch kun je God niet simpelweg ‘slecht’ noemen omdat Hij deze keuze voor de mens mogelijk maakt. Dat komt, stelt Schelling, door deze paradox: de natuur, waartoe ook de mens behoort, heeft een fundament dat tegelijkertijd in God ligt én onafhankelijk van Hem is.
Schellings oplossing voor deze paradox is dat de mens wel onafhankelijk van God moet zijn, omdat hij anders niet vrij is. Zo laat Schelling zien hoe de tegendelen ‘vrijheid’ en ‘noodzakelijkheid’ samen kunnen gaan. Concreet houdt zijn opvatting in dat God het licht van het goede aan de mens geeft, maar dat de mens door zijn egoïsme voor de duisternis van het kwaad kan kiezen. Op die manier ligt de oorsprong van het kwaad bij het schepsel en niet bij de Schepper.
Tot zover Michel Dijkstra.

Hoe aan te kijken tegen onrecht?

Terug naar de vraag uit de titel. We kunnen de vraag niet sluitend beantwoorden, maar het antwoord wel aanvoelen. Wanneer vrijheid vorm krijgt, krijgt ook onrecht een kans. Wij mensen vinden het lastig om voortdurend alert te zijn hoe het er met onze vrijheid voorstaat. We willen allemaal vrij zijn, maar graag op een comfortabele manier en we hopen dat de samenleving zo wordt ingericht dat onrecht zo veel mogelijk wordt voorkomen en zo niet, dat het snel wordt recht gezet. We willen niet afhankelijk zijn van een ongrijpbare God en vinden het lastig om zo te leven dat recht wordt gedaan aan zo mogelijk levensvormen die op aarde leven. We willen ons daar niet alsmaar mee bezighouden. Wat we kunnen doen is zelf ook een beetje te transcenderen en ons aan te sluiten bij dat wat immanent is: dat we allemaal evenwaardig zijn in ons recht op een vrij en natuurlijk leven. We kunnen vanuit dat inzicht weten hoe we moeten leven, hoe we de samenleving kunnen inrichten. We kunnen hetzelfde van anderen vragen of eisen, want het recht op vrijheid is wederkerig. Voor wie de logica van het belang van vrijheid inziet, is de vraag uit de titel niet meer van belang.

Bronnen

Filosofie Magazine zomernummer 2022. De mystieke vrijheidsdenker door Michiel Dijkstra p 46.

Filosoof Schelling over het wezen van vrijheid (bol.com).

Spirituele dooddoeners?

De bal dood leggen of van koers veranderen

Spirituele dooddoeners zijn ideeën, overtuigingen of uitspraken die vaak worden gebruikt in spirituele kringen, maar die eigenlijk niet behulpzaam of zelfs schadelijk zijn voor iemands groei en welzijn.
Hieronder volgen enkele voorbeelden van spirituele dooddoeners.

"Alles gebeurt met een reden" - Hoewel dit idee sommige mensen kan helpen om betekenis te vinden in moeilijke situaties, kan het anderen het gevoel geven dat ze geen controle hebben over hun leven of dat hun lijden gerechtvaardigd is.

"Je moet loslaten en overgeven" - Het idee van loslaten kan nuttig zijn in bepaalde situaties, maar het kan ook suggereren dat iemand moet berusten in hun lot of hun emoties moet onderdrukken in plaats van ze te erkennen en ermee om te gaan.

"Positief denken is de sleutel tot succes" - Hoewel positief denken nuttig kan zijn in sommige situaties, kan het ook leiden tot schuldgevoelens, schaamte en ontkenning van negatieve emoties en ervaringen.

"Je moet vergeven en vergeten" - Het idee van vergeving kan nuttig zijn in sommige situaties, maar het kan ook suggereren dat iemand zich moet onderwerpen aan mishandeling of misbruik en hun eigen grenzen moet negeren.

"Alleen liefde overwint angst" - Hoewel liefde belangrijk is, kan deze uitspraak mensen het gevoel geven dat hun angst of verdriet niet echt of belangrijk is, of dat ze niet goed genoeg zijn als ze zich niet constant in een staat van liefde bevinden.

Nog meer dooddoeners

‘Jij bent liefde, alles is liefde’.
‘Er is geen ander, alles is één’.
‘Alles is goed zoals het is’.
‘Wat is het geluid van één klappende hand?’.

Wie zich bezighoudt met spiritualiteit komt bovengenoemde uitspraken altijd wel eens een keer tegen. Om mensen aan het denken te zetten wordt daarbij niet verteld waarom het zo wordt gesteld. In dit artikel wordt het antwoord belicht vanuit de dooddoener. De dooddoener heeft een negatieve klank in de volksmond, zo van “een levendig gesprek wordt er op een vervelende manier mee doodgelegd”.
In dit artikel wordt het meer opgevat als het functioneel doodleggen van de bal in een voetbalspel. Om een bal onder controle te krijgen. Een bal wordt aangenomen, stilgelegd en verder meegenomen en doorgezet in het spel. In die positieve zin wordt het hier bedoeld. Een speelse vorm van omdenken.

‘Jij bent liefde, alles is liefde’

Deze uitspraak heeft twee lastige aspecten.
1.    Wie of wat je bent, je identiteit, is geen objectief gegeven.
2.    Wanneer iets voor alles geldt, heeft het weinig informatieve waarde.

Liefde is een veelzijdig maar ongrijpbaar begrip. Liefde leidt soms (tijdelijk, hopelijk vaak) tot het gevoel één te zijn met de ander. We doen er allemaal ervaring mee op en komen dan (hopelijk) tot de overtuiging dat we het gedrag van de ander als liefdevol mogen opvatten en we mogen hopen dat de ander dat ook (nog lang) van ons doet. Honderd procent zeker zijn we nooit van wat er in de ander omgaat, hoe lang en hoe diep we ook in de ogen van die ander blijven kijken of blijven doorvragen.
Wanneer we te geforceerd proberen zekerheid te krijgen over wat liefde is, raken we verwijderd van de liefde. Macht erotiseert, maar doet liefde kwijnen. Liefde laat zich niet dwingen. Het loslaten van de wens om zeker te zijn van de ander, geldt als liefdevol. Hiermee wordt vrijheid geschapen en vrijheid is ook zo’n ongrijpbaar concept. Het moge duidelijk zijn dat wanneer vrijheid en liefde op zo’n wijze aan elkaar worden verbonden dat het paradoxaal werkzaam is. Dat wil zeggen: het werkt zolang we het (oordelen) kunnen laten. Wanneer we dat niet kunnen (niet meer evenwaardig kijken), zijn we gedwongen zijn om de les opnieuw te leren. Tot in het oneindige. In die zin is alles liefde en jij en ik ook. Dit taalgebruik: "wie niet wil inzien dat alles liefde is, draagt niet bij aan een betere wereld" is een verkapte chantage. Chantage is als machtsmisbruik en doet liefde en vertrouwen verdwijnen. Beiden komen te voet en snellen weg te paard.

Vivian Gornick: liefde, seksuele vervulling en het huwelijk zijn niet meer de metaforische uitdrukkingen van succes en geluk die ze vroeger waren (bol.com).

‘Er is geen ander, alles is één’

AdvaïtaAdvaita (een term uit het Sanskriet) of non-dualiteit betekent ‘niet twee zijn’. Hier wordt het woord “eenheid” vermeden omdat het dan geen ruimte meer laat voor de observatie dat de wereld vooral (eigenlijk alleen maar) duaal wordt ervaren, namelijk in termen van tegenstellingen. Met die tegenstellingen kunnen we discrimineren in termen van onderscheiden en kunnen we leven. Was alles één blur dan waren we ten dode opgeschreven.
Het nut van kunnen onderscheiden is geen onderbouwing van de stelling dat de een meer of beter is dan een ander. We zijn één in ons evenwaardig zijn, niet gelijk.

Levinas: de verhouding tot de Ander is niet symmetrisch. Ik ben wel verantwoordelijk voor de Ander, maar ik kan niet uitgaan van het omgekeerde. Het wederkerige is zijn zaak.

‘Alles is goed zoals het is’

Het moge uit het voorgaande duidelijk zijn dat deze uitspraak begrepen kan worden als tegelijk waar en niet waar (en-en denken). De gedachte dat alles goed is zoals het is, kan leiden tot een passieve houding waarin men afwacht wat er gebeurt zonder actie te ondernemen om veranderingen te bewerkstelligen. Het kan echter ook leiden tot een meer accepterende en open houding ten opzichte van de realiteit, waardoor men beter in staat is om met moeilijke situaties om te gaan en er creatiever op te reageren.
Het is daarom belangrijk om een balans te vinden tussen acceptatie en actie. Acceptatie betekent niet dat men passief moet zijn of dat men niet streeft naar veranderingen. Het betekent juist dat men de realiteit accepteert zoals deze is en vanuit deze acceptatie veranderingen probeert te bewerkstelligen. Dit kan alleen worden bereikt door bewust te zijn van de eigen gedachten, emoties en acties en deze te richten op positieve veranderingen. 

Wat is het geluid van één klappende hand?’

Je kunt bij het antwoord lang en kort stil staan. En dat proces kan bevrijdende inzichten geven of tot frustratie leiden. In ieder geval maken alleen twee handen geluid wanneer ze tegen elkaar klappen. We hebben elkaar (twee mensen of handen, niet één) nodig om iets tot stand te brengen. We zijn in de afhankelijkheid één. Dat antwoord is van toepassing op vrijwel alle vragen die in de spiritualiteit worden opgeroepen.

Functionele spiritualiteit

Tao vinden

Beide voeten om te lopen. Beide oren om te horen. Beide ogen om te zien. Om te begrijpen is één verstand niet genoeg. Gebruik beide om Tao te vinden.
Zoek je met verstand van het zelf, dan vind je slechts het zelf. Gebruik het verstand van het zelf en van het niet-zelf, dan vind je het volledige verstand.
Verlies het zelf om niet-zelf te vinden. Verlies het één om het ander te vinden. Verlies beide om Tao te vinden. (>Ray Grigg).

Spiritualiteit verbonden met psychologie

Dit blog heet Psychologie-nu.blogspot omdat er artikelen op staan waarin spirituele onderwerpen worden gekoppeld aan psychologische zienswijzen. Dat betekent dat bij alle mystieke fenomenen die we menen te ervaren ook gezocht wordt naar aardse psychologische verklaringen. Tegelijk blijft het oog gericht op het ethisch handelen in combinatie van een prettig leven voor zoveel mogelijk anderen.

Wanneer we ons voortdurend druk maken over alle misstanden in de wereld hebben we geen vrijheid en geen leven. Het tegelijk betrokken en angstig zijn, slaat dood. Maar wie zich onverschillig opstelt tegenover onrecht waar hij/zij wel wat aan kan doen, die draagt niet bij een leefbare samenleving. Er moet dus een balans zijn in betrokkenheid en loslaten (afstand houden). In een werkzame en leefbare samenleving stroomt liefde en is vrijheid voelbaar.

Daarom worden hier absolute uitspraken vermeden

Absolute termen zoals "alles is voorbestemd" of "alles is zinloos" kunnen voortkomen uit sterke emoties, zoals liefde, teleurstelling, woede of frustratie. De generalisaties doen geen recht aan diversiteit en nuance. Ook het generaliseren van liefde als allesomvattend en perfect gaat voorbij aan de complexiteit van menselijke relaties.
Door te geloven in absolute uitspraken, negeren mensen het bewijs dat hun overtuigingen tegenspreekt. Het duidt op een gesloten denkwijze en het vermijden van constructieve dialoog.
Het is een egocentrische weerstand tegen evenwaardigheid.

Verdwalen of halverwege omkeren

Om te voorkomen dat we verdwalen in een taaldoolhof of dat het een gebed zonder einde wordt, is deze laatste functionele dooddoener een goed voorbeeld om mee te besluiten.

Roeland de Looff. Jij bestaat niet, de werkelijkheid achter de illusie, weet wat echt is (bol.com).

Wereldverbeteren? Keep it SimPol

SimPol staat voor Simultaneous Policy (Gelijktijdig Beleid). Schrijvers John Bunzi en Nick Duffell hebben het plan opgevat om burgers, politici en ondernemers een gezamenlijke verklaring te laten ondertekenen, dat ze/we vanaf een bepaald moment de mensen behoorlijk betalen, de natuur respecteren, de mensenrechten respecteren – op voorwaarde dat alle anderen dat vanaf datzelfde moment ook doen.
De auteurs (eigenaar van een internationaal bedrijf en een psychotherapeut) signaleren een Negatieve Mondiale Concurrentiespiraal (NMC). Zij pleiten voor een mondiale aanpak, meer internationale samenwerking om problemen als klimaat, milieu en bewapening gezamenlijk op te lossen. Voorwaarde daarbij is dat alle landen tegelijkertijd overgaan tot gezamenlijke aanpak, Simpol (Simultaneous Policy), van meerdere vraagstukken en een nieuwe vorm van internationaal stemrecht. Dit vergt een omwenteling in ons denken als wereldburgers. Vergelijk het met het rouwproces zoals beschreven door Kübler-Ross, in vijf fasen van ontkenning tot aanvaarding. Hoe krijg je iedereen bereid tot deze omwenteling?
Het klassieke motto “verbeter de wereld, begin bij jezelf” wordt dan “we maken een betere wereld en dat doen we tegelijkertijd”.

Uit het boek.
‘De hele evolutie – van de hele kosmos en van onze eigen planeet daarbinnen – is een eindeloze dans van eenheden die in delen uiteenvallen en delen die zich weer verenigen in met elkaar verenigbare nieuwe eenheden. Het vertoont het patroon van een zich herhalende opwaartse spiraal: van eenheid naar individuatie naar concurrentie naar conflict naar onderhandelingen naar oplossing naar samenwerking naar nieuwe niveaus van eenheid, et cetera etc.. Er is zowel sprake van concurrentie en samenwerking binnen, als tussen de soorten, terwijl ze improviseren en zich ontwikkelen en de dans uit zijn evenwicht en weer in evenwicht brengen’.
Er is een nieuwe lichting wetenschappers die stelt dat de evolutie zelf een evolutie doormaakt door nieuwe manieren te bedenken om sneller en effectiever te evolueren. Daarbij hoeven we onze identiteit niet op te geven en voegen er een mondiale identiteit aan toe. We maken dan afspraken om simultaan te werken aan mondiale verbeteringen en iedereen die in hetzelfde schuitje zit helpt overleven.
De mondiale concurrentiestrijd is inmiddels zo destructief geworden dat samenwerking nog de enige oplossing is. Wat Robert Pirsig de ‘Dynamische Kwaliteit, de voortdurend veranderende beweging van de directe realiteit’ noemt, begint te veel te worden voor wat hij de patronen van ‘statische waarde’ noemt, en er vindt een totale ommekeer in het systeem plaats. Deze dynamiek richt het evenwicht van de tot dan toe geaccepteerde realiteit te gronde – soms op een gewelddadige manier – om een transformatie teweeg te brengen.
De destructieve concurrentiestrijd fungeert paradoxaal genoeg juist als een aanjager van samenwerking.

De oplossing is SimPol, een uitweg uit de vernietigende spiraal van de neoliberale wereldorde (bol.com).

Spirituele paradoxen bij een eenheidservaring

Tweerichtingsverkeer

Word je gelukkiger wanneer je jezelf maximaal onderscheidt van een ander of juist wanneer je je meer richt op wat je gemeen hebt met een ander? Of ligt het nog weer anders?

Theoloog en dichter De Génestet wees in 1930 op het belang van individualiteit in deze twee regels.
'Wees u–zelf!' sprak ik tot iemand.
Maar hij kon niet: hij was niemand.

En over en-en denken.
Twee coryphaeën.
‘Gek zijn wij, een van beide wij’.
Zeî de eene Theoloog tot de ander.
‘Wat wíj gelooven toch strijdt lijnrecht met elkander;
Dit's evident voor ú, dat's evident voor míj -.
Dús, een van tweeën is maar mooglijk, ík òf gíj…’.
Of beide, dacht er een en - ging voorbij.

De oproep van De Génestet om het belang van individualiteit te overdenken kan gemakkelijk misverstaan worden als een oproep om iemand te zijn in de vorm van maatschappelijke status. Wie probeert een status in de ogen van anderen te verwerven is gericht op onderscheiding van de meute. Het woord individu betekent “ondeelbaar”, niet zoals je mogelijk geneigd bent te denken “afgescheidene”. Het is eerder het beeld van iemand niet ge- of verdeeld is, die heel is. Die zowel zichzelf is als verbonden met anderen.
De paradox van jezelf zijn, namelijk dat de meeste mensen die geen moeite doen om zichzelf met zekerheid te vinden of te bewijzen, is dat het juist die mensen zijn die volledig zichzelf lijken te zijn. Dus wie op zoek gaat naar zichzelf is niet zichzelf en wie het niet doet, is het juist.

Iemand als mysticus Meister Eckhart wilde niemand zijn om een Godservaring op te roepen. Ook wilde hij zich geen Godsbeeld vormen. De paradox van die methode is dat het de vraag oproept: wie ontmoet wie, wanneer beiden niemand zijn? En is dat misschien de kern van de eenheidservaring en opgaan in pure essentie?
Wanneer God zowel één is als weerspiegeld in elk levend wezen dan kun je God overal en nergens ontmoeten.

Poortloze Poort

Kortom, die mensen gaan op weg naar een eenheidservaring die al weten dat ze niet-twee zijn. Ze gaan als ware op pad zonder dat het uitmaakt in welke richting (naar binnen of naar buiten door de Poortloze poort) ze gaan en met welke snelheid. Niemand kan de Poortloze Poort passeren, dus wees niemand (koan uit de Mumonkan). Wie de rust neemt om de eenheid met wie of wat (mens of dier) dan ook te ervaren loopt de grootste kans om dit mee te maken.

De term "Poortloze Poort" verwijst naar het feit dat er geen echte poort is die moet worden geopend om verlichting of bevrijding te bereiken. In plaats daarvan is het een symbolische uitdrukking van het idee dat onze natuurlijke staat van zijn al verlicht en vrij is, en dat het pad naar bevrijding of zelfrealisatie geen externe obstakels bevat die moeten worden overwonnen. De Poortloze Poort verwijst onder meer naar de oneindig smalle poort tussen verleden en toekomst, ook wel bekend als het heden of het nu. Het is de staat van bewustzijn waarin we niet vastzitten in gedachten over het verleden of de toekomst, maar ons volledig richten op het huidige moment.
De Poortloze Poort kan ook worden gezien als een paradox of een schijnbare tegenstrijdigheid, omdat het zowel verwijst naar de toegang tot innerlijke vrijheid en bewustzijn als naar de erkenning dat er in feite geen poort is die moet worden geopend. Voor wie de functie heeft doorzien, is het geen poort meer omdat er geen obstakels meer zijn om te overwinnen en omdat het bewustzijn van de poortloze natuur van ons bestaan een natuurlijk onderdeel van ons dagelijks leven wordt.

Hallucinerende middelen en het absolute perspectief

Peter Gordijn schreef na het gebruik van hallucinerende middelen zijn tweede boek getiteld Het Absolute Perspectief.
In zijn boek de volgende illustratie van het proces naar het opgaan van het ik in pure essentie als kers op de taart van spirituele ontwikkeling. Jezelf overgeven en verliezen (ego-dood) om te komen tot een totaal inzicht en de ervaring van eenheid en je te bevrijden van verkramping.

Kosmische dans


Het absolute perspectief van verkramping naar vrijheid.
In de rondgang van egoloze baby naar opgaan in pure essentie is zowel de cirkel van een individueel leven te zien als wat zich ont-wikkelt bij de spiraal van bevrijding in het doorlopen van het spirituele pad.

Peter introduceert de Gouden Regel.

Voel je helemaal vrij om jezelf te zijn;
laat anderen vrij om zichzelf te zijn;
laat de wereld zijn zoals ze is.

Trouw zijn aan de Gouden Regel betekent volledig openstaan voor het leven. Niets van de werkelijkheid hoeft meer anders te zijn. Dit betekent diepe acceptatie van hoe de kosmische dans zich ontvouwt. Dit is het einde van weerstand en streven. Niets hoeft meer te veranderen en ALLES mag veranderen.

Totale overgave

Sta jezelf toe precies te zijn zoals je nu bent. Sta anderen toe te zijn zoals ze nu zijn. Sta de wereld toe te zijn zoals die is. En sta jezelf, anderen en de wereld toe elkaar te beïnvloeden en te mogen veranderen, ongeacht in welke richting. De sleutel tot geluk is niet controle. De sleutel tot geluk is juist totale overgave.
"Overgave is kracht". Op het eerste gezicht lijkt dit in tegenspraak met het idee dat het tonen van wilskracht en vastberadenheid belangrijk is om doelen te bereiken. Toch suggereert deze paradox dat het loslaten van controle en het accepteren van wat er gebeurt, uiteindelijk krachtiger kan zijn dan vasthouden aan een specifiek resultaat.

Leven vanuit non-duaal bewustzijn

Eenheid ervaren

Mensen die leven vanuit non-duaal bewustzijn ervaren de eenheid tussen alle levende wezens, ervaren vrijheid en het allesomvattende stromen van liefde.

Dit artikel is daarom geschreven in de je- en wij-vorm.

De ontmoeting met de ander is niet gericht op doen, maar op zijn.
We gebruiken het woord “ik” en “jij” om te communiceren, maar geloven niet in een scheiding tussen jij en ik. We kunnen leven met deze paradox. Door mij verschijnen jij en ik.

We trekken geen grenzen, laten alles en iedereen binnenkomen, maar laten ons niet overspoelen. We zijn niet bang om gekwetst te worden omdat er niet een afzonderlijk "ik" is. We roepen geen weerstand op en maken geen problemen. We hebben de waarheid niet in pacht, veroordelen niet, accepteren alles met “ja” en verkondigen niets. We beschouwen onszelf en de ander als evenwaardig. We zijn betrokken en onaangedaan in één, althans, niet-twee (A-dvaita).

Niets moet

Je mag, maar hoeft niets te leren of te veranderen. Laat liefde in en met vrijheid stromen zonder het te (be)grijpen.

We ervaren het leven als een dans en een zero-sum spel. We zijn (daarin) evenwaardige spelers.
Het non-duale inzicht kan ons genadevol in onze schoot zijn geworpen, opgeroepen door hallucinogene middelen of (na) het doorlopen van een (zeer) diepe crisis of lange meditatie. Terugkijkend realiseren we ons dat het komen tot non-duaal bewustzijn geen moeite hoeft te kosten en niet langs rationele weg valt te bereiken.

Hoe kun je non-duaal leven?

Hier zijn enkele suggesties voor het leven vanuit non-duaal bewustzijn. 

  • Mediteer regelmatig. Meditatie is een beproefde manier om ons te helpen onze geest te kalmeren en ons bewustzijn te verruimen. Door regelmatig te mediteren, kunnen we meer gewaarwording krijgen van ons non-duale bewustzijn en deze toestand van bewustzijn integreren in ons dagelijks leven. 
  • Wees in het moment. Het leven in het moment is een belangrijk aspect van non-duaal bewustzijn. Probeer bewust te zijn van wat er om je heen gebeurt en wees aanwezig bij wat je doet. Als je je bewust bent van het huidige moment, kun je meer openstaan ​​voor de verbondenheid tussen alles. 
  • Erken de onderlinge afhankelijkheid van alle dingen. In plaats van te denken in termen van afzonderlijke entiteiten en gebeurtenissen, probeer te erkennen dat alle dingen onderling afhankelijk zijn van elkaar en elkaar beïnvloeden. Dit kan je helpen om een dieper begrip te krijgen van de non-duale aard van het leven. 
  • Cultiveer mededogen. Het cultiveren van mededogen en vriendelijkheid voor alle wezens kan je helpen om je verbondenheid met anderen te voelen. Probeer je te richten op het verlichten van het lijden van anderen en probeer te handelen vanuit een plaats van liefde en begrip. 
  • Vraag jezelf af wie of wat ervaart. In plaats van jezelf te zien als een afzonderlijk zelf, vraag jezelf af wie of wat er ervaart. Dit kan je helpen om je bewustzijn te verschuiven van het idee van een afzonderlijk zelf naar een bewustzijn van non-duale verbondenheid. 
Leven vanuit non-duaal bewustzijn is een continu proces van bewustwording en ontwikkeling. Door te oefenen en bewust te zijn van onze verbondenheid met alles om ons heen, kunnen we ons bewustzijn verruimen en onze ervaringen van het leven transformeren.

Peter Fenner schrijft in Radiant Mind op pagina 139.

Intimiteit omhult alles

Vaak gebruik ik liever het woord 'intimiteit' dan 'liefde' om deze ervaring te beschrijven, omdat in deze ervaring geen scheiding is tussen mijzelf en anderen. Non-duaal bewustzijn is geen gevoel. Het is eerder een besef van alomvattendheid omdat ik geen andere keus heb. Ik omhels, ik sluit alles in zonder oordeel of voorbehoud en niet omdat dat een goed idee is of een of ander moreel standpunt, maar gewoon omdat hier niemand is om zich ergens tegen te verzetten.
   Ik ben niet geïdentificeerd met mijn conditionering, ik kan je volledig ontvangen. Jij en ik voelen een echte verbinding - onze werkelijkheden dringen in elkaar door in een ruimte van diepe intimiteit en openheid. Ik ben totaal open en beschikbaar. Ik kan niets van mij afduwen, ik kan niets verder meer binnenlaten. Hoe zou ik dat kunnen doen? Er is geen weerstand. Er is alleen totale openheid - een gevoel dat je totaal en volkomen bij mij binnen kunt komen.
Tot zover een citaat.

Radiant mind, een praktische weg naar non-duaal bewustzijn (bol.com).

Non-duaal bewust van de paradox bij zelfrealisatie

Bij het omschrijven van non-duaal bewustzijn en zelfrealisatie wordt van de paradox gebruik gemaakt om te verbeelden wat je niet beschrijven kunt.
Je kunt comfortabel leven met een paradox en niet gevangen zijn. Zelfrealisatie is geen resultaat van de inspanningen van het ego maar van het contact herstellen met een ruimer gewaarzijn dat zich bevindt voorbij en voorafgaand aan het duale denken. Hoe meer je kijkt vanuit de eenheid, hoe meer je de dualiteit kunt accepteren en hoe meer je kijkt vanuit de dualiteit hoe beter je de eenheid kunt omarmen.

Je kunt de paradox niet in en niet uit. Je kunt er van alles mee en ook langs heen.

  • "Alleen Brahman (God, de natuur enz.) is reëel, de wereld is maya (illusie). Brahman en maya zijn niet twee".
  • Non-duaal bewustzijn is niet iets en niet niets.
  • Non-dualisme werkt niet voor wie er alleen zelf beter van wil worden. Iedereen wil er beter van worden. Non-dualisme werkt niet voor mij alleen.
  • Zelfrealisatie is als gaan door een Poortloze Poort. Niemand kan door deze poort, dus wees niemand. Je kunt direct naar binnen en naar buiten om er te komen, maar er is geen pad, want je bent er al. Via de weg van ervaring tot inzicht komen "waar ik naar kijk dat ben ik zelf".
  • Ik ben Dat.
  • Je doet door niet te doen.
  • Je bent en bent niet in één.
  • Je ervaart eenheid als niet-twee.

Gewoon zijn

Identiteit

We kunnen voortdurend online verbonden en dicht bij anderen zijn, maar wanneer we weer tot onszelf willen komen op vakantie gaan we vaak ver weg. Ver weg maken we frisse sociale vergelijkingen en doen we nieuwe ervaringen op.
Wie (nog) op Facebook zit, kan het de hele dag door met eigen, lede ogen zien: de wereld wordt door anderen mooier gepresenteerd dan je het zelf ervoer toen je erbij was. Je zou bijna aan jezelf gaan twijfelen.

Iedereen heeft in zijn leven weleens geworsteld met zijn identiteit.

  1. Wie ben ik?
  2. Mag ik er zijn?
  3. Ben ik wel goed genoeg?
  4. Ben ik wel bijzonder genoeg?
  5. Ben ik van betekenis?

Wie het antwoord vervolgens gaat zoeken in spiritualiteit en non-dualiteit krijgt te horen: “stop met zoeken want jij bestaat niet. We zijn allemaal één, bewustzijn en onvoorwaardelijke liefde”. Het lukt slechts weinigen om zichzelf te realiseren (verlicht te worden, met zichzelf samenvallen) wanneer ze figuurlijk een spiegel voorgehouden krijgen met “je bent alles en niets en in de leegte vind je vervulling”. 

Zelfonderzoek

Zelfonderzoek kan door deze ogenschijnlijke tegenspraak verworden tot een eindeloos en angstaanjagend tijdverdrijf en om de hete brij heen draaien. Het vraagt lef om gewoon te blijven bij dat wat er is.
Identiteit is een complex concept en kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Het kan verwijzen naar iemands zelfbeeld, culturele en sociale achtergrond, genderidentiteit, seksuele oriëntatie, geloofsovertuigingen, enzovoort. 

Kun je zonder?

Als we ons concentreren op de vraag of iemand zonder een vast zelfbeeld of ego kan leven, dan is het antwoord ja, dit is mogelijk. Sommige filosofische en spirituele tradities suggereren dat het bereiken van een staat van non-dualiteit of ego-loosheid een pad kan zijn naar bevrijding en spirituele verlichting.
Dit betekent echter niet dat iemand zonder een ego of identiteit volledig zonder enige vorm van zelfbewustzijn of persoonlijkheid zou zijn. Het gaat erom dat iemand zich losmaakt van beperkende overtuigingen en ideeën over wie hij of zij is en openstaat voor een meer diepgaande ervaring van het leven.
Het is echter belangrijk op te merken dat het idee om volledig zonder identiteit te leven, voor veel mensen moeilijk voor te stellen is en misschien niet wenselijk is. Identiteit kan ons helpen om ons te verbinden met anderen en om een gevoel van doel en richting in ons leven te vinden. Het gaat erom een gezonde balans te vinden tussen het loslaten van beperkende overtuigingen en het cultiveren van een positieve, gezonde identiteit.

Meer lezen over de identiteit en de vraag of je ook zonder kunt, lees "Paradox: live life to the max".

Het zelfinzicht bij Echart Tolle

Tot zijn dertigste was Eckhart Tolle angstig, depressief, suïcidaal. Tot het moment kwam dat hij definitief besloot dat hij niet langer met zichzelf kon leven. In plaats van de dood leverde dit hem Verlichting op. 

Tolle: voor wie niet verlicht is, is de wereld het enige dat er is. En dat brengt de dualiteit met zich mee van in de wereld vervulling zoeken én angst voor bedreiging; jezelf willen vinden én angst voor de dood. Verlichting betekent, je emotioneel niet meer verbinden met de wereld, met de rollen die je speelt, met je eigen gedachten. En daarvoor hoef je je noch totaal in het leven te storten, noch je er totaal uit terug te trekken. Hoe kom je er dan wel? Door totaal ja te zeggen tegen dat wat is op dit moment.

Tot de kern komen

Wie naar het zelf kijkt als een kern in zichzelf zal nooit een kern vinden. Het is als het afpellen van een ui. Wanneer alle rokken van de ui afgepeld op tafel liggen is de kern van de ui verdwenen door het ontleden van het geheel. Al het wezenlijke is uitgedrukt in een vorm en binnen elke vorm is het wezenlijke te vinden.
Dus wie tot de kern wil komen moet vooral weten wanneer te stoppen met zoeken om zo het geheel te kunnen blijven zien.

We hebben er allemaal baat bij dat veel mensen hun best doen om de wereld nog een beetje mooier te maken. Maar de maat raakt vol. We reizen de wereld af om te kijken waar het nog oorspronkelijk en natuurlijk is en zonder het te willen, dragen we bij aan het vervlakken van dat wat bijzonder is en wat uitsteekt boven de rest.
Kunnen we accepteren dat we in de wens om onszelf te ontplooien onze grenzen, ons doel en onszelf zijn voorbijgeschoten?

Gewoon zijn (met afwisselend de nadruk op "gewoon" en "zijn") lijkt niet speciaal genoeg. Gewoon zijn is tevreden zijn met evenwaardig te zijn met alles en iedereen en je niet druk te maken of het allemaal wel goed komt en tegelijk niet blind te zijn of je ook een positieve bijdrage te leveren. Door je gewoon bewust te zijn wat je kunt doen en wat je kunt laten.

De essentie

De uitspraak "het realiseren van jouw essentie is te worden wat je bent" vat eigenlijk de kerngedachte samen van veel spirituele en filosofische tradities, waaronder de Vedische filosofie. Het is een soort taalspel dat de diepgaande betekenis van zelfrealisatie en innerlijke groei uitdrukt.
De uitspraak speelt met de ideeën van realisatie en zijn.
Realisatie verwijst naar het proces van bewustwording, begrip en diepgaand inzicht in jezelf en je ware aard. Het is het besef van wie je werkelijk bent, los van externe rollen, verwachtingen en maskers.
Zelfrealisatie gaat niet over het bereiken van iets buiten jezelf, maar eerder over een innerlijke ontvouwing en evolutie. Het is niet iets externs dat je zoekt, maar iets intern dat je ontdekt en ontwikkelt.
Wat je bent verwijst naar je authentieke zelf, je kern, je ware aard. Het gaat over het begrijpen en omarmen van je eigen unieke identiteit, eigenschappen en potentieel.
Samengevoegd brengt de uitspraak een diepgaande waarheid over het pad van zelfontdekking naar voren: door je bewust te worden van je ware aard en deze te omarmen, bereik je een staat van zijn waarin je jezelf volledig uitdrukt en tot bloei komt. Het is een soort paradox: je realiseert jezelf door simpelweg jezelf te zijn, maar het vereist vaak diepgaand zelfonderzoek en bewustwording om deze staat van zijn te bereiken.

Ongrijpbare krachten en dwaalwegen rondom spiritualiteit

Macht en onmacht

Opgegroeid in een katholiek gezin en terugkijkend op de lange geschiedenis van het westerse geloof en dat geloof vergelijkend met het Taoïsme vallen mij onderstaande overeenkomsten en verschillen op in het omgaan met macht en onmacht. Ik beschrijf wat mij tegenstaat aan het christendom en wat mij fascineert aan het Taoïsme, namelijk dat in de natuur het evenwicht steeds wisselt en niets kan bestaan zonder zijn tegendeel (yin en yang).

Vasthoudendheid

Wie een bepaald geloof aanhangt, wil er ook graag voordeel van hebben. Je hoort bijvoorbeeld bij een groep, die je sociale contacten en bescherming oplevert of je hebt een God waaraan je een verzoek kunt richten. Maar die wens tot voordeel blokkeert het zicht op waar spiritualiteit over gaat.
In een ongezond samengestelde samenleving of een geestesziek individu kan een egoïstische en/of superieure geloofsovertuiging zelfs tot fascisme leiden en daarmee tot liefdeloos geweld.
Een duivenexperiment van Skinner maakte duidelijk dat wanneer je er van overtuigd bent dat je met bepaald gedrag een beloning lijkt af te dwingen het heel lang kan duren voordat je dat gedrag verandert, terwijl je maar af en toe en ook nog toevallig beloond wordt (zie ook gokverslaving).
Duiven en mensen willen dus graag geloven dat zij sturing hebben over hun lot en kunnen dit geloof heel lang vasthouden. Mensen kunnen zelfs wachten op een beloning na hun dood. Heel wat kapitalistische regimes hebben van deze goedgelovigheid misbruik gemaakt en hebben gewetenloos zelf materie verzameld die ze van goedgelovigen hebben afgetroggeld. Velen hebben bij leven onrecht laten bestaan in de verwachting dat na hun dood door God recht zou worden gedaan of hun geduld beloond.
Vriend en vijand van religie zijn het erover eens dat je God niet voor je karretje kan spannen. Atheïsten verklaren God gewoon voor niet bestaand en dragen toeval als reden aan voor de evolutie en al het moois op aarde en gelovigen vinden dat je steun van God moet verdienen door goed gedrag te vertonen. En er is altijd wel een voorbeeld te verzinnen dat iemand bij zichzelf kan aandragen dat hij niet perfect is geweest en God daarom niet zijn gebed verhoort. En zo blijft iedereen lang bij zijn standpunt of in zijn geloof.

Verdelen en verbinden?

De Romeinen die hun rijk rond het begin van de jaartelling graag in stand wilden houden kregen ergens in de eerste eeuwen na Christus door dat het geloven in één god veel gemakkelijker verschillende volkeren bindt dan het geloven in vele goden die ook nog eens veel menselijke gelijkenis hadden. Die ene god (overigens genderneutraal avant la lettre) was de schepper van de mens naar zijn gelijkenis en was zelf zonder menselijke fouten. God kon overigens wel kwaad ("vertoornd") worden en de mensheid straffen met vele plagen.
Was eerder de werkzame politiek van de wereldse overheerser “verdeel en heers”, door het christendom als officiële staatsgodsdienst aan te nemen en het Vaticaan aan het hoofd te zetten van een mondiale kerk kon het wereldrijk van Rome daarmee zowel verdeeld als verbonden als geheerst worden. En met deze “drie-eenheid” kon nog millennia door machthebbers geprofiteerd worden van de rust en materiële welvaart die dit systeem opleverde. Om over het misbruik van schaapjes door de herders nog maar te zwijgen.

Oosterse en westerse spiritualiteit

De ethische uitgangspunten van atheïsten, agnosten en gelovigen mochten dan soms verschillen, in de praktijk kunnen ze zich vinden in het principe “wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet”. Het leidde zowel tot een liberale als tot een sociale wetgeving. Gelovigen konden leven met het idee dat het Kwaad met wereldse wetten kon worden beteugeld en dat tegelijk vrijheid bewaakt wordt. God zou dit rechtvaardigen. Volgens de theodicee van de vrije wil accepteert God het bestaan van het kwaad in de wereld omdat de mens pas iets heeft aan zijn vrije wil als hij er ook iets mee te kiezen heeft. Het Kwaad bestaat dus zo- en omdat de mens een keuze kan maken ertegen.
Eigenlijk en uiteindelijk was god niet meer nodig om alles autonoom te laten draaien. Nietzsche verklaarde god dan ook dood en anderen legden zich er bij neer dat religie een privézaak is. En omdat het bewijs dat God (wel of niet) bestaat niet kan worden geleverd konden we in het westen gemakkelijk aansluiten bij Oosterse tradities als het Taoïsme. Gods wegen en de Tao zijn ondoorgrondelijk. 'De tao doet niets en toch blijft niets ongedaan'.

Wikipedia over de Tao (letterlijk “de weg, maar ook de stroom”).
Men kan tao alleen bij benadering leren begrijpen of volgen. "De weg (tao) heeft begin noch eind". In de tekst van de Daodejing (Boek van de Weg en de Kracht) wordt het volgende geschreven. "De essentie van tao is dat het niet uitgedrukt kan worden. Als men denkt het wel te kunnen uitdrukken, dan is het niet tao". Tao is immers vormloos en niet gebonden aan een vorm.
Tao voedt alles. Het creëert de gewenste ordelijke patronen in de chaos. Maar de wens naar ordelijke patronen zal nooit vervuld worden. Men kan alleen maar op het pad blijven van de zoektocht. In de taoïstische leer is tao de kwaliteit van die zoektocht.
Tot zover.

Uit vers 51 van Laozi.


Tao brengt de dingen voort.
Het brengt ze groot door Teh.
Teh brengt ze tot wasdom en vormt ze,
voltooit ze en doet ze rijpen.
Voedt ze en beschermt ze.
Voortbrengen, maar zich niet toe-eigenen
Doen maar zich er niet op voor laten staan,
tot wasdom brengen maar zonder heerser te zijn,
dat is wat ‘diepe deugd’ genoemd wordt.

Tot zover.
Teh is de liefdevolle kracht die werkt via het paradoxale wu wei principe: doen door niet te doen. Wie volgens de tao leeft, weet dat hij de uitdagingen in het leven, zijn ellende en problemen niet meer met strijd, macht of inspanning te lijf moet gaan. Hij gaat spontaan en bewust mee in de loop der dingen.

Hoe leeft iemand in de geest van de tao? Chuang Tze zegt het volgende.

Jullie zijn oprecht en rechtvaardig, zonder te weten dat je door zo te zijn rechtschapen bent.

Jullie houden van elkaar, zonder te weten dat dat goed is.

Jullie zijn eerlijk, maar weten niet dat dat trouw zijn is.

Jullie houden je aan je woord, zonder te weten dat je daarmee in geloof en vertrouwen leeft.

Jullie helpen elkaar, zonder eraan te denken geschenken te geven of te krijgen.

Zo laat je handelen geen sporen achter.

De oosterse en westerse uitwerking van religie zijn twee convergerende wegen om God te benaderen. Let wel: dit gaat over wat het voor jou betekent dat er een hogere macht kan bestaan en ervaren.  Soms bewandel je dan een positief pad en soms negatief, maar niet letterlijk, altijd ongrijpbaar en daarmee vrij. Net als bij intermenselijk contact gaat het bij geloofszaken om respect, dat wil zeggen het aanhouden van de juiste afstand en juiste betrokkenheid. Wie een ander in de greep (macht) wil hebben, verliest de echte verbinding. Wat juist is wordt ingegeven door het wederzijdse belang van het individu en het geheel (god of tao of natuur enz.) en dat is dat liefde stroomt. Machtswellust blokkeert die stroom.

Tekst 67 is een centrale tekst uit de Tao Te Tjing en gaat over De drie schatten.
Wie met / naar de Tao leeft, kent allereerst diepe liefde (mededogen, medeleven, compassie, onbaatzuchtige moederliefde, zachtmoedigheid). Dit is de eerste grote schat.
De tweede schat is matigheid en de derde is bescheidenheid.

Uit De kunst van het Niets doen van Theo Fischer over een Taoïst.
In een liefdesrelatie of een huwelijk behoudt hij zijn zelfstandigheid en innerlijke vrijheid. Dat wil niet zeggen dat die vrijheid als trouweloosheid kan worden gezien – de mens in de geest van de tao is standvastig – maar het betekent dat hij de integriteit en de behoeften van zijn partner in dezelfde mate respecteert als die van hemzelf. Hij is in staat lief te hebben zonder te willen bezitten. Hij ziet zijn partner niet als privé bezit, maar laat zichzelf evenmin op die manier inpalmen. Hij behoudt zijn zelfstandigheid en is toch tot een hoge mate van liefde in staat. Ja, liefde kan eigenlijk alleen onder deze omstandigheden gedijen.

Tenslotte een persoonlijke opmerking: ik ben geen katholiek of taoïst, ik ben het ook niet niet. Ik wil en hoef me niet meer te identificeren met de identiteiten die mij zijn aangereikt. Neti, neti.
Ik geloof in het verschil tussen niets doen en niet doen. Mij bewust (willen) zijn van het ethische verschil tussen doen en laten in het vergroten van vrijheid voor iedereen (mens en dier), dat is wat mij fascineert.

Wie meer wil lezen over de tao en alternatieve manieren om te kijken naar religie, klik op de links in dit artikel of op de labels onderaan.

Geloofsbelijdenis voor een liefdevolle paradox

Een atheïst gelooft. Hij gelooft dat God niet bestaat. Daar is hij zeker van. Hij heeft misschien geen ongelijk, maar heeft hij wel geduld?

Een agnost vindt dat hij niet kan weten of God wel of niet bestaat. Er zijn ook "dubbele" agnosten die een stap verder gaan en vinden dat niemand kan weten of God wel of niet bestaat. Die mensen zitten (niet oncomfortabel) in een paradox, want om te kunnen weten dat je niet kunt weten of God wel of niet bestaat, moet je toch de mogelijkheid van het bestaan van God veronderstellen. Want wanneer je helemaal niets kan weten over God dan kan je ook werkelijk niets zeggen over het bestaan van God.

Ik ben zo’n agnost die gelooft dat niemand het laatste woord heeft over het bestaan van God. Ik vermoed dat een onpersoonlijke God het universum zo slim in elkaar heeft gezet dat iedereen het bewijs van het bestaan van God kan zien en niemand het kan bewijzen. Iedereen is ook vrij om dit te ontkennen en er zich niets van aan te trekken. Daarmee is in principe ook liefde, vrijheid en evenwaardigheid gecreëerd. Het verklaart ook waarom er tegelijk in een God kan worden geloofd en onrecht kan worden ervaren. Ik ervaar en zie geen tegenspraak, maar een liefdevolle paradox. Ik erken ook dat ik daarvoor geen enkel bewijs heb en geloof dat niemand een sluitend tegenbewijs kan leveren.

In navolging van Spinoza geloof ik in een pantheïstische God die zowel permanent zichtbaar als onzichtbaar is. Het idee dat hogere machten zich van sturing onthouden kan worden gezien als een vorm van deism of pantheïsme, waarbij God of het goddelijke wordt gezien als de schepper van het universum maar zich niet actief bemoeit met de wereld. In deze visie wordt de mensheid gezien als vrij om haar eigen pad te kiezen, zonder dat er een hogere macht is die onze keuzes stuurt of bepaalt.
Sommige filosofen en theologen hebben betoogd dat een dergelijke visie van God en het universum meer recht doet aan de vrije wil en autonomie van de mens. Als er geen externe sturing is van een hogere macht, dan zijn wij vrij om onze eigen keuzes te maken en ons eigen lot te bepalen.

Hoe meer bewijs je zoekt en probeert aan te dragen hoe meer je weerstand oproept bij anderen. God wordt daarmee per definitie uit beeld verdrongen bij hen die vechten om de waarheid. Wie slechts zoekt naar het opruimen van onwaarheden in zichzelf, die draagt voor mij bij aan het uitdrukken van vrijheid en liefde, ondanks hun principiële ongrijpbaarheid. God laat zich horen in innerlijke rust en stilte, geduld en bescheidenheid en toont zich in synchroniciteit, dynamische en statische kwaliteiten.

Ik geloof in een onpersoonlijke God die geen haast heeft, die niet zozeer zes dagen over de Schepping heeft gedaan maar een stuk of zes overgangen heeft geschapen die het leven zoals wij dat nu ervaren mogelijk maakte. Het leeuwendeel hebben we al gehad en mogelijk gaan we nog een deel meemaken (intelligent design). Dat is voor mij doelgerichte evolutie. Van bewustzijn naar energie naar materie naar leven naar samenwerking naar samenleving naar hogere organisatievorm. In dat nog steeds voortgaande proces worden kwaliteiten als schoonheid, liefde en vrijheid gerealiseerd, tegelijk ongrijpbaar en voor iedereen beschikbaar. Dit proces kunnen wij mensen verder helpen ontwikkelen of verstoren, maar dan valt het leven terug naar een lager niveau zonder mensen en wordt het proces weer opnieuw opgepakt en opgezet zonder haast.

Elk levend wezen mag er zijn (heeft een intrinsiek recht op vrijheid) en mag proberen bij te dragen aan de evolutie. Er is geen moeten, want er is in principe vrijheid en liefde beschikbaar voor iedereen. Aan het evenredig verdelen en bewaken voor iedereen, mens en dier, moeten we nog (verder) werken.
 

Lees ook Titus Rivas in "Waarom het absolute agnosticisme over het bestaan van een theïstische scheppergod geen rationele positie is".

Uit een boek van Bruno Borchert over mystiek.
William James zegt van zichzelf:
'hoewel ik zo'n mystiek godsbewustzijn in de meer directe en sterke betekenis niet bezit, toch is er iets in mij wat reageert wanneer ik anderen daarover hoor spreken. Ik herken een diepere stem. Er is iets wat me zegt: daar zit waarheid in …. Ik ben zozeer uit het christendom weggegroeid dat een uiting van mystiek die daarin gevat zit, er eerst weer van losgemaakt moet worden - ik moet door die verstrengeling héén geraken - voor ik kan luisteren. Noem dit als je wilt, mijn mystieke kiem. Het is een heel gewone, veel voorkomende kiem'.

Populair in de laatste week

Alle labels van het blogspot

#metoo (2) aanbevolen (15) aandacht (9) aanraken (2) aanwezigheid (4) achterdocht (2) ADHD (2) afhankelijkheid (3) afstand nemen (6) agnost (4) agressie (2) alcoholisme (4) altruïsme (6) ambitie (2) ander (1) angst (22) apofatisch (9) authenticiteit (9) autisme (1) autonomie (5) balans en evenwicht (51) begeerte (1) behoefte (5) belangen (10) belemmerende overtuigingen (10) beoordelen (5) beslissen (2) betrokkenheid (5) betrouwbaarheid (2) bewustwording (12) bewustzijn (26) bezinning (1) bindingsangst (3) bioscoopfilm (7) biseksualiteit (1) blijdschap (3) bodhisattva (2) boeddhisme (9) boek (162) boosheid (2) brein (2) burn-out (2) communicatie (16) compassie (10) competentie (4) competitie (14) complottheorie (3) constructief gesprek (4) consumeren (2) coping (2) creativiteit (3) crisis (7) dans (6) daten (5) deflexie (1) demagogie (4) denken (12) denkfouten (5) deugd (9) deugdzaamheid (1) diagnose (4) dialoog (10) dieren (4) discipline (1) dooddoener (6) drama (3) drie-eenheid (6) drogredenen (7) drugsgebruik (5) DSM (4) dualisme (5) duurzaamheid (5) echt (4) eenheid (33) eenzaamheid (8) ego (45) eigenschappen (2) eigenwaarde (5) emancipatie (5) emergentie (2) emotie (13) empathie (5) en-en (23) endogene depressie (1) energie (13) erkenning (8) ethiek (9) etiquette (6) evenwaardigheid (51) evolutie (23) faalangst (1) fabel (1) feedback (2) filmpje (79) filosofie (18) fraude (9) Freud (2) functioneren (4) gebreken (1) gedragsverandering (5) geduld (2) geest (3) geheugen (3) gekwetstheid (6) geld (5) gelijk hebben of gelijk krijgen (7) gelijkmoedigheid (4) geloven (18) geluk (34) genade (5) genot (1) Gestalt (1) Getuige (5) gevoelens (35) gezag (1) gezichtsverlies (3) gezondheid (5) gezondheidszorg (1) GGz (2) go with the flow (2) God (41) goedgelovigheid (3) gokken (1) grenzen (9) hechting (1) heelheid (8) hersenen (4) hier en nu (8) holisme (2) hoofdzonde (3) humor (12) ideaalbeeld (2) identificatie (10) identiteit (13) ik-boodschap (1) illusie (12) imago (1) individualisme (5) innerlijke vrijheid (17) integriteit (3) Intelligent Design (1) Internet (3) intrinsieke waarde (1) intuïtie (8) InZicht (12) islam (2) jaloezie (4) jeugd (1) jezelf worden en zijn (12) jongeren (3) karakter (2) katafatisch (1) kenmerken (2) kiezen (10) kind (13) kosten (1) kracht (6) Krishnamurti (2) kuddegedrag (1) kunstmatige intelligentie (2) kwakzalverij (1) kwaliteit (16) kwetsbaarheid (5) l (1) leegte (15) leiderschap (4) leugens (9) levensfase (3) levenskunst (8) levensvragen (3) levensweg (3) licht (3) liefde (97) liefdesverdriet (3) lijden (1) loslaten (20) macht (23) machtsstrijd (9) magisch denken (7) man-vrouw verschillen (11) mannelijkheid (2) mannen (1) media (2) meditatie (14) metacommunicatie (8) metafoor (2) metafysica (5) milieu (1) mindfulness (4) misbruik (4) model (1) moraliseren (1) motto (1) mystiek (5) nabijheid (2) narcisme (4) natuur (5) negatie (16) neti neti (3) niet doen (22) NLP (1) non-duaal bewustzijn (6) non-dualiteit (41) omdenken (7) omgangsregels (3) onderwijs (3) onderzoek (8) ongelukkig zijn (4) onmacht (2) onrust (2) ontrouw (1) ontwikkeling (10) onverwerkt kindertrauma (3) oordeel (18) opvoeding (8) orgasme (2) Osho (6) ouderen (5) overgave (4) overheid (1) overvloed (6) panpsychisme (1) pantheïsme (1) paradox (27) Pareto principe (1) partnerkeuze (6) passie (2) pedagogie (2) perfectie (2) personeelsbeleid (2) persoonlijkheid (6) persoonlijkheidsstoornis (3) pesten (1) Peter principle (1) pijnlichaam (8) politiek (10) populair (11) positieve (11) privacy (1) processie (1) projectie (9) psychiatrie (4) psychofarmaca (1) psychotherapie (1) puberen (1) reïncarnatie (2) relatie (17) relatievaardigheid (5) respect (32) rijkdom (2) rol (4) romantiek (5) rust (5) ruzie (5) samensmelten (10) schaamte (2) scheiden (2) schizofrenie (1) schouwen (6) schrijfdrang (1) schuld (3) schuldgevoel (2) seks (14) selectie (3) sociale druk (4) somberheid (1) spel (3) spiegelogie (4) spijt (1) spiritualiteit (51) spreekwoorden (1) sprong (1) statistiek (1) status (1) sterven (5) stilte (15) straling (1) strategie (1) stress (5) synchroniciteit (14) taal (16) Taoïsme (18) tederheid (1) Tegenwoordigheid (2) The Secret (2) The Work (1) therapie (1) tijdgeest (5) toeval (5) Tolle (18) transcenderen (6) transformatie (5) transparantie (2) trend (2) tunnelvisie (1) twijfel (5) verandering (2) verantwoordelijkheid (12) verbinding (33) verdriet (2) vergeten (2) verlangen (5) verlatingsangst (1) verleiding (3) verlichting (14) verliefdheid (4) verlies (1) vermijding (1) vermoeidheid (1) verslaving (7) vertrouwen (18) verveling (2) verwondering (2) vicieuze cirkel (1) video (1) voeding (1) voelen (3) volgzaamheid (1) vragenlijst (2) vreugde (2) vrije wil (6) vrijen (3) vrijheid (90) waarheid (26) waarneming (7) ware (8) wederkerigheid (6) welzijn (7) wezen (2) wijsheden (10) wilskracht (2) woede (2) wu wei (23) yin en yang (4) zelfbeheersing (3) zelfbevestiging (3) zelfbewustzijn (8) zelfdoding (4) zelfkennis (12) zelfkritiek (1) zelfoverschatting (2) zelfrealisatie (12) zelfvertrouwen (5) zelfverwerkelijking (2) zelfwaardering (5) Zen (2) ziel (14) Zijn (11) zin van het leven (10)