Posts tonen met het label verslaving. Alle posts tonen
Posts tonen met het label verslaving. Alle posts tonen

Wat kun je nu al beslissen?

"Het klimaatprobleem is groter dan ik, maar niet groter dan wij".

Stikstofuitstoot (ammoniak) kan worden verminderd. CO2 uitstoten zullen we als levende wezens altijd blijven doen, maar het onnodige deel door ons consumptieve gedrag kan worden voorkomen en beëindigd.

Door de lockdown wereldwijd als gevolg van de coronacrisis konden we ons levensgeluk eens bekijken onder omstandigheden die vrijwel iedereen in gelijke mate zeer beperkte bewegingsruimte geeft. Wat is belangrijk wanneer je niet weet of je binnenkort getroffen wordt door een mogelijk dodelijke ziekte?

De een, die op de lange termijn denkt, windt zich op omdat weinigen zich druk lijken te maken over alarmerende trends als klimaatopwarming en de ander, die eveneens op de lange termijn denkt en inschat dat het allemaal zo'n vaart niet loopt, gaat over tot de orde van de dag. Waarschijnlijk hebben ze op individueel niveau allebei gelijk. Maar een groep van individuen die zijn gedrag effectief afstemt kan het verschil op de loop van de geschiedenis uitmaken.
Ondertussen formuleren het kabinet, provincies en gemeentes beleidsdoelen op afzienbare termijn waarop onnodige en schadelijke CO2 uitstoot moet worden gereduceerd tot nul. Gelukkig gelden die doelen niet voor mens en dier zelf, want dat is alleen haalbaar wanneer we sterven. Bepaalde industrieën, instanties of automobilisten moeten de uitstoot tot nul reduceren door het niet meer zelf uit te stoten maar hun energie te betrekken van elektriciteitscentrales. En dat geheel van elektriciteitscentrales is vanuit de overheid beter te beheren dan de grote groep van individuen. Of die centrales ten tijde van de deadlines allemaal op groene stroom (zon, wind, getijde, waterkracht, e.d.) draaien dat zien we dan wel weer. Misschien is de technologie inmiddels dan zo ver ontwikkeld dat het 100% mogelijk is.
Waarop ieder individu wel kan bijdragen aan een lange termijn doel is nadenken over welk eigen gedrag zowel op de korte als op de lange termijn beter kan worden aangepast.

Een voor de hand liggend voorbeeld is stoppen met consumptie van vlees en zuivel uit de bio-industrie. Dit draagt bij aan dierenleed en aan klimaatopwarming en nog veel meer ellende. Daarmee stoppen is altijd goed.
De mensheid zal op niet al te lange termijn waarschijnlijk geen vlees meer eten van dieren die worden gehouden in stallen. Mogelijk wel vlees dat op dat van dieren lijkt of dat opgebouwd is uit celkweek van dierlijke oorsprong, al dan niet gemixt met plantaardig materiaal. De huidige wijze van voedsel produceren heeft domweg meer nadelen dan voordelen wanneer mensen dit op grote schaal blijven consumeren of produceren voor de export. Nu al verblijven meer zoogdieren in gevangenschap dan er vrij rondlopen. Die verhouding op zich is niet het probleem, maar een wereld waarin geen enkel dier gevangen wordt gehouden is best denkbaar en het beeld van voldoende ruimte voor vrije dieren in een vrije natuur is aantrekkelijk.
Aantrekkelijker dan de wereld zoals deze nu steeds meer gevuld wordt met gevangen gehouden dieren en die door het eten van vlees bijdraagt aan de stikstofuitstoot.

Citaat van National Geographic.
In een verklaring die in december 2018 online werd gepubliceerd, hebben enkele van de belangrijkste natuurbeschermingsorganisaties in de wereld opgeroepen om tegen het jaar 2030 dertig procent van de wereld als beschermd natuurgebied in te richten, met als doel om dat aandeel in 2050 naar vijftig procent uit te breiden. Vorige week reageerde een werkgroep van de VN daarop met het plaatsen van een samenvatting van het idee op internet (hier direct te downloaden).

het totale gewicht van dieren meer dan 2 kg op aarde

Totaal stoppen met diergebruik en geen gebruik maken van vliegtuigen voor vakantie is een beslissing die veel mensen al hebben genomen. Anderen daartoe aanzetten door te wijzen op het leed dat zij daarmee voorkomen is nauwelijks een aanzet omdat gedragsverandering duidelijk voordelen moet opleveren.

We zijn vooral gericht op doen en niet op laten. En duurzaamheid is vooral een kwestie van laten. Je krijgt echter zelden een compliment voor iets wat je niet hebt gedaan.
Het gemak op korte termijn en de wens om verre verten te bezoeken lijkt als het ware ingebakken in de menselijke geest. Het enige wat veganisten en vliegtuigweigeraars kunnen laten zien is wat het individuele voordeel is en dat bewijs is dun, hoogstens wat minder gewetensnood en een mogelijk gezondheidsvoordeel op lange termijn. Het is voor hun zaak om bepaalde typering te vermijden, bijvoorbeeld dat het voortkomt uit morele superioriteit of de wens om ongegronde angst aan te jagen. Mensen luisteren nu eenmaal liever naar iemand die hen serieus neemt en niet betuttelt. Wie evenwaardigheid wil uitstralen dient oordelen over anderen uitspreken te vermijden.

Wie nu al toekomstvaste beslissingen wil nemen kan zich proberen in te leven wat nu al verstandig is om te doen. Voor een roker is dat gemakkelijk. Wie overgewicht heeft door te weinig beweging en/of een eenzijdig dieet ook. Voor wie verslaafd is aan wat dan ook is het eigenlijk ook niet zo moeilijk.
Als individu zijn wij volledig vrij om onze gang te gaan zo lang we de grenzen van anderen niet overgaan, op groepsniveau zijn we (bijvoorbeeld in de stembus) verantwoordelijk voor beslissingen die ons allen aangaan. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat er een globaal belang is om samen te werken aan tegengaan van klimaatopwarming en uitbraak van virussen. We kunnen stoppen met elkaar te bevechten, met elkaar in competitie te zijn en te proberen superieur aan anderen te zijn. Laat je niet ontmoedigen door de verdeel en heers demagogie van sommige grote bedrijven.
Het zou een mooie en schone taak van de VN zijn om (naast het bewaken van vrede) meer kennis over de wereld te verspreiden die leidt tot een schonere economie, minder armoede en dierenleed en minder klimaatopwarming en effectievere bestrijding van virussen. Uit een interview in de Volkskrant. ‘De VN hebben een slechte reputatie, maar op het gebied van humanitaire hulp hebben ze grote successen geboekt’, zegt O’Malley, bijzonder hoogleraar United Nations studies in peace and justice aan de Universiteit Leiden. ‘Het virus heeft de tekortkomingen van de VN blootgelegd. De noodzaak van versterkte samenwerking, van unilateralisme is eens te meer aangetoond. Zelfs een supermacht kan het virus niet op eigen houtje bestrijden’, aldus O’Malley.

Bereiken en weer loslaten

Over de methode om te transcenderen en de methode weer los te laten.
Je kunt volgens Jan Geurtz iets doen om verlichting (liefdevol gewaar zijn) dichterbij te brengen door je bewust te worden wat je beter kunt laten.
Over de overeenkomsten van en verschillen tussen Dzogchen en Neo-Advaita.

Patrick Kicken had een zeer helder interview (dialoog) met hem:

Zie ook het korte interview met Jan Geurtz door Annemiek Schrijver in het programma Nachtzoen (deel 1).

Hoe kom je van verslavingen af? Nachtzoen deel 2.

In Vrij van gedachten praktische handleiding voor een helder en liefdevol leven laat Jan Geurtz zien hoe de vicieuze cirkel van negatieve gedachten en gevoelens te doorbreken. Het zijn onze gedachten die een pijnlijke scheiding creëren tussen onszelf, de ander en de wereld, en die telkens weer dezelfde levensproblemen veroorzaken. Vrij van gedachten biedt een praktische methode om de versluiering die onze gedachten veroorzaken, op te heffen.
In Bevrijd door liefde, praktijkboek voor zelfacceptatie en geluk in relaties beschrijft Jan Geurtz op toegankelijke wijze de meest voorkomende relatieperikelen en hoe je die kunt benutten voor spirituele groei. Hoe kun je liefdesrelaties aangaan die niet verzanden in een crisis of in een gezapig samenzijn? En hoe geef je elkaar ruimte voor persoonlijke groei zonder bekneld te raken in verwijt of verlatingsangst?

Verhoogt drank de kwaliteit van uw leven?

Een leeftijd boven de 50, hoog inkomen en dito opleiding gaat vaak samen met een voorliefde voor een glaasje te veel. Uit onderzoek blijkt dat juist deze groep mensen in veel gevallen meer drinkt dan volgens de richtlijnen goed voor hen is.

Een (of meer) glaasje(s) alcohol droeg(en) misschien lange tijd bij aan een feestelijk gevoel. Maar is dat nog steeds zo?

Wat ooit een functie had voor uw levenskwaliteit kan het allang hebben verloren, terwijl drinken een ingesleten gewoonte is geworden.

Zou gewoon nuchter blijven bijdragen aan levenskwaliteit?

Soms is het tijd om eens stil te staan bij een gewoonte.

De partner van een patiënt trekt het niet altijd

Maud Effting interviewt voor de Volkskrant de partner van iemand die jaren kanker heeft gehad en er aan stierf.
Bovenaan schrijft zij.
“Journaliste Lideweij Bosman verliet haar doodzieke vriend en ging naar Hawaï. Ook als hij sterft, komt ze niet terug. Iets wat haar zeer kwalijk wordt genomen”.

Voor wie weet dat de relatie van Lideweij met haar ex-partner Sander niet werkte, had de inleiding ook als volgt kunnen luiden.
“Lideweij en Sander vochten jaren samen om zijn kanker te overwinnen. Wanneer Sander aan de drank raakt en dat voor haar probeert te verbergen, trekt zij het niet meer. Ze besluiten uit elkaar te gaan en Lideweij vertrekt naar Hawaï waar beiden goede herinneringen hebben liggen”.

Een ander artikel van Maud Effting in dezelfde uitgave van de Volkskrant van 26 augustus begint met:
Kankerpatiënten krijgen opvallend vaak relatieproblemen. Dat blijkt uit een rondgang langs oncologen en behandelaars. 'Kankerpatiënten kunnen door hun ziekte ontzettend nare, vervelende partners worden', zegt psychiater Leo van Weezel van het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis.
'Dat je tijdens kanker nader tot elkaar komt, is een geromantiseerd idee', zegt Van Weezel. 'Zo'n veronderstelling maakt mensen nog eenzamer. Ze hebben het gevoel dat ze niet aan het plaatje voldoen. Natuurlijk lukt het een deel wel om hun relatie goed te houden. Maar een behoorlijk percentage slaagt daar niet in'.
…
'Ongeveer de helft van mijn cliënten heeft ernstige relatieproblemen', zegt systeemtherapeut Joyce Vermeer van het Helen Dowling Instituut, gespecialiseerd in psychosociale problemen bij kanker. 'Na de diagnose zijn mensen alleen maar aan het regelen en rennen. Ze praten vaak niet meer met elkaar. Daardoor kunnen ze uit elkaar groeien. Als zoiets drie maanden duurt, kun je dat wel opbrengen. Maar als het zich jaren voortsleept, raak je uitgeput'. Bovendien gaat alle aandacht naar de zieke. 'Als ik aan partners vraag hoe het met hen gaat, worden ze vaak emotioneel'.
…
Beide therapeuten zien in hun praktijk partners die geen relatie meer hebben, maar toch bij elkaar blijven. Psycho-oncologische zorg voor partners staat onder zware druk: behandeling van relatieproblemen wordt door bezuinigingen niet meer vergoed. Journaliste Bosman is daarom bezig een platform op te zetten voor partners van kankerpatiënten. 'Niemand ziet hoe groot dit probleem is, terwijl mensen hun hele leven door moeten met die angst'.
Tot zover de Volkskrant.

Lideweij Bosman maakte van haar leven met Sander een boek Naupaka een boek over verlies, rouw, liefde en kracht en schrijft op de cover:
Hawaï is de plek waar Sander haar tien maanden eerder met de Hawaïaanse legende van de naupakabloem ten huwelijk heeft gevraagd. Ze beleeft er een helende reis, waarbij Hawaïaanse levenslessen helpen om haar diepe verdriet te verwerken en tranen langzaam plaatsmaken voor inspirerende inzichten en nieuwe dromen.

Op een site over het boek en de publiciteit legt ze uit wat die legende is
Het gaat over de vuurgodin Pele die volgens de Hawaïanen nog steeds op het eiland woont. Deze vuurgodin Pele had een oogje op een man die al een geliefde had. Het echtpaar was zo hecht dat het de vuurgodin niet lukte het tweetal uit elkaar te drijven. Woest joeg ze de man de bergen in om hem te vermoorden met haar vuur. Maar gelukkig staken de zussen van Pele hier een stokje voor en betoverden hem in een halve bloem. Zo ook zijn vrouw die aan de waterkant zat. Hawaï wordt zowat overwoekerd door de naupaka-bloem: in de bergen met de blaadjes omhoog en aan de waterkant met de blaadjes naar beneden. Volgens de legende groeien ze op een dag weer naar elkaar toe en vormen ze één bloem. Ook Sander en ik waren heel close en werden door het kwaad – de lymfeklierkanker – uit elkaar gedreven. Sander zei: we zullen niet samen oud worden, maar ooit vormen we weer één bloem.

Een aantal citaten uit het interview met Effing.
Hij gebruikte alcohol om zichzelf te verdoven', zegt Lideweij. 'Het was de enige manier waarop hij verlichting vond. Hij was radeloos. Ik werd standaard wakker in een leeg bed. Dan trof ik hem in de huiskamer met lege flessen, laveloos op de bank. Om de kater in te dammen dronk hij wel altijd goede witte wijn, dat wel'.

Maar de alcohol verandert hem. 'Hij raakte steeds meer in zichzelf gekeerd'.

Ze krijgen ruzies. 'We vervreemdden van elkaar. We konden niet meer lachen samen. Achteraf vertelden de buren me hoe vaak ze ons hoorden schreeuwen. Het gekke was: ik begreep hem wel. Ik zag wat die jeuk met hem deed. Hoe hij niet anders kon'.

Pas een jaar later zitten ze in het ziekenhuis. 'Je hebt kanker', zegt de oncoloog onomwonden. 'Maar gelukkig is het Hodgkin.. Het is lymfklierkanker, met een overlevingskans van 90 procent.

'We konden het niet geloven', zegt Lideweij. 'We waren zo jong: hij was 30, ik 28. Maar omdat de arts zei dat de kansen zo goed waren, dachten we: oké, nou, te gek. Die avond zijn we het gaan vieren in een restaurant'. Ze zijn opgelucht dat het geen longkanker is. 'We dachten: kom maar op, we gaan voor genezing. Even die chemo's, en dan zijn we klaar'.

Maar er is iets veranderd in hun relatie. 'We stonden op het punt om uit elkaar te gaan', zegt Lideweij. 'Ik ging er bijna aan onderdoor. Ik durfde niet te praten over zijn alcoholgebruik. De schaamte was te groot'.
Tot zover de Volkskrant.

Als modejournalist voor het magazine Elsevier Stijl en modevakblad Textilia is Lideweij gewend aan het wisselen van perspectieven.

Er is het perspectief van de familie van Sander. Hij ging terug naar zijn ouders om daar verzorgd te worden en tenslotte te sterven. Die zijn niet blij met het boek en vinden dat de dood van Sander door Lideweij wordt geëxploiteerd.

Er is het perspectief van het publiek. Een deel vindt dat Lideweij tot het einde voor Sander had moeten zorgen.

Tenslotte is er het perspectief van filmmakers. Lideweij meldt dat drie belangstelling hebben getoond voor verfilming van het boek.

Op haar site.
Is jouw boek abacadabra voor iemand die geen kaas heeft gegeten van spiritualiteit?

“Voor mij was het een manier om grip te krijgen op een ongrijpbare wereld. Een onmogelijke missie natuurlijk. Dus heb ik mijn proces daarin zo goed en zo concreet mogelijk geprobeerd te verwoorden, zodat het begrijpelijk is voor iedereen. Ik sprak met mensen die na het overlijden van hun geliefden ook contact hadden met hun overledenen, maar er nooit eerder met anderen over durfden te praten. Uit angst om afgeschilderd te worden als een dwaas. Hoewel het nog niet echt geaccepteerd is in onze maatschappij, wil ik open en eerlijk zijn over wat mijn ervaring is met het ongrijpbare en het hiernamaals”.

Intiem worden met een computer

Intieme technologie

Ernst-Jan Pfauth schrijft het volgende op de Correspondent.

Dr Rinie van Est beschrijft de opkomst van zogenoemde ‘intieme technologie’. Van Est vatte het rapport samen voor De Correspondent. Al eeuwen helpen machines ons de buitenwereld te beheersen, maar nu dringen ze ook tot onze binnenwereld door. Dat wil zeggen: de wereld van onze gewoontes, gedachten en geheimen waarvan we zelf niet eens wisten dat we ze hadden.
Stel je voor: een bril waarmee je iemand maar hoeft aan te kijken om te weten hoe hij zich diep van binnen voelt. Het is geen sciencefiction meer. De technologie bestaat al en heet FaceReader. Op de website "Hoe werkt FaceReader?" van dit intiem technologische hoogstandje lezen we dat het een ‘automatische analyse van gezichtsuitdrukkingen’ biedt, ‘waarmee gebruikers worden voorzien van een objectieve analyse van iemands emoties’.
En.
Het ligt voor de hand dat we ons straks voortdurend door computers laten adviseren. Je bent een avondje uit met een leuke meid en je telefoon trilt drie keer: er is een razendsnelle analyse gemaakt van haar lichaamshouding, geur, gezichtsuitdrukking en al haar gegevens op Facebook en Twitter. En dus zoen je haar vol op de mond, iets waar je ooit tien bier voor nodig had. Reken maar dat politie, justitie en het leger ook gretig gebruik zullen maken van dit soort technologieën, maar dan voor net iets andere doeleinden.
Tot zover de Correspondent.

Verliefd worden op een besturingssysteem

Ook de film Her heeft dit thema: een computer met een operating system waarvan de communicatie met de gebruiker niet te onderscheiden is van een mens.
Als we ons steeds meer laten adviseren en leiden door computers komen we in een paradoxale situatie: we zijn slaaf en manager tegelijk.

In de film is de hoofdrolspeler op zijn werk brievenschrijver voor anderen en doet zich alzo voor als een moderne Cyrano de Bergerac. Wanneer hij een nieuw besturingssysteem installeert die als een mens tegen hem praat raken mens en computer door elkaar gefascineerd. Het is een lerend besturingssysteem dat niet alleen van hem leert, maar synchroon van vele anderen tegelijk, en die zelfs een gesprek met een overleden filosoof (Alan Watts, 1915-1973) weet te genereren. Het resultaat van de ontwikkeling(en) is een vorm van non-dualiteit, waarbij niet alleen een niet twee zijn tussen levende wezens wordt gerealiseerd maar ook tussen mens, computer en God? Dit laatste wordt ook in de film niet grijpbaar verbeeld.

Alan Watts

Alan Watts was een zeer invloedrijke en gerespecteerde spreker en schrijver op het gebied van filosofie en spiritualiteit, en zijn werk heeft veel mensen geïnspireerd en beïnvloed. Zijn ideeën over het loslaten van ons verlangen naar controle en ons openstellen voor het mysterie en de schoonheid van het leven zijn nog steeds relevant en inspirerend voor velen.
Hier zijn een paar citaten van Alan Watts uit de film Her. 

  • "We're all just walking each other home". Dit suggereert dat we allemaal elkaar helpen om onze weg in het leven te vinden. 
  • "The universe is not a thing, it's a happening". Hiermee wil Watts zeggen dat het universum geen object is, maar een proces dat constant in beweging is. 
  • "The only way to change is to accept, and love yourself as you are". Dit geeft aan dat acceptatie en zelfliefde belangrijk zijn voor persoonlijke groei en verandering. 
  • "The heart's not like a box that gets filled up; it expands in size the more you love". Dit suggereert dat liefde niet beperkt is, maar in feite oneindig kan groeien en evolueren. 
  • "The moment you realize you're not a puppet, you're free". Hiermee wil Watts zeggen dat we ons bewust moeten worden van onze eigen vrijheid en de mogelijkheid om ons leven te sturen in plaats van onszelf te laten beïnvloeden door externe krachten.

Alan Watts heeft in zijn leven vaak gesproken over het idee dat het leven niet alleen draait om het bereiken van doelen, maar om het genieten van het proces zelf. In een van zijn bekendste lezingen, "The Joyous Cosmology", zegt hij bijvoorbeeld: "het leven is geen reis, het is een dans. En als je de dans niet danst, ben je niet aan het leven". Watts benadrukte het belang van het vinden van vreugde en zin in het leven in het moment, in plaats van te wachten op bepaalde prestaties of verwezenlijkingen in de toekomst. Dit is een centraal thema in de filosofie van Watts en wordt ook weerspiegeld in de boodschap van de film Her. 

Zie de trailer van Real Humans voor een andere film met menselijke robots.

Denk zelf, durf te wantrouwen

Jean-Pierre Geelen schrijft 20 juni in zijn TV-column in de Volkskrant over fraudeur Diederik Stapel.
Het profiel over Stapel was het laatste van een tweeluik onder de titel 'De verzoeking'. Vorige week ging het over Keith Bakker, die andere zieleknijper die bezweek onder de druk van de roem. Ook toen ontbrak een factor die ook bij Stapel onbesproken bleef: de media. Want vette nieuwtjes als 'Van vlees eten word je hufterig' of 'Smerige straten leiden tot meer discriminatie' konden ook opbloeien door media die dergelijke nonsens bij bosjes publiceren. Kritiekloos.
Natuurlijk: redacties kunnen onmogelijk elk proefschrift overdoen. Maar de gretigheid waarmee media (tv voorop) mediamieke (pseudo-)wetenschappers opvoeren, heeft de prestatiedruk alleen maar verhoogd. Hoe opzienbarender de quote, hoe welkomer de gast - Stapel weet er alles van.

Rolf Dobelli schreef een boek over 52 denkfouten die je beter aan anderen kunt overlaten: De kunst van het heldere denken (bol.com).

De verslavende werking van ons genotscentrum

Hoe werkt het in de hersenen dat sommige mensen en dieren sneller verslaafd raken dan anderen? Het ene stofje remt en het andere ontremt!

Hieronder citaten vrij (bewerkt) naar Staysober.nl:
In de hersenen van verslaafden aan alcohol, drugs, gokken en gamen is van alles aan de hand: ze waren vóór het gebruik waarschijnlijk al anders, en veranderen door het gebruik nog meer - misschien wel onomkeerbaar.
Diep weggestopt onder de grijze massa die de cerebrale cortex is, tegen de hersenstam aan, ligt een groep zenuwcellen die het ‘ventraal tegmentaal gebied' (VTG) vormt. Lange zenuwuiteinden - axonen - onderhouden van daaruit verbindingen met andere delen van de hersenen: de frontale cortex, achter het voorhoofd; de amygdala en de hippocampus, diep onderin; en naar een paar miljoen zenuwcellen die met zijn alle niet meer dan anderhalve kubieke centimeter ruimte innemen: de ‘nucleus accumbens', vanuit het VTG gezien iets naar boven en naar voren. Samen met het VTG vormt die nucleus de kern van wat het ‘beloningscentrum' (reward centre) of ‘genotscentrum' wordt genoemd. Laat een hongerige een boterham zien en het beloningscentrum wordt actief. Het VTG vuurt heftig elektrische signalen af, die door zijn axonen naar de nucleus accumbens trekken. Zou je met een fMRI-scanner op dat moment naar de hersenen kijken - zoals sommige neurologen en psychiaters doen - dan zou je de nucleus hevig zien opgloeien: er is actie! ‘Ahhhhhhh, lekker', denkt de hongerige, die die actie ervaart als een gevoel van groot welbehagen. ‘Eten'. En meteen daar achteraan: ‘Dit gaan we vaker doen'.

Genetisch bepaald
Er zijn mensen genoeg die van allerlei verboden waar snoepen zonder verslaafd te raken. En er zijn er ook die binnen de kortste keren blijven hangen. Er komen steeds meer aanwijzingen dat dat verschil voor een belangrijk deel genetisch is bepaald. Er is een gen gevonden dat bepaalt of mensen gevoelig zijn voor alcoholverslaving en een ander dat hetzelfde doet voor nicotine. Er is ook een vorm van dopaminereceptor die bij slechts twintig procent van de mensen voorkomt, maar bij bijna tachtig procent van de crackverslaafden.
Zo zijn er nog wel meer risicofactoren. Impulsiviteit lijkt ook een goede voorspeller van latere verslaving. Daarnaast spelen ook omgevingsfactoren een rol bij het tot stand komen van verslaving. Beschikbaarheid en sociale acceptatie zijn van belang - je raakt makkelijker aan de drank dan aan de heroïne.

Terugval grootste risico
Afkicken is niet waar het om gaat; terugval is het probleem. Zelfs na jaren van abstinentie.
Hoogleraar Taco de Vries doet er onderzoek naar, bij ratten. ‘Want die systemen werken bij ratten net zoals bij mensen'. Terugval heeft te maken met het geheugen, zo heeft De Vries vastgesteld. Gebruiken doe je binnen bepaalde rituelen, in vaste situaties: thuis uit je werk, even op de bank uitblazen met een paar glazen. Na verloop van tijd hoef je maar aan thuis te denken en je krijgt al trek. ‘Er vormt zich een verslavingsgeheugen', zegt De Vries. Dat geheugen zorgt ervoor dat allerhande omgevingsprikkels die met die rituelen of situaties te maken hebben de hunkering op slag weer aanzetten. Zelfs na jaren onthouding zie je bij ex-verslaafden soms het genotscentrum hevig opgloeien als dat geheugen wordt geprikkeld - een slecht voorteken.
Maar: geen prikkels, geen hunkering. Dat mechanisme was mogelijk verantwoordelijk voor het feit dat maar heel weinig Amerikaanse soldaten die uit de Vietnamoorlog terugkwamen aan heroïne verslaafd bleven. Terwijl toch bijna de helft van hen in Vietnam heroïne had gebruikt. Thuis was de omgeving zo anders dan die waarin ze gewend waren hun shot te nemen, dat de hunkering niet meer werd opgewekt.
Maar helaas: de meeste gebruikers gebruiken in hun alledaagse omgeving, waarin alles ze aan het gebruik herinnert. De Vries is aan het uitzoeken hoe dat mechanisme van prikkeling die de hunkering aanzet, werkt. De prefrontale cortex, een deel van de hersenen dat nog vóór de oren achter het voorhoofd resideert, speelt daarbij een cruciale rol. Vanuit dat hersendeel lopen banen naar het genotscentrum en via die banen wordt normaliter de activiteit in dat centrum in de hand gehouden. Bij verslaafden is die prefrontale cortex (PFC) veranderd.
De regulerende werking van de PFC voltrekt zich - ook hier - via een transmitter, die de prikkel van de PFC naar het genotscentrum overbrengt. Bij verslaafden blijkt die transmitter door bepaalde eiwitten te worden tegengehouden op het moment dat ze - die verslaafden - een prikkel krijgen toegediend die hunkering oproept. En dan wordt het beloningsgedrag niet meer onderdrukt. ‘Het beloningssysteem staat dan te gieren', zegt De Vries, ‘maar de rem is stuk'. Als de aanmaak van het betreffende eiwit wordt tegengehouden (met een nu nog experimenteel stofje), doet de PFC gewoon zijn werk. ‘Waar we nu dus op uit zijn, is dat gedrag weer onder controle te brengen'.

Is er kruid gewassen tegen deze chronische hersenziekte?
'Er vroeg bij zijn', zeggen deskundigen. ‘Hoe sneller je ingrijpt, hoe makkelijker het is om nog te stoppen. In een vroeg stadium, als er nog geen afhankelijkheid of echte verslaving is gegroeid, kunnen soms een paar gesprekken al helpen'. Daarna wordt het moeilijker, al zul je geen hulpverlener op het woord ‘onmogelijk' betrappen.
Onderzoekers hebben minder moeite met dat woord. ‘Een echt effectieve behandeling is er op dit moment niet voor verslaving', zegt De Vries. ‘Wat er nu aan medicijnen is, is allemaal gericht op onderdrukking van het beloningssysteem, zoals naltrexon, dat het belonende effect van alcohol dempt. Wat je eigenlijk zou willen, is een medicijn vinden dat de verstoorde functie van de prefrontale cortex herstelt. Een middel dat zich niet op het gaspedaal richt, maar op de rem. En dan aansluitend cognitieve gedragstherapie, waarvan is gebleken dat die ook de hersenen structureel kan veranderen'.
Bij hulpverleners is die gedragsanalyserende vorm van therapie dan ook al jaren gemeengoed. Alleen die medicijnen, daar moeten ze het nog even zonder stellen.

Dopamine
Hoogleraar Dick Veltman is een van de onderzoekers van de Neuroscience Campus Amsterdam (NCA) van VU en VUMC. Hij bestudeert de hersenen van verslaafden. Op zijn beeldscherm laat hij zien hoe het basisniveau van de dopamine in het beloningscentrum van verslaafden zoveel lager ligt dan dat van niet-verslaafden. Ze zijn onderprikkeld, hebben een hardere prikkeling nodig om hun dopamine naar een peil te brengen dat een prettig gevoel oplevert.
Dopamine is een ‘neurotransmitter'. Als een elektrische prikkel van de ene zenuwcel naar de andere trekt, ontmoet hij op de grens van beide cellen een openingetje, een ‘synaps'. De prikkel zelf kan die opening niet overbruggen. Wat hij wel kan - en doet - is aan het eind van het axon een stofje losmaken dat daar ligt te wachten: de neurotransmitter, een stof die de elektrische prikkel doorgeeft over de synaps heen. De transmitter loopt de synaps in en activeert de receptoren op de zenuwcel aan de overkant, die het signaal in elektrische vorm verder naar het cellichaam voeren. Hoe meer transmitter er wordt vrijgemaakt, hoe heftiger de prikkeloverdracht. Is dat een prikkel naar het pijncentrum, dan volgt er meer pijn, gaat hij naar het genotscentrum, dan volgt er meer genot.
Na de overdracht neemt het axoneinde de transmitter weer op voor de volgende keer. Zou het dat niet doen, dan zou de ontvangende cel aanhoudend geprikkeld worden en het bijbehorende gevoel niet ophouden.
En dat is precies wat een aantal drugs op verschillende manieren doet. Cocaïne bindt zich aan de plekjes die de dopamine na gebruik weer opnemen: de dopamine kan niet meer terug, er blijft meer dopamine achter in de synaps, en de zenuwcel aan de overkant blijft geprikkeld: lekker!
Opiaten werken - waarschijnlijk - door de receptoren te bezetten van nog een andere zenuwcel bij de synaps, die normaliter de productie van dopamine wat remt. Die kan zijn werk dan niet meer doen, waarna er extra veel dopamine wordt aangemaakt: lekker!

Meer lezen?

Populair in de laatste week

Alle labels van het blogspot

#metoo (2) aanbevolen (15) aandacht (9) aanraken (2) aanwezigheid (4) achterdocht (2) ADHD (2) afhankelijkheid (3) afstand nemen (6) agnost (4) agressie (2) alcoholisme (4) altruïsme (6) ambitie (2) ander (1) angst (22) apofatisch (9) authenticiteit (9) autisme (1) autonomie (5) balans en evenwicht (51) begeerte (1) behoefte (5) belangen (10) belemmerende overtuigingen (10) beoordelen (5) beslissen (2) betrokkenheid (5) betrouwbaarheid (2) bewustwording (12) bewustzijn (26) bezinning (1) bindingsangst (3) bioscoopfilm (7) biseksualiteit (1) blijdschap (3) bodhisattva (2) boeddhisme (9) boek (162) boosheid (2) brein (2) burn-out (2) communicatie (16) compassie (10) competentie (4) competitie (14) complottheorie (3) constructief gesprek (4) consumeren (2) coping (2) creativiteit (3) crisis (7) dans (6) daten (5) deflexie (1) demagogie (4) denken (12) denkfouten (5) deugd (9) deugdzaamheid (1) diagnose (4) dialoog (10) dieren (4) discipline (1) dooddoener (6) drama (3) drie-eenheid (6) drogredenen (7) drugsgebruik (5) DSM (4) dualisme (5) duurzaamheid (5) echt (4) eenheid (33) eenzaamheid (8) ego (45) eigenschappen (2) eigenwaarde (5) emancipatie (5) emergentie (2) emotie (13) empathie (5) en-en (23) endogene depressie (1) energie (13) erkenning (8) ethiek (9) etiquette (6) evenwaardigheid (51) evolutie (23) faalangst (1) fabel (1) feedback (2) filmpje (79) filosofie (18) fraude (9) Freud (2) functioneren (4) gebreken (1) gedragsverandering (5) geduld (2) geest (3) geheugen (3) gekwetstheid (6) geld (5) gelijk hebben of gelijk krijgen (7) gelijkmoedigheid (4) geloven (18) geluk (34) genade (5) genot (1) Gestalt (1) Getuige (5) gevoelens (35) gezag (1) gezichtsverlies (3) gezondheid (5) gezondheidszorg (1) GGz (2) go with the flow (2) God (41) goedgelovigheid (3) gokken (1) grenzen (9) hechting (1) heelheid (8) hersenen (4) hier en nu (8) holisme (2) hoofdzonde (3) humor (12) ideaalbeeld (2) identificatie (10) identiteit (13) ik-boodschap (1) illusie (12) imago (1) individualisme (5) innerlijke vrijheid (17) integriteit (3) Intelligent Design (1) Internet (3) intrinsieke waarde (1) intuïtie (8) InZicht (12) islam (2) jaloezie (4) jeugd (1) jezelf worden en zijn (12) jongeren (3) karakter (2) katafatisch (1) kenmerken (2) kiezen (10) kind (13) kosten (1) kracht (6) Krishnamurti (2) kuddegedrag (1) kunstmatige intelligentie (2) kwakzalverij (1) kwaliteit (16) kwetsbaarheid (5) l (1) leegte (15) leiderschap (4) leugens (9) levensfase (3) levenskunst (8) levensvragen (3) levensweg (3) licht (3) liefde (97) liefdesverdriet (3) lijden (1) loslaten (20) macht (23) machtsstrijd (9) magisch denken (7) man-vrouw verschillen (11) mannelijkheid (2) mannen (1) media (2) meditatie (14) metacommunicatie (8) metafoor (2) metafysica (5) milieu (1) mindfulness (4) misbruik (4) model (1) moraliseren (1) motto (1) mystiek (5) nabijheid (2) narcisme (4) natuur (5) negatie (16) neti neti (3) niet doen (22) NLP (1) non-duaal bewustzijn (6) non-dualiteit (41) omdenken (7) omgangsregels (3) onderwijs (3) onderzoek (8) ongelukkig zijn (4) onmacht (2) onrust (2) ontrouw (1) ontwikkeling (10) onverwerkt kindertrauma (3) oordeel (18) opvoeding (8) orgasme (2) Osho (6) ouderen (5) overgave (4) overheid (1) overvloed (6) panpsychisme (1) pantheïsme (1) paradox (27) Pareto principe (1) partnerkeuze (6) passie (2) pedagogie (2) perfectie (2) personeelsbeleid (2) persoonlijkheid (6) persoonlijkheidsstoornis (3) pesten (1) Peter principle (1) pijnlichaam (8) politiek (10) populair (11) positieve (11) privacy (1) processie (1) projectie (9) psychiatrie (4) psychofarmaca (1) psychotherapie (1) puberen (1) reïncarnatie (2) relatie (17) relatievaardigheid (5) respect (32) rijkdom (2) rol (4) romantiek (5) rust (5) ruzie (5) samensmelten (10) schaamte (2) scheiden (2) schizofrenie (1) schouwen (6) schrijfdrang (1) schuld (3) schuldgevoel (2) seks (14) selectie (3) sociale druk (4) somberheid (1) spel (3) spiegelogie (4) spijt (1) spiritualiteit (51) spreekwoorden (1) sprong (1) statistiek (1) status (1) sterven (5) stilte (15) straling (1) strategie (1) stress (5) synchroniciteit (14) taal (16) Taoïsme (18) tederheid (1) Tegenwoordigheid (2) The Secret (2) The Work (1) therapie (1) tijdgeest (5) toeval (5) Tolle (18) transcenderen (6) transformatie (5) transparantie (2) trend (2) tunnelvisie (1) twijfel (5) verandering (2) verantwoordelijkheid (12) verbinding (33) verdriet (2) vergeten (2) verlangen (5) verlatingsangst (1) verleiding (3) verlichting (14) verliefdheid (4) verlies (1) vermijding (1) vermoeidheid (1) verslaving (7) vertrouwen (18) verveling (2) verwondering (2) vicieuze cirkel (1) video (1) voeding (1) voelen (3) volgzaamheid (1) vragenlijst (2) vreugde (2) vrije wil (6) vrijen (3) vrijheid (90) waarheid (26) waarneming (7) ware (8) wederkerigheid (6) welzijn (7) wezen (2) wijsheden (10) wilskracht (2) woede (2) wu wei (23) yin en yang (4) zelfbeheersing (3) zelfbevestiging (3) zelfbewustzijn (8) zelfdoding (4) zelfkennis (12) zelfkritiek (1) zelfoverschatting (2) zelfrealisatie (12) zelfvertrouwen (5) zelfverwerkelijking (2) zelfwaardering (5) Zen (2) ziel (14) Zijn (11) zin van het leven (10)