Komen tot een altruïstisch individualisme is de uitdaging nu

Frédéric Lenoir (1962) is filosoof, socioloog, godsdiensthistoricus en hoofdredacteur van Le monde des Religions. In het Nederlands verschenen van hem De filosofie van Christus (2008), Een geschiedenis van onze goden (2010), Socrates, Jezus, Boeddha (2010), Hoe Jezus God werd (2011) en onlangs Handleiding voor een evenwichtige geest en een kalm gemoed.

In een interview met de Volkskrant, 19 mei 2012 stelt hij:
De westerse mens is zijn illusies kwijt. Maar des te beter! Hij maakt nu kennis met het echte leven. Met de echte wereld. En met zichzelf.

Onderaan:
Alle ideologieën zijn ingestort: de dogmatische religie die ons één waarheid zou brengen, het sciëntisme dat geloofde dat de wetenschap de wereld kon redden, het nationalisme waarvoor men zijn leven gaf, het communisme dat iedereen gelijk zou maken. Nu beleven we de grenzen van de laatste ideologie, het economisch liberalisme. We merken nu dat ook het geld de mens niet gelukkig maakt. Daarom komen we terug bij de filosofie, een filosofie die wezenlijke vragen stelt en die zich bezig houdt met het individu. We hebben begrepen dat we de wereld niet kunnen veranderen, tenzij we zelf veranderen.

Het individu moet een nieuwe weg inslaan? En zijn verantwoordelijkheid nemen?
Nog nooit in de geschiedenis van de mensheid is het individu zo vrij geweest om zijn eigen leven in te richten, zijn beroep te kiezen, zijn seksualiteit te beleven. Vandaag lopen we tegen de grenzen van het individualisme aan. Maar we kunnen en moeten niet terug naar de geformatteerde vorm van het individu in de groep. De enige oplossing is dat het individu het hart van het systeem blijft en dat hij zich verantwoordelijk gaat voelen voor zichzelf en voor de ander. Het individu moet persoonlijke keuzes maken, maar met een verlichte geest, met een goed kompas, met gevoel voor collectieve verantwoordelijkheid. Komen tot een altruïstisch individualisme – dat is de uitdaging voor deze eeuw.



Voor zoekers, twijfelaars en atheïsten heeft Lenoir een zeer leesbaar boek geschreven over de geschiedenis van hoe mensen tegen God aankijken. Zie inhoudsopgave van God?

Denk zelf, durf te wantrouwen

Jean-Pierre Geelen schrijft 20 juni in zijn TV-column in de Volkskrant over fraudeur Diederik Stapel:
Het Profiel over Stapel was het laatste van een tweeluik onder de titel 'De verzoeking'. Vorige week ging het over Keith Bakker, die andere zieleknijper die bezweek onder de druk van de roem. Ook toen ontbrak een factor die ook bij Stapel onbesproken bleef: de media. Want vette nieuwtjes als 'Van vlees eten word je hufterig' of 'Smerige straten leiden tot meer discriminatie' konden ook opbloeien door media die dergelijke nonsens bij bosjes publiceren. Kritiekloos.
Natuurlijk: redacties kunnen onmogelijk elk proefschrift overdoen. Maar de gretigheid waarmee media (tv voorop) mediamieke (pseudo-)wetenschappers opvoeren, heeft de prestatiedruk alleen maar verhoogd. Hoe opzienbarender de quote, hoe welkomer de gast - Stapel weet er alles van.

Rolf Dobelli schreef een boek over 52 denkfouten die je beter aan anderen kunt overlaten:

Doe eens normaal, gedraag je evenwaardig

Zijn mensen met een psychische afwijking gelijk aan “normale” mensen?

Evenwaardig…

Als je mij wil helpen, probeer me dan niet te veranderen
zodat ik in jouw wereld pas.
Schenk me de waardigheid om mij te ontmoeten zoals ik ben.
Erken dat we beiden even vreemd zijn voor elkaar,
dat mijn bestaanswijze niet zomaar een beschadigde versie is van die van jou.
Stel je veronderstellingen in een vraag.
Vertel mij hoe ik kan omgaan met jou.
Werk met mij om meer bruggen te slaan tussen ons.

Jim Sinclair, man met autisme, 1992

Malou van Hintum is zelfstandig journalist en publicist. Ze werkt onder meer voor de Volkskrant en het Maandblad Geestelijke volksgezondheid. Ze schreef het boek Doe eens normaal – over zin en onzin van psychiatrische stoornissen.
Malou van Hintum vindt dat we minder etiketten moeten plakken op mensen met psychische afwijkingen en zij is dan ook tegenstander van DSM-5. DSM is de manual met diagnoses van psychische afwijkingen die met elke uitgave meer gedetailleerd wordt. Op die ontwikkeling is veel kritiek omdat de diagnoses niet onafhankelijk van de belangen van de farmaceutische industrie lijken te worden gemaakt. Hoe meer categorieën hoe meer therapieën en hoe meer pillen er kunnen worden verkocht.
Volgens haar bestaat er geen waterscheiding tussen mensen met en zonder een stoornis. Dat is maar de vraag en is de reden dat het gedicht boven dit artikel staat. Zou het vermogen om evenwaardigheid te (kunnen of te willen) zien deze waterscheiding kunnen zijn? Zich onevenwaardig opstellen kan de psychiatrische patiënt maar ook de psychiater doen. Mensen met een psychische stoornis kunnen het ver schoppen in het management.



Misschien wordt een deel van het antwoord en een voorbeeld van evenwaardigheid gegeven in het boek dat Reimar Schefold schreef naar aanleiding van een tweejarig verblijf bij de Sakuddei, een geïsoleerd levende gemeenschap op een eiland in de buurt van Sumatra. Zij zijn een volk zonder hiërarchie, geldeconomie en arbeidsdeling, waar je wordt geacht naar vermogen bij te dragen aan de groep. Tussen man en vrouw wordt wel een taakverdeling aangehouden.
De Sakuddei geloven dat de ziel nieuwsgierig is en op reis gaat. Je moet je ziel lokken met mooie dingen en bescherming. Je wordt uitgedaagd creatief te zijn en iets van je leven te maken. Slaag je daar niet in dan gaat de ziel terug naar de voorvaderen en ga je dood.

Wat laat Taoïsme ons inzien?

Wie de Tao zoekt om alles uit het leven te halen en meer te verdienen vindt weinig op zijn pad. En toch is daarmee niets te veel gezegd, want het Taoïsme vult de leegte aan in de balans van doen en laten. Die balans raken wij kwijt wanneer wij geluk alleen zoeken in het doen. Onze drukke levensstijl lijkt anders te suggereren, maar er is niets mis met doen, vooropgesteld dat je jouw heil zoekt in het (juiste) doen zelf en niet (doelgericht) als middel om steeds verder te reiken. Er is niets mis mee met jezelf te ontwikkelen of te groeien in bewustzijn als je maar (weer) in evenwicht komt.
Taoïstisch leven is (met enige moeite) juist handelen, en dat doe je door jezelf en andermans grenzen niet te forceren. Het inzicht in de Tao loopt niet via verstand, taal of andere intellectuele mechanismen en is alleen via intuïtie te verwerven.

Weten dat je niets nodig hebt om nu gelukkig te zijn is een bevrijdend en tegelijk frustrerend gegeven. Want waarom ben je dan nu niet gelukkig?

De oosterse filosofen accepteren dat sommige zaken ongrijpbaar zijn en ze hebben geen methode om gelukkig te worden, maar bevelen aan om te mediteren en zelfkennis te verwerven door jezelf te observeren. Dat betekent een zekere afstand nemen van het denken en voelen. Ook dit is een vorm van laten. Anders gezegd: ze bevelen aan om ruimte te maken voor iets wat niet binnen kan komen wanneer we van overtuigingen en emoties vervuld zijn. Die overtuiging kan zijn dat we ons zouden moeten identificeren met de waarheid van onze gedachten en emoties. Zijn gedachten en gevoelens dan niet waar? Misschien wel, maar ze zijn niet de hele waarheid.
We kunnen in balans komen wanneer we inzien dat we genoeg hebben aan onszelf en ons ego kunnen loslaten en oordeelvrij open staan voor (nieuwe inzichten via) anderen.
We doen er goed aan ons niet afhankelijk te maken van de erkenning van de ander, maar ons best te doen voor ons zelf en ook een ander van die kwaliteit te laten genieten. Ook dat kan door de “flow” geluk opleveren.

In onze westerse zegswijzen drukten we deze kennis al uit: het meesterschap toont zich in het weglaten; spreken is zilver, zwijgen is goud; muziek zit tussen de noten; een danser brengt rust in de beweging.

Hiermee drukken we uit dat je tegelijk weet waar je goed in bent en dat je ruimte (stilte) moet laten voor ........

Boeken over Taoïsme en belangrijke filosofen:



Zie ook: "Je kunt niets doen om gelukkig te worden".