De ervaring dat mens en dier een zijn

In een wereld vol met individuen die met elkaar in competitie zijn om zichzelf te onderscheiden in de massa wordt de boodschap dat we allemaal één zijn, misschien onderschreven maar in de praktijk genegeerd. We zijn bang voor eenheidsworst, om overgeslagen te worden voor relaties of werk wanneer we niet op de een of andere manier opvallen in de meute.
Wie wil zich nu één voelen met een ander wiens gedrag we afkeuren of misschien zelfs veroordelen. In het woord oordelen zit al de afscheiding.
In ons leven starten we met (af en toe) een oceanisch eenheidsgevoel, als peuter proberen we ons daar voor het eerst van los te maken en als puber gaan we op het liefdespad om onszelf weer te verbinden. We doen in het leven meermaals en voortdurend de ervaring van afgescheidenheid op. Vooral met familie en geliefden voelen we ons onafgebroken verbonden, maar dat gevoel kan ook verdwijnen.
De mensen die een verlichtings- of eenheidservaring hebben gehad, beseffen dat het afgescheiden ik of ego een illusie is. Ze beseffen ook dat alles goed is zoals het is (gaat) zonder leed te ontkennen. Wat zouden ze dan na die ervaring nog moeten vertellen aan de wereld? Velen zwijgen dan ook. Ze zullen zich meer evenwaardig gedragen naar anderen, maar de ander niet proberen te veranderen, hoogstens te steunen.
De gedachte dat we allemaal één zijn is lastig in te zetten om de wereld een leukere plek te maken of om te voorkomen dat we het “verknallen”. Toch kunnen we een bijdrage leveren om het lijden van mens en dier te verkleinen.

Je kunt naar het lot van dieren op aarde kijken vanuit de parallel met het lijden die mensen ervaren. Mensen en dieren hebben grote verschillen, maar zijn gelijkwaardig op één punt: ze hebben evenveel recht op vrijheid. Geen vrijheid betekent lijden.

In onderstaande tekst kun je voor “Leeg en bevrijd” lezen, de wens om de onnatuurlijke bio-industrie te stoppen en de dieren uit de stallen te bevrijden, zodat deze stallen leeg raken.
Uit een boek van Hein Thijssen uit 2004. Hein Thijssen was een ex-priester, afgestudeerd theoloog en filosoof.
Op een dag kwam er ineens een gedachte uit de Tao Teh Ching mijn hoofd in. De volgende vraag kwam namelijk bij me op: Zou de enige manier om dit proces te voltooien niet kunnen zijn: gewoon niets te doen? Alles zijn eigen natuurlijke gang te laten gaan, en kijken wat er van terecht zou komen? Want ik had namelijk van de Tao Teh Ching geleerd dat ieder ding zijn eigen ‘tao’, zijn eigen ingebouwde weg en wetmatigheid heeft om tot zijn natuurlijk einde te komen, zoals die in het wezen van dat ding geschreven staat. En ieder ding kan dat feilloos volbrengen, als het niet verhinderd wordt. Ik had dat altijd niet alleen een merkwaardige, maar ook een weldadige observatie van Lao Tze gevonden, logisch en redelijk.
Ineens kwam het bij mij op dat het de moeite waard zou zijn om dit in praktijk te brengen. Lao Tze had namelijk geobserveerd en vastgesteld dat ook het onnatuurlijke zijn eigen tao, zijn eigen natuur, zijn eigen weg heeft om tot zijn eigen ‘natuurlijk’ einde te komen. Welnu, de weg, de tao van het onnatuurlijke is dat het vanzelf tot zijn eigen ‘natuurlijk’ einde komt, mits het niet verhinderd en geblokkeerd wordt. Met andere woorden: je verhindert het tot z’n natuurlijke voltooiing te komen door er tegen te vechten, of het steeds maar te verdoven, of het steeds maar weg te duwen. Zou de tijd eindelijk daar zijn om daar eens echt notitie van te nemen? Aangezien ik alles al geprobeerd had, ik niets meer kon doen, niets meer onder controle had, en ook niet veel puf en motivatie meer had voor welke actie dan ook, en vooral ook omdat ik niets meer te verliezen had, besloot ik alles los te laten en te laten begaan. De enige activiteit die voor mij zou overblijven was kijken, onder ogen te zien wat zich binnen in mij afspeelde en er niet voor weg te lopen. Kijken, niet de ogen sluiten, gewoon getuige-zijn, en dat zonder te oordelen, zonder te veroordelen, zonder tussenbeide te komen. Gewoon getuige-zijn, en vooral niet weglopen. Als ik het onnatuurlijke niet kon weghalen door er actief tegen te vechten, of er mij van af te sluiten, zou de oplossing dan niet kunnen zijn: ophouden met proberen, ophouden met vechten, ophouden met me af te sluiten en zo het onnatuurlijke zijn eigen ‘tao’ te laten volgen?’ (‘Leeg en bevrijd, p.104)
Leeg en bevrijd is het verslag van een pijnlijk innerlijk proces waarin Hein Thijssen zijn religieus erfgoed en elk geloof in wereldbeschouwingen is kwijtgeraakt en zich heeft moeten bevrijden van een nog andere, innerlijke terreur. Het resultaat van dit proces is een geheelde mens, leeg van alle cerebrale ballast en volkomen bevrijd. Het is een mystiek en volstrekt areligieus proces dat universeel en tijdloos is, waar iedereen vroeg of laat in terecht zal komen.



Tot zover Thijssen. Natuurlijk is niets doen tegen dierenleed geen optie. Het gaat erom om niets te doen wat het natuurlijke einde daarvan uitstelt. En een leven lang in een stal is geen natuurlijk leven. En de beste bijdrage aan de vrijheid van een dier is door het niet te consumeren in alle betekenissen van dat woord.

Denkfouten maken we allemaal

En de reden daarvoor is dat ons brein voorbereid moe(s)t zijn op acuut gevaar. Toen we nog bedreigd werden door gevaarlijke dieren in prehistorische tijden, kon een snelle reactie jouw leven redden. Wie patronen kon detecteren die wezen op het naderen van dat gevaar kon simpelweg eerder reageren. Een keer te vaak gevaar zien is minder erg dan een keer te weinig.
Als overblijfsel van de manier waarop ons brein gevormd is door om te gaan met mogelijk gevaar maken we tegenwoordig nog steeds denkfouten, hoe slim we ook denken te zijn.
Schrijfster en psycholoog Suzanne Weusten is oprichter van De Denkacademie. Omroep Human begint op 2 november 2017 met een vierdelige serie Dat had je gedacht op basis van het boek van Weusten “Wij zijn slim” met als ondertitel “en andere dwaalwegen van het denken”.

In haar boek haalt zij voorbeelden van denkfouten uit haar eigen leven aan en uit onderwerpen die in 2017 in het nieuws zijn geweest. Prettig is ook dat zij aandacht besteed aan de foute conclusies en fraudes die wetenschappers in het verleden hebben gedaan. En dat ze vervolgonderzoek aanhaalt, die verdiept en nuanceert.

In de Volkskrant schrijft zij een beschouwing:
“Ik besloot het denkproces onder de loep te nemen. Hoe denken we eigenlijk? Zit er een systeem in de dwaalwegen van het denken? En kun je ze voorkomen? Mijn onderzoek leerde me dat de mentale missers niets zeggen over intelligentie, maar des te meer over de eigenaardigheden van het menselijk brein. Ons denksysteem is een zuinig apparaat dat snelheid verkiest boven grondigheid en eenvoud boven complexiteit. Als het makkelijk kan, waarom zouden we dan moeilijk doen? Dus zien we in een schichtig kijkende man al snel een potentiële inbreker en vertrouwen we een keurige dame op leeftijd blindelings. Of storten we ons spaargeld op de rekening van de aardige adviseur, om er later achter te komen dat we erin zijn geluisd. Het is de keerzijde van een efficiënt brein.
Maar de verraderlijkste dwaalweg van het denken, zo ontdekte ik, is niet de vooringenomen houding ten opzichte van anderen, maar het rooskleurige beeld dat we van onszelf hebben. Wij vergissen ons niet, want wij zijn slim. Anderen doen domme dingen.”

Regisseren met een boodschap

Amerikanen zien hun land graag als het land waarin elk burger onbegrensde mogelijkheden heeft om zich te ontwikkelen. Van krantenjongen tot miljonair of president is allemaal denkbaar. Maar wie boven zijn stand leeft, kan diep vallen.
De Coen brothers, Joel en Ethan, zijn regisseurs van succesvolle films vanaf 1984. Wij zijn ongeveer even oud (1954 en 1957), misschien dat daarom de boodschap opvallend is die ik zie in hun films. Voor mij zijn er twee opvallende thema’s in hun films, namelijk langs elkaar heen praten en denken dat je er mee weg kunt komen wanneer je boven je macht grijpt.
Humor, persiflage, briljant camerawerk en topacteurs maken deze boodschap voor mij geloofwaardig amusement.





Op dit blog meer voorbeelden van Amerikaans films met geloofwaardig spirituele thema’s: de films van Jim Carrey,  Groundhogday en Her over een relatie tussen een mens en een computer.

Verlichting en omgaan met onrecht

Hoe zou het leven van iemand die "ontwaakt" en "verlicht" raakt veranderen en wat zou die persoon ons adviseren?

Ook duizenden jaren geleden waren er verlichte personen. Hun boodschap werd mondeling en beeldend overgebracht en de oorsprong van meerdere personen werd soms verdicht en samengevat in de naam van één persoon.
De Chinese ‘oude wijze’ filosoof Lao Tse leek niet erg ambitieus toen hij de drie “schatten”, die we op ons levenspad nodig hadden, aanduidde met geduld, eenvoud en mededogen.
In onze tijd is er Tony Parsons, die zijn verlichtingservaring beschreef in het boekje met de paradoxale titel "Het open geheim".
Een kort citaat:
"Al onze energie smelt samen tot steeds iets nieuws, en de viering van eenvoudig dat wat is. Het is een uitwisseling van spontaan geven en ontvangen waardoor momenten waarop we weer tegenover elkaar staan verhelderd kunnen worden. Vaak is er stilte omdat er geen behoefte is de leegte te vullen die ooit als bedreigend werd gezien. Deze stiltes zijn vol van alleen maar samen zijn in een bestaan dat voortdurend danst".

Deze tekst kan aanspreken of als zweverig overkomen. Gevoel voor humor helpt. De lach kan bevrijdend werken. Met Johan Cruijff gezegd "je gaat het pas zien, wanneer je het door hebt". Een tekst gaat pas leven wanneer je er met al jouw zintuigen bij bent. Die ervaring is in dit blog een beetje te benaderen via een video (bijvoorbeeld van Tony Parsons zelf of Alan Watts, zie onder).

Toen we nog niet het inzicht hadden dat iedereen al verlicht is, verkeerden we in onzekerheid of wij in onze afgescheidenheid er mochten zijn. We probeerden ons ‘ik’ te verbinden met anderen of met een goede zaak en probeerden veilig te stellen dat we de moeite waard waren.
Toen we ons realiseerden dat we verlicht waren, verdween de druk om ons te bewijzen, immers we waren verbonden met alles en iedereen. We waren weliswaar verantwoordelijk voor ons handelen maar hoefden niet iets te doen om tot de eenheid van alles (zelfs het universum) te behoren. “Alles gebeurt zoals het gebeurt” en wij zijn getuige. We laten via onze zintuigen de buitenwereld toe met een open mind als deel van onszelf. We zijn aanwezig en verliezen daarbij zonder aarzeling (opgelucht, zie moksha) onszelf.
We begrepen dat we dit bevrijdend inzicht niet konden krijgen door te redeneren, door te streven of door te proberen te bereiken of te doen. Je kon onmiddellijk tot dit inzicht komen, eventueel -maar niet gegarandeerd- met behulp van een leraar, door meditatie of door genade.
Degenen die ontwaakten en tot inzicht kwamen, reageerden veelal met stilzwijgen want wat er veranderde en toch hetzelfde bleef, viel niet onder woorden te brengen. Ze maakten zich immers geen illusie (meer), ook niet dat er een advies is om onrecht te beheersen.
Sommige ontwaakten benaderden voortaan hun omgeving liefdevoller (zie ook Bohdisattva). Het ‘ik’ lost op, tezamen met dwang, strijd en angst voor eenzaamheid. Identificatie en competitie worden overbodig. Tony Parsons: "alles is energie, dat wat er is heeft het niet nodig om te weten wat het is" en er is een paradox "niets is tegelijkertijd alles". "Energie is vrij".
Onrecht en fouten in de buitenwereld kunnen worden aangepakt, niet door een illusionair ik of ego, maar door het herstellen van het natuurlijk evenwicht en organisch verlopende processen (zie video onder).

Herken je jezelf in het beeld dat we allemaal één zijn, althans niet-twee? Antwoord alleen met “ja” wanneer je dit kan ook nadat je in de media hebt gelezen over klimaat- en oorlogsslachtoffers, psychopaten, etc.. Antwoord je met "nee", dan is dit blog aanbevelenswaardig.

Iedereen kent mensen wiens gedrag we afkeuren, maar kunnen we hen ook in ons hart sluiten? Kunnen we vergeven, zodat barrières geslecht kunnen worden en tegelijk eraan werken om herhaling van onrecht te voorkomen?
Het gaat om het inzicht te zien tussen niet-doen en niets doen. Niets doen is geen optie, wel het aspect "laten" (wu wei) in de drie schatten van Lao Tse.
Laten we leven op een snelheid die past bij wat we kunnen behappen en verstouwen.
Vergelijkend godsdienstleraar Alan Watts (1915-1973) kon de westerse en oosterse inzichten over het subtiele verschil dat de wereld kon uitmaken "betoverend" verwoorden:

IJle romantiek

Moses Sumney heeft zijn debuutalbum uitgebracht met de titel Aromanticism.
Pablo Canbenda interviewt hem over zijn “vraagtekens bij onze amoureuze verwachtingen van die zoete, pastelkleurige vormen van liefde”.

Een citaat uit de Volkskrant:
‘Ik denk niet dat echte liefde hopeloos is. Ik denk wel dat de zoektocht naar sterk geïdealiseerde vormen van liefde hopeloos is. Er wordt niet realistisch genoeg over gesproken in onze maatschappij.'
En toch, er spreekt, paradoxaal genoeg, uit bijna elk nummer op Sumneys exposé een intens verlangen naar verbinding. Het hunkert hevig op Aromanticism.
'Ja, dat is waar. Ik probeer eerlijk en reëel te zijn. En dat verlangen is een deel van die eerlijkheid. Het feit dat je niet in een bepaalde vorm van liefde gelooft, wil niet automatisch zeggen dat je niets van liefde in het algemeen wilt hebben.'
Tot zover.

In het nummer Lonely World wordt deze clichématige vorm van romantiek mooi verbeeld en de boodschap lijkt te zijn “wanneer je dat cliché vasthoudt, en elkaar niet kunt loslaten, maak je de liefde kapot”.