Posts tonen met het label verantwoordelijkheid. Alle posts tonen
Posts tonen met het label verantwoordelijkheid. Alle posts tonen

Een universele benadering van gelijkheid en behandeling

In het eeuwenoude debat over het wel of niet bestaan van God, Allah en Jehova zijn er verschillende perspectieven en overtuigingen ontstaan.
In dit artikel wordt in gelijke mate naar alle drie verwezen onder de naam God. Voor God mag ook "het universum" worden gelezen.
Weinigen zullen geneigd zijn de grootsheid van God te zoeken in de dualiteit van Zijn aanwezigheid - zowel gekend als verborgen. Ongeacht iemands geloofsovertuiging, wordt gesteld dat God alle individuen gelijk behandelt. Bovendien wordt benadrukt dat wanneer men anderen op gelijkwaardige wijze behandelt, men positieve resultaten zal ervaren.

De dualiteit van Gods aanwezigheid

Het erkennen van de grootsheid van God of het universum in het vermogen om zowel gekend als ongekend te blijven, en het aanbieden van gelijke kansen op spirituele groei, nodigt mensen uit tot openheid, nieuwsgierigheid en respect voor de diversiteit van spirituele tradities en overtuigingen. Het moedigt aan tot het omarmen van een inclusieve benadering, waarbij de focus ligt op de persoonlijke reis van individuen en hun unieke verbinding met het goddelijke, eerder dan het opleggen van rigide dogma's of beperkende grenzen.
Voor degenen die in God geloven, kan Zijn aanwezigheid worden gevoeld in spirituele ervaringen (bijvoorbeeld synchroniciteit), religieuze rituelen en diepgaande verbindingen. Tegelijkertijd blijft God voor velen ongrijpbaar en mysterieus. Deze dualiteit stelt mensen in staat om hun eigen relatie met het goddelijke te definiëren en te interpreteren. Immers, ook voor wie of wel of niet in God gelooft, het is de ervaring dat niet alleen "slechte" mensen onheil overkomt en dat onrecht bestaat. De kans op onheil lijkt voor iedereen gelijk. Dat kan zowel duiden op het bestaan van een onvoorwaardelijk liefdevolle hogere macht als op het tegendeel, namelijk dat God niet bestaat en dat het ontstaan van leven of onheil op toeval berust. Hij blijft een kwestie van geloven.

Ongeacht geloof of overtuiging

Een interessante opvatting is dat het voor God niet uitmaakt of men in Hem gelooft of niet gelooft. Het idee dat God alle individuen gelijk behandelt, ongeacht hun geloofsovertuiging, suggereert dat de goddelijke genade niet exclusief is voor een specifieke groep mensen. Dit betekent dat iedereen, ongeacht hun religieuze achtergrond of atheïsme, de mogelijkheid heeft om op gelijke wijze te worden behandeld door het goddelijke.  Wel vereist het vaak geloof, overgave en openheid om de genade van God te ontvangen en te ervaren. Helpt bescheidenheid? Misschien vindt God dat grote ego's zich eerst maar zelf moeten kunnen bedruipen.

Onvoorwaardelijke liefde

De onvoorwaardelijke liefde van God wordt beschouwd als een voorbeeld en een inspiratie voor de mensheid. Het is een uitnodiging om deze liefde te weerspiegelen in de omgang met anderen. Het spoort aan om dialogen aan te gaan in een geest van evenwaardigheid en respect, waarbij men de ander waardeert en naar hen luistert zonder vooroordelen of superioriteit. Het is een oproep tot harmonieuze relaties, wederzijds begrip en het bevorderen van vreedzaam samenleven.

Door de onvoorwaardelijke liefde van God te erkennen en te ervaren, worden mensen aangemoedigd om deze liefde te delen met anderen. In alle bescheidenheid. Niemand heeft de waarheid over de aard van God in pacht. Gods onvoorwaardelijke liefde kun je zien als een genade die de mensheid niet verdient of kan verdienen op basis van eigen inspanningen. We kunnen immers de transcendente aard van God niet doorzien, bewijzen of ontkennen, hoogstens ervaren.

Gelijkwaardige behandeling van anderen

Een belangrijk aspect van dit agnostische perspectief is dat de manier waarop we anderen behandelen, een invloed heeft op onze eigen ervaringen. Wanneer we anderen op een gelijkwaardige manier behandelen, ongeacht hun religie, ras, geslacht of sociale status, is de kans groot dat we positieve uitkomsten zullen ervaren. Dit idee weerspiegelt het bekende principe van "oogsten wat je zaait" oftewel "wie goed doet, goed ontmoet". Door liefde, compassie en respect te tonen aan anderen, kunnen we harmonie, wederzijds begrip en positieve relaties bevorderen.
Het erkennen van de diversiteit aan religieuze opvattingen en het respecteren van de individuele zoektocht naar spirituele waarheid zijn belangrijke aspecten van een tolerante en pluralistische samenleving. Het bevorderen van dialoog, begrip en respect tussen verschillende religieuze tradities kan bijdragen aan een vreedzaam samenleven en een gezamenlijke zoektocht naar betekenis en spirituele groei.
Het is belangrijk om open te staan voor verschillende perspectieven en te erkennen dat spirituele waarheid een persoonlijke en subjectieve ervaring kan zijn. Door open te blijven staan voor dialoog en het delen van ideeën, kunnen we van elkaar leren en onze eigen spirituele reis verrijken, ongeacht welke religieuze traditie we volgen of zelfs als we geen specifieke religie aanhangen.

Vertrouwen in het universum

Alan Watts zegt in een van zijn voordrachten dat wanneer je één wilt worden met het universum dat je het universum moet vertrouwen.
Zijn uitspraak benadrukt het belang van vertrouwen en overgave aan het universum in plaats van het nastreven van controle en macht. Hieruit kan worden afgeleid dat het streven naar eenheid met het universum niet gaat om het uitoefenen van controle over de externe wereld, maar eerder om het cultiveren van een dieper begrip en verbinding met de essentie van het universum zelf.
Wanneer we proberen het universum te beheersen of te controleren, kan dit leiden tot frustratie, stress en een gevoel van verzet. Het universum is immers complex, dynamisch en vaak onvoorspelbaar. Het idee dat we alles onder controle kunnen hebben en kunnen manipuleren naar onze wil, kan ons uiteindelijk beperken en belemmeren in onze groei en ontwikkeling.
Door daarentegen het universum te vertrouwen en ons over te geven aan de natuurlijke stroom van het leven, kunnen we meer openstaan voor de mogelijkheden en kansen die zich voordoen. Het betekent het erkennen van de onderlinge verbondenheid van alles en het besef dat we deel uitmaken van een groter geheel. Het is het omarmen van de onzekerheden en veranderingen die het leven met zich meebrengt, en het vinden van harmonie in plaats van strijd.
Vertrouwen in het universum betekent niet dat we passief moeten zijn of geen actie moeten ondernemen in ons leven. Integendeel, het gaat om het nemen van actie vanuit een plaats van dieper begrip en intuïtie, in afstemming met de natuurlijke stroom van het universum. Het is het vinden van een balans tussen ons individuele streven en de grotere kosmische orde.
Het cultiveren van vertrouwen in het universum kan ons helpen om meer vrede, vreugde en vervulling in ons leven te ervaren. Het opent de deur naar synchroniciteit, waarbij gebeurtenissen en kansen zich op een wonderlijke en betekenisvolle manier ontvouwen. Het herinnert ons eraan dat we deel uitmaken van iets groters en dat we kunnen meebewegen met de natuurlijke ritmes en cycli van het leven.
Het is belangrijk op te merken dat het begrijpen en toepassen van deze ideeën een persoonlijk proces is en dat verschillende mensen verschillende perspectieven en benaderingen kunnen hebben. Wat voor de ene persoon werkt, hoeft niet per se voor een ander te gelden. Het is aan jou om je eigen waarheid en betekenis te ontdekken in relatie tot het universum.

Een gemeenschappelijke uitdaging

Het besef dat zowel gelovigen als niet-gelovigen geconfronteerd worden met uitdagingen in het leven, benadrukt de gedeelde menselijke ervaring die ons verbindt, ongeacht onze religieuze overtuigingen. Dit perspectief herinnert ons eraan dat tegenspoed en moeilijkheden een onvermijdelijk onderdeel zijn van het menselijk bestaan, ongeacht ons geloof of het ontbreken daarvan.
Het benadrukken van de gelijkheid van uitdagingen kan ons aansporen tot empathie en mededogen jegens anderen, ongeacht hun achtergrond of wereldbeeld. Het herinnert ons eraan dat we als menselijke gemeenschap elkaar kunnen ondersteunen tijdens moeilijke tijden, ongeacht onze verschillende overtuigingen.

Mondiale problemen samen oplossen

Wanneer we openstaan voor verschillende perspectieven en bereid zijn om van elkaar te leren, kan dit een positieve invloed hebben op onze persoonlijke groei en begrip. Door het bevorderen van dialoog en het cultiveren van een sfeer van respect en acceptatie, kunnen we streven naar een wereld waarin verschillende overtuigingen vreedzaam naast elkaar kunnen bestaan.
Het bevorderen van een ondersteunende samenleving waarin dialoog en voortdurende communicatie plaatsvinden, speelt een cruciale rol bij het aanpakken van mondiale problemen zoals klimaatverandering, bevolkingsgroei en milieuvervuiling.

Laten we het belang van dieren niet vergeten

Hoewel dieren niet dezelfde morele en ethische overwegingen hebben als mensen, groeit het bewustzijn over het belang van het behandelen van dieren met respect, compassie en zorg. Het idee dat mens en dier intrinsiek evenwaardig zijn in hun recht op een vrij en natuurlijk leven, benadrukt dat het onze verantwoordelijkheid is om ook hun welzijn en een leefgebied te waarborgen.
Een natuurlijke leefomgeving van dieren biedt hen de vrijheid om te leven volgens hun natuurlijke instincten en behoeften. Ze zijn in staat om hun eigen overlevingsvaardigheden te ontwikkelen en zich aan te passen aan hun omgeving en zo vrij te blijven.

Het observeren van dieren die in harmonie met de natuur leven en hun instinctieve gedragingen volgen, roept bewondering en verwondering op. Het leven in de natuur is vaak een voortdurende strijd om te overleven. Dit kan soms conflicteren met het idee van een perfecte harmonie. Het herinnert ons aan de complexiteit en schoonheid van de schepping en mogelijk aan de aanwezigheid van een hogere kracht, voor wie vrijheid zelf ook een waarde is.
Het waarnemen van de vrijheid en het streven naar gezondheid bij dieren als een uitdrukking van Gods liefde is een persoonlijke interpretatie die je helpt om verbondenheid en harmonie te vinden in de natuurlijke wereld. Het kan ons bewustzijn vergroten om verantwoordelijkheid te nemen voor het behoud van de natuur en het welzijn van alle levende wezens.

De uitdaging aanpakken

Hier zijn enkele manieren waarop een ondersteunende samenleving kan bijdragen aan het aanpakken van de volgende uitdagingen.

  1. Bewustwording en educatie. Door middel van dialoog en open communicatie kunnen we bewustwording vergroten en mensen informeren over de urgentie en complexiteit van mondiale problemen. Door educatie kunnen we de kennis en het begrip vergroten, waardoor mensen beter geïnformeerde beslissingen kunnen nemen en actief kunnen bijdragen aan oplossingen.
  2. Samenwerking en synergie. Een ondersteunende samenleving stimuleert samenwerking tussen verschillende belanghebbenden, zoals overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en individuen. Door de krachten te bundelen en synergie te creëren, kunnen we effectievere oplossingen vinden en implementeren. Samenwerking stelt ons in staat om gezamenlijke doelen te bereiken en obstakels te overwinnen die te groot zijn om door één enkele entiteit te worden aangepakt.
  3. Innovatie en duurzame technologie. Een ondersteunende samenleving moedigt innovatie aan en creëert een omgeving waarin duurzame technologieën kunnen floreren. Door middel van dialoog kunnen we ideeën uitwisselen, best practices delen en gezamenlijk werken aan het ontwikkelen en implementeren van milieuvriendelijke oplossingen. Dit kan helpen om klimaatopwarming tegen te gaan, schaarste te verminderen en milieuvervuiling te verminderen.
  4. Collectieve verantwoordelijkheid. Een ondersteunende samenleving benadrukt het belang van collectieve verantwoordelijkheid voor onze planeet en toekomstige generaties. Het erkent dat ieder individu, ongeacht zijn of haar achtergrond, een rol te spelen heeft bij het aanpakken van mondiale problemen. Door middel van dialoog en betrokkenheid kunnen we mensen aanmoedigen om verantwoordelijkheid te nemen voor hun acties en keuzes, en om duurzame levensstijlen te bevorderen.
  5. Schaarse (leef)ruimte verdelen. Natuurlijke bossen worden gekapt om voedsel te verbouwen en aan vee gevoerd om mensen van vlees en zuivel te voorzien. Dit warmt de aarde op en bedreigt de biodiversiteit, terwijl miljarden dieren leven onder onnatuurlijke omstandigheden met als enig doel als voedsel te dienen. Hoe zorgen we ervoor dat we voor de natuur en voor zoveel mogelijk mensen en dieren eenheid in verscheidenheid blijven houden?

Vanuit een evenwaardige grondhouding naar alles wat leeft kunnen we werken aan een ondersteunende samenleving waarin dialoog en communicatie centraal staan. Door gezamenlijke inspanningen kunnen we de nodige stappen zetten om mondiale problemen aan te pakken. Deze problemen zijn inmiddels zo complex en overstijgen individuen, gemeenschappen, organisaties en regeringen over de hele wereld. Samen kunnen we streven naar een duurzamere en rechtvaardigere toekomst voor onze planeet en alle levende wezens die erop leven. In liefdevolle vrijheid.

Populisten en halve waarheden

De hele waarheid en niets dan de waarheid

Een populist weet wat veel mensen graag willen horen, namelijk die versie van de werkelijkheid waarmee het allemaal een stuk simpeler wordt. Wanneer de populist een poging zou doen om de waarheid te vertellen dan wordt hij niet geloofd of haken mensen af omdat het te genuanceerd klinkt. De waarheid is ook vaak te gewoontjes of te banaal om te delen. We houden van opsmuk. De werkelijkheid kent meerdere niveaus waarop vaak tegengestelde waarheden naast elkaar lijken te leven. Dat onderscheid te zien vraagt nogal wat intellectuele capaciteit.

Populisme spreekt dat deel van ons brein aan waarmee we al in onze kindertijd luisterden en blij van werden. Toen we nog ongegeneerd konden fantaseren over de magie die we wilden beleven en zien. Papa of mama waren veel te blij met de ongeremdheid bij wat we daarover vertelden en wilden ons niet teleurstellen met ontnuchterende nuances. Wie ouder en hopelijk wijzer wordt kan steeds meer abstractie toevoegen aan en afstand houden bij een verhaal. En wijze mensen hebben al helemaal niet meer de behoefte om altijd te reageren, niet instemmend en niet afwijzend. Ze verkiezen vaak om te zwijgen, omdat ze weten dat dat nog meer aan het denken kan zetten dan een tegenwerping, die vaak alleen maar de hakken vaster in het zand zet. Zwijgen kan een effectief verzet zijn tegen een (ongewenste) poging tot overtuigen. We hebben het natuurlijk niet over zwijgen uit angst.

Zoals mensen zien wat ze projecteren en projecteren wat ze willen zien, zo is het schier onmogelijk om zo te luisteren dat je ook hoort wat er niet gezegd wordt. Vooral bij halve waarheden is dat zo en het vraagt ook een houding die je op het spoor zet op de ontbrekende delen. Iemand met een open mind wil niet beticht worden van vooringenomenheid. Het is een mooie eigenschap dat je niet ten onrechte en bij voorbaat wilt oordelen, maar waarom zou je jezelf handicappen door nooit argwanend te willen zijn. Waarom roomser zijn dan de paus?
Mensen die halve waarheden vertellen kun je dat kwalijk nemen, je kunt ook kijken naar je wens en eigen onmacht om die persoon de mond te snoeren. Het helpt om je af en toe te realiseren dat we in democratie leven, waarin de meerderheid regeert, op hun beurt gekozen door degenen die we kiezen bij de stembus. We hebben weinig anders dan vertrouwen te hebben in de personen die we volmacht geven en die hopelijk vaak genoeg (laten) uitleggen waarom ze de beslissingen nemen die ons niet altijd welgevallig zijn.
Politici schaken op een driedimensionaal schaakbord en we volgen de zetten op een tweedimensionale projectie daarvan via de media. En met het verliezen van die ene dimensie gaan ook sommige bewegingen en beweegredenen schuil of verloren.

Een machtspositie doet op den duur verworden

Wie macht heeft verworven heeft daarmee ook de mogelijkheid om zichzelf te onttrekken aan de roep om verantwoording. Vraag maar eens aan iemand die afhankelijk is van een uitkering hoe machteloos dat voelt om alsmaar verantwoording te moeten afleggen. Het is begrijpelijk dat politici dat ook liever vermijden.
Wanneer ze een eerlijke uitleg van hun beslissingen achterwege laten, bijvoorbeeld omdat er niet een gemeenschappelijke noemer is in het beleid dan laten ze ruimte aan populisten om met halve waarheden aan de haal te gaan. En soms kost het vier jaar om te doorzien hoeveel politici (van links naar rechts) met dat spel bezig zijn. Maar ook hoe gemakkelijk we zelf afgeleid worden met brood en spelen (smartphone, whatsapp en facebook). Het is echt niet zo lastig om ons voortdurend bewust te zijn van onze eigen spelen met de waarheid en om naar de stembus te gaan wanneer we nieuwe politici kunnen kiezen waarvan we hebben opgemerkt dat zij meer vertellen dan halve waarheden.

Kun je populisten met de feiten bestrijden?

Als kiezer heb je slechts zeer indirect invloed op een populistische politicus. In het omgaan met mensen uit je directe omgeving kun je wel wat doen en vooral nalaten.
Het is belangrijk om te onthouden dat het benadrukken van feiten niet altijd de beste manier is om iemand te overtuigen die de waarheid negeert. Soms kan het benadrukken van feiten de persoon verder doen afwijken van de waarheid, omdat ze zich bedreigd voelen in hun overtuiging.
Een metagesprek over het omgaan met pijnlijke waarheden kan effectiever zijn in het helpen van mensen om de waarheid te accepteren. Dit kan betekenen dat je op een empathische manier naar de persoon luistert en probeert te begrijpen waarom ze de waarheid negeren. Het kan ook betekenen dat je hen helpt om in te zien hoe het accepteren van de waarheid hen en anderen kan helpen om te groeien en te ontwikkelen.
Het is belangrijk om te onthouden dat deze gesprekken niet altijd gemakkelijk zijn en dat sommige mensen misschien niet bereid zijn om hun overtuigingen te veranderen. Het is echter nog steeds belangrijk om open te staan voor een dialoog en te blijven proberen om de waarheid naar voren te brengen, zelfs als het moeilijk is.

Zie ook "moderne gewetensvragen rond het gebruik van AI".

Wat kun je nu al beslissen?

"Het klimaatprobleem is groter dan ik, maar niet groter dan wij".

Stikstofuitstoot (ammoniak) kan worden verminderd. CO2 uitstoten zullen we als levende wezens altijd blijven doen, maar het onnodige deel door ons consumptieve gedrag kan worden voorkomen en beëindigd.

Door de lockdown wereldwijd als gevolg van de coronacrisis konden we ons levensgeluk eens bekijken onder omstandigheden die vrijwel iedereen in gelijke mate zeer beperkte bewegingsruimte geeft. Wat is belangrijk wanneer je niet weet of je binnenkort getroffen wordt door een mogelijk dodelijke ziekte?

De een, die op de lange termijn denkt, windt zich op omdat weinigen zich druk lijken te maken over alarmerende trends als klimaatopwarming en de ander, die eveneens op de lange termijn denkt en inschat dat het allemaal zo'n vaart niet loopt, gaat over tot de orde van de dag. Waarschijnlijk hebben ze op individueel niveau allebei gelijk. Maar een groep van individuen die zijn gedrag effectief afstemt kan het verschil op de loop van de geschiedenis uitmaken.
Ondertussen formuleren het kabinet, provincies en gemeentes beleidsdoelen op afzienbare termijn waarop onnodige en schadelijke CO2 uitstoot moet worden gereduceerd tot nul. Gelukkig gelden die doelen niet voor mens en dier zelf, want dat is alleen haalbaar wanneer we sterven. Bepaalde industrieën, instanties of automobilisten moeten de uitstoot tot nul reduceren door het niet meer zelf uit te stoten maar hun energie te betrekken van elektriciteitscentrales. En dat geheel van elektriciteitscentrales is vanuit de overheid beter te beheren dan de grote groep van individuen. Of die centrales ten tijde van de deadlines allemaal op groene stroom (zon, wind, getijde, waterkracht, e.d.) draaien dat zien we dan wel weer. Misschien is de technologie inmiddels dan zo ver ontwikkeld dat het 100% mogelijk is.
Waarop ieder individu wel kan bijdragen aan een lange termijn doel is nadenken over welk eigen gedrag zowel op de korte als op de lange termijn beter kan worden aangepast.

Een voor de hand liggend voorbeeld is stoppen met consumptie van vlees en zuivel uit de bio-industrie. Dit draagt bij aan dierenleed en aan klimaatopwarming en nog veel meer ellende. Daarmee stoppen is altijd goed.
De mensheid zal op niet al te lange termijn waarschijnlijk geen vlees meer eten van dieren die worden gehouden in stallen. Mogelijk wel vlees dat op dat van dieren lijkt of dat opgebouwd is uit celkweek van dierlijke oorsprong, al dan niet gemixt met plantaardig materiaal. De huidige wijze van voedsel produceren heeft domweg meer nadelen dan voordelen wanneer mensen dit op grote schaal blijven consumeren of produceren voor de export. Nu al verblijven meer zoogdieren in gevangenschap dan er vrij rondlopen. Die verhouding op zich is niet het probleem, maar een wereld waarin geen enkel dier gevangen wordt gehouden is best denkbaar en het beeld van voldoende ruimte voor vrije dieren in een vrije natuur is aantrekkelijk.
Aantrekkelijker dan de wereld zoals deze nu steeds meer gevuld wordt met gevangen gehouden dieren en die door het eten van vlees bijdraagt aan de stikstofuitstoot.

Citaat van National Geographic.
In een verklaring die in december 2018 online werd gepubliceerd, hebben enkele van de belangrijkste natuurbeschermingsorganisaties in de wereld opgeroepen om tegen het jaar 2030 dertig procent van de wereld als beschermd natuurgebied in te richten, met als doel om dat aandeel in 2050 naar vijftig procent uit te breiden. Vorige week reageerde een werkgroep van de VN daarop met het plaatsen van een samenvatting van het idee op internet (hier direct te downloaden).

het totale gewicht van dieren meer dan 2 kg op aarde

Totaal stoppen met diergebruik en geen gebruik maken van vliegtuigen voor vakantie is een beslissing die veel mensen al hebben genomen. Anderen daartoe aanzetten door te wijzen op het leed dat zij daarmee voorkomen is nauwelijks een aanzet omdat gedragsverandering duidelijk voordelen moet opleveren.

We zijn vooral gericht op doen en niet op laten. En duurzaamheid is vooral een kwestie van laten. Je krijgt echter zelden een compliment voor iets wat je niet hebt gedaan.
Het gemak op korte termijn en de wens om verre verten te bezoeken lijkt als het ware ingebakken in de menselijke geest. Het enige wat veganisten en vliegtuigweigeraars kunnen laten zien is wat het individuele voordeel is en dat bewijs is dun, hoogstens wat minder gewetensnood en een mogelijk gezondheidsvoordeel op lange termijn. Het is voor hun zaak om bepaalde typering te vermijden, bijvoorbeeld dat het voortkomt uit morele superioriteit of de wens om ongegronde angst aan te jagen. Mensen luisteren nu eenmaal liever naar iemand die hen serieus neemt en niet betuttelt. Wie evenwaardigheid wil uitstralen dient oordelen over anderen uitspreken te vermijden.

Wie nu al toekomstvaste beslissingen wil nemen kan zich proberen in te leven wat nu al verstandig is om te doen. Voor een roker is dat gemakkelijk. Wie overgewicht heeft door te weinig beweging en/of een eenzijdig dieet ook. Voor wie verslaafd is aan wat dan ook is het eigenlijk ook niet zo moeilijk.
Als individu zijn wij volledig vrij om onze gang te gaan zo lang we de grenzen van anderen niet overgaan, op groepsniveau zijn we (bijvoorbeeld in de stembus) verantwoordelijk voor beslissingen die ons allen aangaan. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat er een globaal belang is om samen te werken aan tegengaan van klimaatopwarming en uitbraak van virussen. We kunnen stoppen met elkaar te bevechten, met elkaar in competitie te zijn en te proberen superieur aan anderen te zijn. Laat je niet ontmoedigen door de verdeel en heers demagogie van sommige grote bedrijven.
Het zou een mooie en schone taak van de VN zijn om (naast het bewaken van vrede) meer kennis over de wereld te verspreiden die leidt tot een schonere economie, minder armoede en dierenleed en minder klimaatopwarming en effectievere bestrijding van virussen. Uit een interview in de Volkskrant. ‘De VN hebben een slechte reputatie, maar op het gebied van humanitaire hulp hebben ze grote successen geboekt’, zegt O’Malley, bijzonder hoogleraar United Nations studies in peace and justice aan de Universiteit Leiden. ‘Het virus heeft de tekortkomingen van de VN blootgelegd. De noodzaak van versterkte samenwerking, van unilateralisme is eens te meer aangetoond. Zelfs een supermacht kan het virus niet op eigen houtje bestrijden’, aldus O’Malley.

De zin van het leven vanuit omdenken

Creëer je eigen zingeving 

In plaats van te zoeken naar een universeel antwoord op de vraag naar de zin van het leven, kunnen we omdenken gebruiken om onze eigen zingeving te creëren en te ontdekken wat voor ons persoonlijk belangrijk is. 

Hieronder volgen enkele tips om omdenken toe te passen bij het zoeken naar de zin van het leven. 

  • Focus op de mogelijkheden in plaats van de beperkingen. In plaats van te denken aan de dingen die ons beperken om de zin van het leven te vinden, kunnen we ons richten op de mogelijkheden die we hebben. We kunnen nadenken over onze passies, interesses, talenten en waarden en kijken hoe we deze kunnen gebruiken om zin te geven aan ons leven. 
  • Gebruik uitdagingen als kansen. Uitdagingen en moeilijke momenten kunnen ons helpen om te groeien en ons sterker te maken. In plaats van ons te laten ontmoedigen door de obstakels die we tegenkomen, kunnen we omdenken gebruiken om te zien hoe deze uitdagingen ons kunnen helpen om onze persoonlijke zingeving te ontdekken. 
  • Vind vreugde in de kleine dingen. De zin van het leven hoeft niet altijd groot en betekenisvol te zijn. We kunnen ons richten op de kleine dingen in het leven die ons vreugde brengen, zoals tijd doorbrengen met familie en vrienden, genieten van de natuur, het ontdekken van nieuwe ervaringen of het beoefenen van een hobby. 
  • Help anderen. Door anderen te helpen, kunnen we betekenis geven aan ons leven en ons een gevoel van voldoening geven. We kunnen omdenken gebruiken om te zien hoe we ons kunnen inzetten voor anderen en hoe dit ons kan helpen om betekenis en zin te vinden in ons eigen leven. 
Kortom, omdenken kan ons helpen om anders te kijken naar de vraag naar de zin van het leven en ons helpen om onze eigen zingeving te creëren. Door ons te richten op de mogelijkheden, uitdagingen als kansen te zien, vreugde te vinden in de kleine dingen en anderen te helpen, kunnen we betekenis en voldoening vinden in ons leven

Zeven leerpunten

Fokko Obbema is journalist van de Volkskrant. Nooit gerookt, een matig drinker, geen overgewicht, dagelijks gezond eten en enkele keren per week sporten - wat kon hem gebeuren? Wat zou dan de zin zijn van zo vroeg al doodgaan?
Toch overkwam het hem bijna op zijn 54-ste: een hartstilstand en ternauwernood ontsnapt aan de dood omdat zijn echtgenote toevallig in de buurt was en levensreddend optrad. Na zijn herstel is Obbema 40 interviews gaan houden met bijvoorbeeld een filosofe, predikante, schrijver, celbiologe, huisarts, boeddhist, sociologe en psychiater over de zin van het leven. Zoals valt te verwachten komen ze allemaal met een zinnig, maar elk met een ander antwoord: positief of neutraal, er is geen zin van het leven. Zie de site van de Volkskrant.

Obbema vat zijn bevindingen met zeven leerpunten samen.
1. Kwetsbaarheid als essentie, het belang van verbinding.
2. Veerkracht, hand in hand met dankbaarheid.
3. Het leven is een leerschool.
4. Hoop op vooruitgang – op weg naar een groter ethisch bewustzijn?
5. Beperkingen van de wetenschap en herwaardering van religie.
6. Het nut van de dood – zoeken naar de essentie.
7. Geen zin, wel betekenis?

Het antwoord van Akhmanova

Celbiologe Akhmanova ziet het anders.
De zin van het leven volgens haar is het doorgeven van je DNA en je leven aan je kinderen. Daarin ligt zelfs onsterfelijkheid besloten. Aan dit antwoord valt niets af te dingen. Het menselijke lichaam en de menselijke geest zijn ingericht en voorbereid om zwanger te maken en te raken. Weliswaar probeert de geest zo prudent mogelijk via een langdurige relatie dit geluk te bestendigen, het lichaam is volkomen neutraal. Via meer of minder slinkse wegen regelt de seksualiteit dat we vaak dichtbij een bevruchting komen. Homoseksualiteit en voorbehoedsmiddelen staan dit hoogstens in de weg of nopen tot adoptie. Drankgebruik neemt remmingen weg en hormonen etc. proberen de mens te verleiden om seks te hebben. Met voortplanting (dupliceren) als zin hebben we het voornaamste antwoord te pakken.
Tot zover Akhmanova.

Kanttekeningen

Moet iemand die bewust of ongewild geen kinderen krijgt dan concluderen dat zijn of haar leven geen zin heeft?

Gelukkig niet.
Er is naast liefde ook nog zoiets als evolutie. Die vindt plaats over generaties heen en zorgt dat het genenpakket van het ene individu uitsterft en van de ander wordt doorgegeven. Haar gerichtheid is niet neutraal, maar zonder oordeel.
Ieder individu mag er zijn en is evenwaardig.

Is geen kinderen krijgen dan equivalent aan afgewezen worden door de bedoeling van evolutie?

Zeker niet.
Te meer wanneer je ervan uitgaat dat de evolutie ook abstracte doelen kan hebben als het vergroten van vrijheid en liefde. Het liefdevolle antwoord op de vraag wat de zin van het leven is vanuit liefde en vrijheid is dan: “je mag de zin van jouw leven zelf kiezen en ook of je je wel of niet genen doorgeeft”.

Terug naar het antwoord op de vraag vanuit de ongrijpbaarheid van de vraag naar de zin van het leven. De filosofie en de religie kennen het omzeilen van het zoeken naar waarheid via de via negativa. Dat is je richten op wat het antwoord niet is en zo zicht te krijgen op wat het antwoord zou kunnen zijn zonder (de pretentie) het onder woorden te kunnen of hoeven brengen.

Stel dat niemand de waarheid in pacht heeft over wat de zin van het leven is, dan is ieders antwoord in principe even waardevol. En daarmee ook ieders leven. Immers was er een concrete zin van leven dan waren we niet vrij. En zo zonder concrete zin kan iedereen in principe evenwaardig bijdragen aan een evolutie gericht op ontwikkeling en vermeerdering van vrijheid en liefde.

Voor degenen die bang zijn dat bovengenoemde spirituele inzichten leiden tot maatschappelijke anarchie de opmerking dat elke samenleving gezamenlijk bepaalt hoe met vrijheid om te gaan. Het is natuurlijk niet zo dat elke samenleving daarbij voortdurend de wijsheid in pacht heeft. Jouw eigen ego en cultuur kunnen relativeren blijft altijd een punt van aandacht.

Het antwoord van Jolande Withuis

Een voorbeeld uit de reeks van interviews die Obbema hield waarin veel aspecten zitten, die samenhangen met de vraag naar de zin van het leven, is het interview met sociologe Jolande Withuis. Zij schrijft boeken over de levens van haar vader (Raadselvader), communisten en Juliana. Het zijn vooral voorbeelden van levens van mensen die door geboorte of overtuiging niet evenwaardig waren aan anderen en waarin gebrek aan vrijheid en liefde een worsteling was. Zelf vertelt zij over de zin van haar leven dat zij tevreden is over het zoeken en vinden van haar eigen behoeften, haar eigen wensen en het vak waarin zij haar talenten kan ontplooien.

Een citaat uit het interview.

Wat is de zin van ons leven?

‘Geen. We zijn een van de miljoenen organismen op aarde die leven en sterven. We zijn er gewoon. Mijn eerste associatie is een boekje van Jaap van Heerden (wetenschapsfilosoof, red., niet door Obbema geïnterviewd), Wees blij dat het leven geen zin heeft. Hij betoogt dat als het leven een vastgestelde zin zou hebben, er veel wegen worden afgesloten. Want dan is er een ijkpunt waar je al je handelen aan moet afmeten. Het mooie van het leven is juist dat het open ligt. Dat het geen zin heeft, geeft eindeloos veel kansen. Van Heerden laat ook zien dat opvattingen die uitgaan van een zin tot groot leed hebben geleid, inclusief massamoorden – denk aan godsdienstoorlogen en het communisme. Dat ben ik met hem eens’.

Dus u bent blij dat het leven geen zin heeft?

‘Nou ‘blij’ vind ik wat overmoedig. Wanneer het in mijn leven lekker loopt, komt de vraag naar de zin niet op. Ben ik aan het onderzoeken dan voel ik me gelukkig. Schrijven is de zin van mijn leven. Mijn werk gaat over wezenlijke onderwerpen.
Tot zover het interview met Withuis.

Kanttekeningen van anderen

Sheila Sitalsing, columniste in de Volkskrant, schrijft naar aanleiding van het interview van Obbema met celbiologe Akhmanova het volgende.
"Zo goed zijn de mensen in het doorgeven van hun genen en in het voorzetten van het leven en in het zich aanpassen aan nieuwe omstandigheden en in het doorgeven van informatie om nog langer en nog beter verder te kunnen leven, dat ze heel veel ruimte zijn gaan innemen. Zoveel ruimte, dat de mens in hoog tempo andere dieren aan het uitmoorden is. We trekken een bloedspoor over de wereld".

Onze vrijheid kent ook verantwoordelijkheid nemen voor de gevolgen van ons gedrag voor anderen, mens en dier, zelfs ver weg in de wereld. Jezelf overgeven aan natuurlijke driften zonder na te denken over de gevolgen kan je de aansluiting met vrijheid en liefde kosten.

Citaat uit een recensie van boeken van Van Heerden.
Op beschaafd-ironische conversatietoon, maar niet zonder precisie en soms felheid, bespreekt hij uiteenlopende kwesties: Is Eline Vere als kind seksueel misbruikt? Maakt pornografie vrouwen tot tweederangs burgers? Is het tijd voor de slachtoffers van andermans verveling een vuist te maken? Zijn wij allemaal het resultaat van een verkrachting, lang geleden? Eigenlijk doet het er weinig toe waarover Van Heerden schrijft omdat het altijd een heilzaam genoegen is zijn spirituele en onwrikbaar verstandige denktrant te volgen. Koketterie, de vetvlek op het werk van menige columnist, ontbreekt. Voor "Wees blij dat het leven geen zin heeft" kreeg hij de Wijnaendts Franckenprijs.

De zin van het leven. Gesprekken over de essentie van het leven (bol.com).
Jaap van Heerden. Wees blij dat het leven geen zin heeft (bol.com).

Hans Laurentius schrijft in Een handvol scherven. Leven is zinloos! Wat een feest! Godzijdank!

Het inzicht dat we absolute vrijheid zouden kunnen genieten leidt niet automatisch tot eenheid.
Casper Thomas schrijft in de Groene Amsterdammer.

"In het boek The Authoritarian Dynamic concludeert de Australische psycholoog Karen Stenner dat in iedere samenleving grofweg een derde deel van de witte kiezers ‘eenheid en samenhang’ belangrijker vindt dan ‘vrijheid en diversiteit’. Dit deel van de bevolking, schrijft Stenner, zal zich nooit comfortabel voelen in een moderne liberale democratie, waarin verscheidenheid en pluralisme de uitgangspunten zijn".
"Hoe meer machtsspreiding, hoe groter het risico van fragmentatie van die gedroomde eenheid".

Fokke Obbema. Een zinvol leven. De mens en zijn verhaal (bol.com).

Transformeren uit de klem van economische machten

Eeuwen geleden toen er nog koningen en keizers aan de macht waren, werd de bevolking gedwongen om de heersende klasse van voedsel en geld te voorzien. Met het geld werden kastelen en paleizen gebouwd en soldaten ingehuurd. De overheerser wilde niet alleen geld, maar ook voedselzekerheid. Immers wat heb je aan geld wanneer er geen voedsel mee te koop is. Dus om hongersnood op het kasteel te voorkomen werd voedsel afgetroggeld en in voldoende voorraad binnen de muren opgeslagen.
Overwonnen volkeren werden ingezet als slaven. Zij deden het werk om onder meer voedsel te produceren.
Tegenwoordig is degene met het meeste geld nog steeds de machtigste partij en is voedselzekerheid voor de machthebbers geen persoonlijk probleem meer, want het kan binnen een dag van overal ter wereld worden ingekocht en ingevlogen. Macht wordt ook niet meer uitgeoefend over de burger met geweld en onderdrukking, maar door deze afhankelijk te maken van materiële behoeftes. Het zijn geen natuurlijke behoeftes maar behoeftes opgewekt door de consument onzeker te maken. Mede door de industriële revolutie waren slaven voor arbeid niet meer nodig. Om blijvend aan de macht te zijn volstaat het om mensen tot consumenten om te turnen en werk daar te brengen waar arbeid het goedkoopst is.

In een tirannieke omgeving geldt "verdeel en heers", opgejaagd worden om koopjes te jagen. In een andere vorm dan vroeger wordt er nog steeds angst opgeroepen, nu in de vorm van FOMO: fear of missing out. De oude afspraak "houd jij ze dom, dan hou ik ze arm" hoeft niet meer. Iedere commerciële partij gedijt bij "houdt ze onzeker".
De media zijn er niet alleen om ontspanning en informatie te bieden. In de media wordt jou ook het leven en de prestaties voorgehouden van mensen die meer verdienen, die iets beter kunnen en die aantrekkelijker zijn dan jij. En die mensen wonen overal op de wereld. Vroeger vergeleek je jouw prestaties met de mensen uit de omgeving waarin je was opgegroeid, tegenwoordig vergelijk je jezelf met mensen vanuit de gehele wereld. Dat maakt te meer onzeker omdat tegelijk wordt voorgehouden dat iedereen een kans heeft op vooruitgang. Schijnbaar wordt de macht van het individu over en daarmee de eigen verantwoordelijkheid voor succes en geluk steeds groter. En via de reclame wordt deze oplossing geboden: “koop dit of dat en je voelt je (weer) beter”.

Een paar schrijvers geciteerd.
Bas van Bavel onderzocht de reden waarom economieën in het verleden opkwamen en weer instortten. “De kern van Van Bavels verhaal is dat de neergang inzet wanneer de solidariteit erodeert, instituties terrein verliezen en een kleine groep onevenredig profiteert, terwijl een groot deel van de mensen zich juist tekortgedaan voelt. Hij pleit voor een samenleving die buiten de grenzen kijkt, maar ook lokaal houvast biedt voor mensen, bedrijven, organisaties. Er moet een balans zijn tussen nabijheid van de (sterke) regio en de blik op de wereld, waarbij alle mensen ongeveer evenveel profiteren”.

De introductie van Internet en de globalisering lijken de omstandigheden gecreëerd te hebben waarmee onze samenleving nu een verandering in economisch handelen kan doorzetten.

In de Groene Amsterdammer bespreekt Casper Thomas het nieuwste boek van Francis Fukuyama “Identity”:
“De strijd om liberale gelijkwaardigheid moet in deze eeuw dus niet veroverd worden op een dictatuur, maar op onze eigen inborst, meent Fukuyama. En om dat duidelijk te maken haalt hij opnieuw Nietzsche van stal. In Identity duikt de filosoof op als leverancier van het begrip ‘megalothymia’, dat zoveel betekent als de diepe behoefte om als superieur te worden gezien. Dat psychologisch motief botst met ‘isothymia’, oftewel de behoefte om door anderen als gelijkwaardig te worden gezien. Megalothymia, dat is de drijfveer van het opgeblazen individu dat zichzelf superieur waant en wegen zoekt om dat aan de wereld te bewijzen – door president van de VS te worden, bijvoorbeeld. Isothymia is de strijd om erkenning van groepen, die als specifiek afgegrensd collectief gezien willen worden. Fukuyama noemt de lgbtq-gemeenschap als voorbeeld, en het alt-right witte-mannennationalisme”.

Hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans vertelt in deze video over systeemveranderingen en transities en de belangrijke kantelmomenten in zijn leven “Als je wezenlijk wilt veranderen, moet je eerst tot stilstand komen”.
In haar boek Stil de tijd neemt filosofe Joke Hermsen dit verschijnsel kritisch onder de loep.
In onze samenleving wordt het gevoel dat de tijd ons in een wurgende greep houdt, steeds meer overheersend. Tijd wordt voornamelijk als een economische wet beschouwd, die ten volste benut en rendabel gemaakt moet worden. Zie de video van Joke Hermsen.
Druk bezig zijn en een overvolle agenda hebben is synoniem met een succesvol bestaan. Als er op een ochtend nauwelijks mails binnenkomen, kan de vertwijfeling reeds toeslaan. Leegte, rust en nietsdoen zijn geen inspiratiebronnen meer, maar de angstaanjagende voorboden van een bestaan in de marges van de maatschappij. De hang naar activiteit en de snelheid waarmee technologische ontwikkelingen zich opvolgen geven velen de indruk de tijd niet meer bij te kunnen benen. 'Geen tijd hebben' lijkt dan ook een fundamentele ervaring van deze tijd te zijn. Daarmee is tijd het schaarsteproduct bij uitstek geworden.

Lees ook: "Boeken en artikelen van Joke Hermsen (bol.com)".
of
Jan Rotmans. Omwenteling Van mensen, organisaties en samenleving (bol.com).

Theoloog die van zijn geloof viel

In het magazine Volzin wordt het overlijden herdacht van theoloog Harry Kuitert (1924-2017): ‘Nee, nee, nee, ik geloof niet in God’.

Een paar citaten.
Theologie levert kennis op over ‘een wezen genaamd God’. Zó hebben de godgeleerden het de eeuwen door gezien. En zo zien de meesten van hen het nog steeds. Maar die gedachte klopt niet, zegt Kuitert. “Alle spreken over Boven komt van Beneden, ook de uitspraak dat het van Boven komt”, aldus de beroemde oneliner waarmee hij reeds jaren terug de centrale idee achter zijn visie op de christelijke geloofsuitspraken verwoordde. Nu trekt hij de consequentie voor de theologie: die levert geen kennis op over God als ware God een realiteit buiten ons, maar informeert over wat mensen over zichzelf denken en zeggen wanneer ze over God spreken.
Nog zo’n stelling waarover de theologen het altijd eens zijn geweest. “Kennis gaat over wat bestaat, anders noemen we het fictie”. Dus meenden ze dat God bestond, want ze hadden er kennis van. Kuitert kwam een tijd geleden al tot precies de tegenovergestelde gevolgtrekking: ‘God is niet van kennis, maar van verbeelding’.
“God is een gedachte van mensen”. Met dit inzicht bevrijdde Nederlands best verkopende en meest omstreden theoloog Harry Kuitert zichzelf van “een hoop trammelant en gespletenheid”, zo zei hij in 2011 in Volzin. Het geloof in hemel en hiernamaals had de toen 86-jarige godgeleerde verlaten.
Tot zover Volzin.

Kuitert heeft veel boeken geschreven over zijn veranderende inzichten in religie. Vlak na de watersnoodramp in 1953 in Zeeland werd hij daar predikant. Hij kon het zien van veel onrecht en rampen op de wereld niet verenigen met het bestaan van een God. Dit was de start van zijn twijfel die uitmondde in steeds meer afstand van het beeld dat mensen van God schetsten en dat uiteindelijk ertoe leidde dat hij van zijn geloof in God viel.

Er zijn een tweetal overwegingen die ingaan tegen de conclusie van Kuitert dat God niet bestaat.
  1. Van God en de menselijke ziel wordt gezegd dat deze afzijdig en zonder oordeel afwachten tot zij worden erkend en ingeroepen.
  2. God kun je niet alleen zien als bron van liefde, maar ook van vrijheid. Zonder liefde geen vrijheid en zonder vrijheid geen liefde. De mens (en ook een dier) is niet werkelijk vrij wanneer dat niet samengaat met het bestaan van onrecht, pijn en overige ellende.
Veel mensen zouden vrijheid willen inruilen wanneer dat onrecht of onveiligheid zou voorkomen. Maar tegelijk ontneemt het dan onze eigen verantwoordelijkheid in het voorkomen daarvan. Je kunt je lot in God's handen leggen, maar voor je handelen ben je altijd verantwoordelijk.

Het wel of niet bestaan van God gaat onze voorstellingsvermogen te boven. Je kunt daarom –gek genoeg- niet stellen dat Kuitert ongelijk had in zijn opvatting dat God niet bestaat.
De apofatische theologie, tenslotte, stelt dat we God het beste benaderen langs de weg van negatie en ontkenning van alle positieve beweringen over hem. God overtreft namelijk onze gedachten, voorstellingen en taal zozeer, dat we hoogstens kunnen zeggen wat hij niet is; pogingen om te zeggen wat hij is kunnen leiden tot het scheppen van afgoden.
God heeft geen vorm en geen buitenkant.
Het idee is dat God zo transcendent en onbegrijpelijk is dat menselijke taal en begrip tekortschieten om God volledig te beschrijven.
Wat meer zin heeft is om te leven naar de intentie van het universum. Hoe wij die bedoeling inschatten zou uiteraard ten alle tijden kritisch bezien moeten worden. Zolang onze visie leidt tot een positieve intentie naar de wereld is niemand van God los.

De boeken van Harry Kuitert

Het moment grijpen?

In de film Boyhood (2014) wordt Mason (en zijn zusje Samantha) gedurende 12 jaar gevolgd van de leeftijd van 6 tot 18 jaar.
Die tijdsspanne is echt, in de zin dat het dezelfde acteurs zijn die echt 12 jaar ouder worden, maar wat ze spelen is niet het echte leven van Mason. Ze spelen een levensles die de makers van de film willen overbrengen. En wie dat niet kan of wil zien, kan zich gedurende de 2, 5 uur die de film duurt stierlijk vervelen, want er gebeurt niet veel onverwachts. Vader en moeder scheiden en krijgen nieuwe relaties en Mason maakt van alles mee wat een Amerikaans kind normaalgesproken doormaakt: school, vriendjes en vriendinnetjes, leren met vallen en opstaan hoe om te gaan met drank, tegenslag, verandering en vrijheid.
De strijd om het bestaan, geld verdienen, is natuurlijk in eerste instantie de zorg van de ouders. De moeder van Mason wil vooruit in het leven en “verslijt” verschillende partners die in eerste instantie leken haar daarbij te willen ondersteunen. De vader van Mason wil muzikant worden, maar is niet echt getalenteerd, wel een goed observator.

Wat de film bijzonder maakt is dat er niet echt een oordeel wordt gegeven over wie het nu beter doet. Beide ouders geven om hun kinderen en proberen ze waarachtig voor te bereiden op volwassen worden. Soms geeft de ene ouder een wijze les, op een ander moment geeft de andere ouder een visie die weliswaar gekleurd is, maar raak. De een probeert de gebaande paden in de maatschappij te volgen en zichzelf te ontwikkelen, de ander wil alsmaar op zoek naar zichzelf. Veel nieuwe partners betekent ook verhuizen. Geen wonder dat Mason vaak twijfelt, want op wie kan hij nu bouwen?

Boyhood eindigt met de scene waarin beginnend student Mason opnieuw in gesprek gaat met een nieuw meisje. De conclusie wordt verwoord als “soms moet je het moment grijpen en soms grijpt het moment jou”.

Een uitweg bieden bij een dilemma tussen trauma en vergoeding

Wie zich onrechtvaardig behandeld voelt door een gebeurtenis wil graag horen dat het de ander spijt. Wanneer het betonen van spijt zonder financiële gevolgen kan blijven willen velen nog wel zeggen “het spijt me wat er is gebeurd”.
Maar wanneer de één de ander de eis stelt “ik wil erkenning dat mij iets onrechtvaardigs is overkomen en ik vind dat ik recht heb op schadevergoeding” verzandt het proces al snel in verzet en/of zwijgen wanneer de aansprakelijkheid niet vast ligt.
Een voorbeeld is de overheid die geconfronteerd wordt met de fouten die gemaakt zijn rond de Tweede Oorlog in de behandeling van mensen die gevangen zaten in Indonesië of omdat ze Jood zijn.
Ambtenaren en politici van nu zijn niet persoonlijk aansprakelijk voor de gevolgen van de besluiten die de overheid en de samenleving toentertijd maakten. Ze kunnen wel een rol spelen in de verwerking van de trauma’s die nog steeds actueel zijn. Maar wanneer ze de trauma’s erkennen is de kans groot dat zij ook een besluit moeten nemen over een schadevergoeding.
Iemand die met veel emotie onafgebroken praat over wat hem of haar is overkomen roept ook ongewild afstand en weerstand op. Blijkbaar vinden wij als luisteraars en getuigen het lastig om zowel betrokkenheid te tonen als om gepaste afstand te houden. En die weerstand kan gemakkelijk leiden tot schijnbare onverschilligheid wat de getroffene vervolgens kan aanzetten tot nog meer of sterkere emotie. Een eindeloze spiraal is het gevolg.

Er is een levensgroot verschil voor een verantwoordelijke tussen gezichtsverlies lijden en je masker laten zakken. Het verschil wordt uitgemaakt wanneer de toehoorder laat weten niet te oordelen. Een verantwoordelijke geeft geen antwoord wanneer hij bang is daarna monddood en in aanzien geschaad te zijn.

Het is de taak van de overheid en politici om duidelijkheid te geven over de relatie tussen verantwoordelijkheid voor gebeurtenissen uit het verleden en de redelijkheid van schadevergoedingen. Beloften behoren nagekomen te worden. Duidelijkheid kan ook zijn dat met relevante redenen omkleed uitgelegd wordt waarom er geen schadevergoeding wordt uitgekeerd. Slachtoffers weten dan waar ze aan toe zijn en kunnen het besluit toetsen bij de rechtelijke macht.
Getraumatiseerde slachtoffers doen er goed aan om zich te realiseren dat erkenning op zich niet kan leiden tot heling van de psychische schade. Het kan het helingsproces versnellen omdat er een mijlpaal is gepasseerd. Geld kan schade beperken omdat het veiligheid kan leveren voor bestaanszekerheid.
Wie constateert dat partijen langs elkaar heen praten kan een oplossing bieden door de belangen open op tafel te leggen, door verschillen en overeenkomsten op te sommen en te benoemen wat gezegd wordt via de inhoud en via de betrekking.
Het is de toon die de muziek maakt.

Leven om te werken of werken om te leven?

Rutger Bregman schrijft in de Volkskrant van 24 november onder de titel “De prijs van werk” dat het voortdurend moeten 'managen' van 'je eigen merk' zijn tol eist.
Een citaat.
Wat doet het nieuwe werken met onszelf? Met ons leven? Met de manier waarop we samenleven?
De tijd voor hobby's, muziek, vrienden, familie, kunst, cultuur en sport slinkt in rap tempo. Nederlanders besteden steeds minder tijd aan huisgenoten, vrienden en familie. Niet alleen hebben we het drukker, het onderscheid tussen werk en vrije tijd vervaagt. Als 'manager van je eigen leven' ben je in principe altijd aan het werk, daarmee geholpen door je smartphone.
En alsof dat nog niet genoeg is, heeft de flexibele mens - of deze nu in tijdelijke of vaste dienst is - minder het gevoel een zinvol onderdeel van een gemeenschap te zijn. Kerk, vereniging, partij en vakbond zijn al langer op hun retour. Nu brokkelt ook de laatste zuil van zekerheid, ons werk, in rap tempo af. Het gaat slecht met het 'ons' in Nederland.
Aan deze maatschappelijke teloorgang ligt een hardnekkig mensbeeld ten grondslag. In dit mensbeeld worden zowel studenten als werknemers, flex én vast, tot 'menselijke grondstof' gereduceerd: economische eenheden die zo efficiënt mogelijk moeten worden ingezet.
De woordkeuze van politici, economen en human-resourcesmanagers is veelzeggend. Werknemers zouden 'concurrerende' wezens zijn. Om zichzelf als 'menselijk kapitaal' te kunnen verkopen op de 'arbeidsmarkt' moeten ze in zichzelf 'investeren'. In de 'kenniseconomie' zorgt 'life long learning' ervoor dat zij hun 'concurrentiekracht' behouden. Niet toevallig is in het regeerakkoord afgesproken dat ontslagen werknemers geen vergoeding meer krijgen, maar een 'transitiebudget' voor omscholing. Zelfs de vakbond CNV pleit voor een 'APK' ('Arbeidsmarkt Positie Keuring') voor ontslagen werknemers. Net als een auto in de garage wordt het 'menselijk kapitaal' van de werknemer dan gekeurd door een 'deskundige', die vervolgens een 'verbetertraject' aanbeveelt. De immer concurrerende werknemer moet daar wel zijn best voor doen. 'Wie dat niet doet, moet op de blaren zitten', waarschuwde voorzitter van CNV Jongeren IJmert Muilwijk in deze krant. Mislukken is een kwestie van 'eigen verantwoordelijkheid' geworden.

Aan het eind van het artikel schrijft Bregman het volgende.
Nederlanders zijn jaar in jaar uit, al zo'n drie decennia achter elkaar, minder in staat van 'het goede leven' te genieten. Natuurlijk maakt werk daar een belangrijk onderdeel van uit. Maar minder vrije tijd en minder zekerheid betekenen minder verwondering, minder zorg voor elkaar, minder vriendschap, minder saamhorigheid en minder genieten.
Dat is geen kwestie van 'eigen verantwoordelijkheid'. Het is het resultaat van politieke keuzes.
Tot zover de Volkskrant.

Na de dieren in de bio-industrie zijn nu de werknemers grondstoffen (en "assets") geworden.
Politieke keuzes leidden ertoe dat de belasting daar gehaald wordt waar het geld nog binnenkomt: bij de midden en hogere inkomens. De kleine groep (met de schaapjes op het droge) met grote eigen vermogens hebben die belasting al eens betaald en kunnen nu relatief onbelast daarvan leven. Een belasting op vermogen en het gebruik van grondstoffen en niet op arbeid zou een veel duurzamer en vooral mensvriendelijker samenleving opleveren. Alle bovengenoemde stress wordt verminderd wanneer samenwerken niet meer geld kost maar er voor zorgt dat niemand buiten de boot valt.

Het zou mooi zijn wanneer de kiezer zich wat meer zou realiseren dat zijn eigen angst voor verlies van welvaart hem maakt tot het spreekwoordelijke konijn in het licht van de koplamp. Het is in het belang van een kleine groep kapitaalkrachtigen dat grote groepen werknemers zichzelf in toom houden om de productie draaiende te houden totdat zij overbodig zijn geworden omdat hun werk overgenomen is door machines of arbeiders uit arme gebieden. Die verschuiving is niet het probleem, het probleem is de verdeling van het rendement.
Wil dit eerlijker verdeeld kunnen worden dan zullen Europese en globale bestuurders meer macht moeten krijgen dan zij nu hebben om supranationale ondernemingen en hun flitskapitaal te reguleren. Meer globale samenwerking vraagt ook meer globaal vertrouwen.

Leven moet je samen doen

Joël de Ceulaer interviewde velen over de zin van het leven en schreef er zelf ook een essay over in zijn boek 'Homo Sapiens'.
In Joël's visie is God misschien niet transcendent of immanent maar emergent, God komt tevoorschijn in een groot samenwerkend geheel. "God als een collectieve eigenschap. Een hersencel is niet intelligent maar onze hersenen wel: die hebben ook een bewustzijn. Een watermolecule is niet nat maar een heleboel watermoleculen zijn dat wel: ze emergeren die eigenschap. Een mens is niet goddelijk, maar als collectief zijn wij in staat om vooruitgang te boeken, ook morele vooruitgang".

In dit filmpje, waarin Joël de Ceulaer zelf wordt geïnterviewd, zegt hij: "onze hersenen zijn niet in staat om de grote levensvragen te beantwoorden".
Boeken van Joël de Ceulenaere (bol.com).

Wat wil de jeugd?

Mens& Natuur meldt in haar lentenummer 2011 dat Motivaction op basis van ruim tien jaar waardenonderzoek onder 22.000 Nederlanders de ontwikkeling van de jongste generatie en hun opvoeders in kaart brengt.

Wat blijkt? De `grenzeloze generatie' van jongeren tussen de 15 en 23 jaar leeft intens, gefascineerd door uiterlijk, kicks, status en netwerken. Hun opvoeders hebben het `forever young-ideaal' omarmd, en opvoeden met gezag is taboe verklaard. Het belang van zelfbeheersing en het nemen van verantwoordelijkheid wordt gebrekkig overgedragen, met als gevolg een groeiende jeugdproblematiek.

Volgens Motivaction zijn er onder de jeugd deze tien trends actueel.
  1. Geboren netwerkers.
  2. Milieubewustzijn neemt af.
  3. Hang naar hiërarchie neemt toe.
  4. Groep verantwoordelijken neemt af.
  5. Traditionele sekserollen meer in zwang.
  6. Vaker boosheid, verveling en irritatie.
  7. Meer blijdschap en verlangen.
  8. Sterk gericht op uiterlijk en merken.
  9. Minder afwijzing van geweld op tv.
  10. Zeer open voor vernieuwing.
De conclusie is onvermijdelijk: emoties worden extremer en de komende generatie wordt oppervlakkiger. Het milieu en de natuur hebben van de jeugd weinig te verwachten. Gelukkig is de groep jongeren niet (meer) zo groot, de ouderen zijn in de meerderheid.
De oudere, “eeuwig jong blijvende” generatie zal haar eigen fouten die gevolgen hadden voor natuur en milieu, moeten en kunnen corrigeren en vertalen in politieke keuzes. Op deze wijze kan zij, weliswaar laat, haar verantwoordelijkheid alsnog nemen en het goede voorbeeld geven.

Gezond kiezen is een kunst

Roland Duong, bekend van de Keuringsdienst van Waarde, stelt in zijn boek fundamentele vragen waarvoor op de televisie geen plaats is. Wij willen waar voor ons geld, maar wat bedoelen we daarmee? Waar koop je goede waar? En word je daar beter van? Een aantal dilemma's: eet ik gezond of lekker, sta ik op mens-en-dierwelzijn of koop ik mijn karbonade bij de kiloknaller? Consumentengids en actualiteitenrubriek hebben daar geen antwoord op. Wat hebben we werkelijk nodig om ons goed te voelen?


De ecologische crisis is volgens Duong een spirituele crisis. Hij noemt zichzelf een Taoïst.
Hij stelt dat het niet nodig is dat iedereen eerst het milieuprobleem moet onderschrijven alvorens het individu zijn gedrag wijzigt. Hij noemt het handelen zoals jij denkt dat het goed is “mushotoku”, dat wil zeggen, zonder uit te gaan van beloning. Geven zonder er iets terug voor te verwachten.
Om gezonde keuzes te maken is kennis nodig over de voedselketen en ons eigen lichaam, en zonder het onderscheid tussen goed en kwaad valt de beste keuze niet te maken. Duong legt verrassende verbanden tussen consumptie, psychologie, ethiek en welzijn. Zo vormen seks en wijsheid volgens hem het beste dieet tegen zwaarlijvigheid, en is het goed te bidden voor het eten. Ook is een dikke kont gezond en maakt een modaal inkomen gelukkig, is een taaie biefstuk zeker niet slecht, is survival of the fittest een dodelijke leugen en is Prozac voor mietjes.
Het supermarktparadijs is een hartstochtelijk pleidooi om als consument het heft in handen te nemen. Onze worsteling met voedsel, overgewicht en depressie komt voort uit de volledige keuzevrijheid die we eisen zonder dat we daarvoor de verantwoordelijkheid nemen. “Je komt niet verder in de wereld als mensen niet zelf een plicht voelen om bepaalde zaken uit te zoeken, kritisch te zijn, als een journalist”. (bron: Down to Earth, voorheen Milieudefensie Magazine).

Populair in de laatste week

Alle labels van het blogspot

#metoo (2) aanbevolen (15) aandacht (9) aanraken (2) aanwezigheid (4) achterdocht (2) ADHD (2) afhankelijkheid (3) afstand nemen (6) agnost (4) agressie (2) alcoholisme (4) altruïsme (6) ambitie (2) ander (1) angst (22) apofatisch (9) authenticiteit (9) autisme (1) autonomie (5) balans en evenwicht (51) begeerte (1) behoefte (5) belangen (10) belemmerende overtuigingen (10) beoordelen (5) beslissen (2) betrokkenheid (5) betrouwbaarheid (2) bewustwording (12) bewustzijn (26) bezinning (1) bindingsangst (3) bioscoopfilm (7) biseksualiteit (1) blijdschap (3) bodhisattva (2) boeddhisme (9) boek (162) boosheid (2) brein (2) burn-out (2) communicatie (16) compassie (10) competentie (4) competitie (14) complottheorie (3) constructief gesprek (4) consumeren (2) coping (2) creativiteit (3) crisis (7) dans (6) daten (5) deflexie (1) demagogie (4) denken (12) denkfouten (5) deugd (9) deugdzaamheid (1) diagnose (4) dialoog (10) dieren (4) discipline (1) dooddoener (6) drama (3) drie-eenheid (6) drogredenen (7) drugsgebruik (5) DSM (4) dualisme (5) duurzaamheid (5) echt (4) eenheid (33) eenzaamheid (8) ego (45) eigenschappen (2) eigenwaarde (5) emancipatie (5) emergentie (2) emotie (13) empathie (5) en-en (23) endogene depressie (1) energie (13) erkenning (8) ethiek (9) etiquette (6) evenwaardigheid (51) evolutie (23) faalangst (1) fabel (1) feedback (2) filmpje (79) filosofie (18) fraude (9) Freud (2) functioneren (4) gebreken (1) gedragsverandering (5) geduld (2) geest (3) geheugen (3) gekwetstheid (6) geld (5) gelijk hebben of gelijk krijgen (7) gelijkmoedigheid (4) geloven (18) geluk (34) genade (5) genot (1) Gestalt (1) Getuige (5) gevoelens (35) gezag (1) gezichtsverlies (3) gezondheid (5) gezondheidszorg (1) GGz (2) go with the flow (2) God (41) goedgelovigheid (3) gokken (1) grenzen (9) hechting (1) heelheid (8) hersenen (4) hier en nu (8) holisme (2) hoofdzonde (3) humor (12) ideaalbeeld (2) identificatie (10) identiteit (13) ik-boodschap (1) illusie (12) imago (1) individualisme (5) innerlijke vrijheid (17) integriteit (3) Intelligent Design (1) Internet (3) intrinsieke waarde (1) intuïtie (8) InZicht (12) islam (2) jaloezie (4) jeugd (1) jezelf worden en zijn (12) jongeren (3) karakter (2) katafatisch (1) kenmerken (2) kiezen (10) kind (13) kosten (1) kracht (6) Krishnamurti (2) kuddegedrag (1) kunstmatige intelligentie (2) kwakzalverij (1) kwaliteit (16) kwetsbaarheid (5) l (1) leegte (15) leiderschap (4) leugens (9) levensfase (3) levenskunst (8) levensvragen (3) levensweg (3) licht (3) liefde (97) liefdesverdriet (3) lijden (1) loslaten (20) macht (23) machtsstrijd (9) magisch denken (7) man-vrouw verschillen (11) mannelijkheid (2) mannen (1) media (2) meditatie (14) metacommunicatie (8) metafoor (2) metafysica (5) milieu (1) mindfulness (4) misbruik (4) model (1) moraliseren (1) motto (1) mystiek (5) nabijheid (2) narcisme (4) natuur (5) negatie (16) neti neti (3) niet doen (22) NLP (1) non-duaal bewustzijn (6) non-dualiteit (41) omdenken (7) omgangsregels (3) onderwijs (3) onderzoek (8) ongelukkig zijn (4) onmacht (2) onrust (2) ontrouw (1) ontwikkeling (10) onverwerkt kindertrauma (3) oordeel (18) opvoeding (8) orgasme (2) Osho (6) ouderen (5) overgave (4) overheid (1) overvloed (6) panpsychisme (1) pantheïsme (1) paradox (27) Pareto principe (1) partnerkeuze (6) passie (2) pedagogie (2) perfectie (2) personeelsbeleid (2) persoonlijkheid (6) persoonlijkheidsstoornis (3) pesten (1) Peter principle (1) pijnlichaam (8) politiek (10) populair (11) positieve (11) privacy (1) processie (1) projectie (9) psychiatrie (4) psychofarmaca (1) psychotherapie (1) puberen (1) reïncarnatie (2) relatie (17) relatievaardigheid (5) respect (32) rijkdom (2) rol (4) romantiek (5) rust (5) ruzie (5) samensmelten (10) schaamte (2) scheiden (2) schizofrenie (1) schouwen (6) schrijfdrang (1) schuld (3) schuldgevoel (2) seks (14) selectie (3) sociale druk (4) somberheid (1) spel (3) spiegelogie (4) spijt (1) spiritualiteit (51) spreekwoorden (1) sprong (1) statistiek (1) status (1) sterven (5) stilte (15) straling (1) strategie (1) stress (5) synchroniciteit (14) taal (16) Taoïsme (18) tederheid (1) Tegenwoordigheid (2) The Secret (2) The Work (1) therapie (1) tijdgeest (5) toeval (5) Tolle (18) transcenderen (6) transformatie (5) transparantie (2) trend (2) tunnelvisie (1) twijfel (5) verandering (2) verantwoordelijkheid (12) verbinding (33) verdriet (2) vergeten (2) verlangen (5) verlatingsangst (1) verleiding (3) verlichting (14) verliefdheid (4) verlies (1) vermijding (1) vermoeidheid (1) verslaving (7) vertrouwen (18) verveling (2) verwondering (2) vicieuze cirkel (1) video (1) voeding (1) voelen (3) volgzaamheid (1) vragenlijst (2) vreugde (2) vrije wil (6) vrijen (3) vrijheid (90) waarheid (26) waarneming (7) ware (8) wederkerigheid (6) welzijn (7) wezen (2) wijsheden (10) wilskracht (2) woede (2) wu wei (23) yin en yang (4) zelfbeheersing (3) zelfbevestiging (3) zelfbewustzijn (8) zelfdoding (4) zelfkennis (12) zelfkritiek (1) zelfoverschatting (2) zelfrealisatie (12) zelfvertrouwen (5) zelfverwerkelijking (2) zelfwaardering (5) Zen (2) ziel (14) Zijn (11) zin van het leven (10)