Alternatieven voor belonen en straffen

Justine Mol schrijft op de site van de Vrije School Beweging over straffen en belonen van kinderen. Dat leidt bij de kinderen tot denken in oordelen, met als gevolg angst. Sterk aan haar verhaal is dat zij een uitgebreide lijst van voorbeelden geeft hoe het anders kan. Zij baseert haar mening op het gedachtegoed van Marshall Rosenberg, psycholoog uit Amerika en grondlegger van Nonviolent Communication ofwel Geweldloos Communiceren, en dat van Alfie Kohn, die zich wereldwijd inzet voor een leven zonder straffen en belonen. De stap van mét naar zónder straffen en belonen vraagt om het loslaten van de top-down houding en het vinden van een basis van gelijkwaardigheid.

Opvoeden in vertrouwen is niet alleen opvoeden zonder straffen, maar ook zonder belonen.

Hoe kunnen we kinderen stimuleren hun kwaliteiten te ontplooien? Hieronder vind je manieren om de intrinsieke motivatie aan te wakkeren.
  1. Samen genieten. Zeg i.p.v. ‘Goed zo’ eens ‘Jaaa!’ of ‘Gelukt’. Dit werkt alleen als je gewoon echt blij bent en niet toch stiekem denkt in goed of fout.
  2. Samen betreuren dat iets niet lukt of dat een kind schade heeft aangericht. I.p.v. ‘Fout’ of ‘Wat stom’ zou je kunnen zeggen ‘Mislukt’ of ‘Jammer’.
  3. Respect. Zie het kind met al zijn eigen-aardigheden en heb daar respect voor.
  4. Dankbaarheid. Vaker dankbaarheid uiten voor waar we blij van worden helpt het kind en ook ons te focussen op wat het leven verrijkt. Je kunt je ‘dank je wel’ vergezeld laten gaan van waar je precies dankbaar voor bent. Dus wat het gedrag van het kind jou brengt. “Dank je wel dat je hebt opgeruimd. Nu ga ik met veel meer rust mijn krantje lezen dan wanneer er allerlei spullen om me heen liggen”.
  5. Focus op behoeften. Wat zijn de basisbehoeften van het kind om wel of niet te doen wat je vraagt, of nog breder, om te doen wat hij doet? Kun je samen tot een vorm komen waarbij zowel jouw behoeften als die van het kind vervuld worden?
  6. Wat is het “ja” achter het “nee”? Als een kind niet doet wat je zegt, kan het helpen te kijken vanuit welke behoefte hij dat niet wil doen en wat hij wel wil. Een kind kan schreeuwen en tegenstribbelen omdat hij moe is en behoefte heeft aan rust. Terug schreeuwen of dwingen zal noch het kind noch jezelf rust geven.
  7. Belangstelling tonen. Het kan even duren voordat een kind jouw vraag ‘Heb je je verslag al af?’ kan horen als interesse en niet als controle. Hou vol.
  8. Humor en relativeren.
  9. Vertellen wat het gedrag van het kind met jou doet en met andere betrokkenen. Doe dit zonder moralistisch oordeel.
  10. Waarden en deugden voorleven. Een kind raakt in de war als wij de buurman belachelijk maken als hij er niet bij is en tegen onze kinderen zeggen dat ze beleefd en aardig tegen hem moeten zijn. Het ingebouwde geweten en de aangeboren moraliteit krijgen meer kans tot ontplooiing als wij een voorbeeld zijn in een gewetensvolle en morele levenshouding.
  11. Volharden i.p.v. dwingen. Bij herhaling van schadelijk gedrag blijf je zoeken naar de onderliggende behoeften. Zolang een kind ongelukkig, dus teruggetrokken of onhandelbaar is of wat dan ook, is het nog niet gelukt om hem dat te bieden wat hij nodig heeft. Intussen kun je beschermende macht inzetten als dat nodig is en duidelijke grenzen aangeven.
Kinderen zullen zich bij deze benadering veilig voelen om zichzelf te zijn. Het zou zomaar kunnen dat ze dan lang niet zo lastig of lui zijn als we dachten.
Tot zover Justine Mol.

In een interview met JM ouders werd de volgende vraag gesteld aan Alfie Kohn.

We willen geen autoritaire ouder zijn, maar aan een laissez-faire opvoeding zitten ook veel haken en ogen. Is het niet gewoon gezond verstand om ergens in het midden te gaan zitten?

‘Dat is een vals dilemma: of je bent een laat-maar-waaien-ouder of je bent superstreng. Ik stel een derde perspectief voor, eentje van grote betrokkenheid bij je kinderen, waar ouders en kinderen samenwerken, in plaats van dat ouders kinderen steeds goed gedrag proberen af te dwingen. Belonen en prijzen lijken op het oog vriendelijkere methodes, maar het zijn variaties van hetzelfde. We proberen met trucjes het gedrag van onze kinderen te manipuleren. Straffen en belonen werken heel goed, maar alleen tot je kind niet meer bang of afhankelijk van je is. Dan sta je als ouder met lege handen en is je relatie beschadigd. Het enige wat ze op de lange termijn leren, is dat degene met macht bepaalt hoe dingen gaan’.

In deze video Kohn in een gepassioneerde lezing.

Jezelf aannemen en de ander veronderstellen

Oordelen

"We zien wel de splinter in andermans oog en merken de balk in het eigen oog niet op. Een vis is zich niet bewust van het water waarin het zwemt. Je ziet wat je wilt zien. We projecteren. Wat je zegt, ben je zelf".

Het zijn uitdrukkingen waarmee we duidelijk willen maken dat we voorzichtig zouden moeten zijn met het doen van aannames, uitspraken en oordelen over de ander op basis van beperkte waarneming.
Zijn we bereid onze inschatting bij te stellen wanneer er onverwachte informatie opduikt? Wat zien we als oorzaak en wat als gevolg bij het eigen en andermans gedrag? Wanneer een gevolg gunstig is hebben mensen de neiging de oorzaak te koppelen aan zichzelf en wanneer een gevolg ongunstig is, zoekt men de oorzaak vaker buiten zichzelf.
Wanneer anderen last hebben van ons gedrag dan hangt het er vanaf hoe zij ons hun ongenoegen kenbaar maken of wij naar de klacht willen luisteren. Wanneer de ander zegt dat hij last van je heeft omdat je vervelend bent, dan protesteer je want je vindt niet dat je een vervelend persoon bent. Je kunt je hoogstens voorstellen dat iemand jouw gedrag vervelend vindt. Dus de meest effectieve feedback die anderen jou kunnen geven is wanneer zij het effect van jouw gedrag bij zichzelf houden en jou de ruimte laten door geen schuldige te zoeken. “Wanneer jij dit en dat doet, dan heeft dat voor mij die en die vervelende gevolgen”. Of “wanneer jij dit en dat zegt, dan roept dat voor mij die en die vervelende gevoelens op”. Dergelijke feedback wil je best aanhoren en over nadenken.

De rol van het ego

In de psychologie, met name in de psychoanalytische theorie van Sigmund Freud, wordt het ego beschouwd als een van de drie basiscomponenten van de persoonlijkheid, naast het id en het superego. Het ego fungeert als een bemiddelaar tussen de instinctieve impulsen van het id en de morele beperkingen van het superego. Het is verantwoordelijk voor het rationeel denken en plannen en speelt een rol bij het handhaven van de realiteit.
In de bredere filosofische context kan het ego verwijzen naar het zelfbewustzijn en de individuele subjectiviteit. Het gaat dan niet om een fysiek orgaan, maar eerder om de mentale constructie van wie we zijn, onze identiteit en ons bewustzijn.
Het ego kan een rol spelen bij de menselijke neiging om te oordelen. Oordelen kunnen leiden tot dualistisch denken, waarbij situaties, mensen of ideeën als "goed" of "slecht", "juist" of "fout" worden beoordeeld, waardoor een scheiding ontstaat en wordt ervaren tussen het zelf en de buitenwereld.
Sommige filosofische en spirituele tradities benadrukken het belang van het overwinnen van dualisme en het ontwikkelen van een meer holistisch bewustzijn. Bijvoorbeeld, in oosterse filosofieën zoals het boeddhisme, wordt het idee van 'niet-zelf' (anatta) benadrukt, waarbij het egoïstische idee van een vast en onveranderlijk zelf wordt betwist.

Identiteit

Wie je (echt) bent is een lastig te beantwoorden vraag. Je kunt jezelf gemakkelijk een identiteit aanmeten door bepaalde kenmerken van jezelf te noemen, bijvoorbeeld wat voor vak je hebt geleerd of waar je vandaan komt of dat je kinderen en wel of niet een partner hebt.
Omdat het voor jezelf al zo lastig is te weten wie of wat jezelf bent is het nog vervelender wanneer anderen menen jou te kunnen labelen. Het bewust zijn dat je oordeelt maakt mogelijk dat je in verbinding komt met je eigen oordeel om vervolgens de oordelen over de ander voor jezelf te houden en op te lossen. Dan hoef je de ander niet meer te confronteren of lastig te vallen met jouw oordeel.
We maken attributiefouten bij het beoordelen. We zijn slecht in staat om bij een beoordeling rekening te houden met kansen en omstandigheden. We hebben de neiging om het aandeel van de persoon te overschatten en de invloed van de situatie te onderschatten. De actor (degene die zelf actief optreedt) let op de omringende situatie en ziet zichzelf niet. De observator (de toeschouwer) let ook op het gedrag van de ander en staat minder met zijn neus bovenop de situatie.
In onderstaande afbeelding wordt het verschil hoe wij onszelf en de ander zien nog eens verbeeld, als het ware door een gekleurde bril. Er is een buitenste, zichtbare schil, het "meer of minder groene" gedrag, dat we meestal prima vinden zolang het niet te dichtbij komt. Er is een veronderstelde tussenliggende schil, het karakter of de persoonlijkheid en er is een ongrijpbare, binnenste schil, het zelf of het ego.
Het plaatje verbeeldt niet alle manieren waarop we naar een ander kijken, maar maakt inzichtelijker waarom we niet snel evenwaardig reageren.

projectie

Ons eigen gedrag schrijven we toe aan ons (welwillend) karakter of baseren we op een afgewogen besluit en bij de ander aan zijn/haar persoonlijkheid en die wordt (denken we ook nog eens) bepaald door een ego. Zelf vinden we dat ons gedrag komt met goede bedoelingen en best wel logisch is gegeven de situatie. Van de ander kennen we de situatie en de overweging achter het schijnbaar spontane gedrag niet (goed) en wanneer we ernaar vragen, moeten we vertrouwen op de eerlijkheid van de uitleg. Afhankelijk hoe we de ander inschatten denken we van diens gedrag en uitleg wat we ervan vinden willen.
We delen in een gesprek dat deel wat we willen delen. Bewustzijn wat je zelf weglaat en diplomatiek omgaan met wat je denkt dat de ander weglaat is een hele kunst.

Het Hogere Zelf

Hebben we een (hoger) zelf? We weten nooit zeker of we ermee verbonden zijn. Wanneer we goed in ons vel zitten dan stellen we ons niet die vraag. In de wereld van de non-dualiteit wordt gesteld dat we op het niveau van het hogere Zelf allemaal één zijn. Daarvan uitgaan zonder het bewijs te hoeven zien of dat waar is, is een vorm van vrijheid en van verbondenheid.
Het woord "hogere" in de term "hogere zelf" betekent niet noodzakelijk dat het zelf zich op een hoger niveau bevindt dan het ego of andere delen van ons bewustzijn, maar eerder dat het diepere, meer essentiële aspecten van ons zelf omvat.
Het hogere zelf wordt vaak gezien als het deel van ons bewustzijn dat ons in staat stelt om ons te verbinden met iets dat groter is dan onszelf, zoals kosmische principes of goddelijke intelligentie. Het wordt gezien als de bron van onze diepste waarden en doelen, en het deel van ons bewustzijn dat ons in staat stelt om een ​​betekenisvol leven te leiden dat in overeenstemming is met die waarden.
In deze zin kan "hoger" worden beschouwd als een diepere, meer fundamentele laag van ons bewustzijn, die ons in staat stelt om ons leven op een meer vervullende manier te ervaren. Het is een soort verdieping van ons bewustzijn, die ons in staat stelt om verder te kijken dan ons ego en ons te verbinden met iets dat groter is dan onszelf.

Populair in de laatste week

Alle labels van het blogspot

#metoo (2) aanbevolen (15) aandacht (9) aanraken (2) aanwezigheid (4) achterdocht (2) ADHD (2) afhankelijkheid (3) afstand nemen (6) agnost (4) agressie (2) alcoholisme (4) altruïsme (6) ambitie (2) ander (1) angst (22) apofatisch (9) authenticiteit (9) autisme (1) autonomie (5) balans en evenwicht (51) begeerte (1) behoefte (5) belangen (10) belemmerende overtuigingen (10) beoordelen (5) beslissen (2) betrokkenheid (5) betrouwbaarheid (2) bewustwording (12) bewustzijn (26) bezinning (1) bindingsangst (3) bioscoopfilm (7) biseksualiteit (1) blijdschap (3) bodhisattva (2) boeddhisme (9) boek (162) boosheid (2) brein (2) burn-out (2) communicatie (16) compassie (10) competentie (4) competitie (14) complottheorie (3) constructief gesprek (4) consumeren (2) coping (2) creativiteit (3) crisis (7) dans (6) daten (5) deflexie (1) demagogie (4) denken (12) denkfouten (5) deugd (9) deugdzaamheid (1) diagnose (4) dialoog (10) dieren (4) discipline (1) dooddoener (6) drama (3) drie-eenheid (6) drogredenen (7) drugsgebruik (5) DSM (4) dualisme (5) duurzaamheid (5) echt (4) eenheid (33) eenzaamheid (8) ego (45) eigenschappen (2) eigenwaarde (5) emancipatie (5) emergentie (2) emotie (13) empathie (5) en-en (23) endogene depressie (1) energie (13) erkenning (8) ethiek (9) etiquette (6) evenwaardigheid (51) evolutie (23) faalangst (1) fabel (1) feedback (2) filmpje (79) filosofie (18) fraude (9) Freud (2) functioneren (4) gebreken (1) gedragsverandering (5) geduld (2) geest (3) geheugen (3) gekwetstheid (6) geld (5) gelijk hebben of gelijk krijgen (7) gelijkmoedigheid (4) geloven (18) geluk (34) genade (5) genot (1) Gestalt (1) Getuige (5) gevoelens (35) gezag (1) gezichtsverlies (3) gezondheid (5) gezondheidszorg (1) GGz (2) go with the flow (2) God (41) goedgelovigheid (3) gokken (1) grenzen (9) hechting (1) heelheid (8) hersenen (4) hier en nu (8) holisme (2) hoofdzonde (3) humor (12) ideaalbeeld (2) identificatie (10) identiteit (13) ik-boodschap (1) illusie (12) imago (1) individualisme (5) innerlijke vrijheid (17) integriteit (3) Intelligent Design (1) Internet (3) intrinsieke waarde (1) intuïtie (8) InZicht (12) islam (2) jaloezie (4) jeugd (1) jezelf worden en zijn (12) jongeren (3) karakter (2) katafatisch (1) kenmerken (2) kiezen (10) kind (13) kosten (1) kracht (6) Krishnamurti (2) kuddegedrag (1) kunstmatige intelligentie (2) kwakzalverij (1) kwaliteit (16) kwetsbaarheid (5) l (1) leegte (15) leiderschap (4) leugens (9) levensfase (3) levenskunst (8) levensvragen (3) levensweg (3) licht (3) liefde (97) liefdesverdriet (3) lijden (1) loslaten (20) macht (23) machtsstrijd (9) magisch denken (7) man-vrouw verschillen (11) mannelijkheid (2) mannen (1) media (2) meditatie (14) metacommunicatie (8) metafoor (2) metafysica (5) milieu (1) mindfulness (4) misbruik (4) model (1) moraliseren (1) motto (1) mystiek (5) nabijheid (2) narcisme (4) natuur (5) negatie (16) neti neti (3) niet doen (22) NLP (1) non-duaal bewustzijn (6) non-dualiteit (41) omdenken (7) omgangsregels (3) onderwijs (3) onderzoek (8) ongelukkig zijn (4) onmacht (2) onrust (2) ontrouw (1) ontwikkeling (10) onverwerkt kindertrauma (3) oordeel (18) opvoeding (8) orgasme (2) Osho (6) ouderen (5) overgave (4) overheid (1) overvloed (6) panpsychisme (1) pantheïsme (1) paradox (27) Pareto principe (1) partnerkeuze (6) passie (2) pedagogie (2) perfectie (2) personeelsbeleid (2) persoonlijkheid (6) persoonlijkheidsstoornis (3) pesten (1) Peter principle (1) pijnlichaam (8) politiek (10) populair (11) positieve (11) privacy (1) processie (1) projectie (9) psychiatrie (4) psychofarmaca (1) psychotherapie (1) puberen (1) reïncarnatie (2) relatie (17) relatievaardigheid (5) respect (32) rijkdom (2) rol (4) romantiek (5) rust (5) ruzie (5) samensmelten (10) schaamte (2) scheiden (2) schizofrenie (1) schouwen (6) schrijfdrang (1) schuld (3) schuldgevoel (2) seks (14) selectie (3) sociale druk (4) somberheid (1) spel (3) spiegelogie (4) spijt (1) spiritualiteit (51) spreekwoorden (1) sprong (1) statistiek (1) status (1) sterven (5) stilte (15) straling (1) strategie (1) stress (5) synchroniciteit (14) taal (16) Taoïsme (18) tederheid (1) Tegenwoordigheid (2) The Secret (2) The Work (1) therapie (1) tijdgeest (5) toeval (5) Tolle (18) transcenderen (6) transformatie (5) transparantie (2) trend (2) tunnelvisie (1) twijfel (5) verandering (2) verantwoordelijkheid (12) verbinding (33) verdriet (2) vergeten (2) verlangen (5) verlatingsangst (1) verleiding (3) verlichting (14) verliefdheid (4) verlies (1) vermijding (1) vermoeidheid (1) verslaving (7) vertrouwen (18) verveling (2) verwondering (2) vicieuze cirkel (1) video (1) voeding (1) voelen (3) volgzaamheid (1) vragenlijst (2) vreugde (2) vrije wil (6) vrijen (3) vrijheid (90) waarheid (26) waarneming (7) ware (8) wederkerigheid (6) welzijn (7) wezen (2) wijsheden (10) wilskracht (2) woede (2) wu wei (23) yin en yang (4) zelfbeheersing (3) zelfbevestiging (3) zelfbewustzijn (8) zelfdoding (4) zelfkennis (12) zelfkritiek (1) zelfoverschatting (2) zelfrealisatie (12) zelfvertrouwen (5) zelfverwerkelijking (2) zelfwaardering (5) Zen (2) ziel (14) Zijn (11) zin van het leven (10)