Geraakt worden, begrijpen, thuiskomen
Verliefdheid is niet alleen een persoonlijke ervaring,
maar ook een existentiële gebeurtenis.
Ze opent iets wat groter is dan onszelf,
iets in de ander, in de wereld,
en misschien wel in ons vermogen tot aandacht.
We beschrijven verliefdheid
zoals filosofen en wetenschappers dat hebben gedaan:
niet als toeval of mysterie,
maar als een kracht die iets onthult over ons bewustzijn,
onze relaties en ons samenleven.
We volgen het spoor in drie bewegingen:
geraakt worden, begrijpen, thuiskomen.
Waarom we verliefd worden
Ze bevordert hechting, voortplanting en langdurige samenwerking.
Helen Fisher beschrijft drie onderscheiden systemen:
lust, romantische aantrekking en binding.
Verliefdheid activeert vooral dat tweede systeem:
een intense focus op één ander,
die ons motiveert om ons te verbinden.
Neurowetenschappelijk onderzoek laat zien
dat verliefdheid de hersengebieden activeert
die betrokken zijn bij motivatie, beloning en vertrouwen.
We maken dopamine aan, oxytocine, serotonine.
We willen bij de ander zijn,
en we worden tegelijkertijd kwetsbaarder dan ooit.
Maar daarmee is niet alles gezegd.
Verliefdheid is ook een ervaring die ons raakt,
die betekenis oproept en vragen stelt
aan wie we zijn en hoe we de wereld tegemoet treden.
Wat filosofen ons laten zien
Martin Buber maakte een beroemd onderscheid tussen
Ich-Es en Ich-Du.
Verliefdheid is een moment van Ich-Du:
de ander is geen object meer van verlangen of nut,
maar verschijnt in zijn of haar zijn.
Zonder voorbehoud, zonder projectie, althans even.
Gabriel Marcel zag verliefdheid als het begin van trouw:
niet als een sociale verplichting,
maar als een innerlijke bereidheid tot nabijheid.
Kierkegaard zag verliefdheid als een sprong:
een beweging van het innerlijke,
die niet verklaard maar geleefd wil worden.
Simone de Beauvoir benadrukte vrijheid:
alleen wie zichzelf als vrij mens erkent
en de ander ook,
kan werkelijk liefhebben.
Verliefdheid is dan geen samensmelting,
maar een ontmoeting tussen twee onafhankelijke mensen
die ervoor kiezen om elkaars bestaan te versterken.
Deze perspectieven verschuiven verliefdheid
van een tijdelijke roes
naar een bewustzijnstoestand
die ons uitnodigt om met andere ogen te kijken:
naar de ander,
en naar onszelf.
Hoe liefde ons kan doen thuiskomen
Wat kunnen we meenemen uit verliefdheid
als zij weer wegebt, of verandert in iets anders?
Verliefdheid leert ons
dat we geraakt kunnen worden zonder het te willen.
Dat we kunnen luisteren zonder te beheersen.
Dat aandacht een morele kracht is.
Wie zich dit herinnert,
kan verliefdheid herkennen in meer dan alleen de geliefde.
Ook in een kind dat je aankijkt.
Een vogel op een tak.
Een landschap dat in het avondlicht ademt.
In kunst. In zorg. In vriendschap.
Dat opent de deur naar een ethiek van verbondenheid.
Geen opgelegde moraal,
maar een innerlijke houding van ontvankelijkheid:
voor wat zich aandient,
voor wie verschijnt,
voor wat leeft.
Verliefdheid is dan niet iets wat ons overkomt,
maar iets wat we kunnen oefenen:
een manier van zijn,
die begint met openheid
en eindigt in zorgzaamheid.
Zie ook Wat verliefdheid onthult.
