Een verkenning van het Onbeschrijfelijke
Zelfrealisatie en verlichting zijn spirituele concepten die een bijzondere staat van bewustzijn beschrijven, waarin men zich bewust wordt van de eigen ware aard. Hoewel deze begrippen hun wortels hebben in oosterse tradities zoals het hindoeïsme en boeddhisme, reikt hun relevantie verder dan specifieke religieuze kaders.
Een fundamenteel inzicht is dat er niet zoiets bestaat als 'een verlicht persoon' - dit is een inherente tegenstrijdigheid. Verlichting is eerder de erkenning dat men de open ruimte is waarin alles komt en gaat. Het is bewustzijn zijn, en niemand kan bewustzijn claimen of bezitten. Hoewel verlichting bestaat als fenomeen, is het idee van 'de verlichte persoon' een illusie.
De paradox van zelfrealisatie ligt in het besef dat er geen persoonlijk zelf te ervaren valt. Het bewustzijn waarin wij verschijnen is altijd al verlicht; het is een innerlijk weten. Een belangrijk kenmerk van deze staat is wat de diamantsoetra beschrijft als 'kenmerkloze volkomenheid' - juist daarom is een verlicht persoon niet als zodanig te herkennen.
Besef van taal
De taal die we gebruiken om over deze concepten te spreken, creëert haar eigen beperkingen. Net zoals begrippen als 'ego' en 'pijnlichaam' alleen in taal bestaan, zijn veel van onze ideeën over verlichting talige constructies. Dit betekent niet dat ze nutteloos zijn, maar wel dat we ze niet moeten verwarren met de ultieme realiteit.
Het pad naar verlichting is paradoxaal: het is niet een proces van toevoegen maar van wegnemen - 'weg, weg, weg' tot alles leeg én vol is, zoals Hans Laurentius het beschrijft. Dit sluit aan bij het Chinese concept van 'wu wei' - doen door niet te doen - een staat waarin oordelen verdwijnt en non-duaal bewustzijn ontstaat.
Vergelijkbare ervaringen
Belangrijk is het onderscheid tussen authentieke verlichting en vergelijkbare ervaringen. Piekervaringen, drugsgeïnduceerde staten, of momenten van 'flow' kunnen vergelijkbare gevoelens oproepen, maar missen de bevrijdende, niet-verslavende kwaliteit van echte verlichting. Een Godservaring of piekervaring kan wel gekenmerkt worden door diepe verbondenheid en transcendentie, maar is niet hetzelfde als verlichting.
Leonard Jacobson beschrijft een verlicht leven als een bestaan in het nu, gekenmerkt door liefde en acceptatie, zonder oordelen, angst of verlangen. De illusie van afgescheidenheid lost op, resulterend in een diep besef van de eenheid van alle dingen. Dit manifesteert zich in mededogen, integriteit en het zien van alle wezens als gelijkwaardig.
Misvatting en misverstand
Een cruciaal misverstand is dat verlichting moeilijk te bereiken zou zijn, grote discipline zou vergen, of zou vereisen dat men bepaalde aspecten van het leven, zoals seksualiteit, moet opgeven. Ook de gedachte dat het ego vernietigd moet worden of dat verlichting een onbeschrijflijke toestand is, behoort tot de misvattingen.
In plaats daarvan nodigt het pad naar zelfrealisatie ons uit om te stoppen met zoeken, in het besef dat wat we zoeken er al is. Het vraagt om een 'methodeloze methode', zoals Osho het noemt - men kan niet doen en toch moet men niets laten. Deze paradox wijst naar de essentie: verlichting is niet iets dat bereikt moet worden, maar een herkenning van wat altijd al was.
Totale verbinding en vrijheid
Het realiseren van onze fundamentele gelijkwaardigheid met alles en iedereen lost veel existentiële onzekerheden op. Het opent de weg naar totale verbinding, niet als een theoretisch concept maar als een geleefde werkelijkheid. In deze staat blijft vrijheid essentieel - niet als een persoonlijk bezit, maar als de ruimte waarin alle ervaring zich kan ontvouwen
Voor een uitgebreide versie, met interne links en boekverwijzingen, klik hier.
