De mantel der liefde: bedekken of wegkijken?

Liefde, ironie en explosieve verschillen tussen mannen en vrouwen

De uitdrukking iets met de mantel der liefde bedekken klinkt mild en wijs. Alsof je kiest voor de vrede in plaats van het gelijk. Maar is het wel altijd liefde? Of gebruiken we het soms als excuus om iets niet onder ogen te hoeven zien? En belangrijker: wanneer wél en wanneer beter niet?

Een warme doek of een deken van stilte?

De uitdrukking komt oorspronkelijk uit de Bijbel. In Spreuken 10:12 staat: “Haat wekt twisten, maar liefde bedekt alle overtredingen”. In het Nieuwe Testament klinkt het door in 1 Petrus 4:8: “Heb elkaar hartelijk lief, want de liefde bedekt tal van zonden”.

De “mantel” is hier geen doekje voor het bloeden, maar een gebaar van compassie. Iets bedekken uit liefde betekent niet dat het er niet toe doet, maar dat je kiest voor mildheid. Je laat het rusten, niet uit onverschilligheid, maar omdat je het grotere geheel belangrijker vindt dan het incident. De relatie boven de wrevel.

Kracht of conflictvermijding?

Toch is die grens dun. Want wanneer is het liefde en wanneer gemakzucht? Wanneer wijsheid en wanneer conflictvermijding? Het is liefde als je iets kunt laten gaan zonder dat het wringt. Wanneer je het werkelijk niet groter hoeft te maken. Maar het wordt problematisch als het ten koste gaat van jezelf, of van oprechte uitwisseling. Dan is het geen mantel van liefde, maar een sluier van stilzwijgen.

Je zou kunnen zeggen: gebruik de mantel der liefde alleen als je zwijgt uit kracht, niet uit angst, verwarring of zelfverloochening.

Vrouwen, mannen en de mantel

Wat mij te binnen schiet is dat vrouwen vaak de mantel der liefde bij kinderen toepassen en mannen bij chagrijnige echtgenotes. Maar het kan ook zijn dat mijn beeld vertroebeld is, omdat ik geen kinderen heb en een man ben.

Toch blijft die gedachte hangen. Is het toeval dat veel vrouwen het conflict dempen in de zorgsfeer, terwijl mannen het eerder gebruiken in de relationele sfeer? Of is dit een cultureel patroon, waarin vrouwen de harmonie bewaren in de opvoeding en mannen in het huwelijk?

Soms lijkt het alsof gevoelens worden uitgesproken bij wijze van spreken, als een vorm van gedeelde intensiteit, zonder dat het letterlijk hoeft te zijn. Zo rapporteerde een vrouw dat ze tijdens haar menstruatie zulke stemmingswisselingen had dat ze wel van het balkon wilde springen. In het nieuws hoor je daar zelden iets over, dus het is waarschijnlijk niet letterlijk bedoeld. Maar wat gebeurt er dan? Overdrijft ze haar ongemak of deelt ze iets dat alleen begrepen wil worden, niet opgelost?

Er zijn mannen die daar liefdevol en met humor op reageren, zonder iets te ontkennen. Bijvoorbeeld door te zeggen: “Als je me nu weer uitscheldt, tel ik tot drie en haal ik chocola”.
Zulke opmerkingen maken het lichter zonder dat het luchtig wordt. Maar eerlijk is eerlijk: ze zijn schaars. Vaak is de reflex toch om het gevoel te ontwijken of weg te wuiven, of juist in paniek in te grijpen. En dan komt de mantel der liefde weer in beeld, niet als bewuste keuze, maar als vlucht uit ongemak.

Een treffend voorbeeld van humor op het randje zag ik in een interview met een politieagent. Een vrouw had haar man vermoord omdat hij op een pas geboende vloer was gestapt. De journaliste vroeg of de vrouw al gearresteerd was. Waarop de agent droogjes antwoordde: “We wachten nog even: de vloer is nog nat”.
Het is zwarte humor, maar het raakt aan iets menselijks: onze neiging om explosieve emoties te benaderen met een knipoog, als overlevingsstrategie. Mits zorgvuldig ingezet, kan ook dát een vorm van liefde zijn.

Wat mij daarbij opvalt is dit: wij mannen kennen de explosieve emoties van vrouwen. We herkennen het patroon, de intensiteit, de uitbarsting. Maar we verwachten zelden dat het tot dodelijke slachtoffers zal leiden. Tegelijkertijd vinden we van onszelf dat we best héél kwaad kunnen worden, maar dat we een vrouw niet snel iets aan zouden doen. Alsof onze boosheid fundamenteel beheerst is en die van vrouwen een soort natuurkracht. Misschien is dat beeld geruststellend, misschien ook niet. In elk geval zegt het iets over hoe verschillend we dreiging, zelfbeheersing en begrip interpreteren, al naar gelang wie het gevoel uit.

Laat gaan

Misschien hoeven we niet alles met de mantel der liefde te bedekken. Soms is het voldoende om gewoon te zeggen: “Ik zie je, ik hoor je, en ik haal chocola”. En als we dat beiden op onze manier doen -de een met woorden, de ander met stilte, of omgekeerd- dan komen we een heel eind.

De mantel der liefde is geen vloerkleed om alles onder te stoppen, maar een signaal dat we niet per se gelijk hoeven te krijgen om naast elkaar te kunnen blijven zitten. En in het beste geval, om samen een beetje te lachen om het feit dat we nooit helemaal elkaars logica zullen begrijpen.

Zoals Kierkegaard al opmerkte: “De man wil het algemeen, de vrouw het bijzondere. Daarom begrijpt de man de vrouw niet

Misschien is dat wel precies wat liefde is: niet volledig begrijpen, maar wel blijven.