Vrede in vuur

Over passie, vrede en de vrijheid om te laten zijn

Van oudsher wordt gezegd dat de mens geroepen is om getuige te zijn van iets dat groter is dan hijzelf, of men dat nu waarheid, liefde, het leven of God noemt. Sommigen lijken dat getuigenis te belichamen door hun kalmte. Ze stralen een vrede uit die niet afhankelijk lijkt van omstandigheden, alsof ze iets hebben herkend dat voorbij angst en strijd ligt.

Toch blijft de vraag interessant hoe diezelfde bron zich verhoudt tot mensen die juist gepassioneerd zijn, die intens leven en zich met vuur inzetten voor wat zij als waar of rechtvaardig ervaren. Vaak wordt passie gezien als het tegendeel van rust, als beweging tegenover stilte. Maar misschien is dat een misverstand.

Vrede hoeft niet de afwezigheid van beweging te zijn, net zomin als passie per definitie onrustig hoeft te zijn. Wanneer innerlijke vrede niet verward wordt met berusting, kan ze juist de grond zijn waarop passie haar richting vindt. Dan is passie niet langer een uitdrukking van gemis of verzet, maar van helderheid en verbondenheid.

Misschien gaat het er niet om of iemand stil of vurig is, maar of dat wat in hem of haar beweegt vrij is van angst. Want waar angst de drijfveer is, wordt zelfs vrede een vlucht en passie een strijd. Waar echter inzicht de drijfveer is -het doorzien van de eenheid van leven- kan zowel stilte als vuur een vorm van getuigen worden.

Misschien begint overgave niet met doen, maar met toelaten. Niet het loslaten van angst als doel, maar het herkennen van angst als iets dat zich aandient en weer verdwijnt, als een golf in een groter veld van bewustzijn. Wanneer we niet langer met die golf samenvallen, maar haar slechts waarnemen, verliest angst haar greep.

Overgave aan het leven is dan geen daad van wil, maar een verschuiving van perspectief: van controle naar vertrouwen, van afzondering naar betrokkenheid.
Wie zich niet langer verzet tegen wat zich aandient, ontdekt dat het leven zichzelf draagt. In dat besef kan angst oplossen, niet omdat zij overwonnen is, maar omdat zij haar noodzakelijkheid verliest.
Inzicht in de balans tussen doen en laten zou dan wel eens de essentie van levenskunst kunnen zijn: het vermogen om te bewegen zonder te forceren en te rusten zonder te vluchten.