Machtsstrijd of plaagstoot?
In menselijke communicatie wordt vaak een verborgen machtsstrijd gevoerd met woorden. De ander wordt geprobeerd ongemerkt onderuit te halen (te vloeren of de mond te snoeren). Dat gebeurt met suggestieve opmerkingen of met drogredeneringen. Overigens gebeurt het niet altijd met opzet. Soms ook leidt een gesprek per ongeluk tot foutieve conclusies. Mensen zijn zich er niet altijd van bewust dat hun opmerkingen een bepaalde richting sturen.
Hieronder wordt dieper ingaan op het verschil tussen suggestief redeneren en het gebruik van drogredeneringen. Voor degenen die integer gemotiveerd zijn om valkuilen te vermijden en zijn gesprekspartner wil respecteren.
Suggestief redeneren
Suggestief redeneren omvat het gebruik van uitspraken of vragen die de luisteraar of gesprekspartner in een bepaalde richting willen sturen zonder harde bewijzen te presenteren. Het doel is vaak om een bepaalde indruk te wekken of om iemand te laten nadenken over een bepaald standpunt, zonder concrete feiten te verstrekken. Suggestieve opmerkingen kunnen subjectief zijn en berusten vaak op persoonlijke overtuigingen of ervaringen.
Drogredeneringen
Drogredeneringen zijn foutieve redeneerpatronen die de logica van een argument aantasten en de geldigheid van de conclusie in twijfel trekken. Het zijn vaak misleidende argumenten die de schijn van geldigheid kunnen hebben, maar bij nadere inspectie onjuist blijken te zijn. Er zijn verschillende soorten drogredeneringen, zoals ad hominem (het aanvallen van de persoon in plaats van het argument), cirkelredenering (het herhalen van de conclusie als een premisse) en valse analogieën (ongepaste vergelijkingen).
Een voorbeeld van de stroman drogredenering
Stroman, vertekenen van argumenten en in de grond boren van de ander
A 'We moeten heel voorzichtig zijn met het toepassen van kunstmest'.
B 'Dus jij zegt dat we kunstmest niet moeten toestaan?'.
In het algemeen is het belangrijk om zowel suggestieve redeneringen als drogredeneringen te vermijden in een discussie of argumentatie. Een sterke redenering moet gebaseerd zijn op feitelijke informatie, logische consistentie en eerlijke redeneerpatronen om een overtuigend en redelijk standpunt te presenteren. Het herkennen van deze concepten kan bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit van communicatie en het vermijden van valkuilen in discussies.
Het vraagt bijna een studie om deze valkuilen in de eigen gesprekken met anderen voor te zijn en te voorkomen of -wanneer de ander het doet- voldoende alert te zijn om tijdig een gepast antwoord te vinden. Maar het loont om te proberen, want het voorkomt onbedoelde spanning als gevolg van onbewust optredende misverstanden. Het draagt bij aan effectievere communicatie en constructievere gesprekken.
Voor wie zich wil verdiepen in de materie is hier een link naar een artikel met een overzicht van typen drogredeneringen. Ook leerzaam is het wel of niet gepast inzetten van dooddoeners.
Uitgebreid en met veel tips is dit artikel: Hoe voer je een constructief gesprek?
