Daten is afwijzen en afgewezen worden

Afwijzing is vaak niet persoonlijk

Wie een relatie zoekt, heeft vele manieren om dat te doen: leuke activiteiten met singles, uitgaan, inschrijven bij datingbureaus, Tinder, enzovoort. Met de overvloed aan opties komt ook de uitdaging van keuzes maken, wat vaak betekent dat je iemand afwijst of zelf wordt afgewezen. Dit kan pijnlijk zijn, vooral als het herhaaldelijk gebeurt. Toch is afwijzing inherent aan het daten.

Voor wie moeite heeft met afwijzing, kan het helpen te beseffen dat veel afwijzingen niet met jou te maken hebben, maar met de afwijzer. Mensen willen een relatie, maar zijn zich vaak niet bewust van de criteria waarop ze zoeken. Iemand die alleen op uiterlijk afgaat, zoals een voorkeur voor blond, kan daardoor veel kansen op een serieuze relatie mislopen. Wie erkenning zoekt, maar zich niet bewust is van deze behoefte, raakt vaak teleurgesteld zonder precies te weten waarom.

Pleasers en onevenwichtige relaties

Pleasers hopen op een wederdienst, maar hebben vaak weinig oog voor hun eigenbelang. Hierdoor wachten ze soms lang op erkenning of beloning. Dit geldt voor iedereen die uit balans is en een relatie zoekt om die balans te herstellen. De wens om liefde te verdienen, is een kinderlijke wens. Een goede ouder geeft liefde zonder voorwaarden, maar niet alle ouders realiseren zich wat het onthouden van die onvoorwaardelijke liefde kan doen met een kind.

Kinderlijke patronen in volwassen relaties

Kinderen moeten zich kunnen ontwikkelen zonder het gevoel te hebben dat ze hun liefde moeten verdienen. Voor sommigen blijft de vraag of ze 'de moeite waard' zijn sluimeren tot in hun volwassenheid, wat doorwerkt in hun zoektocht naar een partner. Ze kunnen onbewust aangetrokken worden tot iemand die hen aan hun ouder(s) doet denken, zoals qua uiterlijk of achtergrond. Dit kan hun partnerkeuze negatief beïnvloeden.

Verkopen van jezelf online

Wie zichzelf goed weet te verkopen op datingsites, trekt wel aandacht, maar vergroot daarmee niet automatisch de kans op een succesvolle relatie. Relaties aanknopen is iets anders dan iets verkopen op Marktplaats. Wanneer je je beter voordoet dan je bent, kom je uiteindelijk door de mand. Zodra er een eerste uitwisseling van signalen is -of dat nu via een foto, video, telefoontje of ontmoeting is- wordt al snel bepaald of de ander aan de onbewuste verwachtingen voldoet.

Afwijzing op het eerste gezicht

"Liefde op het eerste gezicht" klinkt romantisch, maar vaak is het eerder "afwijzing op het eerste gezicht". Wie zeker weet dat hij op een oprechte manier contact heeft gezocht, zou een snelle afwijzing niet op zichzelf moeten betrekken. Een vraag stellen over waarom je bent afgewezen, kan nuttig zijn, maar als dit als een eis om verantwoording wordt ervaren, zal de ander waarschijnlijk geen eerlijk antwoord geven.

Het proces van daten

Daten verloopt in verschillende stappen, waarbij je elkaar nog op een niet-pijnlijke manier kunt loslaten. Eerst schrijf je met elkaar, dan bel je, en als dat goed gaat, volgt een ontmoeting. Bij elke stap kan op een neutrale manier besloten worden om niet verder te gaan.

De statistiek van daten

Wiskundige Ionica Smeets heeft eens berekend dat je het beste twaalf potentiële partners kunt overwegen voordat je een keuze maakt. Dit betekent dat je elf mensen zult afwijzen. Wie zelf vaak wordt afgewezen, zou dit moeten incalculeren. Deze aanbeveling betekent natuurlijk niet dat de twaalfde persoon per se de juiste is, maar dat een bredere selectie belangrijk is. Neem het getal twaalf dan ook niet te letterlijk.

Wat afwijzing over jou zegt

Bij daten zet je natuurlijk je beste beentje voor, vooral om die cruciale eerste seconden door te komen. Hoewel de ander dan vaak al een mening heeft gevormd, is er nog een kleine kans op herkansing. Teleurstelling over een snelle afwijzing kan je laten nadenken: wat zegt deze teleurstelling over jou? Misschien baal je van de afhankelijkheid of had je liever zelf willen oordelen. Onevenwaardigheid creëert een gesloten houding, terwijl een open mind juist nodig is.

Voorbereiden op de ware

Roos Vonk legt in verschillende video's en boeken uit waarom internetdaten vaak niet werkt. Zowel de datingsites als de daters maken fouten. Het beste wat je kunt doen om je voor te bereiden op de ware, is de belemmeringen in jezelf opruimen.

Boeken van Roos Vonk op bol.com.

Uit het boek van Roos Vonk De eerste indruk.
"Er wordt wel gezegd dat de eerste indruk van iemand meestal de juiste is. Of dat waar is, valt te betwijfelen. Wél is het zo dat mensen hun eerste indruk van iemand vaak later bevestigd zien. Dat komt niet doordat hun eerste indruk juist was, maar doordat die indruk latere waarnemingen kleurt. Dat betekent overigens niet dat mensen ten koste van alles vasthouden aan hun eerste indruk. Als ze informatie krijgen die heel duidelijk in strijd is met hun eerste indruk dan zullen ze meestal hun indruk bijschaven".

Jezelf liefhebben maakt ruimte voor anderen

Bezie jezelf zonder oordeel

Compassie hebben met anderen, dat lukt meestal wel. Maar compassie hebben met jezelf is vaak een stuk moeilijker. Dat ontdekte psychologe en boeddhist Kristin Neff na haar pogingen om los te komen van de problematische relatie met haar vader. Steeds weer belandde ze bij verkeerde mannen en in relaties die haar niet gelukkig maakten, totdat ze besefte dat ze pas liefde kon geven als ze zichzelf liefhad.
Zelfcompassie gaat volgens Kristin Neff om drie dingen: begrip voor jezelf als je het moeilijk hebt, acceptatie dat lijden onvermijdelijk deel uitmaakt van het leven, en het onder ogen zien van je eigen emoties, zonder te oordelen.

Pagina 13: Vanuit boeddhistisch standpunt bezien zul je eerst om jezelf moeten geven voordat je werkelijk om anderen kunt geven. Als je voortdurend jezelf beoordeelt en bekritiseert, terwijl je tegelijkertijd aardig voor anderen probeert te zijn, trek je kunstmatige grenzen die er alleen maar voor zorgen dat je je van anderen afgescheiden en geïsoleerd voelt. En dat is het tegenovergestelde van eenheid, verbondenheid en universele liefde – wat het einddoel is van vrijwel elk spiritueel pad, ongeacht binnen welke traditie het valt.

Neff citeert Carl Rogers: de merkwaardige paradox is dat ik pas kan veranderen als ik mezelf accepteer zoals ik ben.

Zelfkritiek leidt tot angst, angst dat anderen net zo streng zullen zijn en jouw recht op liefde, acceptatie en erkenning zullen ontkennen. Zelfcompassie is een positieve instelling waarbij je energie overhoudt voor anderen omdat je niet meer perfect hoeft te zijn en fouten te vermijden.

Je kunt het zien als een ruil: ik oordeel niet meer over anderen en ik trek mij niets aan van het oordeel van anderen.

Kirstin Neff: stop jezelf te veroordelen (bol.com).

Evenwaardigheid in balans

De aantrekkelijkheid van ongrijpbare zaken

In dit artikel wordt een relatie gelegd tussen hoe duizenden jaren geleden de Chinezen aankeken tegen balans en evenwicht en hedendaagse zoeken naar zekerheid. We proberen de vraag te beantwoorden of we aan hun oude leer nog steeds iets kunnen hebben.
Oude waarheden zijn bijvoorbeeld "Actie is reactie" en "alles beweegt" (pantha rhei). Wie macht wil uitoefenen of iets veranderen wil in de binnen- of buitenwereld, doet er goed aan om eerst bewust te worden van zijn beweegredenen en waar hij zijn energie insteekt. Voordat je het weet lekt er energie weg naar een ongewenste tegenkracht. Het is niet voor niets dat al sinds mensenheugenis wordt nagedacht over hoe wijs om te gaan met eigen krachten en die van de natuur. We behandelen het Taoïsme waarin een visie is ontwikkeld over hoe aan te kijken tegen energie, lichamelijke gezondheid en geestelijke ontwikkeling. Op onderdelen waarbij het boeddhisme duidelijkere antwoorden geeft, wordt van daaruit een aanvulling gedaan.

Waarden en krachten

Op het levenspad komen we kruispunten tegen en nemen we besluiten over welke afslagen we nemen. Soms trekt de ene richting, soms een andere. Besluiten over hoe om te gaan met krachten worden vaak genomen vanuit waarden. Wie vrede belangrijk vindt, neemt andere besluiten om zich voor in te zetten dan wie permanent wil winnen.
Het Taoïsme is een voorbeeld van een levensfilosofie over het juiste pad (waarden) en de werking van al dan niet zichtbare krachten. Er wordt een relatie gelegd tussen beweging, waarden en krachten. Zie ook de Metafysica van de Kwaliteit door Robert Pirsig. `Het ding heeft de waarde niet gevormd, de waarde heeft het ding gevormd`. De waarde van een schilderij wordt niet alleen bepaald door de gebruikte materialen en technieken, maar ook door onze eigen waarden en overtuigingen over kunst en schoonheid.

Met dank aan Wikipedia en Patricia de Martelaere de volgende samenvatting.
Het universum; alles wat er is en niet is, wordt de Tao (of Dao) genoemd. Dat wat er niet is, de negatie in neutrale zin, is even belangrijk als wat er wel is, het positieve, ook in neutrale zin. De Tao is niet te kennen, te begrijpen of te duiden. Daarom gebruiken we -paradoxaal en analoog aan het positieve en het negatieve- dat wat er niet is om de boodschap van de Tao inzichtelijker en begrijpelijker te maken.
Taoïsme legt de nadruk op het vinden van een evenwicht tussen actie en niet-doen, en tussen kracht en zachtheid. Het Taoïsme beschouwt de natuurlijke stroom van het leven als leidend en moedigt ons aan om ons aan te passen aan deze stroom in plaats van ons ertegen te verzetten.
Het vinden van balans is een kernprincipe van het Taoïsme, dat ons aanmoedigt om te streven naar harmonie en evenwicht in alle aspecten van ons leven. Dit kan ons helpen om onze energie in evenwicht te brengen, onze emoties te beheersen en ons te concentreren op wat echt belangrijk is in het leven.

Yin en Yang

De Tao manifesteert zich in 2 tegengestelde waarden: yin en yang. Dit zijn geen absolute polen of krachten; beide waarden bestaan slechts in relatie tot elkaar. Het zijn complementaire (elkaar aanvullende) waarden. Yin (het éne) is niet beter dan yang (het andere) en andersom, ze zijn even-waardig aan elkaar. Evenwaardig betekent in deze gelijk èn toch verschillend.
Yin yang toont zich volgens een aantal principes.
  • Alles is gebonden aan de dynamiek van het yin-en-yang-principe.
  • Yin of yang kunnen niet verdwijnen of ontbreken.
  • Het absolute yin of absolute yang bestaat niet. Er is geen absoluut donker of licht; in de nacht wanneer het donker is, kan men toch zien en overdag zijn er altijd schaduwen.
  • Iets kan pas yin of yang genoemd worden wanneer men het vergelijkt met iets anders.
  • Yin en yang zijn onderling verbonden. Wanneer één waarde te groot wordt, dan remt de ander af.
  • Yin is de veroorzaker van yang; hetgeen in het symbool tot uitdrukking wordt gebracht door de witte stip in het donkere yin.
  • Yang is de veroorzaker van yin; hetgeen in het symbool tot uitdrukking wordt gebracht door de zwarte stip in het lichte yang.

Niets in het universum is vol-ledig yin of volledig yang. Wanneer men door het midden van de cirkel van het yin-yang-symbool een verticale lijn tekent, dan ziet men dat in de ene waarde ook de andere aanwezig is; de halve cirkels die ontstaan tonen in yin yang en in yang yin. De twee stippen geven aan dat het ene het begin is van het andere, dat yang het begin is van yin en yin het begin van yang.
De denkbeeldige lijn die de 'scheiding' tussen yin en yang aangeeft, wordt niet als een rechte verticale lijn getekend. Het lijkt op een 'S' waarmee wordt aangeduid dat het een op de ander ingrijpt. Je kan dus stellen dat yin en yang de te onderscheiden delen van de Tao zijn, die elkaar veroorzaken en in stand houden. Het zijn de delen van de eenheid (tao), die in elkaar overgaan zonder hun eigenheid te verliezen. Dao is een soort synthese (eenheid) tussen de samenstellende delen yin en yang. Het hangt van de kwaliteit van ons bewustzijn of wij wat hebben aan dit inzicht. Die kwaliteit wordt bepaald door onze levenservaring, culturele context, onze behoeftes, projecties et cetera, kortom we hebben geen zekerheid over de juistheid ervan. De waarheid ligt in het midden en waarover men niet spreken kan moet men zwijgen. De Tao is een kracht die niet valt te misbruiken omdat het niet onderworpen is aan menselijke controle of manipulatie. Het is eerder een natuurlijke kracht die ons kan helpen om in harmonie te leven met onszelf en de wereld om ons heen.
Zie ook deze video.

Alan Watts over het middenpad

Het middenpad

Tao wordt ook vertaald met het pad waarop men doelgericht wandelt en geacht wordt juist (integer) te handelen. Volgens het taoïsme bevindt zich alles in een perfecte harmonie die niet statisch is, maar in voortdurende verandering. Het evenwicht wisselt steeds en niets kan bestaan zonder zijn tegendeel. "Een kom kan gevuld worden en gebruikt worden, omdat een leegte (yin) voor driekwart omsloten is door materie (yang)". De kunst in het leven is om in de stroom van verandering mee te gaan en niet door gehechtheid en verleiding te komen tot extreme handelingen of opvattingen. Emoties, oftewel gevoelens die naar buiten stromen, zijn een voorbeeld van zo’n “extreme handeling”, die het liefst zo veel mogelijk beheerst wordt. Geluk of deugd is harmoniëren met de weg.

Parallel aan het Taoïsme

Het taoïsme heeft zich parallel aan het confucianisme en boeddhisme ontwikkeld. Het confucianisme probeerde de samenleving leefbaar te maken door regelgeving. In dit streven kan de wens om leefbaarheid in de greep te krijgen zijn doel voorbij schieten. In het westerse boeddhisme lijkt er een verschuiving plaats te vinden in de doelstellingen van het pad. Niet het volledig doen verdwijnen van de gehechtheden, maar het helder waarnemen van de emoties en gehechtheden, zonder deze te verdringen of zich er door te laten meeslepen, lijkt het doel geworden. Volledig proberen te verdringen of in de greep te krijgen roept -Yin en Yang indachtig- een tegenkracht op en zo lekt energie weg, tijd wordt verspild.
Wij worstelen in de praktijk vaak met de wens om bepaalde krachten te beheersen en ons tegelijk te houden aan bepaalde waarden. Sommigen vinden eerlijkheid en willen winnen belangrijk, anderen willen alleen graag winnen en maakt het niet uit hoe. Hoe hun contact met anderen verloopt hangt af van de waarden die ze belangrijk vinden en van de krachten die ze bezitten en beheersen. Via een besluit of inzicht dat gevolgen heeft voor de inzet van krachten is er een verbinding met een waarde. De waarde zelf doet niet(s); is niet te manipuleren, krachten zorgen voor beweging (doen bewegen) en zijn manipuleerbaar.

Doen en laten

Een taoïst probeert zich niet te verzetten tegen de loop der dingen, maar gaat daar spontaan en bewust in mee. Hij laat toe om het te kunnen overzien. Hij doet door niet te doen (wu wei, niet te verwarren met niets doen). In de Tao Te Ching wordt de werking van wu wei door paradoxen duidelijk gemaakt. Een voorbeeld van een paradox is “je krijgt pas een echte verbinding wanneer je ook kunt loslaten”. Het is belangrijk om bewust te zijn van wat vraagt om handelen en wat vraagt om (los te) laten. Op het niveau van bewustzijn is het (negatieve) besluit om niet te doen een (positieve) handeling.

Gaat het om liefdevol handelen?

De kracht Qi, die de loop der dingen in beweging houdt, wordt levenskracht, vitale energie of spirituele energie genoemd. Het maakt deel uit van alles wat bestaat. De precieze werking gaat ons begrip te boven en valt buiten het bereik van wetenschappelijk onderzoek en daarmee buiten ons verstand.
Taoïst Laozi nam afstand van een deugd als compassie. In zijn ogen is het verkeerd je te beperken tot een perspectief van alleen de mens. Want daarmee sluit je niet alleen de dieren, maar zelfs de natuur uit. Laozi beschouwt `deugd´ als het loslaten van alle regels en de etiquette (zoals bepleit in het confucianisme) om terug te keren tot een natuurlijke moraal. Die ontstaat wanneer het grote geheel, de natuur, de weg, gevolgd wordt, zoals ook het lichaam doet. Het is ook een weg terug van veelheid en niet twee-zijn via eenheid naar de leegte. Leegte (potentie, openheid) schept ruimte, bijvoorbeeld voor samenwerking met anderen. Vergelijk het met de boeddhistische term sunyata: alle verschijnselen zijn zonder essentie, er is geen uiteindelijke werkelijkheid aan te wijzen. Leegte vormt de kern van ieders bestaan. Het draait om het vinden van balans tussen het omarmen van leegte voor reflectie en groei, en het vinden van manieren om betekenis en vreugde te ervaren in je leven.
Leegte in de vorm van ruimte is ook onderdeel van liefde en vrijheid. Ook liefde valt te beschrijven als een pad van veelheid naar eenheid. Wie niet oordeelt over anderen, heeft liefdevolle ruimte voor velen. De werking van liefde en vrijheid is als yin en yang: zonder liefde geen vrijheid en zonder vrijheid geen liefde.

Transformatie en energie

Bevrijding en verlichting is niet mogelijk zonder inzicht in de leegte of essentieloosheid. Gautama Boeddha bereikte zijn verlichting door in te zien dat er geen ego (ik) bestaat. Volgens hem is er geen individuele identiteit en is er alleen maar prana. Volgens zijn visie (dharma) is alles een manifestatie van prana en is prana de samenhang tussen alles. Prana is de gebonden energie daar waar Qi de vrije energie is (vergelijk statische en dynamische kwaliteit zoals Pirsig daarover schreef). Qi is aanwezig in lucht en ether en als chi gebonden wordt benoemde hij het als prana. Zolang de mens geloof hecht aan een individuele ik zal chi gebonden zijn en dus prana blijven, aldus zijn dharma. Inzicht krijgen dat het ik buiten de taal niet bestaat zal de prana weer terug veranderen in chi, wat de uiteindelijke verlichting inhoudt. Prana kan (heeft de potentie om te) transformeren in warmte (tummo), kracht, inzicht of helende energie. Energie kan dus verschillende vormen (materie) aannemen. De controleerbare werking daarvan valt onder de wetenschap, het ongrijpbare deel onder spiritualiteit.

Inzicht in de werking van energie

Er is geen wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van Qi of voor het nut van het gebruik van Qi als metafoor. Sommige tegenstanders zeggen dat Qi enkel een vorm van vitalisme is. Sommige mensen die geloven in vitalisme vergelijken dit element met de ziel. Het vitalisme speelde een centrale rol in de levensfilosofie: de filosoof Henri Bergson veronderstelde dat een "levenskracht" (élan vital) de drijfkracht voor de evolutie van het leven op aarde was.
Het is verleidelijk om te onderzoeken of de werking van Qi valt uit te nutten, bijvoorbeeld voor bevordering van lichamelijk welzijn en geluk. Beweringen dat de controle van Qi iemand in staat zou stellen om normale fysieke en biologische processen te overstijgen worden in de wetenschappelijke wereld beschouwd als pseudo-wetenschap. Bedenk dat de Tao niet is te kennen, te begrijpen of te duiden. Kwakzalvers en zwevers willen anders doen geloven. Dat wat ons begrip te boven gaat, kan van belang en waar zijn, maar we doen er goed aan anderen die pretenderen dat wel te snappen daarin kritisch te volgen. Alleen door te omschrijven wat de Tao niet is, kunnen we ervaringskennis verwerven over de Tao. Maar elke manier heeft zijn grenzen. Ook deze zogeheten apofatische methode om te komen tot kennis kan nooit als onomstotelijk inzicht in woorden en begrippen worden uitgedrukt op zo’n manier dat iedereen het begrijpt. Er is als het ware ruimte nodig in de interpretatie van de Tao om mee te gaan met de beweging in de tijd en het levenspad.

Heeft de Tao betekenis voor de huidige tijd?

De poging van Confucius om de samenleving te reguleren (door deugden op te leggen en door de Gouden Regel: wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet) lijkt op korte termijn effectiever dan de individuele aanpak van de taoïsten. Moreel charisma kan alleen worden verworven door degenen die het niet bewust proberen te verwerven (daar is de paradox weer). Het pad dat gekenmerkt wordt door morele ontwikkeling en bewustwording is een smal pad. Het internaliseren van waarden (deugden en zielkwaliteiten) is een individueel proces met eigen snelheid. ("De eersten zullen de laatsten zijn").
Het leefbaar houden van egoïstische neigingen; het niet meer identificeren met het eigen ego en omgaan met een groot ego van anderen; het kwijtraken van de neiging om te oordelen zijn de uitdagingen van veel mensen die in spiritualiteit zijn geïnteresseerd. Vooral Eckhart Tolle schrijft hierover. Of de filosofie van de Tao helpt bij deze uitdaging? In de tijden voor Christus waren de begrippen emancipatie, vrijheid en ego nog niet uitgevonden. Men vertelde toentertijd een boodschap over wezenlijke zaken omslachtiger met behulp van metaforen. Wij kennen tegenwoordig helaas andere vormen van omslachtig communiceren, er is infostress; er is bewuste misleiding via reclame en politiek. Er is zoveel te doen dat niet doen nauwelijks belangstelling en waardering krijgt.
Onze tijd wordt gekenmerkt door economisch gedreven handelingen, globalisering, permanent grenzen verleggen en alsmaar nieuwe, nog leukere ervaringen op te doen. We lijken door de ontwikkelende techniek steeds meer grip te krijgen op ons welzijn en constateren dat we tegelijkertijd steeds meer zelf verantwoordelijk worden gesteld voor de bewaking daarvan. De Tao leert ons bewust te blijven dat er geen absolute grip te krijgen is op het leven en dat een optimaal evenwicht te vinden is in doen en niet doen. Dat betekent bijvoorbeeld dat we kwetsbare natuur (biodiversiteit), dat commercieel weinig interessant is, beschermen. Of dat we een balans aanhouden in plaats van alsmaar een grens verleggen en dat we waarderen wat er is. Dat we ons lichaam en geest niet al te lang blootstellen aan stress (laat staan aan doping of drugs).

Een gezonde balans

We kunnen met wetenschappelijke kennis niet grip krijgen op alles wat van belang is. De boodschap -dat niemand Qi of Tao kan misbruiken of een ander een levensstijl mag opdringen- voorkomt dat we hoogmoedig worden en motiveert om te vertrouwen op de eigen autonomie en om het midden te houden tussen uitersten. Een eenheid van denken, voelen en intuïtie nastreven zonder de een boven de ander te stellen, ondersteunt die autonomie. Inzicht in de balans in waarden en hoe tot die balans te komen hangt samen met het proces van bewust worden en daarmee indirect op de balans in invloeden op de gezondheid.
Ons lichaam en ons bewustzijn vormen een eenheid, die we niet precies hoeven te begrijpen en te sturen. Het lichaam is er evolutionair op ingesteld om zichzelf, los van ons bewustzijn, gezond te houden. Het is voor een belangrijk deel een niet begrepen proces. Wat gezond is, is niet 100% zeker, wat (geestelijk) ongezond is wel. We kunnen door een ongezonde levensstijl ons lichaam uit balans brengen. Ongezond is in termen van yin en yang proberen een extreme positie in nemen of alsmaar grenzen te verleggen, wat een lichamelijke tegenreactie in de vorm van ziekte oproept. Het lichaam heeft een sympathisch systeem, gericht op actie en een parasympathisch systeem, gericht op ontspanning en herstel. Actie (handelen) die niet geremd of beheerst wordt leidt tot stress. Wie het sympathische ziet als yang en als these en het parasympathische ziet als yin en als antithese ziet gezondheid als de synthese.
We kunnen onszelf niet altijd genezen maar we kunnen wel altijd dat na laten wat genezing in de weg staat. Ook bij gezond blijven geldt dat we doen door bepaalde schadelijke handelingen niet (vaak) te doen (niet te vaak ongezond eten). Wanneer we ziek zijn en gezond willen worden, is het heilzaam om bewust te zijn van de werking van de balans zoeken op allerlei niveaus. De bewuste geest is, zonder het fundament van de wijsheid van het lichaam, opmerkelijk incompetent (Slingerland, 2014).
Het taoïsme leert ons om niet te oordelen en de wens los te laten om absolute zekerheden, prestaties, posities et cetera na te streven, maar om een toegevoegde waarde te zien in balans en evenwicht, evenwaardigheid en natuurlijkheid. De paradox van wu wei is niet te ontlopen, is niet op te lossen en verdwijnt niet door de kool en de geit te sparen.
Het wordt aanbevolen om en-en te denken door niet te zeer je best te doen en ook niet niet je best te doen. Wijsheid is weten wanneer te doen en wanneer te laten.

"Pleasure in its fullness, cannot be experienced when one is grasping it... To have life, and to have its pleasure, you must at the same time let go of it". Alan Watts.

Boekentips

Een goed leesbaar boek om het soms onnavolgbare Taoïsme te leren kennen is geschreven door Patricia de Martelaere. De cryptische subtitel is 'de weg om niet te volgen'. Zij stelt het lichaam centraal en legt verbanden met de basisideeën uit de Chinese geneeskunde.
Amberchele schrijft in Opengebroken over al dan niet leven in de ontwaakte staat, en hoe de ontdekking van je Leegte - je goddelijkheid - het verschil uitmaakt tussen die twee mogelijkheden.

Taoïsme: de weg om niet te volgen (bol.com).

Amberchele. 'Als ik terugkijk en deze Bewuste Leegte zie, weet ik dat alles wat ooit is verschenen in mijn leven - iedere persoon, ieder tafereel, ieder moment - ook weer is verdwenen, ieder moment opnieuw. Er was, en is, niets om me aan vast te houden, niet één persoon of ding. Dat geldt ook voor dit lichaam en deze geest. Die verschijnen weliswaar vaker dan andere verschijnselen, maar ze vormen duidelijk niet meer dan een serie opeenvolgende taferelen, aaneengeregen als de beeldjes van een film die allemaal onmiddellijk weer verdwijnen, net als alle andere dingen. Maar één ding verdwijnt nooit, en dat is dit Bewuste Niet-iets, deze zo duidelijk zichtbare Leegte waarin de taferelen verschijnen. En omdat er niets is waar je je aan vast kunt houden, moet ik dat Niet-iets wel zijn, moet het wel zijn wat ik in werkelijkheid ben'.
De via negativa houdt in dat de leegte alleen in ontkenningen valt te karakteriseren.

Jan Bor heeft zich verdiept in de zen, maar ziet de beperking van het alles maar willen beheersen.

Jan Bor over moderne spiritualiteit (bol.com).

Wanneer je te hard je best doet is de kans groot dat je blokkeert. Wat je eerst spontaan en schijnbaar moeiteloos voor elkaar kreeg, wil nu niet meer lukken, of komt gekunsteld over. In 'Proberen niet te proberen' legt Edward Slingerland uit waarom spontaniteit, zelfvertrouwen en een ontspannen houding zo ongrijpbaar kunnen zijn en waarom ze lijken te ontsnappen als we ze het hardst nodig hebben.
Slingerland: proberen niet te proberen (bol.com).

Tenslotte: Tao is dat waaruit niets kan vertrekken.

Tips om gelukkiger te worden

Leef niet elke minuut alsof het je laatste is

Ap Dijksterhuis (1968) is hoogleraar sociale psychologie in Nijmegen. Een paar jaar geleden stapte hij over van het bestuderen van het onbewuste naar geluksonderzoek. Zijn deze week verschenen boek Op naar geluk vat het geluksonderzoek samen dat hij interessant vindt.
Ellen de Bruin interviewde hem voor NRC Handelsblad. Uit dat interview wat tips uit het boek.

  1. Wees niet te veel met je eigen geluk bezig.
    Wie te veel op zichzelf gericht is, is ongezonder, voelt zich eenzamer en is minder gelukkig dan wie aan anderen denkt. Probeer anderen te helpen en gelukkiger te maken.
  2. Leef niet elke minuut alsof het je laatste is.
    „Puberale kletspraat”, schrijft Dijksterhuis. Als je beseft dat je je geluk goeddeels in eigen hand hebt, „is er geen enkele reden om je op te laten jagen”. Hij citeert zijn collega Daniel Gilbert: als mensen zeggen dat je elke minuut moet leven alsof het je laatste is, laat dat vooral zien dat sommige mensen zelfs in hun laatste tien minuten nog dom advies aan anderen zouden geven.
  3. Beteugel je hebzucht.
    Aan nieuwe spullen wen je snel, dus die maken je niet gelukkiger. Geef je geld liever uit aan ervaringen: etentjes, reizen, concerten, dingen leren. (Het onderscheid is trouwens niet keihard: soms voelen spullen als ervaringen, bijvoorbeeld als je er met vrienden van geniet.)
  4. Breng tijd door met anderen.
    Uit onderzoek blijkt dat mensen zelfs al opfleuren van een praatje met een onbekende.
  5. Neem een hobby (zeker als je boven de 40 bent), zegt Dijksterhuis).
    Zoek wat bij je past en zorg dat het iets is wat voldoening geeft en waar je van leert.
  6. Doe één ding tegelijk.
    Zet je mail bijvoorbeeld niet continu aan, maar check die een paar keer per dag. Beantwoord elke mail ofwel onmiddellijk, of gooi hem weg, of zet op je to do-lijst wanneer je er iets mee gaat doen. Dan is het uit je hoofd.
  7. Onderzoek waar je je vaak vervelend door voelt.
    Ook mensen die zichzelf heel sensitief vinden, zijn meestal maar gevoelig voor één of twee negatieve emoties, niet voor álle. Dus houd in een dagboekje de negatieve emoties bij die jij ervaart, en waardoor. Pak die gericht aan. Kijk er met afstand naar, lach jezelf uit om je woede of jaloezie, vergeef iemand die je iets heeft aangedaan en probeer verdriet van je af te schrijven.
  8. Bedenk elke avond welke twee of drie dingen die dag goed zijn gegaan: de www-techniek (what went well).

Ap Dijksterhuis: Op naar geluk (bol.com).

Oorsprong, vrijheid en gelatenheid

Ontvankelijkheid

Het boek Oorsprong & vrijheid door Gerard Visser verscheen in de essay-reeks 'Oratio' bij gelegenheid van zijn afscheid bij de Universiteit van Leiden waar hij dertig jaar cultuurfilosofie gaf.

Dr Taede A. Smedes schreef op Bol.com een recensie.
Citaten. “Het onderwerp draait om de spanning die we vandaag de dag zien tussen 'vrijheid' of 'vrije wil' en 'noodzaak' (of determinisme). De neurowetenschappen spelen die twee begrippen tegen elkaar uit”.
Visser wil betogen dat vrijheid samengaat met innerlijke noodzaak en beter als 'speelruimte' opgevat kan worden. Een wezen is vrij wanneer het in zijn element is. Gesteld dat vrijheid zo elementair is als de lucht die we ademen, kan het wezen van vrijheid dan in het vrije worden gezocht? Dit vrije spreidt zich voor ons uit in het heden, maar het stijgt ook op uit onszelf, uit een leegte in de grond van de ziel die aan denken en willen voorafgaat. Het vrije van de ziel is gelegen in een ontvankelijkheid, die onafhankelijk is binnen haar eenheid met de oorsprong, die haar, met Meister Eckhart gesproken, innerlijk verwijdt en omvangt.
In zijn wijsgerig onderzoek werkt Visser aan een trilogie over het thema 'gelatenheid', waarvan een eerste deel, Gelatenheid. Gemoed en hart bij Meister Eckhart, is verschenen.
Smedes besluit zijn recensie met “Originele filosofie van bijzonder hoog niveau en met een hoog literair gehalte, vol prachtige maar ook abstracte zinnen. Een aanrader, maar ofschoon het een dun boekje is, is het tevens erg moeilijk en alleen toegankelijk voor degene die de analyse van Visser van begin tot eind wil volgen”.

Ook Herman Oevermans, directeur van Academie Mens en Organisatie aan de Christelijke Hogeschool Ede, schreef een recensie voor het blad Wapenveld onder de titel Om het open midden.

Daaruit deze citaten.

Wat is voor Visser de kostbaarste gebeurtenis van het leven?

De transformatie van zelfzuchtige in onbaatzuchtige liefde, van amor in caritas.

Visser heeft een fascinerende tocht afgelegd de afgelopen dertig jaar. In het Nederlandse taalgebied vrijwel alleen. Zijn programma nog eenmaal samenvattend in zijn eigen –recente– woorden: ‘Staat eenmaal niet meer het bewustzijn centraal, met zijn voorstellingen, maar het geheel van het historische leven, dan dient zich als belangenbehartiger van het leven de beleving aan, ofwel de onmiddellijke levende ervaring, die geen abstractie duldt, die elk begrip, tot en met dat van de beleving zelf tegen het licht houdt. Dat vraagt om een radicale fenomenologie van het leven’. Die fenomenologie van het leven vindt plaats in een tijdperk dat steeds instrumenteler trekken krijgt.
De leegte die daarvan het gevolg is manifesteert zich eveneens. Visser beschouwt zijn denken als een voorbereiding van een toekomstige spiritualiteit die belangrijke voorwaarden kent als de ‘rehabilitatie van sensibiliteit en individualiteit en als hoofdvoorwaarde, een geloofswaarheid die niets en niemand demoniseert’.
Filosofie moet niet vervallen tot wetenschapsfilosofie, maar haar geheel eigen taak op zich nemen ‘en die begrijpen als bezinning op de zin van de ondoorgrondelijkheid in het hart van het zijn’. Al komt de innigste positie toe aan de religie, nog altijd, ‘maar dan een religie die het open midden niet met autoritaire en dogmatische stellingen bezet, maar met haar onaanzienlijkheid en stilte openhoudt, opdat het zich als de bron van liefde kan openbaren die het altijd is’.

Gelatenheid

Eerder schreef Oevermans in het artikel over ‘gelatenheid’ het volgende.
‘Heidegger mag dan de beleving als product zien van de geest van maakbaarheid die in onze technische wereld heerst, bij de filosofen en kunstenaars die haar als eerste tot maatstaf namen, staat de beleving niet in het teken van een opeisen, veeleer in het teken van een intact laten van het leven'. En juist voor dit intact laten en de dimensies die daarin te beluisteren zijn, blijkt gelatenheid een grondwoord. ‘Gelatenheid houdt bij Eckhart het ritme van een drievoudige beweging in: het loslaten van alle intenties, van het zelf willen bewerkstelligen, en het je overlaten aan een bezield verband, dat van zich uit de dingen laat zijn, dat wil zeggen opneemt in de stroom van de zelfmededeling Gods’.
Tot zover de recensies.

Gelassenheit

Gelatenheid (Duits: Gelassenheit) speelt een centrale rol in het werk van Meister Eckhart, een middeleeuwse Duitse filosoof en theoloog. Het begrip Gelassenheit verwijst naar een staat van overgave of acceptatie, waarin men zichzelf toestaat om te zijn zoals men is, zonder zich vast te klampen aan bepaalde verlangens of emoties.

Voor Meister Eckhart was Gelassenheit een belangrijk onderdeel van zijn spirituele leer. Hij geloofde dat door middel van Gelassenheit, individuen zichzelf konden openen voor de goddelijke aanwezigheid en zo een diepere spirituele verbinding konden ervaren. Volgens hem was Gelassenheit een manier om los te komen van het ego en de beperkingen van het menselijke denken, en zo ruimte te maken voor de goddelijke wil. Meister Eckhart beschouwde Gelassenheit als een staat van zijn die verder gaat dan alle dualiteiten en tegenstellingen, zoals goed en kwaad, hemel en hel, en God en mens. In plaats daarvan zag hij Gelassenheit als een manier om de waarheid en de goddelijke aanwezigheid te vinden in alle aspecten van het leven, ongeacht hoe ogenschijnlijk negatief of positief ze kunnen zijn.
In de werken van Meister Eckhart wordt Gelassenheit vaak geassocieerd met begrippen als "ontvankelijkheid", "leegte" en "stilte". Hij beschrijft het als een toestand waarin het individu zichzelf opent voor het goddelijke en zichzelf toestaat om te zijn zoals het is, zonder zich vast te klampen aan bepaalde verlangens of emoties.

In een recensie in Trouw kreeg Visser 5 sterren, de hoogste aanbeveling die een boek kan krijgen.
Maar na lezing van het boekje wil ik de oratie niet echt aanbevelen. Het is, zoals Smedes tussen de regels schrijft, gewoon te abstract.
Zo moeilijk hoeft het toch niet te worden beschreven dat aan een ander wat ruimte laten een basis schept voor constructief samenleven? Dat wijsheid een kwestie is van inzicht wanneer te doen (handelen) en wanneer te laten (niet-handelen)? Dat denken, voelen en intuïtie evenwaardig zijn en elkaar aanvullen? Dat we moeten oppassen om over elkaar te oordelen en dat de waarheid in het midden ligt?
Dat het ongrijpbare van vrijheid in deze aspecten begrijpelijk wordt?

Gerard Visser: Oorsprong en vrijheid (bol.com).

Voor wie op dit blog meer wil lezen over gelatenheid, de relatie tussen vrijheid en liefde en over de balans tussen doen en laten klik hieronder op de labels.

Taoïsme en de weg naar geluk

Over geluk

Volgens Lenoir is geluk het bewustzijn van een algemene, blijvende tevredenheid in een betekenisvol bestaan dat gebaseerd is op de waarheid.
In zijn boek 'Over geluk, een filosofische ontdekkingsreis' neemt Frédéric Lenoir de lezer mee op een filosofische ontdekkingsreis. Lenoir geeft een overzicht van filosofische stromingen die elk geen kant-en-klare recept leveren voor geluk. Hij zoekt antwoord op vragen als: Is geluk iets puur subjectiefs? Hangt het van onze genen of van toeval af? Moet je iets nastreven? Kun je aan geluk werken? En kunnen geluk en lijden samengaan?

Een van de stromingen die Lenoir behandelt is het Taoïsme. Het woord Tao betekent 'de Weg' en vormt het kernbegrip van het taoïsme, waaraan het ook zijn naam ontleent. Tao is het ondeelbare en onbeschrijfbare principe, waaruit alles voortvloeit. Deze weg leidt niet automatisch naar geluk, maar wie onderweg de juiste beslissingen neemt vergroot zijn kans om gelukkig te blijven of het weer te worden. Beslissingen hebben als kenmerk “doe ik iets wel of doe ik iets niet”. Het doen door niet te doen of door los te laten heet in het Taoïsme wu wei (niet handelen tegen de aard der dingen in). Een taoïst probeert zich niet te verzetten tegen de loop der dingen, maar probeert daar spontaan maar wel bewust in mee te gaan. Het doel van "wu wei" is het streven naar een evenwichtige situatie en zodoende, zacht en onmerkbaar, in harmonie te geraken met het zelf, anderen, en de omgeving.

Taoïsme over gelukkig worden

  • Het Taoïsme leert dat er een universele kracht is, genaamd Tao, die alles in de wereld regelt. Door te leven volgens de Tao, kan men in harmonie zijn met de natuurlijke loop van de dingen en stress en angst verminderen.
     
  • Het Taoïsme benadrukt het belang van in het huidige moment te leven en te genieten van wat er op dit moment gebeurt. Door niet te veel te focussen op het verleden of de toekomst, kan men een gevoel van innerlijke rust ervaren.
     
  • Het Taoïsme moedigt aan om innerlijke deugden zoals bescheidenheid, compassie, vriendelijkheid, nederigheid en vrijgevigheid te cultiveren. Door deze deugden te beoefenen, kan men een gevoel van vrede en tevredenheid ervaren.
     
  • Het Taoïsme leert dat verlangen en hebzucht ons kunnen leiden tot een ongelukkig leven. Door tevreden te zijn met wat we hebben en niet te streven naar meer, kunnen we een gevoel van innerlijke vrede en tevredenheid bereiken.
     
  • Het Taoïsme moedigt aan om een eenvoudig leven te leiden en te vermijden dat we ons laten meeslepen door materiële rijkdom. Door in eenvoud te leven, kan men stress en angst verminderen en een gevoel van innerlijke vrede en tevredenheid bereiken. 

Wei wu wei is een belangrijk concept binnen het Taoïsme dat betekent "handelen door niet-handelen". Het verwijst naar het idee dat men in harmonie met de natuurlijke loop van de dingen kan handelen door niet te proberen om de dingen te forceren of te controleren, maar in plaats daarvan mee te bewegen met de natuurlijke stroom.
De relatie tussen wei wu wei en de manieren om gelukkig te worden volgens het Taoïsme is dat wei wu wei een van de manieren is om in harmonie te leven met de natuurlijke loop van de dingen. Door niet te proberen om de dingen te forceren of te controleren, kunnen we ons bevrijden van stress en angst en ons openstellen voor de kansen en mogelijkheden die zich voordoen.

Wikipidia over wu wei

Bijvoorbeeld Tao Te Ching vers 37: Tao is eeuwig nietdoende en toch is er niets dat het niet doet. Met andere woorden, Tao doet niets en toch alles. De betekenis van de woorden 'niet doen' is in deze zin veranderd: in de eerste betekenis wordt geduid op het niet gehecht zijn aan de resultaten van de actie die men onderneemt (zie ook de Bhagavad Gita). In de tweede betekenis wordt aangeduid dat men wel alles aanpakt wat men als taak of (levens)opdracht dient te volbrengen. Men kan in deze paradoxen doordringen door de hele context, de filosofie of de cultuur waarin deze paradoxen geschreven zijn te bestuderen.

Wijsheid is weten wanneer te doen en wanneer te laten.

Vergelijk dit inzicht met:
“geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien” – Franciscus van Assisi

Een belangrijk ethisch principe is vrijheid. Dat is goed (en bevordert geluk) wat de vrijheid van de meesten vergroot. Een goede beslissing maken komt vaak neer op de vraag te beantwoorden: Welk doen en welk laten vergroot deze vrijheid?

In het bereiken van een uiterste als geluk is het zaak om de balans te houden tussen uitersten. Bij het toepassen van het taoïsme op de vechtkunst (Tai Chi) gaat het er om om zelf in balans te blijven en de tegenstander uit balans te brengen. Tai Chi betekent 'het hoogste uiterste' en is het oneindige en fundamentele principe van evolutie en zelforganisatie. Het is de eenheid van Yin en Yang en daarmee het hele bestaan. Yin en Yang zijn de universele antagonisten, elkaar aanvullende kwaliteiten van het bestaan. Wanneer je probeert weg te komen van het ene uiterste roep je vanzelf het andere uiterste (als tegenkracht) op. Het heeft dus geen zin om bijvoorbeeld de absolute macht te bereiken of te streven naar permanent en absoluut geluk. Dat roept weerstand en het tegendeel, kortom ellende op. Het gebruik maken van yin en yang lijkt op het en-en denken. Wanneer je of-of denkt probeer je yin of yang tot de uiterste waarheid te verheffen en heb je daarmee per definitie ongelijk en verklein je de kans op geluk.

Lenoir bespreekt grote denkers als de Boeddha, Epicurus, Zhuangzi, Montaigne, Spinoza en Etty Hillesum.

Klik hier voor typische taoïstische uitspraken van Lao Tse.

Klik hier voor de werking van het denken in paradoxen in relatie met wu wei en geluk.

Zelfdoding en er mogen zijn

Zelfdoding laat de nabestaanden achter met de vraag of zij iets hadden kunnen doen om het te voorkomen. De tragiek is vaak dat degene die voor de dood koos, niet langer kon leven met de onzekerheid of hij/zij er wel mocht zijn. Maar kun je wel onomstotelijk bewijzen dat een ander er mag zijn? En is dat wel aan een ander om dat bewijs te leveren?
Het antwoord ligt niet alleen bij de omgeving.
Aleid Truijens schrijft in de Volkskrant van 12 september over de zelfdoding van Joost Zwagerman en Lucas Woudstra, in 2013. Een citaat:

“Joost en Lucas, de een 51 en de ander 24, hadden veel gemeen. Slimme, gevoelige, scherpziende mannen, opvliegend soms. Liefhebbers van film en muziek. Beiden waren er niet van overtuigd dat ze er mochten zijn. Van Lucas weet ik dat zeker, want hij schreef dat op en zijn vader citeert het, maar van Joost vrees ik het”.

Treffend en emotioneel is ook:
“Ik ben ook boos. Nu al, anderhalve dag na Joost Zwagermans dood, hoor ik van verschillende kanten woorden als 'het is goed zo', 'voltooid leven' en 'respecteren'. Ik haat die woorden, ze maken me razend. Ze zijn zo fijn ontlastend voor de omstanders. Ze leggen de verantwoordelijkheid, de 'vrije keus', geheel bij de zelfmoordenaar.

Het is niet aan ons om te bepalen hoe zinvol andermans leven (nog) is. En: hoe vrij is iemand op een moment dat zijn radeloze brein met hem op de loop gaat? Als hij, ook al wordt hij omringd door mensen die van hem houden, de misvatting koestert dat hij niet van nut is?”

Aan het eind van haar column schrijft ze:
“Voor mij is zij een aansporing om Zwagermans adagium - Houd ze ervan af! Stem nooit in! Houd ze bij de levenden! - in de praktijk te brengen”.

In een eerder interview had Zwagerman als adagium uitgeroepen “Leef, godverdomme’.

Zie ook "eenzaamheid en zelfbevestiging".

Leven in het hier en nu en non-dualiteit

Van non-dualiteit naar niet oordelen

Wie geïnteresseerd is in spiritualiteit om er beter van te worden of om betere prestaties neer te zetten loopt snel vast. Spiritualiteit, non-dualiteit en leven in het Hier en Nu hebben meer te maken met het serieus nemen van de balans tussen doen en laten dan met het verleggen van grenzen.
Wie bijvoorbeeld mediteert om betere werkprestaties te kunnen leveren slaagt daar alleen in wanneer hij weet dat de meditatie bijdraagt aan het herstellen van de balans tussen rust en inspanning. Wie alsmaar grotere inspanning wil leveren zal ooit van een koude kermis thuis komen. Het elastiek wordt zo ver opgerekt dat definitief de rek eruit zal zijn.
Wie geen ervaring heeft met het paradoxale denken over verbinding via non-dualiteit zal al snel de indruk kunnen krijgen dat een en ander zweverig is. Meer tekst en een langere uitleg werken dan contraproductief. Vandaar deze korte column en een doorverwijzing via de links en labels onderaan.

Een vorm van paradoxaal denken is bijvoorbeeld oefenen in loslaten om beter verbinding te kunnen maken of het accepteren van het negatieve om te kunnen werken met het positieve. Zo is het ook met het woord "non-dualiteit". Via de apofatische methode: wat het niet is ("non-") wordt aangeduid wat het wel is.

Pia de Blok schrijft het volgende over non-dualiteit.
In een goed gesprek ervaren we non-dualiteit. Er is dan ‘iets‘ gemeenschappelijks, noem het ‘leven’ of ‘bron’. Het is een herkenning van iets dat we allebei kennen. Maar we zien óók dat er verschillen tussen ons bestaan. We verschillen van uiterlijk, onze gedachten zijn verschillend, we leiden elk een heel ander leven, we hebben andere vrienden, andere ouders, we beleven onze school verschillend. Er is dus geen totale eenheid − wél een basale − maar het is ook niet zo, dat we totaal van elkaar verschillen. Eenheid en verscheidenheid gaan samen. Dat is non-dualiteit of a-dvaita (de Sanskriet benaming): afwezigheid van tweeheid, wat ook inhoudt dat er geen dualiteit meer is. Het gaat hier om het herkennen van de kern van jezelf, die ook de kern van de ander is. Die kern is vrijheid, vrede, geluk. Openheid. Daarin is geen lijden meer aanwezig. Er is respect en liefde voor de ander.

Non-dualiteit en ontspanning

Omdat gescheidenheid verdwijnt als we totaal ontspannen zijn, is non-dualiteit ervaren nauw verbonden met ontspanning. Als we werkelijk ontspannen zijn, ervaren we geen dualiteit, ook niet in onze relaties. Dan is er rust en vrede, wat ook doorwerkt op de mensen om je heen. Ontspanning is immers, net als spanning, besmettelijk. Iedereen kent oorspronkelijke ontspanning. We kennen allemaal deze momenten van rust − wanneer we in een warm bad glijden, wanneer we in het zonnetje zitten te genieten, vlak voor het inslapen. De zijnservaring van non-dualiteit is dus niet iets wat alleen is weggelegd voor een enkeling.
Tot zover Pia de Blok.

Leven in het Hier en Nu betekent niet dat je nooit meer terugkijkt op jouw ervaringen uit het verleden en dat je geen plannen meer maakt voor de toekomst. Leven in het Hier en Nu houdt in je bewust te zijn dat alleen de ervaring in het nu authentiek kan zijn en dat je aan verdieping daarvan kunt werken. Ervaringen geprojecteerd in het verleden en geanticipeerd op de toekomst leiden tot verhalen. Een verhaal is niet de waarheid. Het dient het gemak van het herinneren, maar heeft vertekening als nadeel.
Leven in het Hier en Nu en je verdiepen in de inzichten van non-dualiteit leiden ertoe dat je meer open en zonder oordeel staat in het contact met anderen, zodat jouw opvattingen kunnen veranderen en een verbinding zich kan verdiepen.

Zie ook Alan Watts over meditatie.

De relatieve waarheid van psychologisch onderzoek

reflexiviteitsprobleem

Wie heeft belang bij welke waarheid?

Maarten Keulemans schrijft op 28 augustus in de Volkskrant over het bericht dat veel psychologisch onderzoek bij nader inzien geen stand houdt.

Een citaat.
Het spook heeft vele namen: 'bureaulade-effect', 'afname-effect', 'publicatiebias'. Denken wetenschappers eindelijk iets te hebben ontdekt, blijkt het na een tijdje helemaal niet te bestaan. Rode wijn is bij nader inzien toch niet goed voor de gezondheid, mild depressieve mensen hebben toch geen baat bij antidepressiva, en de effecten van antioxidanten zijn minder groot dan onderzoek aanvankelijk uitwees. Ach, de publicatiebias, verzuchten wetenschappers op zo'n moment.

Dat zit zo. Wetenschappers werken liever experimenten met een mooi resultaat uit, dan proeven die niets opleveren (die verdwijnen in de bureaulade, vandaar de naam). Ook vakbladen publiceren liever opvallende resultaten dan studies die iets níét aantonen. Er is geen kwade opzet en er zijn geen schuldigen: in de wetenschap waait de wind nu eenmaal richting 'gelukt' onderzoek en klinkende resultaten. Onopvallende of negatieve uitkomsten blijven zo onder belicht.
Daarbij komt dat zelfs de beste onderzoeker wel eens door toeval iets ontdekt. Onderzoek hanteert vaak de spelregel dat iets waar is, als de kans op toeval kleiner is dan één op twintig. De keerzijde is dat experimenten dus één op de twintig keer een op het oog klinkend resultaat opleveren, terwijl er gewoon sprake is van toeval.
De optelsom van die twee toevalstreffers komen voor en mooie resultaten worden voorgetrokken geeft problemen. Sterker, het lijkt erop dat van al het gepubliceerde onderzoek het meeste 'fout' is, betoogde de Grieks-Amerikaanse epidemioloog John Ioannidis al tien jaar geleden.
Tot zover de Volkskrant.

Reflexiviteitsprobleem

Bij deze verklaringen komt dat psychologisch onderzoek gaat over mensen. Wanneer mensen te horen krijgen dat zij zich gedragen volgens een bepaalde theorie dan kunnen ze een aantal dingen doen: zich daarom zo blijven gedragen; zich juist daarom anders gaan gedragen of hun schouders ophalen. Met andere woorden: de menselijke realiteit wordt beïnvloed door publicaties over de realiteit.

Dit fenomeen wordt soms het "reflexiviteitsprobleem" genoemd: de voorspellingen zelf worden onderdeel van de sociale werkelijkheid die ze proberen te beschrijven, waardoor ze zelfbevestigend of juist zelfondermijnend kunnen worden.

Ook uit hetzelfde artikel.
“De oplossing is simpel, zegt onder meer de Tilburgse methodoloog Marcel van Assen. 'Neem grotere steekproeven, zorg dat de uitkomsten van alle uitgevoerde studies ook echt worden gerapporteerd en zorg voor een systeem van registratie vooraf, waarbij je voordat je gegevens gaat verzamelen al netjes vastlegt wat je precies gaat doen'. Zo houd je ook zicht op de studies die géén 'gewenste' uitkomsten opleveren en verklein je de kans op toevalstreffers”.

In een tijd waarin geschermd wordt met wetenschappelijke inzichten om commerciële belangen te dienen wordt de kans steeds kleiner dat er betrouwbaar gerapporteerd wordt over onderzoeksresultaten. Het gemakzuchtige frauderen van hoogleraar Diederik Stapel hielp ook al niet om het imago van psychologisch onderzoek hoog te houden. Als consument wordt je steeds meer op jezelf teruggeworpen om te kunnen weten of een opvatting en wat je leest in de media hout snijdt. Gelukkig worden we steeds meer getraind om kritisch te zijn op wat je leest, maar die vaardigheid moet je wel weten toe te passen en kan gemakkelijk leiden tot impasses, besluiteloosheid, lethargie of onverschilligheid. Het enige wat helpt is de vaardigheid te ontwikkelen om integer overleg met anderen te voeren om samen tot waarheidsvinding te komen.

Dat de waarheid in het midden ligt wil vooral zeggen dat het op dat moment en die plaats onderwerp van discussie is en niet dat het een reële bepaling is. Veelzeggend is het antwoord op de vraag wie belang heeft bij welke waarheid?

De wetenschappelijke cyclus

Dat conclusies uit onderzoek niet snel definitief zijn was in de universitaire wereld al langer bekend. Vandaar dat de wetenschappelijke cyclus is benoemd. Waar je jouw hypotheses vandaan haalt is niet zo belangrijk. Wat van belang is wat je ermee doet. Klopt de methodologie van jouw onderzoeken en is jouw rapportage integer gedaan. De uitslag is altijd startpunt van een nieuwe cyclus, die gericht is op confirmatie (bevestiging) of op verdieping. Een hypothese moet altijd weerlegd (gefalsificeerd) kunnen worden.

De toekomst verbeteren met astrologie

Niet alles hoeft te worden bewezen

Astrologie heeft geen wetenschappelijke basis en wordt daarom door wetenschappers niet serieus genomen. Maar je kunt er ook zo mee omgaan dat een wetenschappelijke bewijs niet relevant is.

Stelling van Vedisch astroloog en antropoloog Frans Langenkamp:


Astrologie is oorspronkelijk niet bedoeld om de toekomst te voorspellen! Zij is bedoeld om de toekomst te verbeteren!

Op zijn website schrijft hij:
“Om praktische redenen kan men af en toe spreken van de invloed van planeten en sterren, zolang men maar weet dat er van een invloed van deze nauwelijks of niet sprake is! Goede astrologen weten dat! Zij weten dat het universum een soort spiegel is van onszelf. Hermes Trismegestos vatte het kort samen: “Zo boven, zo beneden; zo binnen, zo buiten”. Hij wist dat er geen sprake is van een causale invloed!!! Hij wist, net als de vedische astrologen, dat het universum uit vele analoge lagen bestaat! Wijze astrologen hebben altijd geweten dat de sterren en planeten, inclusief zon en maan, in de buitenwereld laten zien wat er diep in onze binnenwereld gebeurt! Dit is het grote wonder van de kosmos, dat de basis is van alle soorten astrologie. Overal op aarde is deze kosmische correspondentie door de wijzen waargenomen. Dit geldt voor de Indiërs, de Chinezen, de Mesopotamiërs, de Arabieren, de Grieken, de Europeanen, de Maya-indianen etc. Op alle continenten heeft men door de eeuwen heen geconstateerd, dat de aard en activiteiten van de gebeurtenissen hier op aarde weerspiegeld worden door de wereld van sterren en planeten"!

Frans Langenkamp heeft in de geschiedenis van deze volkeren, hun religie en hun cultuur gezocht naar de gemeenschappelijke noemer. Geestelijke volwassenheid staat voor Langenkamp voor kosmisch bevattingsvermogen. Iemand is dan volwassen als zijn / haar geest uitgegroeid is tot zijn vol-ledige bevattingsvermogen. Die persoon verstaat de kunst om al de schijnbare tegenstellingen in zijn geest te verzoenen, te rijmen en te verenigen.

Langenkamp stelt dat vrije wil de grootste gave van God aan de mens is. Zijn persoonlijkheid is vastgelegd in de sterren. Dat is de paradox die behandeld wordt, bijvoorbeeld in dit boek De Essentie van alle Wijsheid. De Absolute Filosofie van het leven.

Iedereen en niemand is een goeroe

Kun je een goeroe spelen?

Vikram, een Amerikaanse filmmaker van Indiase afkomst is verbaasd over het succes dat het Oosterse geloof heeft in de Westerse wereld. Hij is van kinds af aan geïntrigeerd door geloof en spiritualiteit en hoe ver mensen gaan op zoek naar het 'hogere'. Maar hij was ook altijd erg sceptisch, met name over de zogenaamd verlichte goeroes. Is er echt iets hogers of worden mensen voor de gek gehouden? Zelf heeft hij juist afstand genomen van het Hindi-geloof en hij wil onderzoeken of het geloof niet gewoon een grote illusie is. Hij besluit daarom als experiment om zelf goeroe te worden: hij noemt zich Kumaré en gaat zich kleden als een goeroe, met rood gewaad en baard, neemt een Indiaas accent aan en leert wat yoga- en meditatietechnieken. Sneller dan hij had kunnen bedenken heeft hij een groep trouwe volgers. Hij verzint mantra's als 'Be all that you can be' en alles wat hij doet wordt voor waar aangenomen. Met zijn indringende ogen en vriendelijke glimlach blijft hij altijd even aardig en sympathiek en zijn volgelingen geloven heilig in hem. Maar hoe meer ze hem nodig hebben bij al hun levensvragen en hoe dieper zijn volgelingen ingaan op de voor hen spirituele ervaringen, des te groter wordt Vikrams gewetensnood. Hoe redt hij zich hier uit?

De documentaire maakt voor mij duidelijk dat er niets mis mee is om tijdelijk in iets of iemand te geloven zolang het jouw ontwikkeling naar meer vrijheid en waarheid ondersteunt. Die ontwikkeling kan je weer ten dienste van anderen stellen.

Een andere manier om deze paradoxale boodschap te verwoorden doet Will Pye. Hij overleefde een hersentumor. Zijn weg zou je kunnen zien als tegengesteld aan die Kumaré met dezelfde boodschap: geloof in jezelf.
Het gaat om en-en denken en je bewust zijn dat meningen en projecties licht verworden tot (ver)oordelen. Zie deze video.

Kenmerken van een narcistische persoonlijkheidsstoornis

Wie hebben een narcistische persoonlijkheidsstoornis?

Ongeveer 1% van de bevolking heeft een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS). Mensen met NPS vinden zichzelf grandioos, hebben behoefte aan bewondering en missen empathie met anderen. Meer dan een miljoen Nederlanders krijgen met NPS te maken als kind, collega of partner.

Een bekend voorbeeld van iemand met NPS is ex-neuroloog Ernst Jansen Steur. Door zijn optreden hebben meer dan 100 patiënten ernstige schade geleden en is schadevergoeding toegekend.
Zijn collega’s hebben hem niet adequaat en op tijd gestopt in het uitvoeren van zijn werkzaamheden. Mensen met een dergelijke stoornis zijn niet snel geneigd om hulp te zoeken, ze zijn immers geweldig. Wanneer zij een beroep uitoefenen waarin anderen van hen afhankelijk zijn, dan kunnen er psychische slachtoffers vallen, soms ook suïcide.

Het is daarom van belang te letten op de symptomen van de stoornis bij anderen en op tijd te zorgen onder hun invloed vandaan te komen.

Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zijn geneigd het volgende te denken.

  1. Ik ben een erg bijzonder en belangrijk persoon.
  2. Omdat ik boven anderen uitsteek, heb ik recht op een voorkeursbehandeling.
  3. Ik ben niet gebonden aan de regels, waar anderen zich wel aan moeten houden.
  4. Het is van zeer groot belang om erkend, geprezen en bewonderd te worden.
  5. Als anderen geen respect tonen voor mijn speciale status, moeten ze daarvoor ‘bestraft’ worden.
  6. Anderen moeten in al mijn behoeften voorzien.
  7. Anderen moeten zich realiseren hoe bijzonder ik ben.
  8. Het is onverdraaglijk als ik het respect wat mij toekomt niet krijg, of als ik niet krijg waar ik recht op heb.
  9. Anderen verdienen de bewondering en rijkdom niet die ze krijgen.
  10. Anderen hebben niet het recht mij te bekritiseren.
  11. Behoeften van anderen mogen die van mij niet dwarsbomen.
  12. Aangezien ik zo talentvol ben, moeten anderen zich aanpassen ter ondersteuning van mijn carrière.
  13. Alleen mensen die zo bijzonder zijn als ik begrijpen mij.
  14. Ik heb alle reden om een grootse toekomst tegemoet te zien.

Wat is de overeenkomst tussen Pim Fortuyn, Zlatan Ibrahimovi, Steve Jobs, Nina Brink en Neelie Kroes?

Volgens Martin Appelo zijn ze alle vijf narcistisch. Narcisme is een verslavend patroon van jezelf opblazen en anderen afstoten. Een instabiele psychische basis ligt hieraan ten grondslag.
Het goede nieuws is dat je er iets aan kunt doen. Psycholoog Martin Appelo houdt de narcist een spiegel voor met 'de narcistische cirkel' en (auto)biografieën van beroemdheden. Hij geeft richtlijnen voor het hanteren van narcisme, zowel voor de narcist als voor zijn omgeving. De auteur schrijft toegankelijk en uit eigen ervaring (hij voldoet aan zijn eigen definitie van narcisme), wat voor een interessant en goed leesbaar boek zorgt. Een originele aanvulling op de bestaande literatuur over narcisme. Appelo doet afstand van het idee dat we in een narcistische tijd leven, zoals collega-psycholoog Jan Derksen beweert.

Wat is het verschil tussen zelfliefde en narcisme?

Zelfliefde en narcisme worden vaak in verband gebracht, maar er is een belangrijk verschil tussen de twee. Zelfliefde is de acceptatie en waardering van jezelf, inclusief je sterke en zwakke punten, zonder dat dit ten koste gaat van anderen. Het gaat erom dat je jezelf behandelt met vriendelijkheid, respect en mededogen, en dat je voor jezelf zorgt op fysiek, emotioneel en spiritueel niveau.
Narcisme daarentegen gaat over een overdreven gevoel van eigenwaarde en zelfingenomenheid, waarbij men zichzelf als superieur beschouwt ten opzichte van anderen en anderen als inferieur beschouwt. Narcisten hebben vaak een gebrek aan empathie en zijn gericht op hun eigen behoeften en verlangens, zonder rekening te houden met de gevoelens of behoeften van anderen. Het verschil tussen zelfliefde en narcisme zit hem in het feit dat zelfliefde niet gericht is op superioriteit ten opzichte van anderen, maar juist op acceptatie en waardering van jezelf als individu. Zelfliefde is ook niet gericht op het beledigen of kleineren van anderen, maar op het opbouwen van je eigenwaarde en gevoel van eigenwaarde zonder anderen te schaden.
Kortom, zelfliefde gaat over zelfacceptatie en zorg, terwijl narcisme gaat over een overdreven gevoel van superioriteit en gebrek aan empathie.

Kun je narcisme afleren?

Psycholoog en pedagoog Eddie Brummelman, die aan de UvA onderzoek doet naar het zelfbeeld van kinderen, waaronder hun zelfwaardering en narcisme, antwoordde in een interview op deze vraag het volgende.

‘We zien dat kinderen die narcistisch zijn vaak denken aan hoeveel beter ze zijn dan anderen. Dat houdt hun superioriteitsgevoel in stand. Onze visie was: kinderen moeten leren om zich niet te vergelijken met elkaar, maar met een vroegere versie van henzelf. Als we kinderen bijvoorbeeld vragen om terug te denken aan hoe ze eerst waren en hoe ze nu zijn gegroeid, dan voelen ze zich trots en hebben ze een hogere zelfwaardering, maar niet de behoefte om zich boven anderen te plaatsen.’

‘Narcisme is de overtuiging dat jij beter en belangrijker bent en meer rechten hebt dan andere mensen. Een persoonlijkheidstrek die bij vrijwel iedereen voorkomt. De eerste persoon die nog nooit een narcistische gedachte heeft gehad, moet ik nog leren kennen.

‘Maar als je kijkt naar de extreme vorm van narcisme – dan heb je het over de narcistische persoonlijkheidsstoornis – dan zie je dat die vaak gepaard gaat met angst, depressie en verslaving. En dus met een groot lijden. Want je kunt wel van jezelf dénken dat je geweldig bent, maar denken andere mensen dat óók? Je bent als narcist voortdurend bezig met: wat vinden andere mensen van mij?’

Meer lezen, zie zijn boek Bewonder mij! Overleven in een narcistische wereld (bol.com).

Types narcisten

De Britse Sarah Davies beschrijft in haar boek Hoe overleef je een narcist wat de psychische stoornis inhoudt en hoe narcistisch misbruik in relaties eruitziet, zodat je het sneller kunt herkennen. In het Parool vertelt ze over zes types narcisten.

Zes narcisme-types

1. Verleidelijk en machtig

De klassieke narcist is charismatisch, zelfverzekerd en gefocust. Deze persoon heeft meestal een machtspositie en vertoont manipulatief en soms zelfs agressief gedrag. Als partner sta je bij dit type onder constante druk. In films of series worden ze vaak geportretteerd als verleidelijke, machtige mannen of het zijn beroemdheden of mensen uit de zakenwereld.


2. Aantrekken en afstoten

De high achiever (de ambitieuze narcist) overlaadt je het ene moment met complimenten en brandt je het volgende moment af. Jij moet altijd de beste versie van jezelf zijn, maar bent nooit goed genoeg. De high achiever is altijd op zoek naar mensen met status, connecties of een belangrijke, gewilde baan. Ze zoeken partners die vaak opgebrande workaholics zijn. Er is meestal geen oog voor het emotionele welzijn: vermoeidheid, stress of behoeften worden genegeerd. De liefde voor jou is afhankelijk van prestaties en winst, te bereiken via kritiek en/of waardering.


3. ‘Het slachtoffer’

Deze narcist is zelf in het verleden slecht behandeld, vaak door een ouder of ex, en heeft het daar graag over. Ze hebben een geschiedenis van foute relaties, slechte exen en werkgevers. Dit type ziet zijn eigen aandeel niet, het ligt altijd aan de ander.

Jij moet op eieren lopen om hem of haar niet te kwetsen of boos te maken. Door zichzelf als het slachtoffer te zien, dwingen ze de partner in de positie van de redder of laten hem of haar zich schuldig voelen, en ze zetten aan tot daden die als doel hebben hun eigen egoïstische behoeftes te bevredigen.


4. De verslaafde

Of het nu gaat om drugs, alcohol, gamen, seks of gokken, narcisten zijn vaak verslavingsgevoelig. Als partner moet je die verslaving dan accepteren, faciliteren of voor ze oplossen. Narcisten met een actieve verslaving zijn egoïstisch en gefixeerd op hun volgende roes, ongeacht om welke drug het gaat. Om de verslaving in stand te houden manipuleren ze erop los. Ze gedragen zich vaak als slachtoffer.


5. De (ingebeelde) zieke

Dit type heeft altijd iets onder de leden (echt of ingebeeld) en gebruikt dat om de aandacht op zichzelf gevestigd te houden en partners te controleren, manipuleren of om te voorkomen dat ze bij ze weggaan. De partner leeft met een permanent schuldgevoel. De (ingebeelde) zieken hebben meestal een geschiedenis van ‘gestoorde’ exen, vrienden en collega’s en zien zichzelf voortdurend als slachtoffer.


6. De redder in nood

Hij of zij verschijnt als jij op je kwetsbaarst bent. De redder wil voor je zorgen, maar eist daar afhankelijkheid voor terug. Hij/zij zondert je af van vrienden en familie: alleen bij hem of haar ben je veilig. In feite is het een variant op love bombing (je overladen met liefde): care bombing (overladen met zorg). Omdat de redder in nood altijd voor je klaarstaat is het makkelijk om ervoor te vallen wanneer je zelf in de put zit, maar uiteindelijk leidt het tot een ongezonde vorm van afhankelijkheid. Na een tijdje wordt de redder in nood controlerend.

Hoe overleef ik een narcist?, door Sarah Davies (bol.com).

Bovengenoemde kenmerken van narcisme lijken ook op hoogmoed of hybris. Hoogmoed is een van de zeven "hoofdzonden".

Twee manieren om God te benaderen

De bevestigende en ontkennende manier


Het denken van mysticus Meister Eckhart (1260-1328) oefent grote aantrekkingskracht uit op wie verlangt naar universele spiritualiteit en wie uit meer dan één religieuze traditie wil putten.
Nu exclusieve binding in onze tijd aan één confessie steeds meer plaats lijkt te maken voor meervoudige religieuze interesse, kan de middeleeuwse theoloog en prediker Eckhart zich aandienen als een inspirerende figuur die de verschillen kan overbruggen.

Van de twijfel en het niet weten een kracht maken

Wanneer religie wordt vermengd met machtsmisbruik dan roept dat soms heftig verzet op. In 1566 vernielden protestanten beelden in de katholieke kerk tijdens de beeldenstorm. Dit niet alleen vanwege verzet tegen een te letterlijke verbeelding van een niet in vorm te vatten God, maar ook als protest tegen liefdeloze onderdrukking door Spanje en Rome. Het beeld van een God met menselijke eigenschappen, die bovendien op onze hand is, sterft (zeker in het Westen) meer en meer uit. Het heeft geen zin om letterlijk op zoek te gaan naar een aanwijsbare God of naar de Tao of proberen te bewijzen dat er wel of niet een God bestaat.
Een voorbeeld van dat verschil in God of het hogere Zelf benaderen is het verschil in de negatie(ve), apofatische manier van benaderen en de positieve, katafatische manier. Let wel, dit is geen waarde oordeel; het "negatieve", ontkennende (de via negativa) is van gelijke waarde als het positieve. De prioriteit bij ontkennende element ligt boven het bevestigende.

De negatie(ve) theologie is in haar methode verwant aan de postmoderne deconstructiefilosofie van Derrida en anderen. Ze maakt gebruik van het apofatische (nee-zeggende) spreken, dat probeert uit te drukken wie God is via ontkennende uitspraken: God is niet goed maar ook niet slecht, niet groot maar ook niet klein, hij kent geen liefde maar ook geen haat, hij is niet almachtig maar ook niet machteloos. Door te omschrijven wie God niet is, kunnen we directe ervaringskennis verwerven over wie God wel is. Deze kennis kan echter nooit in woorden en begrippen worden uitgedrukt.
Een dergelijk apofatisch spreken is bij Meister Eckhart overal te vinden: God is een niets, we moeten van God verlost worden, we moeten alle beelden over God achterlaten. Ons diepste innerlijke zelf bestaat uit een goddelijke vonk waar verder niets over kan worden gezegd. Eckhart spreekt van het zielenvonkje. Wat daar gebeurt, is ‘onuitsprekelijk’ en ‘zonder woorden’. De belangstelling van het grote publiek voor Eckhart richt zich vaak op deze apofatische elementen in zijn werk, die de onzegbaarheid en onkenbaarheid van God benadrukken. Ook westerse boeddhisten kunnen Eckhart derhalve lezen en zich op hem beroepen.

Naast dit apofatische spreken, dat meestal alle aandacht krijgt, kan bij Meister Eckhart ook nog een ander discours worden gevonden. Binnen de theologie wordt dit tweede discours ook wel omschreven als het katafatische (bevestigende) spreken. De katafatische theologie probeert uit te drukken wie God is door middel van bevestigende uitspraken over God: ‘God is goed’, ‘God is groot’, ‘God is liefde’, ‘God is almachtig’. Dit katafatische spreken komt tot uitdrukking bij Eckhart in verschillende metaforen, waarvan de bekendste luidt, dat God zijn Zoon elk moment in de ziel baart. De Godsgeboorte was niet slechts een eenmalige gebeurtenis tweeduizend jaar geleden, maar vindt elk moment ononderbroken plaats.

Immanentie, transcendentie en manifestatie

Het niveau waarop God kenbaar is, wordt vaak aangeduid als het immanente niveau, terwijl het niveau waarop God niet kenbaar is, wordt aangeduid als het transcendente niveau. Het woord "niveau" kan de indruk wekken van een hiërarchische of gescheiden benadering, wat niet volledig de aard van de relatie tussen de immanente en transcendente aspecten van God weergeeft. Alternatieve woorden die de aard van deze tweedeling ook en misschien beter kunnen beschrijven, zijn bijvoorbeeld aspecten, dimensies, perspectieven, of manieren van beschouwen. Uiteraard wordt daarmee de vraag of God wel of niet bestaat daarmee niet beantwoord of bewezen. Dat is en blijft een kwestie van geloven.

Immanentie

Dit verwijst naar de aanwezigheid en werkzaamheid van God binnen de wereld en de schepping. Hierin is God kenbaar en toegankelijk voor menselijke ervaring en begrip. We kunnen spreken over God in termen van "zijn" acties, eigenschappen en manifestaties in de wereld. Dit is het domein van de katafatische theologie, waar men probeert positieve uitspraken over God te doen, zoals "God is liefde" of "God is rechtvaardig".

Transcendentie

Dit verwijst naar de aard van God die volledig boven en buiten de schepping staat en niet direct toegankelijk of volledig begrijpelijk is voor de menselijke geest. Dit is het domein van de apofatische theologie, waar men benadrukt wat God niet is of waar men zwijgt over het wezen van God, zoals "God is niet beperkt" of "God is niet volledig te begrijpen".

Door deze twee niveaus te erkennen, kunnen we proberen een vollediger beeld van het goddelijke te verkrijgen zonder de eenheid van God uit het oog te verliezen. Dit biedt een kader waarin zowel de katafatische als de apofatische benadering hun plaats hebben in de theologische reflectie.

Manifestatie

Terug naar Eckhart die zich ontdeed (zijn voorstelling leeg maakte) van alle beelden van en over God en zichzelf.
Het leeg worden waar Meister Eckhart over spreekt, is geen doel op zich, maar dient ertoe om ruimte te scheppen zodat God zich onbelemmerd kan uitstorten in de ziel, en de oorspronkelijke eenheid van God en de ziel zich volledig kan manifesteren. Eckharts nadruk op de oorspronkelijke eenheid en eenvoud van God is een voorbeeld van hoe men met religieuze diversiteit om kan gaan zonder de eigenheid van de eigen traditie te verloochenen.

Zie ook Het positieve van de negatie.

Een essentie, die per definitie ongrijpbaar is, valt slechts te ervaren door je er voor open te stellen. God, Tao, vrijheid en liefde zijn de bron én de bestemming van alles zonder een letterlijk begin en zonder een letterlijk einde te zijn.

Zie op dit blog ook Robert Bridgeman over "duiding".
Auteur André van der Braak schrijft over "Het zielenvonkje van Eckhart.

Omgaan met bindings- of verlatingsangst

Adviezen per hechtingsstijl

In het juli/augustus nummer van Psychologie Magazine worden de diverse hechtingsstijlen vergeleken. Gaat het om verlatings- of om bindingsangst. De aanbevelingen die in het artikel worden gedaan zijn algemeen bruikbaar: de onderlinge omgang van iedereen zou ervan verbeteren.
Verlatingsangst en bindingsangst kunnen beide worden gezien als uitingen van een diepere angst om vrijheid te verliezen, maar op verschillende manieren.

  • Verlatingsangst ontstaat vaak uit de angst om alleen gelaten te worden, wat kan wijzen op een afhankelijkheid van de ander voor veiligheid en bevestiging. In zekere zin kan dit betekenen dat men bang is om de vrijheid te hebben om op zichzelf te staan. Vrijheid zonder zekerheid voelt dan als verlatenheid in plaats van autonomie.
  • Bindingsangst daarentegen kan voortkomen uit de angst om opgesloten te raken in een relatie, waarin de eigen ruimte en zelfstandigheid verloren dreigt te gaan. De persoon met bindingsangst ervaart vrijheid als iets kwetsbaars dat snel bedreigd wordt door de verwachtingen of verplichtingen binnen een relatie.


De bron van Liefdesbang
Voor de degenen met verlatingsangst wordt het volgende geadviseerd.

  1. Zoek een partner die uw behoefte aan intimiteit kan vervullen.
  2. Herken vermijdende types en laat ze gaan.
  3. Spreek uw eigen behoeften duidelijk uit van dag één.
  4. Onthoud dat er genoeg leuke partners zijn.
  5. Geef veilig gehechte mensen een kans, zij zijn niet passieloos.
  6. Blijf eens een tijdje single om te ervaren dat je het prima alleen aankunt.

Voor de degenen met een partner met verlatingsangst wordt het volgende geadviseerd.
  1. Stel hem of haar gerust.
  2. Wanneer een angstige partner u verwijten maakt of eisen stelt, trek u dan niet terug en ga conflicten niet uit de weg.

Voor de degenen met bindingsangst wordt het volgende geadviseerd.
  1. Leer uw eigen deactivatie-strategieën herkennen.
  2. Vraag en geef steun.
  3. Zoek een veilige partner.
  4. Herken uw neiging om een partner te betichten van negatieve bedoelingen.
  5. Maak een lijst met alle positieve eigenschappen van uw partner.
  6. Maak uw huidige geliefde tot de ware door moeite te doen en hem of haar dichtbij te laten komen en deel van uw leven te maken.
  7. Probeer zo eerlijk mogelijk te zeggen wat u denkt en voelt.

Voor de degenen met een partner met bindingsangst wordt het volgende geadviseerd.
  1. Claim hem of haar zo min mogelijk.
  2. Verwoord uw behoeften op een niet-aanvallende manier.
  3. Geef complimenten.

Een ander ouder-kindparadigma

Kijken naar kinderen, erkennen, vertrouwen en loslaten

Jan Geurtz, bekend van bestsellers als Bevrijd en Verslaafd aan liefde en denken; De opluchting en De verslaving voorbij, laat in Het einde van de opvoeding meer levensgeluk voor ouders en kinderen (bol.com) zien dat de crisis in de opvoedkunde, maar vooral ook in de dagelijkse praktijk van het opvoeden, veroorzaakt wordt door een fundamentele fout in ons basisprincipe van het opvoeden. Terwijl we ons als ouders verantwoordelijk voelen voor het latere levensgeluk van onze kinderen, zijn we juist bezig hun huidige en toekomstige geluk te dwarsbomen. Het einde van de opvoeding confronteert ouders met het fatale mechanisme om hun eigen jeugdproblemen te corrigeren in de opvoeding van hun kinderen, waarmee ze op een dieper niveau hun blokkades en beknellingen juist aan de volgende generatie overdragen.

Hij stelt voor de manier waarop je jezelf en je kinderen omgaat te onderzoeken en te veranderen volgens de vier slogans: kijken, erkennen, vertrouwen en loslaten.

Kijk naar wat er echt gebeurt, erken dat je verantwoordelijk bent voor jouw gevoelens, en vertrouw er op dat jouw kind zich ook goed ontwikkelt wanneer het kan leren op het eigen leervermogen te vertrouwen.

Hij stelt voor de volgende 10 opvoedingsregels los te laten:
1. Je moet vasthouden aan jouw principes
2. Ouders moeten tegenover hun kinderen één lijn trekken
3. Je moet ze niet te veel hun zin geven
4. Je moet altijd consequent zijn
5. Ouders moeten altijd het goede voorbeeld geven
6. Kinderen moeten hun ouders respecteren
7. Je moet goed gedrag belonen en slecht gedrag straffen
8. Je moet je kinderen vrijlaten
9. Ouders weten het beste wat goed is voor hun kind
10. Je moet je kinderen normen en waarden bijbrengen

Loslaten is pas loslaten wanneer het niet onder dwang gebeurt. Ontspan uw opvoedingskramp en geniet van uw kinderen. Dan komt de natuurlijke goedheid van kinderen tot ontwikkeling en zijn recht.

Kansrijke zeurouders en zeurkinderen

Opgroeien tot excelleren

Toine Heijmans heeft zelf drie kinderen en wil geen zeurouder zijn. Hij schrijft erover in de Volkskrant op 30 juni 2015; een paar citaten:

Gewoon een beetje opvoeden is er niet meer bij: tegenwoordig is het de bedoeling dat je kinderen kneedt tot excellente kinderen. Vanaf de kleuterklas uitstekende resultaten in het leerlingvolgsysteem, cum laude slagen op een excellente middelbare school -want dat wil de staatssecretaris graag- plus uitkomen in een selectieteam van de sportclub en een bloemetje kopen als oma jarig is zonder dat daartoe opdracht wordt gegeven.

Van een ambtenaar begreep ik dat toch echt de ouders het probleem zijn: die willen zó graag een populaire school voor hun kind, daar is geen houden aan. Krijgen ze niet wat ze willen, gaan ze naar de rechter. Nou, bedankt. Het is de gemeente zelf die van kiezen een feest maakt, terwijl ze weet dat de wensen niet bij het aanbod passen. Het zijn de scholen zelf die populair willen zijn, met hun Mindstorms, en het de ouders kwalijk nemen dat ze populaire scholen zoeken. Zo draait iedereen rond in zijn kringetje eigenbelang.
Scholen staan graag hoog in de hitparades: de lijstjes waar ouders naar kijken. Ze worden 'afgerekend' op hun 'opbrengsten'. Zonder excellente kinderen geen excellente resultaten, vandaar ook dat de schoolbesturen boos waren toen besloten werd dat de citotoets niet meer leidend is bij het kiezen van een schoolniveau. Dan hebben ze er zelf niks meer over te zeggen.
Tot zover Heijmans.

Kinderen zijn de toekomst. De wens om ze zo te drillen dat zij later op de arbeidsmarkt vooraan staan weerspiegelt de angst van de huidige generatie dat het allemaal minder wordt.
Het individu lijkt doorgeschoten in de opvatting dat we eerst en vooral ons eigen belang moeten waarborgen. Er straalt weinig vertrouwen vanaf op het collectief die er voor zorgt dat er weer een balans is tussen inspanning en ontspanning lijkt te komen. Spelenderwijs het beste uit jezelf halen, is toch mooi genoeg? Wanneer we allemaal vooraan willen staan, verdringen we elkaar. Saamhorigheid raakt verloren, burn-out het waarschijnlijke lot. In plaats van kansrijk zijn te relativeren worden kansarmen te kakken gezet als labbekakkers.

Doorgaan tot je opgebrand bent


Carien Karsten ziet in haar praktijk veel twintigers en dertigers met burn-outklachten. Haar visie op de oorzaken en behandeling.

Hard werken en weten wat je wilt. Daar is niets mis mee. Ondertussen zijn meer dan honderdduizend jongeren burn-out. Het programma Nieuwsuur luidde daarover onlangs nog de noodklok. Een flink aantal jongeren zit met ernstige vermoeidheidsklachten thuis en doet er lang over te herstellen. Sommigen noemen vier of vijf jaar. CBS-cijfers laten zien dat tot 25 jaar één op de tien jongeren risico loopt op te branden en tussen de 25 en 34 jaar piekt het aantal: 15 procent.

...

In mijn praktijk zie ik veel twintigers en dertigers met burn-outklachten. Belangrijkste oorzaak? Geldingsdrang! Ze willen graag uitblinken, laten zien hoe goed ze zijn en wat ze aankunnen. Ze willen hun leidinggevende of opdrachtgever tevreden stellen. Ze vinden hun werk leuk en weinig weerhoudt hen om door te gaan, door te gaan, door te gaan. Als ze een avond vroeg thuis zijn, gaan ze meteen naar bed. Om het maar vol te houden. Ze organiseren hun dagen zo, dat ze er het meest er uit kunnen halen voor hun werk. Klagen doen ze niet. Ze hebben een onbegrensd vertrouwen in eigen kunnen. Burn-out? Ik niet! Bezorgde omstanders krijgen te horen dat ze binnenkort vakantie hebben. Allemaal dik voor mekaar.

Tot zover Carien Karsten in Intermediair.

Populair in de laatste week

Klik op het label hieronder waarover u meer wilt lezen

#metoo (2) aanbevolen (38) aandacht (26) aanraken (3) aanwezigheid (19) achterdocht (2) ADHD (3) afhankelijkheid (7) afstand nemen (11) agnost (4) agressie (2) alcoholisme (2) altruïsme (4) ambitie (3) ander (3) angst (35) apofatisch (20) authenticiteit (14) autisme (3) autonomie (13) balans en evenwicht (115) begeerte (1) behoefte (8) belangen (10) belemmerende overtuigingen (18) beoordelen (13) bescheidenheid (10) beslissen (7) betrokkenheid (14) betrouwbaarheid (2) bewustwording (22) bewustzijn (41) bezinning (4) Big Tech (5) bindingsangst (5) bioscoopfilm (12) biseksualiteit (2) blijdschap (3) bodhisattva (5) boeddhisme (14) boek (178) boosheid (2) brein (2) burn-out (6) communicatie (38) compassie (17) competentie (4) competitie (31) complottheorie (2) constructief gesprek (9) consumeren (3) containen (10) coping (3) creativiteit (3) crisis (6) dankbaarheid (12) dans (17) daten (5) deflexie (1) demagogie (10) democratie (12) denken (30) denkfouten (7) depressie (2) deugd (10) deugdzaamheid (3) diagnose (7) dialectiek (3) dialoog (24) dieren (19) discipline (2) dooddoener (8) drama (5) drie-eenheid (7) drogredenen (10) drugsgebruik (4) DSM (5) dualisme (5) duurzaamheid (10) echt (4) eenheid (50) eenheidservaring (8) eenzaamheid (9) effectiviteit (5) ego (61) eigenschappen (3) eigenwaarde (6) emancipatie (12) emergentie (4) emotie (18) empathie (7) en-en (36) energie (18) engagement (1) erkenning (13) essentie (9) ethiek (23) etiquette (5) evenwaardigheid (119) evolutie (28) extase (5) fabel (1) feedback (8) filmpje (71) filosofie (66) fraude (7) Freud (2) functioneren (4) gedragsverandering (12) geduld (10) geest (4) geheugen (4) gekwetstheid (5) gelatenheid (3) geld (3) gelijk hebben of gelijk krijgen (10) gelijkmoedigheid (4) geloven (21) geluk (38) genade (7) genot (1) Gestalt (1) Getuige (7) gevoelens (54) gewaarzijn (17) gezag (1) gezichtsverlies (2) gezondheid (7) gezondheidszorg (3) GGz (4) go with the flow (4) God (52) goedgelovigheid (2) gokken (3) Gouden Regel (18) grenzen (23) hechting (1) heelheid (14) hersenen (5) hier en nu (14) holisme (5) hoofdzonde (6) hoogmoed (14) hoop (6) humor (21) ideaalbeeld (5) identificatie (13) identiteit (21) ik-boodschap (13) illusie (14) imago (2) individualisme (6) innerlijke vrijheid (43) integriteit (11) Intelligent Design (1) Internet (3) intrinsieke waarde (6) intuïtie (17) InZicht (25) islam (1) jaloezie (5) jeugd (1) jezelf worden en zijn (22) jongeren (5) karakter (3) katafatisch (2) kenmerken (2) kiezen (21) kind (16) kosten (4) kracht (12) Krishnamurti (2) kuddegedrag (1) kunstmatige intelligentie (15) kwakzalverij (2) kwaliteit (26) kwetsbaarheid (11) leegte (32) leiderschap (11) leugens (9) levensfase (3) levenskunst (14) levensvragen (5) levensweg (5) licht (3) liefde (134) liefdesverdriet (4) lijden (4) loslaten (59) macht (42) machtsstrijd (22) magisch denken (6) man-vrouw verschillen (16) manipulatie (2) mannelijkheid (2) mannen (1) media (6) meditatie (20) metacommunicatie (12) metafoor (5) metafysica (7) milieu (2) mindfulness (8) misbruik (4) model (1) moraliseren (6) motto (1) mystiek (13) nabijheid (7) narcisme (10) natuur (15) negatie (18) neti neti (3) niet doen (56) niet-twee (22) NLP (1) non-duaal bewustzijn (9) non-dualiteit (48) NOP (2) omdenken (11) omgangsregels (3) onderwijs (5) onderzoek (11) ongelukkig zijn (5) onmacht (8) onrust (4) ontmoeten (10) ontrouw (1) ontwikkeling (24) onverwerkt kindertrauma (4) oordeel (44) openheid (17) optimisme (4) opvoeding (11) orgasme (2) Osho (6) ouderen (8) overgave (8) overheid (1) overvloed (5) panpsychisme (1) pantheïsme (1) paradox (49) partnerkeuze (9) passie (2) pedagogie (1) perfectie (5) personeelsbeleid (2) persoonlijkheid (7) persoonlijkheidsstoornis (4) pessimisme (3) pesten (2) Peter principle (1) piekeren (3) pijnlichaam (8) politiek (40) populair (10) positieve (12) potentie (5) privacy (1) processie (2) projectie (17) psychiatrie (3) psychofarmaca (3) psychotherapie (4) rechtvaardigheid (13) reïncarnatie (2) relatie (26) relatievaardigheid (11) respect (51) rijkdom (2) rol (8) romantiek (5) rust (12) ruzie (5) samensmelten (10) samenwerken (9) schaamte (2) scheiden (3) schizofrenie (1) schouwen (5) schrijfdrang (1) schuld (9) schuldgevoel (4) seks (13) selectie (2) sociale druk (5) somberheid (1) spel (6) spiegelogie (4) spijt (1) Spinoza (4) spiritualiteit (60) spreekwoorden (2) sprong (1) statistiek (1) status (2) sterven (8) stilte (36) straling (1) strategie (4) stress (3) superioriteit (13) synchroniciteit (20) taal (35) Taoïsme (28) tederheid (1) Tegenwoordigheid (2) The Secret (1) The Work (1) therapie (3) tijd (9) tijdgeest (5) toeval (10) Tolle (20) transcenderen (6) transformatie (7) transparantie (2) trend (1) twijfel (10) veiligheid (10) verandering (8) verantwoordelijkheid (35) verbinding (78) verdriet (4) vergeten (2) verlangen (8) verlatingsangst (3) verleiding (3) verlichting (17) verliefdheid (7) verlies (5) vermijding (2) vermoeidheid (1) verslaving (8) vertrouwen (36) verveling (4) verwondering (6) vicieuze cirkel (2) video (1) voeding (4) voelen (5) volgzaamheid (1) vragenlijst (1) vrede (11) vreugde (3) vrije wil (8) vrijen (3) vrijheid (149) vrijwilligerswerk (5) waarheid (32) waarneming (13) wakker (1) ware (14) wederkerigheid (12) welzijn (10) wezen (1) wijsheden (27) wilskracht (2) woede (2) woke (1) wu wei (47) yin en yang (7) zelfbeheersing (4) zelfbevestiging (3) zelfbewustzijn (22) zelfdoding (4) zelfkennis (19) zelfkritiek (2) zelfoverschatting (2) zelfrealisatie (13) zelfvertrouwen (5) zelfverwerkelijking (3) zelfwaardering (5) Zen (2) ziel (25) Zijn (23) zin van het leven (15)