Verleidingskapitaal bij de waardering van liefde

De vrijheid om relaties aan te gaan en af te bouwen is de laatste decennia enorm toegenomen. Dat is prettig, maar soms ook ongemakkelijk want hoe worden we gewaardeerd? Ben ik nog in tel?
Ook de ander zit met die vraag. Gaan we de ander steunen of juist onzeker maken om te voorkomen dat zij voor een ander kiest? Wie is zo sterk dat hij zich aan deze vragen kan onttrekken en zich kwetsbaar kan opstellen? Hoe zorg ik dat ik in relatie blijf? Wat kan ik doen en wat kan ik laten?

Yann Dall'Aglio is een Franstalige spreker op Ted.com die schrijft en spreekt over liefde in het digitale tijdperk.
Via de observatie dat iedereen gewaardeerd en begeerd wil worden, komt hij aan het eind van zijn voordracht bij Ted.com tot de oproep tot tederheid en zelfspot om de liefde te redden uit dat economische getouwtrek met opschepperij en narcisme.

"Op de vrije markt van de individuele verlangens, prijs ik me elke dag in de markt. Vandaar de angst van de hedendaagse mens. Zijn obsessie: ben ik begerenswaardig? In welke mate? Hoeveel mensen houden van me? En hoe reageert hij op die angst? Door op hysterische wijze symbolen van begeerlijkheid te verzamelen. Die verzameling noem ik, en anderen met mij, het verleidingskapitaal".

"Er is een andere manier mogelijk om de liefde te vatten. Hoe dan? Hoe weersta je de hysterische roep om gewaardeerd te worden? Door mijn nietigheid te beseffen. Juist. Ik ben niets. Maar wees gerust: jullie ook. We zijn allemaal niets.
Die nietigheid is eenvoudig te bewijzen. Om gewaardeerd te worden, vraag ik dat de ander mij begeert, dus dat betekent dat ik zelf geen waarde heb, ik heb op zich geen waarde. We doen allemaal alsof we een idool hebben. We doen alsof we een idool zijn voor iemand anders, maar eigenlijk spelen we allemaal vals, zoals de man die onverschillig door de straat flaneert, terwijl hij er alles aan doet opdat alle blikken zijn kant zouden uitgaan.
Je bewust worden van dat veralgemeende valsspelen, dat ons allen aangaat, zou rust brengen in onze amoureuze verhoudingen. Het is omdat ik bewonderd wil worden, van top tot teen, en bevestigd in al mijn keuzes, dat er een hysterie van de verleiding bestaat. Ik wil perfect lijken opdat de ander van mij zou houden. Ik wil dat hij perfect is opdat hij me in mijn waarde zou bevestigen. Dat zorgt voor koppels die geobsedeerd zijn door prestatie en die elkaar bij de minste wanprestatie laten zitten.
Tegen die houding roep ik de hulp in van de tederheid, van de liefde als tederheid. Wat is tederheid? Teder zijn, is de zwaktes aanvaarden van het beminde wezen. Je moet je daarom niet omscholen tot een triest koppel hulpverleners. Daar heb je niet veel aan. Er zit juist veel charme en plezier in de tederheid. Ik denk met name aan een soort humor, dat helaas weinig beoefend wordt, een soort poëzie van de veronderstelde onhandigheid.
Ik denk aan de zelfspot. Voor een koppel dat niet meer ondersteund wordt door de vereisten van de traditie, is zelfspot volgens mij dé manier om stand te houden".

Tot zover Dall'Aglio.

Arnon Grunberg schrijft in zijn voetnoot op de voorkant van de Volkskrant over het tegenovergestelde van waardering over en weer, namelijk elkaar omlaag halen:
"Wederzijdse destructie is verslavend, en heeft rationele verklaringen: de angst voor verlies".
"Vergeet ook niet dat de twijfels van de man aan zijn seksuele vermogens een onvermijdelijk neveneffect zijn van het beschavingsproces. Het seksuele vermogen van de man is op zijn best overwonnen twijfel. Misschien zoekt hij bevestiging van die twijfel in zijn partner.
Niets voorstellen is uiteindelijk een opluchting. In die opluchting schuilt het genot van het masochisme.
De liefde, zowel eros als caritas, heeft een masochistische kern".

Tot zover Grunberg.

In een goede relatie floreren liefde en vrijheid, vooral wanneer deze ongrijpbare concepten goed worden gekoppeld.
Liefde en eigenwaarde hebben niet veel met elkaar te maken. Maar het proces van onderzoeken en ontwikkelen daarvan houdt in zowel het gevoel van eigenwaarde te vergroten als het weer los te laten. Eigenwaarde maakt dat je voor jezelf opkomt, maar jezelf opofferen ("even niets zijn") is ook waardevol.
Een deel van onze individuele inzet in een relatie is om het leven door te geven. Daarvoor geef je vrijheid tijdelijk op en helpt liefde om gemotiveerd te blijven. De dood en daarmee het einde aan een relatie komt onvermijdelijk, je kunt deze hoogstens uitstellen. Maar het aanhouden van een relatie om het bewijs te blijven zoeken dat je begerenswaardig bent en om jouw eigenwaarde alsmaar te vergroten, kan tamelijk zinloos zijn. Dan kun je beter kiezen voor de vrijheid en ondertussen tederheid en zelfspot behouden. De kracht om die keuze opnieuw te kunnen maken maakt je begerenswaardig.