Metacommunicatie en vertrouwen

De hele wereld is voortdurend in communicatie en de techniek maakt een en ander steeds sneller. Toch is er niet zo veel over het verbeteren van de menselijke aspecten aan het communiceren zelf te vinden op het Internet. Eerst twee citaten:

Met metacommunicatie wordt bedoeld dat er niet wordt gesproken over de inhoud van de boodschap, maar  communicatie over de communicatie zelf. Dit kan betrekking hebben op zowel verbale als non-verbale communicatie. Een voorbeeld is praten over de manier waarop je met elkaar praat en de toon waarop, zoals “Zo praat je niet tegen je vader!”
Metacommunicatie kan zowel intern als extern plaatsvinden. Bij interne metacommunicatie is een zelfevaluatie over je communiceren. Bij externe metacommunicatie bespreek je de communicatie met anderen.
Een uitspraak op metaniveau kan soms een gesprek goed openbreken. Voorbeelden van uitspraken zijn:
• Ik heb het gevoel dat we niet helemaal op 1 lijn zitten
• Ik heb het idee dat er belangen spelen waar ik nog geen zicht op heb
• Ik zie u wat twijfelend kijken na deze opmerking van mij, begrijp ik dat u het anders ziet?
• Na dit gesprek heb ik echt het idee dat wij dezelfde visie hebben

2e citaat: Axioma II
Iedere communicatie bezit een inhouds- en betrekkingsaspect. Laatstgenoemde classificeert de eerste en is daarmee dus een metacommunicatie.
Naast de inhoud van een interactie speelt ook altijd de relatie tussen de personen in de communicatie een rol. Als deze goed is dan is er meer wederzijds begrip en dat heeft invloed op de inhoud.
Als ik wat zeg, zeg ik iets over hoe ik wil dat de ander met mij omgaat.
Storing in de communicatie kan ontstaan als:
een slechte relatie het praten over de inhoud bemoeilijkt;
onenigheid over de inhoud op de relatie wordt overgedragen;
men probeert de relatie uit de communicatie te houden.
Tot zover enkele citaten van Internet.

Wie het gevoel heeft dat de communicatie hapert, kan veel hebben aan het starten van een metagesprek. Maar ook op dit niveau is de effectiviteit afhankelijk van het vertrouwen tussen de gesprekspartners. Soms moet je genoegen nemen met “agree to disagree”. Wie het metagesprek oneigenlijk wil gebruiken om macht over de gesprekspartner uit te oefenen die loopt onherroepelijk ergens vast. Dit fenomeen doet zich ook voor bij een functioneringsgesprek wanneer de manager via dit gesprek eigenlijk een beoordelingsgesprek wil houden. Een functioneringsgesprek is bedoeld om de werknemer de gelegenheid te bieden om op evenwaardige wijze de samenwerking met zijn werkgever bespreekbaar te maken en waar mogelijk te verbeteren. De manager heeft meer macht en kan deze misbruiken om de eerlijkheid van de werknemer te bestraffen. Ook tussen partners kan het gebeuren dat een metagesprek een voortzetting is van een machtsstrijd op inhoudsniveau. Je verdiepen in de do’s and don’ts van een machtsstrijd is een goede start om valkuilen in de communicatie te voorkomen.

Tussen computers is het heel gewoon om voortdurend te checken of informatie goed is overgekomen. Ze hebben capaciteit en snelheid genoeg en omdat een computer geen gevoel en intuïtie heeft is het ook essentieel dat die check geformaliseerd is. Anders is er geen zekerheid of informatie overkomt. Tussen mensen is minder directe noodzaak om regelmatig een metagesprek te houden. Toch kan het slim zijn om de voordelen daarvan eens te verkennen. Net als leren lopen is het in begin vallen en opstaan en lijkt het meer tijd te kosten dan het oplevert, maar na verloop van tijd worden de voordelen duidelijk in de kwaliteit van een resultaat en beleving van een gesprek. Ook bespaart het vervolgens tijd en energie.

Metacommunicatie kan intern en extern. Ik begin met het voorkomen dat een communicatie moet worden vlot getrokken met metacommunicatie. Er zijn drie vragen die je je altijd (intern) kunt afvragen voordat je een reactie geeft op een ander: is de reactie (die ik wil geven) waar, is het aardig, is het nodig? Onder het motto spreken is zilver en zwijgen is goud, kun je voorkomen dat het fout gaat.
Analoog aan wat computers doen kun je steeds op drie terreinen checken of de communicatie goed verloopt: via het denken, via het gevoel en via de intuïtie. Wanneer in een gesprek in rondjes wordt gedraaid, het gesprek loopt stroef of komt telkens weer op hetzelfde punt, dan kun je dit op metaniveau bespreekbaar maken. De aanleiding kan ook zijn dat je het gevoel krijgt dat de ander niet wil meewerken en jouw intuïtie kan je ingeven dat er iets heel anders omgaat in het hoofd van de gesprekspartner dan wat er gezegd wordt.

Wie op het punt staat om een metagesprek te beginnen is gediend met een gezonde inschatting van hoe het ervoor staat op betrekkingsniveau. Ook timing is belangrijk. Wanneer de ander al in een negatieve emotie is geschoten is het verstandiger om eerst verder uit de hand lopen te voorkomen. Op een later tijdstip kan worden doorgegaan om herstel en verbetering te bereiken.
Voorbeelden van hoe een neutraal metagesprek kan worden gestart worden in het eerste citaat genoemd. Belangrijk is niet de indruk te wekken dat een bepaald antwoord sociaal gewenst is en dat er geen oordeel gevormd zal worden of dat er sancties zijn te verwachten. Ook de ander moet er vertrouwen in hebben dat constructieve uitwisseling op metaniveau ten goede zal komen aan de inhoud.

Houd een dialoog en geen discussie over wat er speelt.

Geloofsbelijdenis voor een liefdevolle paradox

Een atheïst gelooft. Hij gelooft dat God niet bestaat. Daar is hij zeker van.

Een agnost vindt dat hij niet kan weten of God wel of niet bestaat. Er zijn ook agnosten die een stap verder gaan en vinden dat niemand kan weten of God wel of niet bestaat. Die mensen zitten in een paradox, want om te kunnen weten dat je niet kunt weten of God wel of niet bestaat, moet je toch de mogelijkheid van het bestaan van God veronderstellen. Want wanneer je helemaal niets kan weten over God dan kan je ook werkelijk niets zeggen over het bestaan van God.

Ik ben zo’n agnost die gelooft dat niemand het laatste woord heeft over het bestaan van God. Ik vermoed dat God het universum zo slim in elkaar heeft gezet dat iedereen het bewijs van het bestaan van God kan zien en niemand het kan bewijzen. Iedereen is ook vrij om dit te ontkennen en er zich niets van aan te trekken.  Daarmee is in principe ook liefde, vrijheid en evenwaardigheid gecreëerd. Het verklaart ook waarom er tegelijk in een God kan worden geloofd en onrecht kan worden ervaren. Ik ervaar en zie geen tegenspraak, maar een liefdevolle paradox. Ik erken ook dat ik daarvoor geen enkel bewijs heb en geloof dat niemand een sluitend tegenbewijs kan leveren.

Ik geloof in een God die zowel permanent zichtbaar als onzichtbaar is. Hoe meer bewijs je zoekt en probeert aan te dragen hoe meer je weerstand oproept bij anderen. God wordt daarmee per definitie uit beeld verdrongen bij hen die vechten om de waarheid. Wie slechts zoekt naar het opruimen van onwaarheden in zichzelf, die draagt voor mij bij aan het uitdrukken van vrijheid en liefde, ondanks hun principiële ongrijpbaarheid.

Ik geloof in een God die geen haast heeft, die niet zozeer zes dagen over de Schepping heeft gedaan maar zes overgangen heeft geschapen die het leven zoals wij dat nu ervaren mogelijk maakt. Het leeuwendeel hebben we al gehad en mogelijk gaan we nog een deel meemaken. Dat is voor mij evolutie. Van energie naar materie naar leven naar samenwerking naar bewustzijn naar samenleving naar hogere organisatievorm. In dat nog steeds voortgaande proces worden kwaliteiten als schoonheid, liefde en vrijheid gerealiseerd en een eeuwig levend concept, tegelijk ongrijpbaar en voor iedereen beschikbaar. Dit proces kunnen wij mensen verder helpen ontwikkelen of verstoren en dan valt het leven terug naar een lager niveau zonder mensen en wordt het proces weer opnieuw opgepakt en opgezet zonder haast.

Elk levend wezen mag er zijn en proberen bij te dragen aan de evolutie. Er is geen moeten, want er is vrijheid en liefde beschikbaar voor iedereen. Aan het evenredig verdelen en bewaken voor iedereen, mens en dier, moeten we nog (verder) werken.

Beleef je bestaan als eenheid

Wanneer ons bewustzijn eeuwig en eindeloos is, is er niets wat we niet zijn. Wie gezond is, voelt zich heel. Het is dan gemakkelijk om van jezelf te houden. Wie zichzelf goed kent en accepteert, herkent ook zichzelf in de ander. Het is dan een kleine stap om je één en heel met die ander te voelen of zelfs met alles wat leeft. Hoe gaat dat proces van zelfrealisatie? Wordt je er wijzer van door je één te (willen) voelen met een ander? Kun je je overgeven en je wil laten afhangen van een groter geheel?

Beren Hanson schreef een trilogie waarvan het eerste deel getiteld is De mystiek van Direct Healing, beleef je bestaan als eenheid. Realiseer je liefde in jezelf. Eind 2018 komt het tweede deel uit met als titel Realiseer je liefde in de ander en eind 2019 komt het deel met titel Realiseer je heelheid met elkaar. Die latere delen zijn al geschreven, vandaar dat de hoofdstukken daaruit ook al vermeld staan in het eerste deel.
Het moge duidelijk zijn dat de trilogie gaat over eenheid, heelheid, liefde en vriendschap (philia: samenleven met verwanten en vrienden). Uit de geschiedenis van de mensheid en uit vele culturen worden daarvan voorbeelden genoemd.

Vraag aan Beren:
Uit welke culturen zijn er in het boek voorbeelden van het denken in eenheid verwerkt?
Een belangrijke rol speelt het Hindoeïsme. Die kent de drie guna’s: tamas, rajas, sattva. In hun kijk op het bovennatuurlijke en het hogere Zelf onderscheiden zij Brahman en Atman. Uit de Chinese filosofie haal ik het Taoïsme aan met Yin en Yang en wei wu wei, handelen door niet te handelen. Uit Japan komt Zen. Uit Tibet Tantra. Uit Afrika Ubuntu. De term gnosis komt uit hermetisme, de gnostiek en het manicheïsme. De Aboriginals kennen de droomtijd en in Mexico kent men Teotihuacán, de stad ‘waar mensen goden worden’. Voor hen bestaan er twee werkelijkheden, de alledaagse werkelijkheid (Tonal) en de niet-alledaagse werkelijkheid (Nagual).
Tot zover zijn antwoord.

Spiritueel bewustzijn draait om voortdurende overgave aan iets hogers. Aan wat precies, dat kan en wil Beren Hanson niet aanduiden ("neti neti", "niet dit, niet dat"). Iets een naam geven verstoort de werkelijkheid van het één geheel vormen met alles. Hij gebruikt alle namen en aanduidingen die in de diverse culturen voor het ervaren van eenheid worden gebruikt en plaatst ze aan het eind van het boek in een uitklapbaar schema, zodat de lezer al lezend overzicht kan houden op de parallellen.
De eerste stap naar spiritueel bewustzijn  is voor Hanson een ondubbelzinnig, direct en zuiver beroep op de innerlijke Ontstaansbron in je bewustzijn; in het christendom De Vader of God genoemd.

Een citaat:
Als je deze ‘instantie’ liever een andere naam geeft, dan kan dat natuurlijk net zo goed. ‘Het beestje’ moet nu eenmaal een naam hebben om er met elkaar over te kunnen spreken. Je kunt je meditaties, gebeden, affirmaties of mantra’s ook richten: aan Allah, of aan ‘Het Bestaan waar jij als individu één mee bent’. Maar ook aan Het Hogere Zelf, de Macrokosmos, De Grote Geest; waar jij als je lager zelf, microkosmos of kleine mensengeest rechtstreeks toegang toe hebt, omdat je daar nu eenmaal één mee bent. Je maakt er dus niet zozeer onlosmakelijk deel vanuit, maar je bent er volledig één mee; je bent het helemaal zèlf.
…
Je bent zèlf dit bestaansaspect wat alles in zich bevat (immanent) en tegelijkertijd alles te bóven gaat (transcendent). Je bent als mens geen verzameling niet met elkaar verbonden, beperkte functies, maar een organisme en dat laatste gaat ver boven al die afzonderlijke functies uit. Het kwantificerende van de verzamelingenleer gaat hier niet op. Immers: het geheel is oneindig veel méér dan de som der delen. Hoe dat kan, is in onze vooral kwantitatief denkende cultuur, meestal volstrekt onbegrijpelijk. Maar het móét logisch wel zo zijn, want als jij als druppel ‘oceáánwater’ bent, dan omvat je ‘de kwaliteit oceaan’ óók in jezelf. Immers: zonder die oceaan ontbreekt je bestaansrecht en bestaanswijze als oceaanwater. Het kan niet anders zijn, dan dat dat kwantitatieve, kwalitatief gezien, de beperking overstijgt, omdat je nu eenmaal beide, noodzákelijk, zowel kwantiteit als kwaliteit, bènt.
Tot zover dit citaat.

De eerste stap wordt gevolgd door stilte en een stap naar binnen. Van daaruit is Philia er om tot Sophia te komen. Uiteraard zijn deze twee zinnen niet genoeg om dit proces van perspectiefwisseling van ego naar superego te beschrijven. De in het boek beschreven weg naar de eenheidservaring doet denken aan de mystiek van Meister Eckhart en Bonaventura, al noemt Hanson beiden niet.

Beren heeft jarenlang een dialoog met Christina gevoerd over de inhoud van het boek. Omdat Beren bij het schrijven ook de dialoog met zichzelf is aangegaan, schuwt hij een stellige vorm van schrijven niet, zoals wellicht ook duidelijk wordt bij de hier geciteerde boekdelen. Hij biedt aan in dialoog te gaan met de lezer die behoefte heeft aan interactie. Die dialoog kan worden gevoerd op realiseerliefde.blogspot.nl.

Ik sluit af met nog een citaat:
Met je bewustzijn van liefde, blijf je je hele leven bezig. Het doet er niets toe hoe ver je er van nature al in gevorderd was, want je kunt er altijd verder in komen. Het materiaal is altijd voorhanden: je bènt namelijk zelf die eenheid in liefde; féitelijk. Je kunt wat dat betreft altijd door je bewustzijn meer meesterschap over jezelf verwerven. Dan gaat het niet om ‘controle uitoefenen’, maar om Meester ZIJN: “Door je heen je natuur De Meester te laten zijn”, (ofwel zelfrealisatie, want dat is m.i. hetzelfde).
Het is echter maar heel soms, of slechts betrekkelijk korte periodes dat de ontwikkeling van deze praktische discipline van De Liefde ook op een prozaïsche manier verloopt, zeker zoals ik hier de indrukwekkende resultaten ervan beschrijf. Zodra je over de extatische top van je ervaring heen bent (peak-experience), is het namelijk vooral een kwestie van volhouden, van héél hard werken en vaak ook van puur ‘àfzien’, om in het jargon van de wielersport te spreken. Zolang je nog niet weet hoe ‘overgave’ in elkaar zit, is een vaak bijna mechanische inspanning noodzakelijk om steeds weer opnieuw bij Je Liefde uit te komen.
Tot zover dit citaat. 

Misschien een leuk onderwerp voor de dialoog: "is het realiseren van je liefde ook zo afzien wanneer je het principe van wei wu wei (doen door niet te doen) toepast?"

De volgende stap in de (r)evolutie

Mensen willen evenwaardig worden behandeld, maar wanneer zij de kans krijgen willen zij zich onderscheiden van anderen.

Ed van Riel uit Vlissingen schreef naar de Volkskrant.
Ongetwijfeld hebben onder anderen Thomas Piketty een duidelijk rapport afgeleverd over de ongelijkheid in de wereld (Voorpagina, 15 december).
Zij schrijven die ongelijkheid toe aan de globalisering, maar vergeten dat die globalisering, op haar beurt, weer een gevolg is van de menselijke aard. Aan die menselijke aard wordt al gerefereerd in de Bijbel, en wel in het Nieuwe Testament: 'Beproeft of onderzoekt alle dingen en behoudt het goede' (Tessalonicenzen 5: 21-22).
Deze opdracht was natuurlijk een regelrechte uitnodiging tot het doen van wereldwijd onderzoek. Ook het intercontinentale onderzoek naar inkomensongelijkheid is daar het resultaat van.
Echter, zowel Piketty's bestseller Kapitaal in de 21ste eeuw als Das Kapital van Karl Marx gaan voorbij aan of ontkennen de menselijke drang om te winnen van je medemens middels de competitie in ons bestaan. Al het menselijk streven is hierop gebaseerd.
Reclamejongens gebruiken deze drang om mensen een nog grotere auto te verkopen dan hun buurman heeft. Op de werkvloer bestaat zij als de carrièrestrijd met collega's, in het bedrijfsleven en de politiek heb je de onderlinge strijd naar de top. Tijdens de o zo gezellige spelletjesavonden onder de kerstboom overheerst het winstbejag en op godsdienstig gebied zie je de wedijver wie de meeste gelovigen kan winnen.
En natuurlijk zijn alle sporten gebaseerd op het winnen van je tegenstander. Zelfs in het dammen of schaken wordt een harde strijd geleverd. Dat is typisch menselijk. Ik heb tenminste nooit een vos, leeuw of tijger erop kunnen betrappen zomaar een eindje te gaan rennen voor een stukje metaal om hun nek.
De menselijke aard heeft het communisme van Marx de nek omgedraaid. Het is namelijk niet onwaarschijnlijk dat 100 procent van de armste 50 procent van de wereldbevolking tot de rijkste 0,1 procent zou willen behoren. Als ze tenminste de kans zouden krijgen.
Tot zover de ingezonden brief.

Het ligt in de menselijke aard en van de meeste dieren om vrij te willen zijn. Die wens heeft het communisme van Marx de das omgedaan. Sommige varkens waren in het communisme van 1984 meer gelijk dan anderen. Wie in staat is om vrijheid en solidariteit te combineren die is koopman. Het is niet voor niets dat de Franse Revolutie als leuze had “vrijheid, gelijkheid en broederschap”! We willen allemaal gelijk behandeld worden in onze wens om vrij te zijn. Die solidariteit hier verwoord als broederschap zouden arm en rijk in het oog moeten houden en doortrekken naar alle andere mensen en dieren op de aarde. Evenwaardigheid is de fase in globalisering die we nu moeten oppakken voordat de kwaliteit van leven te zeer is aangetast.

Wat kun je maken in de liefde?

Voor Volkskrant Magazine interviewt Corine Koole mensen over lust & liefde.
Veel interviews zijn een briljantje. Eerst een voorbeeld en daaronder wat mij op- en beviel.

Een citaat:
Ik zat op energetische yoga, een klasje met zo'n tien leerlingen. Op een dag vroeg de invallerares of ik iets met haar wilde drinken na afloop. Het werd een gezellige avond in een café en toen we afscheid namen, zei ze: ik hou van jou. Ik was al jaren getrouwd, afgezien van mijn vrouw had ik nog nooit een vrouw liefgehad. Als ze nou had gezegd dat ze verliefd op me was, had ik kunnen denken dat het een bevlieging was. Maar ze had haar liefde voor mij uitgesproken! Vervolgens was ze, even kalm als haar woorden hadden geklonken, weggelopen. Wat was hier aan de hand? Ik was gevleid en van mijn stuk gebracht en nieuwsgierig. De volgende ochtend belde ik haar: kunnen we even praten? Aangekomen in een lege yogastudio gebeurde het. We gingen samen op een mat liggen en voor het eerst in mijn leven had ik seks met iemand anders dan mijn echtgenote. Toch was het niet eens dat dat het bijzonder maakte, maar de aard van de seks. Niet geil of wild of gretig, zoals je zou verwachten van een eerste keer seks met iemand, maar kalm en vredig. Zij vervulde me met een intens voldaan gevoel dat ik niet kende. Het orgasme dat ik kreeg was dieper dan ooit en het kwam me voor dat die intensiteit maar deels te maken had met haar. Het was alsof ze liefde doorgaf, niet zelf de liefde was, maar een instrument. Bijna spiritueel. Ik wist niet dat dit bestond. Mijn leven lang had ik zoals zoveel mannen van mijn generatie een minderwaardigheidsgevoel gehad. Het vage idee dat ik er niet echt toe deed, niet gezien werd. En ineens werd ik overspoeld door iets geweldigs, iets immens. Mijn pijn werd tot bedaren gebracht door een ultiem geluksgevoel. Alles was goed; ik had het idiote gevoel dat ergens in het heelal heel sterk van me gehouden werd.
Tot zover de Volkskrant.

Even los van de vraag of de man het in zijn huwelijk kon maken om seks te hebben met zijn yogalerares, vind ik interessant in hoeverre zij zichzelf zagen als de maker / schepper van de liefde.
Voor mij is het meest opvallende stukje hieruit "Het was alsof ze liefde doorgaf, niet zelf de liefde was". Veel mensen die op zoek zijn naar liefde denken dat zij zelf de schepper moeten zijn van liefde en zijn vervolgens zeer gefrustreerd wanneer een ander die liefde niet wil hebben of erkennen. "Ik hou toch van je?" Ze denken ten onrechte dat eenrichtingsverkeer voldoende is of dat  zij er niet mogen zijn of focussen te veel op de seksuele vormen van liefde, terwijl er meer vrijblijvender vormen zijn. Het werkt bevrijdend om je in het menselijk contact alleen te concentreren op dat wat de liefde weerhoudt (door jouw gedrag) om te stromen en niet of de ander wel wil zien hoe goed je bent in het genereren daarvan.

Ook opmerkelijk vind ik zijn opmerking dat hij eerder het gevoel had dat hij er zelf niet toe deed en dat dat pijn opleverde. Door deze ultieme gelukszalige ervaring werd die pijn opgeheven, terwijl hij zich "gezien" voelde door iets of iemand die er niet bij was. De wel aanwezige ander was als het ware een intermediair.

Jiddu Krishnamurthi schreef:
Persoonlijke liefde, met haar bezitsdrang, met haar angsten, haar jaloersheden en haar eisen, werpt onvermijdelijk een barrière op tussen jou en degene die je liefhebt. Die barrière veroorzaakt het liefdesverdriet, maar de ware liefde, die genoeg heeft aan zichzelf, is vrij van alle verdriet. Dat ware liefde zich niet hecht, is niet een kwestie van emotionaliteit of van sentimentaliteit en is ook geen onverschilligheid. In je eigen streven naar het volmaakte zul je vanzelfsprekend een ander de volle vrijheid laten zo te handelen dat hij datzelfde doel kan bereiken. Liefde heeft aan zichzelf genoeg, liefde is aan geen enkel object gebonden, al kan ze in het begin via een object tot uitdrukking komen of te ontdekken zijn. Maar zolang er nog geen sprake is van ongehecht zijn, zul je die liefde, die het eeuwige in zich draagt, niet vinden.
Tot zover Krishnamurti.

Het interview eindigt met:
Op een dag zal ik niet meer verlangen naar die overrompelende ervaring. Ik geloof dat dit mijn opdracht is: continuïteit en balans. Het liefdevolle huwelijk met mijn vrouw helpt me daarbij.

Maakt vroom zijn een beter mens?

Samenlevingen hebben er altijd een voordeel in gezien om mensen te bewegen tot een deugdzaam en vroom leven. Vroom in de zin van godsvruchtig of braaf. Autochtonen met een lange religieuze geschiedenis hechten hieraan en tegenwoordig ook sommige jonge moslim(a)s
Er is niets mis mee om een zekere druk te ervaren om je te gedragen naar de regels van een groep of in ieder naar de wet. Het is duidelijk dat die druk ook kan doorslaan. Want wie mag straffen wanneer niemand kan waarmaken dat hij of zij een moreel beter standpunt inneemt dan een ander? Strafrecht is gebaseerd op het voorkomen en corrigeren van onrecht. Zolang mensen anderen niet schaden met hun gedrag is er grote vrijheid. Ook God oordeelt niet bij leven en of God oordeelt na de dood moeten gelovigen nog maar afwachten.

Iedereen is evenwaardig in dat recht op vrijheid.

Hoe meer vrijheid mensen elkaar toestaan hoe sterker de cohesie in een samenleving. Maar wanneer dat toestaan voortkomt uit onverschilligheid is er juist minder cohesie.
Zo is het met vroomheid ook. Hoe meer mensen zich vroom gedragen, hoe meer vertrouwen er onderling zal zijn. Maar wanneer vroomheid voortkomt uit competitie dan leidt het tot roddel en achterklap. Ook hier zou evenwaardigheid voorop moeten staan.
Helaas zijn wij in onze jeugd vaak voorgehouden dat wie zijn best doet om braaf te zijn vaker beloond zal worden dan degenen met minder discipline. En wie lui was of veel pech had, kan dat beamen.
Geluk kan je afdwingen en ongeluk ligt in een klein hoekje. Het betekent dat je door alert en waakzaam te zijn ongeluk kan voorkomen en door discipline jezelf kan trainen. En dat is nuttig wanneer je als ambitie hebt om ergens aan de top te komen, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven of in de sport. Mensen die de top hebben bereikt worden vaak als voorbeeld gesteld voor anderen. Het is een voorbeeld dat discipline leidt tot progressie in een rangorde. De suggestie dat moraal ook een rangorde kent is een valse illusie.

Niets kan leiden tot het worden van een beter mens. We zijn allemaal (ook dieren) goed genoeg om er te mogen zijn. Evenwaardigheid betekent dat alle mensen op een bepaald vlak dezelfde waarde hebben. En dat vlak is vrijheid. Vrijheid is onbepaald en kent wel een tegendeel: onvrijheid. En vroomheid inzetten om elkaar te steunen in het vrij worden uit onterechte vrijheid is een vorm van liefde.
In de huidige tijd krijgt ieder individu de ruimte om zichzelf te manifesteren. De discussie over genderneutraliteit is een voorbeeld. Het is een mooie samenleving waarin iedereen de ruimte krijgt om zich vrij te positioneren op de diverse schaal met mannelijkheid en vrouwelijkheid als polen. Dat slaat pas door wanneer mensen denken dat gewoon zijn een afwijking is.

Laten we elkaar attenderen op verborgen verleiders, maar vooral in het nut om daarbij maat te houden.



En tenslotte: humor helpt (aflevering moslims).

Wie heeft er belang bij twijfel zaaien?

Mensen die macht willen consolideren of vergroten gebruiken methodes die anderen aan het twijfelen brengen. Verdeel en heers. Geef anderen het gevoel afgescheiden te zijn dan gaan ze op zoek naar verbinding en bevestiging van zichzelf. Zaai twijfel en oogst makke burgers, trouwe volgens en begerige consumenten. Consumenten gaan dingen kopen die ze niet echt nodig hebben, maar mensen achter de schermen nog rijker en machtiger maken.

Tony Parsons vertelt over afgescheidenheid:
Het gevoel afgescheiden te zijn is reden dat mensen op zoek gaan. Er is geen afgescheiden persoon. Het leven gebeurt. Of een baby nu huilt of honger lijkt te hebben, er is gewoon een vorm van zijn. Daarna komt er een moment waarop het kind zich begint te realiseren dat het een identiteit heeft en daarmee een afgescheiden persoon is los van anderen. Op dat moment begint het kind zich te verbeelden dat het beperkt is tot het eigen lichaam. “Mijn grens is deze huid en de rest staat daarvan los.” Vanaf dat moment gaat het op zoek naar iets dat verloren lijkt te zijn gegaan. Het gevoel alles te zijn is verloren in het moment en het gevoel een afzonderlijk persoon, een entiteit op zoek naar alles, begint te leven. Vanaf dat moment is er alleen maar zoeken totdat dat ophoudt.
Het zoeken duurt eindeloos. We zien mensen overal ter wereld, die rijk willen worden, die veel minnaars willen hebben, die de macht willen hebben over van alles over wat ze willen hebben, die op zoek zijn naar een thuis komen. Dat thuis is eenheid, thuis is overal, wat onze bron is.
Tot zover Tony Parsons.

Dus stop met zoeken en twijfelen en ga het voordeel ervaren van het zien van alles als één (realiteit). Probeer niet alles af te scheiden als deel van het geheel, want het willen zien van een deel en het geheel is bijdragen aan dualisme. Probeer het niet te grijpen en te begrijpen maar geef je over aan wat er gebeurt. Er zal je niets overkomen.

Wie het toch probeert te (be)grijpen komt terecht in een schier oneindige loop, zie bijvoorbeeld dit interview:



Het niet meer zoeken naar afgescheidenheid bevrijdt je ook van de vraag of je er wel mag zijn en of je beter of slechter bent dan een ander (of van de Olympische dwang tot altius, citius, fortius). Het levert de evenwaardigheid op waarmee het inzicht kan worden verworven dat alle levende wezens evenveel recht hebben om te leven in vrijheid. Het kan worden voorgeleefd en gedeeld zonder de noodzaak een ander te dwingen om zijn gedrag te moeten veranderen. De getuige is één en dezelfde. Verschillen mogen er zijn zonder dat dit afdoet aan evenwaardigheid. Macht wordt niet gezocht en de illusie ervan niet meer misbruikt.Communicatie wordt een dialoog en geen discussie, (macht)strijd, debat of wedstrijd. Liefde stroomt zonder de illusie van gever en nemer.

Let wel: dit is geen kwestie van het hoofd, maar van het hart. N.B. Ook het hart is niet de zetel van een zelf of van mij of anderszins een locatie van afgescheidenheid.

Hoe het wel werkt wordt hier uitgelegd:

De ervaring dat mens en dier een zijn

In een wereld vol met individuen die met elkaar in competitie zijn om zichzelf te onderscheiden in de massa wordt de boodschap dat we allemaal één zijn, misschien onderschreven maar in de praktijk genegeerd. We zijn bang voor eenheidsworst, om overgeslagen te worden voor relaties of werk wanneer we niet op de een of andere manier opvallen in de meute.
Wie wil zich nu één voelen met een ander wiens gedrag we afkeuren of misschien zelfs veroordelen. In het woord oordelen zit al de afscheiding
In ons leven starten we met een oceanisch eenheidsgevoel, als peuter proberen we ons daarvan los te maken en als puber gaan we op het liefdespad ons weer proberen te verbinden. We doen in het leven meermaals en voortdurend de ervaring van afgescheidenheid op. Vooral met familie en geliefden voelen we ons onafgebroken verbonden en ook dat gevoel kan verdwijnen.
De mensen die een verlichtings- of eenheidservaring hebben gehad, beseffen dat het afgescheiden ik of ego een illusie is. Ze beseffen ook dat alles goed is zoals het is. Wat zouden ze dan na die ervaring nog moeten vertellen aan de wereld? Velen zwijgen dan ook. Ze zullen zich meer evenwaardig gedragen naar anderen, maar de ander niet proberen te veranderen.
De gedachte dat we allemaal één zijn is lastig in te zetten om de wereld een leukere plek te maken of om te voorkomen dat we het “verknallen”. Toch kunnen we een bijdrage leveren om het lijden van mens en dier te verkleinen.

Je kunt naar het lot van dieren op aarde kijken vanuit de parallel met het lijden die mensen ervaren. Mensen en dieren hebben grote verschillen, maar zijn gelijkwaardig op één punt: ze hebben evenveel recht op vrijheid. Geen vrijheid betekent lijden.

In onderstaande tekst kun je voor “Leeg en bevrijd” lezen, de wens om de onnatuurlijke bio-industrie te stoppen en de dieren uit de stallen te bevrijden, zodat deze stallen leeg raken.
Uit een boek van Hein Thijssen uit 2004. Hein Thijssen was een ex-priester, afgestudeerd theoloog en filosoof.
Op een dag kwam er ineens een gedachte uit de Tao Teh Ching mijn hoofd in. De volgende vraag kwam namelijk bij me op: Zou de enige manier om dit proces te voltooien niet kunnen zijn: gewoon niets te doen? Alles zijn eigen natuurlijke gang te laten gaan, en kijken wat er van terecht zou komen? Want ik had namelijk van de Tao Teh Ching geleerd dat ieder ding zijn eigen ‘tao’, zijn eigen ingebouwde weg en wetmatigheid heeft om tot zijn natuurlijk einde te komen, zoals die in het wezen van dat ding geschreven staat. En ieder ding kan dat feilloos volbrengen, als het niet verhinderd wordt. Ik had dat altijd niet alleen een merkwaardige, maar ook een weldadige observatie van Lao Tze gevonden, logisch en redelijk.
Ineens kwam het bij mij op dat het de moeite waard zou zijn om dit in praktijk te brengen. Lao Tze had namelijk geobserveerd en vastgesteld dat ook het onnatuurlijke zijn eigen tao, zijn eigen natuur, zijn eigen weg heeft om tot zijn eigen ‘natuurlijk’ einde te komen. Welnu, de weg, de tao van het onnatuurlijke is dat het vanzelf tot zijn eigen ‘natuurlijk’ einde komt, mits het niet verhinderd en geblokkeerd wordt. Met andere woorden: je verhindert het tot z’n natuurlijke voltooiing te komen door er tegen te vechten, of het steeds maar te verdoven, of het steeds maar weg te duwen. Zou de tijd eindelijk daar zijn om daar eens echt notitie van te nemen? Aangezien ik alles al geprobeerd had, ik niets meer kon doen, niets meer onder controle had, en ook niet veel puf en motivatie meer had voor welke actie dan ook, en vooral ook omdat ik niets meer te verliezen had, besloot ik alles los te laten en te laten begaan. De enige activiteit die voor mij zou overblijven was kijken, onder ogen te zien wat zich binnen in mij afspeelde en er niet voor weg te lopen. Kijken, niet de ogen sluiten, gewoon getuige-zijn, en dat zonder te oordelen, zonder te veroordelen, zonder tussenbeide te komen. Gewoon getuige-zijn, en vooral niet weglopen. Als ik het onnatuurlijke niet kon weghalen door er actief tegen te vechten, of er mij van af te sluiten, zou de oplossing dan niet kunnen zijn: ophouden met proberen, ophouden met vechten, ophouden met me af te sluiten en zo het onnatuurlijke zijn eigen ‘tao’ te laten volgen?’ (‘Leeg en bevrijd, p.104)
Leeg en bevrijd is het verslag van een pijnlijk innerlijk proces waarin Hein Thijssen zijn religieus erfgoed en elk geloof in wereldbeschouwingen is kwijtgeraakt en zich heeft moeten bevrijden van een nog andere, innerlijke terreur. Het resultaat van dit proces is een geheelde mens, leeg van alle cerebrale ballast en volkomen bevrijd. Het is een mystiek en volstrekt areligieus proces dat universeel en tijdloos is, waar iedereen vroeg of laat in terecht zal komen.



Tot zover Thijssen. Natuurlijk is niets doen tegen dierenleed geen optie. Het gaat erom om niets te doen wat het natuurlijke einde daarvan uitstelt.

Denkfouten maken we allemaal

En de reden daarvoor is dat ons brein voorbereid moe(s)t zijn op acuut gevaar. Toen we nog bedreigd werden door gevaarlijke dieren in prehistorische tijden, kon een snelle reactie jouw leven redden. Wie patronen kon detecteren die wezen op het naderen van dat gevaar kon simpelweg eerder reageren. Een keer te vaak gevaar zien is minder erg dan een keer te weinig.
Als overblijfsel van de manier waarop ons brein gevormd is door om te gaan met mogelijk gevaar maken we tegenwoordig nog steeds denkfouten, hoe slim we ook denken te zijn.
Schrijfster en psycholoog Suzanne Weusten is oprichter van De Denkacademie. Omroep Human begint op 2 november 2017 met een vierdelige serie Dat had je gedacht op basis van het boek van Weusten “Wij zijn slim” met als ondertitel “en andere dwaalwegen van het denken”.

In haar boek haalt zij voorbeelden van denkfouten uit haar eigen leven aan en uit onderwerpen die in 2017 in het nieuws zijn geweest. Prettig is ook dat zij aandacht besteed aan de foute conclusies en fraudes die wetenschappers in het verleden hebben gedaan. En dat ze vervolgonderzoek aanhaalt, die verdiept en nuanceert.

In de Volkskrant schrijft zij een beschouwing:
“Ik besloot het denkproces onder de loep te nemen. Hoe denken we eigenlijk? Zit er een systeem in de dwaalwegen van het denken? En kun je ze voorkomen? Mijn onderzoek leerde me dat de mentale missers niets zeggen over intelligentie, maar des te meer over de eigenaardigheden van het menselijk brein. Ons denksysteem is een zuinig apparaat dat snelheid verkiest boven grondigheid en eenvoud boven complexiteit. Als het makkelijk kan, waarom zouden we dan moeilijk doen? Dus zien we in een schichtig kijkende man al snel een potentiële inbreker en vertrouwen we een keurige dame op leeftijd blindelings. Of storten we ons spaargeld op de rekening van de aardige adviseur, om er later achter te komen dat we erin zijn geluisd. Het is de keerzijde van een efficiënt brein.
Maar de verraderlijkste dwaalweg van het denken, zo ontdekte ik, is niet de vooringenomen houding ten opzichte van anderen, maar het rooskleurige beeld dat we van onszelf hebben. Wij vergissen ons niet, want wij zijn slim. Anderen doen domme dingen.”

Regisseren met een boodschap

Amerikanen zien hun land graag als het land waarin elk burger onbegrensde mogelijkheden heeft om zich te ontwikkelen. Van krantenjongen tot miljonair of president is allemaal denkbaar. Maar wie boven zijn stand leeft, kan diep vallen.
De Coen brothers, Joel en Ethan, zijn regisseurs van succesvolle films vanaf 1984. Wij zijn ongeveer even oud (1954 en 1957), misschien dat daarom de boodschap opvallend is die ik zie in hun films. Voor mij zijn er twee opvallende thema’s in hun films, namelijk langs elkaar heen praten en denken dat je er mee weg kunt komen wanneer je boven je macht grijpt.
Humor, persiflage, briljant camerawerk en topacteurs maken deze boodschap voor mij geloofwaardig amusement.





Op dit blog meer voorbeelden van Amerikaans films met geloofwaardig spirituele thema’s: de films van Jim Carrey,  Groundhogday en Her over een relatie tussen een mens en een computer.

Verlichting en omgaan met onrecht

Hoe zou het leven van iemand die "ontwaakt" en "verlicht" raakt veranderen en wat zou die persoon ons adviseren?

Ook duizenden jaren geleden waren er verlichte personen. Hun boodschap werd mondeling en beeldend overgebracht en de oorsprong van meerdere personen werd soms verdicht en samengevat in de naam van één persoon.
De Chinese ‘oude wijze’ filosoof Lao Tse leek niet erg ambitieus toen hij de drie “schatten”, die we op ons levenspad nodig hadden, aanduidde met geduld, eenvoud en mededogen.
In onze tijd is er Tony Parsons, die zijn verlichtingservaring beschreef in het boekje met de paradoxale titel "Het open geheim".
Een kort citaat:
"Al onze energie smelt samen tot steeds iets nieuws, en de viering van eenvoudig dat wat is. Het is een uitwisseling van spontaan geven en ontvangen waardoor momenten waarop we weer tegenover elkaar staan verhelderd kunnen worden. Vaak is er stilte omdat er geen behoefte is de leegte te vullen die ooit als bedreigend werd gezien. Deze stiltes zijn vol van alleen maar samen zijn in een bestaan dat voortdurend danst".

Deze tekst kan aanspreken of als zweverig overkomen. Gevoel voor humor helpt. De lach kan bevrijdend werken. Met Johan Cruijff gezegd "je gaat het pas zien, wanneer je het door hebt". Een tekst gaat pas leven wanneer je er met al jouw zintuigen bij bent. Die ervaring is in dit blog een beetje te benaderen via een video (bijvoorbeeld van Tony Parsons zelf of Alan Watts, zie onder).

Toen we nog niet het inzicht hadden dat iedereen al verlicht is, verkeerden we in onzekerheid of wij in onze afgescheidenheid er mochten zijn. We probeerden ons ‘ik’ te verbinden met anderen of met een goede zaak en probeerden veilig te stellen dat we de moeite waard waren.
Toen we ons realiseerden dat we verlicht waren, verdween de druk om ons te bewijzen, immers we waren verbonden met alles en iedereen. We waren weliswaar verantwoordelijk voor ons handelen maar hoefden niet iets te doen om tot de eenheid van alles (zelfs het universum) te behoren. “Alles gebeurt zoals het gebeurt” en wij zijn getuige. We laten via onze zintuigen de buitenwereld toe met een open mind als deel van onszelf. We zijn aanwezig en verliezen daarbij zonder aarzeling (opgelucht, zie moksha) onszelf.
We begrepen dat we dit bevrijdend inzicht niet konden krijgen door te redeneren, door te streven of door te proberen te bereiken of te doen. Je kon onmiddellijk tot dit inzicht komen, eventueel -maar niet gegarandeerd- met behulp van een leraar, door meditatie of door genade.
Degenen die ontwaakten en tot inzicht kwamen, reageerden veelal met stilzwijgen want wat er veranderde en toch hetzelfde bleef, viel niet onder woorden te brengen. Ze maakten zich immers geen illusie (meer), ook niet dat er een advies is om onrecht te beheersen.
Sommige ontwaakten benaderden voortaan hun omgeving liefdevoller (zie ook Bohdisattva). Het ‘ik’ lost op, tezamen met dwang, strijd en angst voor eenzaamheid. Identificatie en competitie worden overbodig. Tony Parsons: "alles is energie, dat wat er is heeft het niet nodig om te weten wat het is" en er is een paradox "niets is tegelijkertijd alles". "Energie is vrij".
Onrecht en fouten in de buitenwereld kunnen worden aangepakt, niet door een illusionair ik of ego, maar door het herstellen van het natuurlijk evenwicht en organisch verlopende processen (zie video onder).

Herken je jezelf in het beeld dat we allemaal één zijn, althans niet-twee? Antwoord alleen met “ja” wanneer je dit kan ook nadat je in de media hebt gelezen over klimaat- en oorlogsslachtoffers, psychopaten, etc.. Antwoord je met "nee", dan is dit blog aanbevelenswaardig.

Iedereen kent mensen wiens gedrag we afkeuren, maar kunnen we hen ook in ons hart sluiten? Kunnen we vergeven, zodat barrières geslecht kunnen worden en tegelijk eraan werken om herhaling van onrecht te voorkomen?
Het gaat om het inzicht te zien tussen niet-doen en niets doen. Niets doen is geen optie, wel het aspect "laten" (wu wei) in de drie schatten van Lao Tse.
Laten we leven op een snelheid die past bij wat we kunnen behappen en verstouwen.
Vergelijkend godsdienstleraar Alan Watts (1915-1973) kon de westerse en oosterse inzichten over het subtiele verschil dat de wereld kon uitmaken "betoverend" verwoorden:

IJle romantiek

Moses Sumney heeft zijn debuutalbum uitgebracht met de titel Aromanticism.
Pablo Canbenda interviewt hem over zijn “vraagtekens bij onze amoureuze verwachtingen van die zoete, pastelkleurige vormen van liefde”.

Een citaat uit de Volkskrant:
‘Ik denk niet dat echte liefde hopeloos is. Ik denk wel dat de zoektocht naar sterk geïdealiseerde vormen van liefde hopeloos is. Er wordt niet realistisch genoeg over gesproken in onze maatschappij.'
En toch, er spreekt, paradoxaal genoeg, uit bijna elk nummer op Sumneys exposé een intens verlangen naar verbinding. Het hunkert hevig op Aromanticism.
'Ja, dat is waar. Ik probeer eerlijk en reëel te zijn. En dat verlangen is een deel van die eerlijkheid. Het feit dat je niet in een bepaalde vorm van liefde gelooft, wil niet automatisch zeggen dat je niets van liefde in het algemeen wilt hebben.'
Tot zover.

In het nummer Lonely World wordt deze clichématige vorm van romantiek mooi verbeeld en de boodschap lijkt te zijn “wanneer je dat cliché vasthoudt, en elkaar niet kunt loslaten, maak je de liefde kapot”.

De boodschap van een succesvolle grappenmaker

Jim Carrey wilde als kind al komiek worden. Zijn moeder was depressief en hij probeerde haar op te beuren. Toen Jim een boek las over spiritualiteit en iemands taak in het leven, herkende hij daarin zijn wens om zorgen bij anderen weg te nemen. Zijn vader had dezelfde ambitie, maar koos voor een carrière als boekhouder. Hij verloor die baan en moest in relatieve armoede verder leven. Jim besloot voor zichzelf dat wanneer hij zou falen hij toch liever eerst geprobeerd had het werk te doen waar hij van hield en dat was grappen maken.
Geld verdienen en grappig zijn tekenden zijn jeugd. Op de middelbare school mocht hij elke dag aan het eind van de lessen tien minuten optreden, op voorwaarde dat hij de rest van de dag zijn gemak hield. Na de lessen werkt hij in een fabriek om het gezin te helpen onderhouden.
Op zijn zestiende stopte Jim met school en vertrok naar Hollywood. Hij speelde in clubs, werd ontdekt en speelde in series, komische en serieuze films. Hij heeft van alle bekendheden de meeste MTV Awards gewonnen.

Het thema “wie ben je en waar moet je zorgen over maken” zou je een telkens terugkerend thema in zijn werk kunnen noemen. Hij verdiepte zich zo zeer in de karakters die hij moest uitbeelden dat hij zich maanden lang gedroeg als zijn filmpersonage. De Truman Show gaat over een persoon die er pas laat achter komt dat zijn hele leven op een filmset afspeelt en dat zijn hele omgeving hem daarover in onwetendheid heeft gehouden. In The Mask maakt het masker mogelijk waar hij altijd over droomde maar zonder masker niet durft. In Bruce Almighty mag hij voor God spelen. In Liar liar kan hij als advocaat niet liegen. In 2014 haalt hij een graad aan de Maharishi Universiteit in IOWA. Hij heeft zowel de Canadese als Amerikaanse nationaliteit.
In de interviews die hij met bekende TV persoonlijkheden houdt, domineert en regisseert hij het gesprek en het publiek met zijn van te voren ingestudeerde grappen.
Ook het drama van depressie tekent zijn leven. Niet alleen zijn moeder was het, zelf gebruikte hij een tijdje Prozac en zijn ex-vrouw stapte uit het leven.
Kortom, Jim Carrey heeft zijn hele leven geworsteld met succes, talent, geld, geluk en humor. Zijn aanbeveling aan anderen is om het universum te vragen wat je wilt onder het motto “niet geschoten is altijd mis”. Dat je daarnaast hard moet werken, zegt hij er niet bij waardoor het soms lijkt of het hem allemaal aan komt waaien. Hij is wars van conventies, maar achter de schermen zeer gedisciplineerd. Terwijl hij alle aandacht naar zich toe trekt, gaat zijn humor niet ten koste van anderen. Hij lijkt ongrijpbaar. Of je zijn bekkentrekken leuk vindt, blijft natuurlijk een kwestie van smaak. Hij wil allereerst ontregelen.

Heeft Jim Carrey een spirituele boodschap? Tijdens interviews zegt hij “we zijn een gigantisch veld van energie, dansend voor zichzelf”. “We bestaan niet echt en zijn tetrahedrons dansend rond elkaar”. “We moeten het niet zo persoonlijk nemen en het is allemaal hier voor ons om van te genieten” “Er is geen ik, het gebeurt”. “We gaan nergens heen”. “Wanneer je het allemaal doorhebt, verdwijnt de druk op jezelf en kun je gaan genieten”.
De kracht van wat hij zegt is dat het in lijn is wat al eerder door geleerden en mystici is gezegd en dat iedereen het kan oppakken op de manier die bij hem en haar past. Het past bij zijn al vroeg in zijn leven zelf opgepakte taak dat hij anderen wil duidelijk maken dat zij zich niet al te veel zorgen moeten maken.
Mensen die van stijldansen houden, herkennen wat hij zegt “we dansen samen en gaan nergens heen”.

De Bhagavad Gita in kort bestek

Bhagavad Gita betekent het lied van de Heer en is het hoofdwerk van de spirituele literatuur van het hindoeïsme, onderdeel van het epos Mahabharata.
In het epos legt Heer Krishna aan krijger Arjuna uit hoe met zelfkennis in vrijheid te leven.
Arjuna vraagt zich af of hij moet vechten of zich moet terugtrekken, of hij wel of niet moet handelen. Krishna vindt dat te kort door de bocht en legt uit dat hij twee zaken in het oog moet houden.
1. De mens wikt, God beschikt. Arjuna mag kiezen hoe te handelen, maar moet zich neer leggen (waarde 15, zie onder) dat het resultaat wordt bepaald door Īśvara (God, Saguna Brahma). Īśvara is de directe en materiële oorzaak van het universum. Wanneer de mens zijn handelingen opdraagt aan God is hij voor altijd vrij van handelingen, omdat hij dan één is met God.
2. Bij het verwerven van kennis hoe en wanneer wel of niet te handelen dient hij zich bewust te zijn van een twintigtal waarden.

Deze waarden (deugden) zijn:
1. Afwezigheid van trots
2. Afwezigheid van pretentie
3. Niet kwetsen
4. Aanpassing
5. Oprechtheid
6. Dienstbaarheid aan de leraar
7. Zuiverheid
8. Standvastigheid
9. Zelfbeheersing
10. Objectiviteit tegenover zintuiglijke objecten
11. Afwezigheid van egoïsme
12. Bewust zijn van de problemen van geboorte, dood, ouderdom, ziekte en verdriet
13. Vrijheid van eigenaarschap
14. Zonder gehechtheid zorgen voor zoon, vrouw, huis, enz.
15. Gelijkmoedigheid bij het ontmoeten van het gewenste en ongewenste
16. Devotie voor de Heer
17. Je toevlucht nemen tot een stille plek
18. Afwezigheid van hunkering naar gezelschap
19. Onophoudelijke studie van de geschriften die zelfkennis geven
20. Het zien van de waarheid van het zelf

‘Je hebt alleen recht op het handelen,
nooit op de vruchten ervan.
Laat de vruchten van je handelingen niet je drijfveer zijn,
maar wees ook niet gehecht aan niet-handelen.’
Bhagavad Gita (II,47)

‘Zoals de onwetende handelt uit gehechtheid aan handelen,
o Bharata (held), zo dient de wijze te handelen zonder gehechtheid,
het welzijn van de wereld verlangend.’
Bhagavad Gita (III, 25)

Swami Dayananda schrijft:



De aanbeveling als antwoord op de vraag 'wanneer wel en wanneer niet te handelen' doet denken aan het taoïstische woord wu wei: doen door niet te doen.
Krishna: degene die niet-handelen in handelen ziet, en handelen in niet-handelen is een wijze onder de mensen; hij is een yogi, iemand die alles heeft bereikt wat bereikt moet worden.

Over vrijheid spreekt Paramahansa Yogananda in zijn commentaar op de Bhaghavat Gita (met dank aan Tegenwicht.org):
"Elk individu handelt gedeeltelijk op grond van vrije keuze en gedeeltelijk op grond van vroegere neigingen. [Deze hebben] de vorm aangenomen van [..] vooroordelen die de macht van de vrije wil aantasten."
"De externe stimuli van de dagelijkse gebeurtenissen in iemands leven roepen in het onbewuste heel gemakkelijk deze oude reactiepatronen op, goede en slechte."
"De aan zintuigelijke indrukken verslaafde mens laat zich grotendeels leiden door gewoonten die in het verleden zijn aangeleerd: zijn vrije wil is zwak.
Een spiritueel mens echter heeft zijn vrije wil van die banden losgemaakt en heeft zodoende zichzelf bevrijd [...]."
"De spirituele mens waakt daarover [...]."
"Een vrije wil vibreert in harmonie met de eeuwigheid. Dan is de wil van de mens gelijk aan de wil van God."

Zie ook de Diamantsoetra.

Theoloog die van zijn geloof viel

In het magazine Volzin wordt het overlijden herdacht van theoloog Harry Kuitert (1924-2017): ‘Nee, nee, nee, ik geloof niet in God’.

Een paar citaten:
Theologie levert kennis op over ‘een wezen genaamd God’. Zó hebben de godgeleerden het de eeuwen door gezien. En zo zien de meesten van hen het nog steeds. Maar die gedachte klopt niet, zegt Kuitert. “Alle spreken over Boven komt van Beneden, ook de uitspraak dat het van Boven komt”, aldus de beroemde oneliner waarmee hij reeds jaren terug de centrale idee achter zijn visie op de christelijke geloofsuitspraken verwoordde. Nu trekt hij de consequentie voor de theologie: die levert geen kennis op over God als ware God een realiteit buiten ons, maar informeert over wat mensen over zichzelf denken en zeggen wanneer ze over God spreken.
Nog zo’n stelling waarover de theologen het altijd eens zijn geweest: “Kennis gaat over wat bestaat, anders noemen we het fictie.” Dus meenden ze dat God bestond, want ze hadden er kennis van. Kuitert kwam een tijd geleden al tot precies de tegenovergestelde gevolgtrekking: ‘God is niet van kennis, maar van verbeelding.’
“God is een gedachte van mensen.” Met dit inzicht bevrijdde Nederlands best verkopende en meest omstreden theoloog Harry Kuitert zichzelf van “een hoop trammelant en gespletenheid”, zo zei hij in 2011 in Volzin. Het geloof in hemel en hiernamaals had de toen 86-jarige godgeleerde verlaten.
Tot zover Volzin.

Kuitert heeft veel boeken geschreven over zijn veranderende inzichten in religie. Vlak na de watersnoodramp in 1953 in Zeeland werd hij daar predikant. Hij kon het zien van veel onrecht en rampen op de wereld niet verenigen met het bestaan van een God. Dit was de start van zijn twijfel die uitmondde in steeds meer afstand van het beeld dat mensen van God schetsten en dat uiteindelijk ertoe leidde dat hij van zijn geloof in God viel.

Er zijn een tweetal overwegingen die ingaan tegen de conclusie van Kuitert dat God niet bestaat.
1. Van God en de menselijke ziel wordt gezegd dat deze afzijdig en zonder oordeel afwachten tot zij worden erkend en ingeroepen.
2. God kun je niet alleen zien als bron van liefde, maar ook van vrijheid. Zonder liefde geen vrijheid en zonder vrijheid geen liefde. De mens (en ook een dier) is niet werkelijk vrij wanneer dat niet samengaat met het bestaan van onrecht, pijn en overige ellende.

Veel mensen zouden vrijheid willen inruilen wanneer dat onrecht of onveiligheid zou voorkomen. Maar tegelijk ontneemt het dan onze eigen verantwoordelijkheid in het voorkomen daarvan. Je kunt je lot in God's handen leggen, maar voor je handelen ben je altijd verantwoordelijk.

Het wel of niet bestaan van God gaat onze voorstellingsvermogen te boven. Je kunt daarom –gek genoeg- stellen dat Kuitert ook gelijk had in zijn opvatting dat God niet bestaat.
Wat meer zin heeft is om te leven naar de intentie van het universum. Hoe wij die bedoeling inschatten zou uiteraard ten alle tijden kritisch bezien moeten worden. Zolang onze visie leidt tot een positieve intentie naar de wereld is niemand van God los.

Meer zinvol toeval beleven

Het leven heeft niet een benoembare zin. De reden daarvoor zou kunnen zijn om ieder levend wezen een evenwaardigheid te kunnen garanderen: niets en niemand heeft een voorsprong of achterstand in de mogelijkheid om het leven zin te geven. In de Hindoeïstische filosofie wordt het leven vergeleken met een spel en wordt uiteindelijk een zero sum game genoemd.
Alles in de Kosmos is opgebouwd uit energie. Van wat energie precies is kunnen we ons geen beeld van maken. We kennen een aantal vormen en toepassingen van energie en weten dat het niet verloren gaat. Ook onze gevoelens en emoties zijn uitingen van energie en ondersteunen ons creatieve vermogens en geven ons feedback over de kwaliteit van ons handelen.
Het leven is gericht op kwaliteit, op creatie, vergroting en onderhoud daarvan. Die kwaliteit heeft betrekking op zaken en op levende wezens. Wat weinig kwaliteit heeft wordt niet ondersteund en verdwijnt langzaam op de achtergrond.

In gebeurtenissen die op elkaar volgen zien we vaak oorzaak en gevolg. Soms zijn er gebeurtenissen die vrijwel gelijktijdig optreden en waarbij we overtuigd zijn dat er geen oorzakelijk verband is, maar die wel als zeer zinvol en opvallend aan ons voorkomen. Op zo’n moment lijkt de synchroniciteit geen toeval, maar met een bepaalde ondersteunende bedoeling aan ons te verschijnen.
Er valt met de inzichten van synchroniciteit geen persoonlijk of maatschappelijk voordeel te halen. Synchroniciteit verluchtigt het leven en is ondersteunend voor degenen die hun eigen pad volgen en integriteit serieus nemen. Voor wie het wil zien is het een bewijs dat er een hogere intelligentie is (Tao, God, Natuur, universele geest, you name it).

Deepak Chopra zegt het in zijn boek Synchronisch leven. De onbegrensde kracht van het zinvolle toeval als volgt:
“Alles wat in het universum plaatsvindt, begint met intentie. Deze intentie ontstaat altijd in het niet-plaatsgebonden of universele geest, maar neemt een plaats in de ruimte in via de individuele geest”.
“de beste manier om ervoor te zorgen dat al je intenties verwezenlijkt worden, is ze in overeenstemming brengen met de kosmische bedoeling, harmonie creëren tussen jouw voornemens en wat het universum met jou voorheeft. Als die congruentie eenmaal ontstaat, zul je merken dat synchroniciteit een grotere rol in jouw leven gaat spelen. Je kunt die harmonie het beste creëren als je een houding van eenvoud en dankbaarheid ontwikkelt. Maak je dankbaarheid kenbaar voor alles wat je in het leven wordt aangereikt.“
“Door zijn aard maakt de plaatsgebonden geest voortdurend onderscheid tussen ons en de rest van de schepping. De niet-plaatsgebonden geest – het universele bewustzijn - daarentegen is zuiver ziel, zuiver geest. Hij opereert buiten de begrenzingen van de normale tijd-ruimtelijkheid, is de ordende en verbindende kracht in het universum en kent geen beperkingen in ruimte en tijd. Door zijn aard verbindt de niet plaatsgebonden geest alle dingen – omdat het alle dingen is. Hij vraagt niet om aandacht, energie of goedkeuring, is inherent één en trekt daarom liefde en acceptatie aan. Hij is immanent creatief, vormt de oerbron van alle creativiteit.”
“Hoe kom je erachter welke van je intenties het meest in aanmerking komen voor vervulling? Het antwoord is: let op de aanwijzingen die je worden aangereikt door de niet-plaatsgevonden geest. Let op de coïncidenties in je leven. Coïncidenties zijn boodschappen. Ze zijn door God, de geest of de niet plaatsgebonden werkelijkheid aangereikte sleutels die je ertoe aanzetten je karmische geconditioneerdheid, je vastgeroeste denkpatronen te doorbreken. Ze bieden je een mogelijkheid om het bewustzijnsdomein binnen te gaan waar je omringd wordt door liefde en waar de oneindige intelligentie – je bron – voor je zorgt. Spirituele tradities noemen dit de toestand van genade.”

De methode om inzicht te krijgen in de betekenis van toeval is voor iedereen, atheïst, agnost en gelovige, beschikbaar en is meditatie. Je mediteert eenvoudig op de vraag “Wat betekent dit toeval”. Het is uiteraard zaak om geduld te betrachten in het ontvangen van een antwoord en niet naar jezelf toe te redeneren. Dat is naïef bijgeloof. Ook hier is “ken jezelf” het adagium.

Uit de Tao Box (Priya Hemenway):
De mens heeft drie schatten: eenvoud, geduld en mededogen. Eenvoud maakt alles licht, ontspannen en ongedwongen. Eenvoud is weten dat je nooit van huis bent weggegaan. Je bent al bij de bron. Met geduld kun je luisteren, leren en begrijpen. Je gaat er ‘ja’ door zeggen. Door geduld ga je langzamer en kun je het moment ervaren zonder haast. Mededogen is liefde. Het is de ultieme expressie. Het is alles wat je nodig hebt en alles wat je te geven hebt. Buiten liefde bestaat er niets.
Eenvoud, geduld en mededogen vormen de toegang tot Tao. Keer terug tot de bron. Jezelf kennen is de meest grootse expressie van het leven. Je weg naar huis vinden is een grootse reis. Reis met geduld, ga langzaam en geniet van elke stap. Blijf aanwezig in het moment en je zult vinden wat je zoekt. Laat je leiden door mededogen. Je hart heeft de weg altijd gekend.

Hans Feddema ziet het zo:
'Je kunt zeggen dat het universum een eigen perfect ritme heeft, waarbij alles wat gebeurt een doel heeft of achter elke vorm een intelligentie zit, die synchroon werkzaam is. Omdat we dit met onze zintuigen niet waarnemen, staan we er vaak sceptisch tegenover. Dit ook, omdat we graag ons als ego willen neerzetten. Het go with the flow, het accepteren van een verborgen orde strijdt vaak met onze ‘vrije wil’ en onze geconditioneerde overtuigingen. Terwijl synchroniciteit weleens een weg naar vrijheid zou kunnen zijn en een weg om de kracht van de ziel of het onbewuste te beleven. Ons onbewuste is verbonden met het collectief onbewuste en heeft zo vele malen meer wijsheid dan ons bewuste. Het laatste leidt vaak tot mentaal activisme. Maar werkt dat? Door ‘doen door niet-doen’, zoals taoïsten zeggen, stil zijn, vertrouwen hebben en je overgeven aan een groter bewustzijn, lossen vragen zich vaak vanzelf op en ontwikkelen dingen zich zoals de bedoeling is. Krampachtig ‘doen’ vaak niet.'

Inleiding

Dit blogspot gaat over hoe je kunt aankijken tegen spiritualiteit en leven in het nu, maar ook over doodgewone (psychologische) onderwerpen.

Klik hier voor het overzicht van de laatste titels met telkens een paar inleidende zinnen of alle artikelen compleet van recent tot ouder.

Favoriete artikelen (blogs) zijn:

Zonder liefde geen vrijheid en zonder vrijheid geen liefde
De onderschatting van de dooddoener
Wat is en-en denken? 
Het verschil tussen liefde en verliefdheid 
Van abstracte potentie naar concrete vrijheid en liefde
Het leven als een processie en dans: drie stappen vooruit en twee achteruit
Het positieve van het negatieve
Nabijheid en afstand houden
Respect voel je aan, maar toch moet je het leren
Negatieve en positieve vrijheid

Er is meer
Hoe nog meer artikelen te vinden die je interessant zou kunnen vinden ....
Lees je de mobiele versie? Switch eerst via "Internetversie weergeven".

1. In de internetversie staat in een rechterkolom en onderaan meer informatie over de inhoud van dit blog.

2. Er staan zoektermen (labels), steekwoorden en onderwerpen onderaan elke pagina van de Internetversie.
Zoeken kan links bovenaan en onderaan elke pagina.

3. In de rechterkolom staan veel gelezen artikelen.
Tenslotte het beleid om uw privacy te beschermen.

Rigoureuze mystiek

Meister Eckhart leefde in de late Middeleeuwen. Hij was voor het Vaticaan een omstreden mysticus, omdat zijn ideeën weliswaar simpel waren, maar ook zeer radicaal.
Door de eeuwen heen heeft Eckhart als Dominicaanse priester altijd een tegenwicht gevormd tegen religieuze instituties die haar volgelingen onwetend en afhankelijk wilden laten zijn.
In een preek beantwoordde hij deze vraag:

Hoe moet ik God liefhebben?
Je moet Hem liefhebben zoals Hij is: een niet-god, een niet-geest, een niet-persoon, een niet-beeld, verder: zoals Hij is een puur, rein, louter Een, afgezonderd van alle tweeheid, en in dat Ene moeten wij eeuwig verzinken van iets tot niets.

Deze manier van spreken was gebruikelijk in de Joodse en Griekse apofatische theologie. Het Griekse woord apofasis betekent letterlijk ‘weg van de spraak’. Volgens de negatieve theologie is God dan ook zó verheven, dat je hem nooit kunt benoemen. Hij vormt het ultieme mysterie waarop al onze ideeën en voorstellingen afketsen. Of, zoals Eckhart het kort en krachtig in een Latijnse preek zegt: “God is voor ons onbenoembaar vanwege de onbegrensdheid van alle zijn in Hem. Al onze begrippen en namen drukken echter iets uit wat begrensd is. Op die manier kunnen we met ons verstand nooit beredeneren wie of wat God is.

Ook in de Advaita Vedanta uit het Hindoeïsme is deze manier van toepassen van de ontkenning om ongrijpbare concepten te benaderen gebruikelijk. Advaita betekent “niet-twee” om de eenheid (non-dualiteit) van alles te benoemen. Neti, neti, niet dit, niet dit. Wanneer de voorbeelden slim gekozen worden, wordt daarmee het ongrijpbare inzichtelijk gemaakt.
Spiritueel coach Hans Laurentius gebruikt de aanbeveling om tot de waarheid omtrent je ware aard te komen, door een rigoureus zelfonderzoek. De waarheid ontdekken en het pad naar zelfrealisatie wordt dan “als het ware” stap voor stap af te leggen wat je niet bent en wilt zijn.
Dit is een kwestie van inspanning en genade en een moment van compleet loslaten is uiteindelijk onontkoombaar. Eckhart belooft een totale bevrijding.
In het “niet-kennende kennen,” waarbij Eckhart steeds weer ons hele heil in het niet-kennen, niet-weten stelt, wordt de kennis van God een gebeuren van het moment, een “vonkje,” waarin kenner en gekende in een heilige, geheelde geest steeds weer tot één geheel versmelten.

En zo wordt het ongrijpbare hanteerbaar en blijft het altijd levend. Dit geldt niet alleen voor God, maar ook voor liefde, vrijheid en respect.

Lessen voor onze tijd?
"in dat Ene moeten wij eeuwig verzinken van iets tot niets". Anders dan in de middeleeuwen trekken mensen zich voor contemplatie niet meer (lange tijd) terug uit het gewone leven. De geschiedenis maakt tevens steeds meer een einde aan ongelijkheid tussen mensen. Niemand staat in waarde of grondrechten boven de ander, maar we zijn wel steeds (meer) bezig onszelf met anderen te vergelijken. Wij kunnen de uitdaging van Eckhart om te verzinken van iets tot niets oppakken door ons als gelijke van andere mensen en zelfs van dieren te gedragen. Dat heeft positieve gevolgen voor het welbevinden van alle levende wezens op aarde.
Eckhart pleitte ook om van God geen voorstelling te maken. Tegenwoordig wordt "een hoger wezen" aangeduid met de meest uiteenlopende namen: Natuur, Alles, Niets, Leegte, Tao, JHWH. Zou het even serieus nemen in alle eenvoud van deze aanduidingen, met geduld en mededogen, niet een mooie toepassing opleveren van 'Uw wil geschiede"?

Heel praktische aanwijzingen rondom de mystiek van Meister Eckhart en het pad naar verlichting geeft auteur C.B. Zuijderhoudt.

Een citaat over gelatenheid.

In het dagelijks leven moet men zich regelmatig doen gelden om te kunnen functioneren. En dan wil dat zomaar niet direct, dat elimineren van de eigen persoon. Daartoe is een morele attitude, een geesteshouding nodig, die dat helpt te bewerkstelligen. Die geesteshouding zou men kunnen omschrijven als gelatenheid. Dat is niet zoiets als de staart tussen de benen. Het is meer de houding die voorkomt uit een overtuigd: 'Uw wil geschiede'. En dan niet zozeer als kritiekloze gehoorzaamheid aan veronderstelde of gefantaseerde goddelijke wensen, maar als een uitnodigend aanvaarden van wat het leven brengt. Als het van binnenuit 'akkoord' zeggen tegen de natuurlijke gang van het bestaan. Waar de mens geen persoon meer is en zich herkend heeft als uitsluitend bewustzijn, is daar ook geen wil meer. Want met die persoon verdwijnt de persoonlijke wil. 'Uw wil geschiede' is in dat geval dan ook een moeiteloze aangelegenheid zonder strijd. En dat verschaft vrijheid.



Vetgedrukt hierboven worden de "drie schatten" genoemd. Eenvoud, geduld en mededogen vormen de toegang tot tao. Keer terug tot de bron. Jezelf kennen is de meest grootse expressie van het leven. Je weg naar huis vinden is een grootse reis. Reis met geduld, ga langzaam en geniet van elke stap. Blijf aanwezig in het moment en je zult vinden wat je zoekt. Laat je leiden door mededogen. Je hart heeft de weg altijd gekend.

Het gemodder van therapeutisch shoppen stoppen

Op haar achtentwintigste ging schrijfster, actrice en personal coach Marian Mudder voor het eerst in Speyer therapie voor haar angsten en depressies. Het was intensief: twee weken geblinddoekt op een sofa. Maar het hielp niet, ze kreeg er nieuwe problemen bij. Er volgde een lange zoektocht naar de juiste therapeut – regulier en alternatief, van NLP tot rebirthing –, workshops en zelfhulpboeken. Na veel psychologische omzwervingen kwam ze op het spoor van wat haar wél heeft geholpen.

In een interview met Dolf Jansen tijdens Spijkers met Koppen (14 mei) vertelt ze dat ze tot het inzicht kwam dat juist het volgen van allerlei therapieën haar overtuiging bevestigde dat er wat met haar aan de hand was.

Ontwikkeling van bewustzijn en evolutie

Over de rol van toeval in de evolutie wordt onder wetenschappers verschillend gedacht. Het is bon ton om evolutie te verklaren door uit te gaan van toevallige mutaties, gecombineerd met het proces dat de best aangepaste of seksueel meest aantrekkelijke individuen overleven. Charles Darwin is er bekend mee geworden. Deze manier van nuchter denken heeft de meeste status en sluit het meest aan bij de opvattingen van Ockham.
Wikipedia: Ockhams scheermes is de stelling dat wanneer er verschillende hypotheses zijn die een verschijnsel in gelijke mate kunnen verklaren, de hypothese gekozen moet worden die de minste aannames bevat en de minste entiteiten veronderstelt. Het is een principe uit de kennistheorie dat wordt toegeschreven aan de 14e-eeuwse Engelse filosoof Willem van Ockham, een franciscaner monnik.

Wie een doelgerichtheid of een sturing ziet in evolutie, staat voor de vraag welk doel dat is en wie of wat deze sturing doet. Je ziet Ockham al fronsen en het scheermes heffen. In een vorig blog zijn Gerrit Teule en Robert Pirsig besproken. Zij gaan uit van een doelgerichte ontwikkeling in de evolutie, namelijk naar meer kwaliteit, schoonheid en bewustzijn. Priester en paleontoloog Teilhard de Chardin is bekend geworden met het punt Omega waarop de menselijke ontwikkeling zich zou richten. Op punt Omega zou het menselijk bewustzijn samenvallen met het goddelijke bewustzijn. Het zal geen verbazing wekken dat Teilhard de Chardin halverwege de vorige eeuw door het Vaticaan is teruggefloten. De wereld was nog niet toe aan een mens die zich ten opzichte van God emancipeerde.

Medische wetenschappers zien bewustzijn veelal als (bij)product van hersenactiviteit. Gedachten en gewaarwordingen worden we door neurale activiteit bewust. Wanneer de hersenen geen zuurstof meer krijgen, raken we buiten bewustzijn. Duurt dit te lang, dan treden hersenbeschadigingen op en gaan we dood. Mensen met bijna-dood-ervaringen melden vaak spirituele ervaringen.
Wat bewustzijn precies is, daarover is nog geen consensus. Hersenactiviteit is wel via scans aan te tonen, bewustzijn is niet aantoonbaar. Wanneer iemand bij bewustzijn is, is er hersenactiviteit. Omgekeerd geldt dit niet, ook in de slaap, bijvoorbeeld wanneer we dromen is er aantoonbare hersenactiviteit, maar zijn we niet bij bewustzijn. Een uitzondering is de lucide droom, waarin we weten dat we dromen. Via het bewustzijn wordt een mens zich gewaar van zintuigelijke indrukken, van gedachten, gevoelens en intuïtie. Gewaarwordingen kunnen ook daar als het ware tussenin liggen, wat bijvoorbeeld bij meditatie het geval of doel kan zijn.
Ontwikkeling in bewustzijn suggereert dat er sprake kan zijn van meer of minder bewustzijn, zoals je meer of minder wakker of slaperig kunt zijn. Ook wordt er onderscheid gemaakt tussen lager en hoger bewustzijn. En hiermee doet een zekere ranking in kwaliteit van bewust zijn z’n intrede. Zelfbewustzijn wordt als een moreel hogere vorm van bewustzijn gezien. Dieren met zelfbewustzijn zouden daarom aanspraak mogen maken op aan mensen gelijke rechten. Maar is zelfbewustzijn meer bewustzijn of alleen bewust zijn van zichzelf in het bewustzijn?

Wie van mening is dat bewustzijn alleen hoort bij levende wezens en in het geval van zelfbewustzijn met name bij de mens en een klein aantal zoogdieren, zal niet snel geneigd zijn om proberen de sporen van bewustzijn terug te zoeken naar het begin van de ontwikkeling van de kosmos. Immers dat veronderstelt dat ook dode materie of de natuur een bepaalde mate of voorloper van bewustzijn bevat. Al was het alleen maar in de vorm van organisator van meer of minder complexe deeltjes. Sjamanisten en Indianen doen dat wel. Hun zienswijze wordt al snel als bijgeloof en een vorm van magisch denken betiteld.

Magisch denken wordt als een denkvorm gezien van oervolken, naast dualistisch denken (boven/onder/goed/kwaad) en loopt vooruit op religieus en logisch denken.
Een open uitwisseling van visies op bewustzijn vraagt een bereidheid tot een evenwaardige dialoog. En zo lang vertegenwoordigers van doelgerichte evolutie niet aannemelijk en aantrekkelijk kunnen maken wat dat denken en ruimer zien oplevert, zal de animo om zo’n dialoog te starten er bij wetenschappers niet komen. Magisch denken lijkt op wensdenken, wordt als naïef beschouwd en is spreekwoordelijk: De wens is immers de vader van de gedachte.

Wie na zoveel waarschuwingen nog wel wil denken in termen van doelgerichte evolutie, heeft als voordeel dat hij of zij zich kan verzoenen met de traagheid waarmee verbeteringen en de onrechtvaardigheid waarmee veranderingen zich aandienen. Dat het miljarden jaren duurde voordat het leven op aarde mogelijk werd, heeft ermee te maken dat de omstandigheden voor de levensvatbaarheid met de huidige kwaliteit nog niet bereikt waren. Dat kwaliteit veel aspecten heeft, waaronder ongrijpbare begrippen als liefde en vrijheid. Dat de kleine stapjes in de evolutie ook evenwaardigheid tussen individuen en soorten mogelijk maken. Dat complexere en sympathieke levensvormen kunnen uitsterven door eigen toedoen of kosmische rampen heeft met het open karakter en eindeloos geduld over eventuele duur en verloop van bewustzijnsevolutie.
Dat bepaalde hypotheses door de wetenschap niet worden onderzocht, heeft te maken met de verwachting dat er op korte termijn geen winst valt te behalen uit de inzichten.

We zijn nog lang niet klaar om de idealen van de Franse Revolutie te stabiliseren en te globaliseren: vrijheid, gelijkheid en broederschap, mogelijk als tussenresultaat van een lange bewustzijnsevolutie.
Het kleine beetje ruimte dat de wetenschap overlaat voor de vrije wil is misschien genoeg om wetenschappers, schrijvers en opiniemakers te interesseren in de spirituele reden daarvoor.

Zie ook het vierluik van Bas Heijne over Onbehagen. In de vierdelige serie Onbehagen van Human en VPRO onderzoekt schrijver en columnist Bas Heijne waarom de idealen van onze beschaving steeds verder onder druk komen te staan.

Evolutie gericht op vergroten van kwaliteit

24 april 2017 overleed Robert M. Pirsig de auteur van Zen en de kunst van het motoronderhoud en het boek Lila. De boeken vallen onder metafysica met een vleugje autobiografische inslag en gaan over de doelgerichtheid van de evolutie om kwaliteiten als harmonie en vrede te vergroten. Volgens Pirsig wordt de ontwikkeling van de natuur gedreven door waarden.
Pirsig onderscheidt statische kwaliteit en dynamische kwaliteit. Statische waardepatronen zijn onder te verdelen in vier onafhankelijke stelsels van steeds hoger moreel niveau: anorganische patronen, biologische patronen, sociale patronen en intellectuele patronen. Dynamische kwaliteit is de bron van alle verandering, de kwaliteit van de vrijheid. Dynamische kwaliteit creëert de wereld waarin wij leven, maar statische kwaliteit is noodzakelijk om haar in stand te houden. Met een beetje fantasie zouden waarden als vrijheid en liefde ook kunnen vallen onder de waarden die Pirsig voor ogen heeft.

In Nederland kennen we een auteur die een soortgelijke evolutietheorie aanhangt, namelijk Gerrit Teule. Hij ziet de evolutie als gericht op het vergroten en verbreiden van schoonheid. Bij het allereerste begin van het ontstaan van het heelal was er nog geen materie en waren de natuurkundige wetten afwijkend en is alle materie volgens Teule door God opgebouwd met een eenheid van bewustzijn. Bewustzijn ontstaat volgens Teule uit de samenwerking van eonen en neuronen.
"Dat stijgt ver uit boven 'het verschijnsel mens'."
Eonen bevinden zich in de binnenkant van elektronen en andere deeltjes en communiceren via elektromagnetische golven met andere bewustzijnsdeeltjes (eonen). Deze zogeheten non-lokale communicatie verklaart hoe de triljarden eonen de miljarden cellen in een organisme laten samenwerken om het organisme tot ontwikkeling te laten komen en gezond te houden. Eonen zijn onsterfelijk en hebben een "drang" tot het vergroten van bewustzijn.

Teule refereert soms kort aan Pirsig. Er is (nog) geen fysisch bewijs voor het bestaan van eonen.
Het is denkbaar dat Pirsig’s statische patronen samenhangen met het functioneren van eonen. Dus eonen zouden kunnen functioneren op verschillende niveaus, bijvoorbeeld elementaire deeltjes patronen, anorganische patronen, biologische patronen, sociale patronen, intellectuele patronen en spirituele patronen. En daarmee zou de evolutionaire cirkel rond zijn, zie ook het punt Omega van Teilhard de Chardin..

Met dit korte artikeltje wordt geen van beide auteurs recht gedaan maar kan aanleiding zijn om meer te gaan lezen. Voor Pirsig, klik hier.
Teule heeft een eigen website.

Liefde vinden door liefdevol te zijn?

Dichter D.H. Lawrence schreef: “Alleen zij die liefdevol zijn kunnen de liefde vinden”.

De manier waarop we over liefde spreken weerspiegelt onze verwachtingen daarover. Partners verwachten bij elkaar liefde te vinden. Is die liefde door jezelf en de ander “gemaakt” of “doorgegeven” onder het motto “liefde stroomt”.

Het lijkt een futiliteit of een taalspel, maar het maakt veel uit hoe we naar het ontstaan en het verdwijnen van liefde aankijken. Wie liefde ziet als een ietwat ongrijpbaar fenomeen dat uit een universele bron stroomt van bron naar ontvanger, kijkt ook heel anders naar de mogelijkheden om liefde te ervaren. Wie liefde ziet als een kenmerk van een persoon houdt ook die persoon (net als zichzelf) verantwoordelijk voor het delen van liefde.
 

Niemand zegt “ik ben liefde”. We zeggen wel  “je bent lief” wanneer we bedoelen “ik vind je lief”. En met die mening bedoelen we weer dat wat de ander doet als liefdevol wordt ervaren.
Zegt het labelen als “liefdevol” wat van degene die labelt of van de gelabelde?  Is het waarheid, realiteit of projectie? Net als in een spiegel is het beeld helderder naar mate er minder bewogen wordt. We zien wat we willen zien.

Liefde slecht grenzen. Wie verliefd is laat de ander toe en geniet zwijgend van de ander. De ander is goed zoals die is. De ander is liefde. Het is de natuur die dit voor ons regelt, ook al is het vaak een tijdelijke illusie. Maar in het kader van de voortplanting is voor de natuur bijna alles geoorloofd. Weinig mensen zouden kinderen krijgen wanneer seksualiteit en verliefdheid niet zouden bestaan en samengaan. Net als na dromen in de slaap worden we ook weer wakker uit de verliefdheid.

Wie de bron van liefde universeel vindt, verwacht ook met iedereen liefde te kunnen ervaren, mits er geen belemmering van die stroom wordt opgeworpen. En dat maakt het weer gemakkelijk om te weten wat te doen wanneer je te weinig liefde ervaart. Gewoon op zoek gaan naar de belemmeringen, die in jezelf of in de ander kunnen liggen. Dat kan natuurlijk enige moeite kosten “Liefde is een werkwoord”, maar kan ook ogenblikkelijk worden ingezien “we zijn allemaal één”.

Een ander loslaten om liefde opnieuw een kans te geven is een beetje paradoxaal een optimale strategie om liefde langdurig te laten stromen. Laat liefde allereerst naar jezelf stromen en geef zonder voorwaarde aan een ander door wat overstroomt. Zo wordt je liefdevol en delen we allemaal in de stroom.