Over oude pijn, nieuwe ruimte en de magie van Nanny McPhee
“Where there is pain, there is awakening” Eckhart Tolle.
Dit essay verbindt Tolles inzichten met een concreet zeven stappenplan én met een verrassend filmvoorbeeld: Nanny McPhee, waar heling door bewustwording op een wonderlijk eenvoudige manier zichtbaar wordt.
Wat Tolle ons liet zien en wat hij openliet
Tolle heeft met zijn begrip pijnlichaam velen geholpen een naam te geven aan dat wat diep in ons blijft hangen: oude pijn, verdriet, schaamte of woede die zich in het heden opnieuw manifesteert.
Zijn beschrijving van hoe dit energetische “lichaam van pijn” ons gedrag beïnvloedt, is herkenbaar en inzicht gevend. Toch blijft bij veel lezers een onbevredigd gevoel achter. Tolle legt wel uit wat het pijnlichaam is, maar nauwelijks hoe ermee om te gaan.
Hij spreekt over “aanwezig zijn” en “niet-identificatie”, maar voor wie midden in een emotionele storm zit, blijven die aanwijzingen te abstract.
Zeven stappen om bewust met het pijnlichaam om te gaan
1. Herkenning
Op het moment dat iets je diep raakt -een blik, een opmerking, een herinnering- besef dan dat dit niet enkel over het nu gaat. Alleen al het benoemen (“mijn pijnlichaam wordt actief”) schept ruimte tussen jou en de emotie.
2. Adempauze
Stop even. Niet om te onderdrukken, maar om ruimte te maken voor bewustzijn. Rustige ademhaling vertelt het lichaam dat het veilig is.
3. Observeren zonder oordeel
Bekijk wat er in je gebeurt. Geen analyse, geen oordeel. In die stille observatie verliest de pijn zijn macht.
4. Toelaten
Verzet versterkt lijden. De pijn die ooit niet kon worden gevoeld, wil juist gevoeld worden om te kunnen oplossen. Geef haar ademruimte.
5. Aanwezig blijven
Wegrennen of verklaren is verleidelijk. Aanwezig blijven is vertrouwen dat de golf vanzelf uitrolt.
6. Reflecteren
Wanneer de storm is gaan liggen, kun je onderzoeken wat geraakt werd. Niet om te verwijten, maar om mild te begrijpen.
7. Geduld en herhaling
Elke bewuste ontmoeting met het pijnlichaam maakt het lichter. Herhaling verandert reactie in inzicht, pijn in compassie.
“What you
resist, persists.
What you accept, transforms.”
De spiegel van Nanny McPhee
In het begin is het gezin van de weduwnaar Brown volledig ontwricht. De kinderen gedragen zich wreed en onhandelbaar. Hun gedrag is geen slechtheid, maar onverwerkt verdriet om het verlies van hun moeder. Ze leven ín hun gezamenlijke pijnlichaam: onbewust, reactief en voortdurend op zoek naar aandacht.
Dan verschijnt Nanny McPhee, een figuur die niet straft, maar spiegelt. Zij vertegenwoordigt de stille aanwezigheid die Tolle beschrijft: onwankelbaar, kalm en zonder oordeel. Haar magie werkt niet door dwang, maar door bewustwording.
Steeds als de kinderen iets leren -beheersing, verantwoordelijkheid, compassie- verdwijnt een aspect van Nanny’s lelijke uiterlijk. De transformatie is symbolisch: de lelijkheid van het pijnlichaam lost op in het licht van inzicht.
Tegelijk laat deze verandering zich ook lezen als een beeld
voor het opruimen van innerlijke overtuigingen.
Aanvankelijk zien de kinderen in Nanny McPhee hun eigen weerstand en angst
weerspiegeld; haar uiterlijk belichaamt hun oordeel. Naarmate zij eerlijker en
zachter worden, verdwijnen hun projecties en met hen de lelijkheid die zij
buiten zichzelf hadden geplaatst.
Zo laat de film zien dat ware schoonheid niet ontstaat door aanpassing, maar door het loslaten van het idee dat iets of iemand lelijk, bedreigend of verkeerd is.
Zoals het zeven stappenplan laat zien, begint ook de
innerlijke heling bij het herkennen, toelaten en loslaten van oude
overtuigingen.
Wat in het gezin van Brown zichtbaar wordt in beelden, voltrekt zich in onszelf
in stilte: het pijnlichaam verliest zijn greep zodra bewustzijn het waarneemt
zonder oordeel.
Ook de vader, gevangen in zijn plichtsbesef, moet zijn hart herontdekken. Wanneer het gezin eindelijk liefde en verbinding hervindt, verdwijnt Nanny McPhee. Haar werk is gedaan; het gezin kan nu zelf de aanwezigheid belichamen die helend werkt.
“When you
need me but do not want me, then I will stay.
When you want me but no longer need me, then I must go.”
Nanny McPhee.
De pijn als leraar
De film laat zien wat Tolle bedoelde, maar niet volledig
uitwerkte: dat pijn die niet wordt afgewezen, uiteindelijk een leraar wordt.
De magie van aanwezigheid is geen bovennatuurlijk vermogen, maar een houding
van stille aandacht die het pijnlichaam oplost door licht te brengen waar eerst
onbewustheid heerste.
Zolang het pijnlichaam regeert, lijkt bewustzijn streng en confronterend. Maar zodra we leren kijken zonder oordeel, blijkt diezelfde aanwezigheid niets anders dan liefde in vermomming.
Het onderscheid tussen pijnlichaam en zielenpijn
Hoewel het begrip pijnlichaam veel herkenning oproept, raakt het niet aan de diepste laag van menselijke pijn. Daar, waar de emoties voorbijgaan en stilte overblijft, leeft iets wat men zielenpijn zou kunnen noemen.
Het pijnlichaam is persoonlijk: opgeslagen emoties
uit het verleden, verbonden met het levensverhaal.
Zielenpijn is existentieel: het verdriet van afgescheidenheid van
liefde, betekenis of heelheid.
Wanneer het pijnlichaam actief wordt, raakt het vaak aan die diepere laag van zielenpijn. De herinnering aan persoonlijke kwetsuren wekt de echo van een universeel gemis. In dat moment ontmoeten het psychologische en het spirituele elkaar.
Heling ontstaat wanneer het pijnlichaam niet langer wordt
bevochten, maar met zachte aandacht wordt gezien.
Dan opent zich vanzelf de ruimte waarin ook de zielenpijn voelbaar mag zijn, niet
meer als wanhoop, maar als stille herinnering aan onze verbondenheid met iets
groters.
In die zin is het pijnlichaam de poort naar de ziel.
