Hoe de schrijfster het taoïstische yin vernieuwt in een moderne context
Ik ben gefascineerd door het taoïsme maar vind het werk van (vermeende) schrijvers van een aantal millennia terug uit de Oosterse culturen lastig leesbaar. Gelukkig zijn er in deze tijd velen die de boodschap en de wijsheid naar onze tijd proberen om te zetten.
Schrijfster Ursula K. Le Guin (1929-2018) werd sterk beïnvloed door het taoïsme, vooral de ideeën van Lao Tzu. Haar werk reflecteert veel van de principes, zoals de kracht van ontvankelijkheid, het handelen door niet-handelen (wu wei) en het idee dat de reis zelf belangrijker is dan het einddoel.
Onderstaande opsomming van 13 aforismen vangt een groot deel van de essentie van het taoïsme, Le Guins filosofie en haar benadering van schrijven en leven. Aforismen zijn korte, bondige zinnen die een diepere waarheid of wijsheid bevatten, vaak in de vorm van paradoxen, zoals je die veel in de werken van Lao Tzu aantreft. In het geval van Lao Tzu wordt dit vaak "de Tao Te Ching" genoemd, waarin de paradoxen de lezer uitdagen om de diepere betekenis van het Tao en wu wei (niet-handelen) te begrijpen.
1. De kracht van ontvankelijkheid
Dit is een centraal thema in het taoïsme, waarin de kracht vaak niet wordt gevonden in actie, maar in het vermogen om te luisteren, te ontvangen en te laten gebeuren. Le Guin omarmde het idee van schrijven zonder te forceren en zonder de pretentie dat ze alle antwoorden al had.
2. De utopie als proces
Dit idee is zeer Taoïstisch. In plaats van een vast, bereikbaar doel, is de utopie voor Le Guin iets dat steeds in beweging is, net als de Tao. De weg is belangrijker dan het eindpunt, wat zich ook vertaalde in haar schrijfstijl: niet het eindresultaat, maar de reis van het verhalen maken zelf.
3. Het vrouwelijk als yin
Le Guin verweefde vaak het idee van het vrouwelijke in haar werk, als kracht die niet noodzakelijk domineert, maar zich aanpast en beweegt, vergelijkbaar met water dat elke vorm aanneemt. Dit is in lijn met het taoïstische idee van yin – het ontvankelijke, de kracht van het zachte en het vloeiende.
4. Hoop putten uit falen en succes hebben in doortastend niet-doen
Dit is het principe van wu wei – handelen zonder te forceren, iets dat vaak tot onverwachte en harmonieuze resultaten leidt. Le Guin was ervan overtuigd dat falen niet het einde was, maar een kans om dieper te begrijpen en verder te groeien.
5. De schrijver als ruimte maker
Dit komt overeen met het taoïstische idee van het creëren van ruimte voor iets om zich spontaan te manifesteren. Le Guin zag haar rol als schrijver als iemand die een ruimte creëerde waarin schoonheid en waarheid konden ontstaan, zonder deze direct te beheersen of te forceren.
6. Waarlijk reizen is terugkeren
Dit is een zeer taoïstisch idee: dat de reis een cirkel of misschien nog mooier een spiraal is en dat ware kennis en begrip vaak komen door terug te keren naar waar je begon, maar nu met een dieper inzicht. De spiraal wentelt in de gewenste richting.
7. De weg naar kracht ligt in het opgeven daarvan
Dit idee van kracht vinden door los te laten is essentieel voor zowel Taoïsme als Le Guins werk. Het idee dat controle en macht vaak zwakte verbergen en dat echte kracht komt door in harmonie te zijn met de stroom van het leven, is een sleutelthema in haar filosofie.
8. De kracht van verhalen
Le Guin geloofde dat verhalen niet alleen een manier zijn om de werkelijkheid te begrijpen, maar ook een manier om deze te veranderen. Ze zag verhalen als levend en dynamisch, een kracht die kan helpen om onrecht te overwinnen, het menselijke begrip te verruimen en mensen samen te brengen. Dit sluit aan bij de Taoïstische visie dat woorden en symbolen een kracht bezitten die de wereld kan vormgeven, maar alleen wanneer ze met respect en voorzichtigheid worden gebruikt.
9. Het belang van empathie en perspectief
In haar werk benadrukte Le Guin altijd het belang van het zien van de wereld vanuit verschillende perspectieven, vooral die van de ander. Dit kan zowel een ander mens zijn, als een ander wezen, of zelfs een ander idee of cultuur. Dit idee van empathie en het verlaten van je eigen standpunt om die van een ander te begrijpen, komt sterk overeen met de Taoïstische nadruk op het transcenderen van het ego en het vinden van harmonie door verbinding.
10. Verbinding met de natuur
Le Guin had een diep respect voor de natuur en haar werk bevat vaak een reflectie van de harmonieuze relatie tussen mens en natuur. Dit sluit aan bij het Taoïstische idee van de dao, de natuurlijke orde, waar alles met elkaar verbonden is en waar de mens zijn plaats daarin moet kennen. Haar verhalen bevatten vaak personages die leren van de natuur, haar ritmes en haar stilte.
11. De rol van vrijheid en verbeelding
Le Guin legde vaak uit hoe verbeelding vrijheid kan bieden, vooral in een wereld die vaak wordt beperkt door gevestigde structuren en verwachtingen. Door je voor te stellen hoe dingen anders kunnen zijn, kun je jezelf bevrijden van de beperkingen van de huidige realiteit. Dit raakt aan het Taoïstische idee dat de weg naar vrijheid vaak begint door los te laten en door nieuwe mogelijkheden te zien die zich in stilte of door inkeer manifesteren.
12. De kracht van het onbenoembare
In lijn met het Taoïsme, dat het onbenoembare en het mysterie omarmt, schreef Le Guin vaak over het belang van het onbekende, het onbenoembare en het ongrijpbare in haar werk. Ze benadrukte dat niet alles verklaard of gedefinieerd hoeft te worden en dat sommige dingen juist in hun vage, ongrijpbare aard hun kracht hebben. Dit roept het Taoïstische principe van wu wei op – de kracht van het ongedwongen, het onzichtbare en het spontaan ontstane.
13. Het belang van balans en de cyclus van leven en dood
Le Guin beschreef in veel van haar werk de noodzakelijke balans tussen tegengestelden, zoals leven en dood, vreugde en pijn. Dit weerspiegelt het Taoïstische idee dat tegengestelden geen tegenstellingen zijn, maar elkaar aanvullen en in elkaar overgaan. Het leven is een voortdurende cyclus van verandering, waarin alles met elkaar verweven is en een deel van een groter geheel vormt.
Le Guin's werk, zowel in haar fictie als in haar essays, is een prachtig voorbeeld van hoe Taoïstische principes kunnen worden geïntegreerd in de moderne wereld, met een diepe nadruk op het proces van maken, het omarmen van onzekerheid en het vinden van kracht ook in wat niet zichtbaar is.
Patroon - Tao Te Ching. Een nieuwe interpretatie van Ursula K. Le Guin (bol.com).
