Ongrijpbare krachten en dwaalwegen rondom spiritualiteit

Macht en onmacht

Opgegroeid in een katholiek gezin en terugkijkend op de lange geschiedenis van het westerse geloof en dat geloof vergelijkend met het Taoïsme vallen mij onderstaande overeenkomsten en verschillen op in het omgaan met macht en onmacht. Ik beschrijf wat mij tegenstaat aan het christendom en wat mij fascineert aan het Taoïsme, namelijk dat in de natuur het evenwicht steeds wisselt en niets kan bestaan zonder zijn tegendeel (yin en yang).

Vasthoudendheid

Wie een bepaald geloof aanhangt, wil er ook graag voordeel van hebben. Je hoort bijvoorbeeld bij een groep, die je sociale contacten en bescherming oplevert of je hebt een God waaraan je een verzoek kunt richten. Maar die wens tot voordeel blokkeert het zicht op waar spiritualiteit over gaat.
In een ongezond samengestelde samenleving of een geestesziek individu kan een egoïstische en/of superieure geloofsovertuiging zelfs tot fascisme leiden en daarmee tot liefdeloos geweld.
Een duivenexperiment van Skinner maakte duidelijk dat wanneer je er van overtuigd bent dat je met bepaald gedrag een beloning lijkt af te dwingen het heel lang kan duren voordat je dat gedrag verandert, terwijl je maar af en toe en ook nog toevallig beloond wordt (zie ook gokverslaving).
Duiven en mensen willen dus graag geloven dat zij sturing hebben over hun lot en kunnen dit geloof heel lang vasthouden. Mensen kunnen zelfs wachten op een beloning na hun dood. Heel wat kapitalistische regimes hebben van deze goedgelovigheid misbruik gemaakt en hebben gewetenloos zelf materie verzameld die ze van goedgelovigen hebben afgetroggeld. Velen hebben bij leven onrecht laten bestaan in de verwachting dat na hun dood door God recht zou worden gedaan of hun geduld beloond.
Vriend en vijand van religie zijn het erover eens dat je God niet voor je karretje kan spannen. Atheïsten verklaren God gewoon voor niet bestaand en dragen toeval als reden aan voor de evolutie en al het moois op aarde en gelovigen vinden dat je steun van God moet verdienen door goed gedrag te vertonen. En er is altijd wel een voorbeeld te verzinnen dat iemand bij zichzelf kan aandragen dat hij niet perfect is geweest en God daarom niet zijn gebed verhoort. En zo blijft iedereen lang bij zijn standpunt of in zijn geloof.

Verdelen en verbinden?

De Romeinen die hun rijk rond het begin van de jaartelling graag in stand wilden houden kregen ergens in de eerste eeuwen na Christus door dat het geloven in één god veel gemakkelijker verschillende volkeren bindt dan het geloven in vele goden die ook nog eens veel menselijke gelijkenis hadden. Die ene god (overigens genderneutraal avant la lettre) was de schepper van de mens naar zijn gelijkenis en was zelf zonder menselijke fouten. God kon overigens wel kwaad ("vertoornd") worden en de mensheid straffen met vele plagen.
Was eerder de werkzame politiek van de wereldse overheerser “verdeel en heers”, door het christendom als officiële staatsgodsdienst aan te nemen en het Vaticaan aan het hoofd te zetten van een mondiale kerk kon het wereldrijk van Rome daarmee zowel verdeeld als verbonden als geheerst worden. En met deze “drie-eenheid” kon nog millennia door machthebbers geprofiteerd worden van de rust en materiële welvaart die dit systeem opleverde. Om over het misbruik van schaapjes door de herders nog maar te zwijgen.

Oosterse en westerse spiritualiteit

De ethische uitgangspunten van atheïsten, agnosten en gelovigen mochten dan soms verschillen, in de praktijk kunnen ze zich vinden in het principe “wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet”. Het leidde zowel tot een liberale als tot een sociale wetgeving. Gelovigen konden leven met het idee dat het Kwaad met wereldse wetten kon worden beteugeld en dat tegelijk vrijheid bewaakt wordt. God zou dit rechtvaardigen. Volgens de theodicee van de vrije wil accepteert God het bestaan van het kwaad in de wereld omdat de mens pas iets heeft aan zijn vrije wil als hij er ook iets mee te kiezen heeft. Het Kwaad bestaat dus zo- en omdat de mens een keuze kan maken ertegen.
Eigenlijk en uiteindelijk was god niet meer nodig om alles autonoom te laten draaien. Nietzsche verklaarde god dan ook dood en anderen legden zich er bij neer dat religie een privézaak is. En omdat het bewijs dat God (wel of niet) bestaat niet kan worden geleverd konden we in het westen gemakkelijk aansluiten bij Oosterse tradities als het Taoïsme. Gods wegen en de Tao zijn ondoorgrondelijk. 'De tao doet niets en toch blijft niets ongedaan'.

Wikipedia over de Tao (letterlijk “de weg, maar ook de stroom”).
Men kan tao alleen bij benadering leren begrijpen of volgen. "De weg (tao) heeft begin noch eind". In de tekst van de Daodejing (Boek van de Weg en de Kracht) wordt het volgende geschreven. "De essentie van tao is dat het niet uitgedrukt kan worden. Als men denkt het wel te kunnen uitdrukken, dan is het niet tao". Tao is immers vormloos en niet gebonden aan een vorm.
Tao voedt alles. Het creëert de gewenste ordelijke patronen in de chaos. Maar de wens naar ordelijke patronen zal nooit vervuld worden. Men kan alleen maar op het pad blijven van de zoektocht. In de taoïstische leer is tao de kwaliteit van die zoektocht.
Tot zover.

Uit vers 51 van Laozi.

Tao brengt de dingen voort.
Het brengt ze groot door Teh.
Teh brengt ze tot wasdom en vormt ze,
voltooit ze en doet ze rijpen.
Voedt ze en beschermt ze.
Voortbrengen, maar zich niet toe-eigenen
Doen maar zich er niet op voor laten staan,
tot wasdom brengen maar zonder heerser te zijn,
dat is wat ‘diepe deugd’ genoemd wordt.

Tot zover.
Teh is de liefdevolle kracht die werkt via het paradoxale wu wei principe: doen door niet te doen. Wie volgens de tao leeft, weet dat hij de uitdagingen in het leven, zijn ellende en problemen niet meer met strijd, macht of inspanning te lijf moet gaan. Hij gaat spontaan en bewust mee in de loop der dingen.

Hoe leeft iemand in de geest van de tao? Chuang Tze zegt het volgende.

Jullie zijn oprecht en rechtvaardig, zonder te weten dat je door zo te zijn rechtschapen bent.

Jullie houden van elkaar, zonder te weten dat dat goed is.

Jullie zijn eerlijk, maar weten niet dat dat trouw zijn is.

Jullie houden je aan je woord, zonder te weten dat je daarmee in geloof en vertrouwen leeft.

Jullie helpen elkaar, zonder eraan te denken geschenken te geven of te krijgen.

Zo laat je handelen geen sporen achter.

De oosterse en westerse uitwerking van religie zijn twee convergerende wegen om God te benaderen. Let wel: dit gaat over wat het voor jou betekent dat er een hogere macht kan bestaan en ervaren.  Soms bewandel je dan een positief pad en soms negatief, maar niet letterlijk, altijd ongrijpbaar en daarmee vrij. Net als bij intermenselijk contact gaat het bij geloofszaken om respect, dat wil zeggen het aanhouden van de juiste afstand en juiste betrokkenheid. Wie een ander in de greep (macht) wil hebben, verliest de echte verbinding. Wat juist is wordt ingegeven door het wederzijdse belang van het individu en het geheel (god of tao of natuur enz.) en dat is dat liefde stroomt. Machtswellust blokkeert die stroom.

Tekst 67 is een centrale tekst uit de Tao Te Tjing en gaat over De drie schatten.
Wie met / naar de Tao leeft, kent allereerst diepe liefde (mededogen, medeleven, compassie, onbaatzuchtige moederliefde, zachtmoedigheid). Dit is de eerste grote schat.
De tweede schat is matigheid en de derde is bescheidenheid.

Uit De kunst van het Niets doen van Theo Fischer over een Taoïst.
In een liefdesrelatie of een huwelijk behoudt hij zijn zelfstandigheid en innerlijke vrijheid. Dat wil niet zeggen dat die vrijheid als trouweloosheid kan worden gezien – de mens in de geest van de tao is standvastig – maar het betekent dat hij de integriteit en de behoeften van zijn partner in dezelfde mate respecteert als die van hemzelf. Hij is in staat lief te hebben zonder te willen bezitten. Hij ziet zijn partner niet als privé bezit, maar laat zichzelf evenmin op die manier inpalmen. Hij behoudt zijn zelfstandigheid en is toch tot een hoge mate van liefde in staat. Ja, liefde kan eigenlijk alleen onder deze omstandigheden gedijen.

Tenslotte een persoonlijke opmerking: ik ben geen katholiek of taoïst, ik ben het ook niet niet. Ik wil en hoef me niet meer te identificeren met de identiteiten die mij zijn aangereikt. Neti, neti.
Ik geloof in het verschil tussen niets doen en niet doen. Mij bewust (willen) zijn van het ethische verschil tussen doen en laten in het vergroten van vrijheid voor iedereen (mens en dier), dat is wat mij fascineert.

Wie meer wil lezen over de tao en alternatieve manieren om te kijken naar religie, klik op de links in dit artikel of op de labels onderaan.

Wat is spirituele seksualiteit?

Voorbij aan het lichamelijke

Goede seks is lichamelijk genieten. Kun je daar nog iets verhevens aan ervaren?
Spirituele seksualiteit gaat ervan uit dat seksuele energie ook een spirituele, “heilige” dimensie heeft. Het woord "heilig" (heelheid en/of heling) geeft aan dat seksuele handelingen niet alleen fysieke handelingen zijn, maar ook diepere spirituele betekenis en waarde (kunnen) hebben.
Belangrijke aspecten zijn de volgende.

1. Verbondenheid. Spirituele seksualiteit benadrukt de verbondenheid tussen partners. Het gaat niet alleen om lichamelijk genot, maar ook om emotionele, mentale en spirituele intimiteit. Partners streven ernaar om een diepere connectie met elkaar te ervaren.
2. Bewustzijn. Tijdens spirituele seksualiteit wordt de nadruk gelegd op bewustzijn en aanwezigheid. Partners streven ernaar om volledig in het moment te zijn en bewust te genieten van de sensaties en emoties die zich voordoen.
3. Energie. Er wordt geloofd dat seksuele energie een krachtige levenskracht is die kan worden gebruikt voor persoonlijke groei en spirituele ontwikkeling. Wanneer je bovendien dankbaar bent voor alle ervaringen kan je je makkelijker overgeven aan de flow van het leven en kan je het gevoel ervaren dat het leven vanzelf gaat.
4. Tantra. Tantra is een spirituele traditie die sterk geassocieerd wordt met spirituele seksualiteit. Tantra omvat diverse praktijken die gericht zijn op het verenigen van lichaam, geest en ziel. Tantra-seksualiteit is een onderdeel van deze bredere traditie en kan helpen bij het vergroten van het bewustzijn en het versterken van de verbinding tussen partners.
5. Transcendentie. Spirituele seksualiteit streeft naar transcendentie, wat betekent dat het doel niet alleen lichamelijk genot is, maar ook het bereiken van hogere staten van bewustzijn en een gevoel van eenheid met het universum.

Het moge duidelijk zijn dat gelukzaligheid, plezier en genot zitten in het streven. Dat betekent ook niet koste wat kost je zin proberen te krijgen of iets te bereiken. Bewust weten te timen wanneer te doen en wanneer te laten, wanneer te verbinden en wanneer los te laten.
Het gebruik van adjectieven als hoger en dieper moet je niet letterlijk nemen, want het genieten vindt plaats zowel aan de oppervlakte als in de diepte. Boven en onder zijn als het ware gelijkwaardig.

Evenwaardig zijn en handelen

Spirituele seksualiteit vereist evenwaardigheid, openheid, communicatie en een diepe verbinding tussen partners. Het idee van de ander als evenwaardig en het behandelen van de ander met respect, eerbied en liefde is essentieel in de context van een heilig en transformatief seksueel proces. Hier zijn enkele redenen waarom dit zo belangrijk is.

1. Diepere verbinding. Wanneer twee mensen elkaar als evenwaardig beschouwen en respecteren, ontstaat er een diepere emotionele en spirituele verbinding. Dit kan leiden tot een meer vervullende en betekenisvolle ervaring.
2. Wederzijdse groei. In een relatie waarbij beide partners als evenwaardig worden beschouwd, is er ruimte voor wederzijdse groei en transformatie. Beide partners kunnen bijdragen aan elkaars spirituele ontwikkeling en welzijn.
3. Ethische benadering. Het behandelen van de ander als evenwaardig is een ethische benadering van seksualiteit. Het waarborgt dat seksuele handelingen met toestemming en wederzijds verlangen plaatsvinden, waardoor zowel fysieke als emotionele veiligheid wordt gegarandeerd.
4. Diepere intimiteit. Het respecteren en eren van de ander als een evenwaardig wezen bevordert diepere intimiteit en vertrouwen. Dit kan de kwaliteit van de seksuele relatie verbeteren en leiden tot een meer bevredigende en liefdevolle band.

Net als bij meditatie gaat het bij spirituele seksualiteit om het cultiveren van bewustzijn, aandacht en aanwezigheid. Het is een manier om diep in jezelf en in je partner te duiken, om de geest te kalmeren en je te richten op het huidige moment. Het werkt bevrijdend en kan leiden tot een diepere verbinding met je partner en met je eigen spirituele zelf. De grenzen tussen het zelf en het niet-zelf vervagen.
Meditatieve elementen zoals diepe ademhaling, mindfulness, en het loslaten van afleidende gedachten kunnen allemaal deel uitmaken van spirituele seksualiteit. Door seksuele handelingen te verrichten met volledige aandacht en bewustzijn, kan dit leiden tot diepere niveaus van spirituele verbondenheid en groei.

 

Paradoxen ervaren en overstijgen

Spirituele seksualiteit kan leiden tot het ervaren van paradoxen en tegenstrijdigheden op een diep spiritueel niveau. Dit kan gebeuren wanneer je je bewustzijn opent voor de vele lagen van de ervaring tijdens seksuele activiteit. Grenzen vervagen.
Hier zijn enkele van de paradoxen die mensen kunnen ervaren in de context van spirituele seksualiteit.

1. Verbondenheid en eenheid. Tijdens spirituele seksualiteit kan je een diep gevoel van verbondenheid en eenheid ervaren, niet alleen met jezelf en je partner, maar met alle levende wezens en het universum. Dit gevoel van eenheid kan tegenstrijdig aanvoelen met het normale gevoel van afgescheidenheid dat we in het dagelijks leven ervaren.
2. Leegte en volheid. Je kunt momenten ervaren van diepe innerlijke leegte en tegelijkertijd een overweldigende sensatie van volheid. Dit is een paradox waarbij je je realiseert dat de leegte ruimte biedt voor alles en tegelijkertijd alles bevat.
3. Tijdloosheid en eindigheid. Tijdens spirituele seksualiteit kunnen de gebruikelijke besef van tijd en ruimte vervagen, wat leidt tot een ervaring van tijdloosheid. Tegelijkertijd is er de bewustzijn van de eindigheid van het moment, waardoor het des te waardevoller en intenser wordt.
4. Individualiteit en universele liefde. Je kunt je bewust zijn van je eigen individualiteit en die van je partner, terwijl je tegelijkertijd een diep gevoel van universele liefde, mededogen en acceptatie ervaart. De dualiteit van het individuele zelf en de ander vervaagt.
   

Deze paradoxen nodigen je uit om voorbij dualistisch denken te gaan en je open te stellen voor de diepe mysteries van het leven en de liefde. Door de verbinding kan (de beleving van) jouw vrijheid zelfs worden vergroot. Doet het dat niet, dan wordt het tijd voor een andere verbinding.

Koers houden in een wereld van zinloosheid en absurditeiten

De grillen van het universum verhaald

Sprookjes en mythen belichten vaak diepgewortelde menselijke psychologische patronen, zoals liefde, jaloezie, angst, ambitie en wraak. Door deze emoties in personages te belichamen, bieden ze inzicht in menselijke ervaringen en gedragingen.
Veel sprookjes en mythen bevatten morele en ethische lessen die door de generaties heen zijn doorgegeven. Door middel van verhaalstructuren en symboliek leren ze als een soort 'oerpsychologie' over goed en kwaad, de gevolgen van keuzes en de betekenis van deugdzaamheid.

Absurditeit is een concept dat al eeuwenlang wordt besproken in de filosofie, literatuur en kunst. Het idee dat het leven vol absurditeiten zit en dat deze worden veroorzaakt door de grillen van hogere machten, zoals goden, is een fascinerend perspectief dat door verschillende filosofen is verkend.
Een van de meest bekende voorstellingen van absurditeit komt van de Franse filosoof Albert Camus, met name in zijn essay "De Mythe van Sisyphus". Camus beschrijft het menselijk bestaan als inherent absurd omdat het zoeken naar betekenis en doel in een wereld zonder inherente betekenis en doel uiteindelijk vruchteloos is. Sisyphus, de figuur uit de Griekse mythologie die veroordeeld is om een rots een heuvel op te rollen, alleen om deze telkens weer naar beneden te zien rollen, wordt door Camus gebruikt als een metafoor voor de menselijke ervaring: het continue streven naar betekenis in een wereld die uiteindelijk geen zin heeft.
Het idee dat goden zich vermaken met de absurditeiten van het menselijk leven is een variant op deze thema's. Het suggereert dat het universum of hogere machten op zijn best onverschillig zijn voor menselijke zorgen en lijden, en op zijn slechtst actief betrokken zijn bij het veroorzaken ervan. Dit perspectief roept vragen op over de aard van moraliteit, het bestaan van het kwaad en de relatie tussen mens en godheid(en).

Twistappel

Ook de mythe van de gouden appel van Paris kan worden beschouwd als een voorbeeld van de absurde bemoeienis van de goden in het menselijke domein. Volgens de Griekse mythologie ontstond er een twist tussen de godinnen Hera, Athena en Aphrodite over wie van hen de mooiste was. Om deze twist te beslechten, wendden ze zich tot Paris, een sterfelijke prins van Troje, om als scheidsrechter op te treden.
Om zijn oordeel te winnen, boden de godinnen Paris geschenken aan. Athena bood hem wijsheid en militair succes aan, Hera beloofde hem macht en heerschappij, en Aphrodite bood hem de liefde van de mooiste vrouw ter wereld, Helena. Paris koos uiteindelijk voor Aphrodite vanwege haar verleidelijke aanbod, wat leidde tot de ontvoering van Helena en het uitbreken van de Trojaanse Oorlog.
Deze mythe illustreert de grillige en onvoorspelbare aard van de goden in de Griekse mythologie, die zich bezighouden met menselijke ijdelheid en jaloezie en de loop van de geschiedenis beïnvloeden door middel van absurde uitdagingen en beloften. Het toekennen van de gouden appel aan de mooiste godin lijkt een onschuldige wedstrijd, maar het heeft verstrekkende gevolgen gehad voor de menselijke wereld, wat resulteerde in een van de beroemdste oorlogen uit de mythologie.

Zinloze herhaling

Filosofen zoals Friedrich Nietzsche hebben ook soortgelijke ideeën verkend, zij het op een andere manier. Nietzsche's concept van de 'eeuwige terugkeer', waarbij hij voorstelt dat het leven zich eindeloos herhaalt in een oneindige lus, kan ook worden gezien als een vorm van absurditeit. Het idee dat alles wat we doen zich keer op keer herhaalt, zonder enig doel of vooruitgang, kan een gevoel van zinloosheid oproepen.
In essentie onderzoeken deze filosofische perspectieven de diepere vragen over het menselijk bestaan, de aard van het universum en de betekenis van het leven. Hoewel ze soms somber kunnen lijken, kunnen ze ook een bron van reflectie en zelfontdekking zijn.

Levenskunst

Levenskunst is inzicht verwerven in wanneer te doen en wanneer te laten en zo om te gaan met absurditeit. Levenskunst gaat vaak over het cultiveren van een houding van flexibiliteit, veerkracht en acceptatie. Het gaat erom te leren omgaan met veranderingen en tegenslagen, terwijl we tegelijkertijd onze eigen waarden en doelen blijven nastreven. Door bewust te blijven van de balans tussen doen en laten, kunnen we een gevoel van evenwicht en welzijn bevorderen in ons dagelijks leven.

Balans tussen handelen en niet-handelen

In veel filosofische tradities, zoals het taoïsme, wordt het belang van het vinden van een balans tussen handelen (wei) en niet-handelen (wu wei) benadrukt. Dit idee suggereert dat het leven zijn eigen ritme heeft en dat soms niet-handelen, of het laten gebeuren van de dingen zoals ze zijn, net zo belangrijk is als actief ingrijpen. Dit kan worden gezien als een reactie op de absurditeit van het menselijk streven naar controle over een wereld die uiteindelijk onvoorspelbaar en onbeheersbaar is.

Acceptatie van het onvermijdelijke

Een ander aspect van weten wanneer te doen en wanneer te laten is het vermogen om te accepteren wat buiten onze controle ligt. Dit kan betrekking hebben op de absurditeit van het leven zelf, waarin we vaak geconfronteerd worden met situaties die we niet kunnen begrijpen of veranderen. Door te leren wanneer we moeten accepteren en loslaten, kunnen we een dieper begrip ontwikkelen van de beperkingen van ons eigen handelen en de absurditeit van het menselijk bestaan.

Humor en ironie

Het idee van weten wanneer te doen en wanneer te laten kan ook worden geïnterpreteerd in termen van humor en ironie. Soms is het juiste om te handelen niet zo duidelijk als we zouden willen, en het vermogen om dit te erkennen met humor en ironie kan een manier zijn om de absurditeit van het leven te omarmen. Dit kan ons helpen om flexibeler en veerkrachtiger te zijn in het gezicht van onzekerheid en complexiteit.

Grip krijgen op (on)rechtvaardigheid via moraliteit

Mensen hebben door de eeuwen heen geprobeerd om controle te krijgen over hun omgeving en hun lot door middel van ethische principes zoals de Gulden Regel. De Gulden Regel, die in verschillende vormen voorkomt in vele religieuze en ethische tradities, stelt dat men anderen moet behandelen zoals men zelf behandeld wil worden, en kan gezien worden als een fundamenteel principe van moraliteit. Veel mensen hebben in de loop van de millennia getracht vanuit deze gedachte het welzijn en de cohesie in de samenleving te bevorderen.
In de context van Camus' werk, waarin de absurditeit van het menselijk bestaan wordt benadrukt, kan de Gulden Regel worden geïnterpreteerd als een poging om zin en betekenis te vinden in een wereld die intrinsiek zinloos lijkt. Camus betoogt dat zelfs als we deze morele principes volgen, we nog steeds geconfronteerd worden met de absurde realiteit van het leven.

Omdenken naar vrijheid

Ondanks zijn uitzichtloze situatie, kiest Sisyphus er volgens Camus voor om zijn lot te aanvaarden en betekenis te vinden in de daad van het rollen van de rots. Op deze manier weigert hij toe te geven aan de absurditeit van zijn situatie en omarmt hij zijn vrijheid om zijn eigen betekenis te creëren, zelfs in het gezicht van het onvermijdelijke.
We blijven streven naar vrijheid en betekenis, zelfs als we weten dat we die nooit volledig kunnen bereiken.
Het is vaak een delicate evenwichtsoefening om actief te blijven streven naar onze doelen en idealen, terwijl we tegelijkertijd erkennen dat sommige dingen buiten onze controle liggen en dat perfectie niet (altijd) haalbaar is.
Ook de gedachte dat het leven zinloos lijkt en dat het voor iedereen geldt, kan je vrij maken, want niemand kan je iets verwijten wanneer je eigen invulling aan de zin van jouw leven geeft.

Balans in doen en laten

Het idee van het vinden van balans tussen doen en laten, kan worden gezien als een manier om dit evenwicht te bereiken. Door te erkennen wanneer het gepast is om actief te handelen en wanneer het beter is om te accepteren en los te laten, kunnen we een gevoel van innerlijke harmonie en vrede cultiveren, zelfs te midden van de onzekerheden en uitdagingen van het leven.
Het is een voortdurend proces van zelfreflectie, aanpassing en groei, maar het streven naar deze balans kan ons helpen om meer voldoening en vervulling te vinden in ons leven, zelfs te midden van de onvermijdelijke absurditeiten en uitdagingen die we tegenkomen.

Het romantisch misverstand

Vrij, vrijer, vrijen

Ianthe Sahadat interviewde voor de Volkskrant Jan Drost. Aan de hand van filosofen en schrijvers als Plato, Schopenhauer, Nietzsche, Stendhal, Saul Bellow en Amos Oz laat Jan Drost in zijn boek Het romantisch misverstand, anders denken over liefde (bol.com) zien hoe allerlei ideeën over liefde en romantiek in ons hoofd terechtkomen en daar doorwerken, zowel ten goede als ten kwade. Seks, macht, jaloezie, vreemdgaan, trouw, romantische idealen – het komt allemaal aan de orde.
Jan Drost is ervan overtuigd dat onze manier van denken ons voelen en handelen beïnvloedt en dat anders denken tot anders handelen kan leiden. Denken kan ons vermogen tot liefhebben een goede dienst bewijzen, bijvoorbeeld door het ontmaskeren van romantische idealen die onze liefde in de weg staan, zo niet onmogelijk maken.
Veel liefde gaat verloren aan romantiek en misverstand. Maar wij zijn vrijer dan we veronderstellen. En wij kunnen zoveel beter, zoveel mooier, ook in de liefde. Vooral in de liefde.

Een diep verlangen om op te gaan in de andere persoon

De kern van de behoefte aan intieme liefdesrelaties is het verlangen om een bepaalde relatie die je in je vroege jeugd met je moeder had, te verwezenlijken. Toen je een baby was, vier of vijf maanden oud, bevond je je in een staat die 'symbiotische eenheid' wordt genoemd. In deze staat was je in wezen versmolten met je moeder. Er was geen gevoel van 'ik ben ik' en 'jij bent iemand anders'. Er was totale, ongedifferentieerde eenheid met prachtige, plezierige, warme, smeltende soorten gewaarwordingen. Als je nadenkt over wat je wilt in een relatie, zul je meestal merken dat wat je wilt, zo hecht is dat er niet langer twee afzonderlijke individuen zijn. 

Er is een diep verlangen om in de ander op te gaan, zonder grenzen, zodat het niet eens een kwestie is van twee mensen die van elkaar houden - er is gewoon een staat van liefde. Het is een grote plas – een prachtige, gouden plas – als honing waar de zon doorheen schijnt. Een gouden baarmoeder. Je voelt je veilig, beschermd, smeltend. Je lichaam is een en al plezier; je geest bestaat niet. Omdat we deze ervaring met moeder hadden tijdens onze kindertijd, geloven we heel diep dat we, om deze toestand weer te krijgen, bij een andere persoon moeten zijn. Dus gaan we op zoek naar de juiste persoon. Waar we eigenlijk naar op zoek zijn, is dat gevoel van samensmelting, het gouden, smeltende gevoel zonder verlies van vrijheid.
Op het uiteindelijk leven in vrijheid van hun kinderen zijn ouders meestal wel gericht, maar hoe zal het gaan met een partner?

Op wat voor fabels baseren wij ons beeld van de liefde zoal?

Citaat uit de Volkskrant.
'Dat liefde een gevoel is, bijvoorbeeld, en als dat gevoel niet meer zo hartstochtelijk is als in het begin, dat de relatie niet meer goed is. Het geloof in de ware. De klik: het moet meteen goed zijn, anders deugt het niet. Dat liefde een vorm van samensmelting is. Die kom ik heel vaak tegen. Ook bij mensen die helemaal niet beseffen dat ze dat geloven.

'Of de opvatting dat liefde niet eindig mag zijn. Een verbroken relatie is per definitie een mislukte liefde. Een vrouw werd in een interview eens gevraagd, vindt u het niet erg dat alle drie uw huwelijken mislukten? Zij antwoordde verontwaardigd: ik ben drie keer gelukkig getrouwd geweest'.

'Liefde blijft altijd hetzelfde, is er nog een. In het ideaalbeeld van eeuwige liefde, moet de liefde vaak zo blijven als in het begin - passievol. Dat je elkaar na twintig jaar huwelijk nog steeds verliefd in de ogen staart. Dan kun je niet anders dan een langdurige liefdesrelatie zien als een soort afname, een sterfproces'.

Esther Perel over begeertecrisis

De boodschap van psychologe Esther Perel is dat het moderne romantische ideaal voor vrijwel niemand haalbaar is. We bevinden ons in een begeertecrisis.
Perel: “mijn boek gaat over stellen die van elkaar houden, maar elkaar niet of niet meer begeren. Dat is een taboe. Waar mensen zich vroeger schaamden voor hun seksleven, schamen ze zich nu voor het ontbreken daarvan. De crisis van het begeren bestaat overal waar het romantisch ideaal geldt. Het is een wereldcrisis”.

Theoloog die van zijn geloof viel

In het magazine Volzin wordt het overlijden herdacht van theoloog Harry Kuitert (1924-2017): ‘Nee, nee, nee, ik geloof niet in God’.

Een paar citaten.
Theologie levert kennis op over ‘een wezen genaamd God’. Zó hebben de godgeleerden het de eeuwen door gezien. En zo zien de meesten van hen het nog steeds. Maar die gedachte klopt niet, zegt Kuitert. “Alle spreken over Boven komt van Beneden, ook de uitspraak dat het van Boven komt”, aldus de beroemde oneliner waarmee hij reeds jaren terug de centrale idee achter zijn visie op de christelijke geloofsuitspraken verwoordde. Nu trekt hij de consequentie voor de theologie: die levert geen kennis op over God als ware God een realiteit buiten ons, maar informeert over wat mensen over zichzelf denken en zeggen wanneer ze over God spreken.
Nog zo’n stelling waarover de theologen het altijd eens zijn geweest. “Kennis gaat over wat bestaat, anders noemen we het fictie”. Dus meenden ze dat God bestond, want ze hadden er kennis van. Kuitert kwam een tijd geleden al tot precies de tegenovergestelde gevolgtrekking: ‘God is niet van kennis, maar van verbeelding’.
“God is een gedachte van mensen”. Met dit inzicht bevrijdde Nederlands best verkopende en meest omstreden theoloog Harry Kuitert zichzelf van “een hoop trammelant en gespletenheid”, zo zei hij in 2011 in Volzin. Het geloof in hemel en hiernamaals had de toen 86-jarige godgeleerde verlaten.
Tot zover Volzin.

Kuitert heeft veel boeken geschreven over zijn veranderende inzichten in religie. Vlak na de watersnoodramp in 1953 in Zeeland werd hij daar predikant. Hij kon het zien van veel onrecht en rampen op de wereld niet verenigen met het bestaan van een God. Dit was de start van zijn twijfel die uitmondde in steeds meer afstand van het beeld dat mensen van God schetsten en dat uiteindelijk ertoe leidde dat hij van zijn geloof in God viel.

Er zijn een tweetal overwegingen die ingaan tegen de conclusie van Kuitert dat God niet bestaat.

1. Van God en de menselijke ziel wordt gezegd dat deze afzijdig en zonder oordeel afwachten tot zij worden erkend en ingeroepen.
2. God kun je niet alleen zien als bron van liefde, maar ook van vrijheid. Zonder liefde geen vrijheid en zonder vrijheid geen liefde. De mens (en ook een dier) is niet werkelijk vrij wanneer dat niet samengaat met het bestaan van onrecht, pijn en overige ellende.

Veel mensen zouden vrijheid willen inruilen wanneer dat onrecht of onveiligheid zou voorkomen. Maar tegelijk ontneemt het dan onze eigen verantwoordelijkheid in het voorkomen daarvan. Je kunt je lot in God's handen leggen, maar voor je handelen ben je altijd verantwoordelijk.

Het wel of niet bestaan van God gaat onze voorstellingsvermogen te boven. Je kunt daarom –gek genoeg- niet stellen dat Kuitert ongelijk had in zijn opvatting dat God niet bestaat.
De apofatische theologie, tenslotte, stelt dat we God het beste benaderen langs de weg van negatie en ontkenning van alle positieve beweringen over hem. God overtreft namelijk onze gedachten, voorstellingen en taal zozeer, dat we hoogstens kunnen zeggen wat hij niet is; pogingen om te zeggen wat hij is kunnen leiden tot het scheppen van afgoden.
God heeft geen vorm en geen buitenkant.
Het idee is dat God zo transcendent en onbegrijpelijk is dat menselijke taal en begrip tekortschieten om God volledig te beschrijven.
Wat meer zin heeft is om te leven naar de intentie van het universum. Hoe wij die bedoeling inschatten zou uiteraard ten alle tijden kritisch bezien moeten worden. Zolang onze visie leidt tot een positieve intentie naar de wereld is niemand van God los.

De boeken van Harry Kuitert

Kun je onze eenheid (be)grijpen?

Kun je ook door te onderscheiden eenheid ervaren?

Mensen kunnen ervaren door onderscheid te maken. Ze ervaren de scheiding (dualiteit) tussen zaken. Dat maakt het leven leefbaar. Je kunt ook de eenheid (non-dualiteit) ervaren. Zo komt verbinding tot stand. En die verbinding raakt weer los of wordt losgemaakt. Telkens opnieuw. Is de realiteit één of juist niet?
In dit artikel de betekenis van non-dualiteit voor het begrijpen van de realiteit en de samenhang tussen duale verschijnselen.

Non-dualiteit overstijgt niet alleen het niveau van de dualiteit. Je kunt ook "twee niveaus" onderscheiden in non-dualisme.

Niveau 1. Op dit niveau wordt non-dualisme begrepen als het overstijgen van de dualiteit van subject-object relaties. Dit houdt in dat je de illusie van scheiding tussen jezelf en de wereld om je heen doorziet. Dit is het soort non-dualisme dat vaak wordt geassocieerd met spirituele leringen en bewustzijnspraktijken.

Niveau 2. Hier wordt non-dualisme breder geïnterpreteerd als de erkenning dat dualiteit en non-dualiteit beide aspecten zijn van de totale realiteit. Dit betekent dat dualiteit (zoals onze individuele ervaringen en verschillende vormen) en non-dualiteit (de eenheid en verbondenheid van alles) beide geldig zijn op verschillende niveaus van begrip.

Met andere woorden, op dit "niveau 2" van non-dualisme wordt dualiteit niet verworpen, maar wordt het opgenomen als een aspect van de gehele ervaring. Dit idee wordt soms aangeduid als "non-dualiteit in dualiteit", waarbij de dualiteit wordt gezien als een manifestatie van een dieper non-duaal bewustzijn.

Betekenis geven aan onze ervaringen

Wat we met onze zintuigen waarnemen in de realiteit wordt voor een belangrijk deel betekenis gegeven door wat we daarvoor in het verleden menen te hebben geleerd over de te verwachten waarneming in de toekomst. We zien wat we willen zien en dat volstaat ons te kunnen handhaven als individuen die nooit helemaal zeker zijn of zij echt in verbinding staan.
Er zijn zelfs mensen die de stelling poneren dat de buitenwereld niet eens als afzonderlijke realiteit bestaat en dat we één zijn met alles wat we buiten onszelf onderscheiden. “Jij en de buitenwereld bestaan niet; dingen gebeuren en dat is alles”. Zie ook de Advaita shuffle.

Wat schieten we op met deze manier van in de wereld staan?
Het kan ons een gevoel van evenwaardigheid geven omdat we ons realiseren dat niemand als afzonderlijke eenheid of individu boven een ander staat of meer waard is. Bovendien hoeven we niet meer te bewijzen dat we er mogen zijn. Het bewijs kan niet worden geleverd en tegelijk hoeft niemand dit bewijs te leveren. Het maakt duidelijk dat we in alle diversiteit en verschillen ook minstens één ding gemeenschappelijk hebben. We staan niet meer geïsoleerd in het leven.

Maar er zijn ook mensen die anderen tot positief gedrag willen dwingen omdat “alles wat we een ander aandoen, we onszelf aandoen”. Dat kan wel zo lijken, maar dit heeft ook een manipulatief element in zich dat voorbijgaat aan het recht op autonomie. Het ondermijnt het wederzijds vertrouwen, alsof we macht over de ander willen uitoefenen. En daar waar macht opduikt verdwijnt de liefde. Liefde gedijt, dat wil zeggen: liefde kan alleen worden ervaren wanneer we met een ander vrij en open (willen) omgaan. “Liefde is” en wie pretendeert liefde te kunnen scheppen of ontvangen draagt bij aan een illusie of mythe. Een aantrekkelijke en breed gedragen mythe, dat wel, maar ook met de valkuil van frustratie omdat het tijdelijk geluk oplevert.

Verbinden en loslaten

Niemand heeft de waarheid in pacht en niemand heeft de macht om liefde te laten ontstaan of volledige eenheid te ervaren. In onze cultuur proberen we overigens wel de suggestie te wekken. Liefde stroomt en ons bewust te zijn dat we zelf weleens die stroom blokkeren of verleggen naar elders volstaat om kunnen leven in liefde. We zullen de ander de vrijheid moeten laten om de illusie te koesteren dat hij of zij als individu volledig in verbinding of helemaal los staat van de ander. In de poging om goed getimed keer op keer jezelf te verbinden met de ander en weer los te laten zit de garantie van eenheid.

Verwarrende verhalen in het geloof

Mensen die -net als ik- een christelijke opvoeding hebben gehad, hebben verhalen te horen gekregen over de Bijbel en het Nieuwe Testament met nauwelijks toelichting over de joodse, Griekse en Romeinse context waarin die verhalen zijn ontstaan. De ene cultuur kende maar één God, de andere vele goden en de keizers hadden goddelijke status.
Verwarrend is vooral de triniteit, dat er één God bestaat in drie goddelijke entiteiten: de Vader, de Zoon (Jezus Christus) en de Heilige Geest. Verwarrend is ook waarom een onschuldige baby gedoopt moet worden voor onze erfzonde en Jezus aan het kruis stierf om ons van de erfzonde te verlossen? Of waarom begraven we dode mensen en ruimen we hun graf ruim voor het einde der tijden?
Ik snap dat het in de eerste eeuwen lastig moet zijn geweest om de christelijke volgelingen uit vele landen te verenigen en de vervolging van de volgelingen te overleven. Werelds en kerkelijk machtsmisbruik lag en ligt nog steeds op de loer. Vele goed bedoelende en vrij denkende ketters zijn op een bepaald niet christelijke manier op de brandstapel geraakt.

De joodse Jezus heeft nooit het plan gehad om een nieuwe religie te starten, anders had Hij wel notulen laten maken. Het verslag van zijn leven en zijn boodschap is ver na zijn dood vastgelegd in het Nieuwe Testament. Het bestaat uit 27 'boeken' (geschriften) die in de periode van de tweede helft van de eerste en het begin van de tweede eeuw na Christus zijn geschreven in het Koinè-Grieks. Deze canonieke (door de kerk geaccepteerde) boeken zijn geschreven door verschillende auteurs.
Evangelie betekent “goede boodschap”. 
De vier ("goede") door de kerkvaders voor het Nieuwe Testament geselecteerde evangelisten Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes waren niet de enige. Er zijn meer evangeliën, waaronder die van Maria Magdalena, de veronderstelde en soms als ex-prostituee verguisde echtgenote van Jezus.
De niet echt contemporaine evangelisten moeten niet worden verward met de twaalf apostelen (volgelingen tijdens het leven van Jezus): Simon, die Petrus genoemd wordt, zijn broer Andreas, Jakobus van Zebedeüs, zijn broer Johannes, Filippus en Bartolomeüs, Tomas, Matteüs, Jakobus van Alfeüs, Taddeüs, Simon Kananeüs en Judas Iskariot.
De niet helemaal overlappende verhalen van de evangelisten zijn rond het jaar 70 (toen ook Jeruzalem door de Romeinen werd verwoest) op schrift gesteld.
Welke versie vertegenwoordigt de "goede" boodschap?
Vanaf de tweede eeuw verschenen er alternatieve verhalen over het leven en de betekenis van Jezus. Deze werden bekend onder de naam gnostische geschriften.
Sommige bronnen zijn later (her)ontdekt. De Nag Hammadi geschriften, bijvoorbeeld, zijn een verzameling teksten uit de begintijd van het christendom die in 1945 gevonden werden in Midden-Egypte in het plaatsje Nag Hammadi. Een eerste integrale Nederlandse vertaling van alle teksten werd in 1994 gepubliceerd door Jacob Slavenburg en Willem Glaudemans. De geschriften bieden een alternatieve kijk op de verhalen over Jezus. Daar was de kerk niet per se blij mee. Het nam in de loop der eeuwen wel zeven concilies om de kerkelijke waarheid in dogma's vast te  leggen.

Citaat uit Wikipedia.
Tot aan de vondst van de Nag Hammadi-geschriften waren onderzoekers op het gebied van de gnostiek vrijwel uitsluitend aangewezen op overgeleverde teksten van kerkvaders die van opvatting waren dat de gnostiek een vorm van ketterij was die bestreden moest worden. Het ter beschikking krijgen van een aanzienlijk aantal authentiek gnostische geschriften maakte het mogelijk om gnostische opvattingen en waarden in de eerste eeuwen na Christus in een veel breder kader te bestuderen. Het heeft geleid tot onder meer het inzicht dat ook er ook binnen de gnostiek zelf een grote variatie aan opvattingen was. Raakvlakken met het platonisme kunnen veel beter onderbouwd worden. Het heeft ook het inzicht verbreed in de grote mate van pluriformiteit van het christendom in de eerste eeuwen. Daarin is gnostiek geen ketterse afwijking van een orthodoxe standaard, maar een illustratie van de veelvormigheid van interpretaties van een christelijke boodschap.
Tot zover Wikipedia.

In een ander boek schrijft Jacob Slavenburg met John van Schaik over westerse en oosterse wijsheid en de esoterische traditie door de eeuwen heen. Slavenburg behandelt ook het ontstaan van het christendom.
Er is door vele kerkelijke historici nagedacht over de vraag of Jezus letterlijk een zoon van God is. Een opvatting is dat het geval is via de onbevlekte ontvangenis van de Heilige Geest door zijn moeder, tevens maagd, Maria. Een andere opvatting is dat Jezus door het ontvangen van de Heilige Geest bij zijn doop in de Jordaan door Johannes, ongeveer drie jaren voor zijn dood, de goddelijke status (Christus als deel van God) heeft gekregen en vervolgens in plaats van Jezus van Nazareth (een naam verwijzend naar menselijke afkomst) Jezus Christus genoemd kon worden.
Jezus was net als zijn vader Josef het overgrote deel van zijn leven timmerman van beroep en wordt verondersteld getrouwd te zijn en kinderen te hebben gehad met Maria Magdalena. Zij wist soms tot frustratie van de mannelijke apostelen zijn boodschap het beste te kennen en te kunnen uitdragen.
Tot zover Slavenburg.

Bij zijn doop komt Jezus in een nieuwe verhouding tot God te staan en wordt hij Gods geestelijke (naast letterlijke) Zoon. In het Nieuwe Testament wordt dit verbeeld doordat Gods Heilige geest (in de vorm van een duif) over hem heen is gedaald. Op Pinksteren wordt de uitstorting van de Heilige Geest (deze keer in de vorm van vurige tongen) gevierd over allereerst een groep van 120 volgelingen van Jezus Christus. Zij doopten vervolgens 3000 gelovigen met hetzelfde resultaat.
Christenen in de latere eeuwen -en ook nu nog- worden direct bij hun geboorte gedoopt met wijwater om de baby’s “vervuld te laten zijn van de Heilige Geest”. Vlak voor hun puberteit worden jonge christenen geacht zelf de keuze te maken om volgeling van Jezus te zijn door de vernieuwing van de doopbelofte, die in eerste instantie door de ouders ba de geboorte was gedaan.
Elke belijdende katholiek "getuigt" voortdurend van z'n geloof door een kruis te slaan met de woorden "in de naam van de vader, de zoon en de Heilige Geest, amen". Het is natuurlijk meer een gewoonte of ritueel dan een geloofsbelijdenis. Anders gelovigen doen dat niet of in een andere volgorde.

Natuurlijk is van Jezus het belangrijkste wat zijn boodschap is en doen zijn huiselijke omstandigheden er niet echt toe. Voor mij is de kern van zijn boodschap dat wij allen (al dan niet gedoopt) evenwaardig zijn (in ons recht op vrijheid) en dat we onze naasten zo moeten behandelen als we zelf ook behandeld willen worden.

Liefdevol en vrij

Dat een God niet ingrijpt bij onrechtvaardigheid vind ik niet verwarrend. We zijn niet vrij wanneer er voortdurend van hogerhand wordt ingegrepen, zoals een ouder zijn kind corrigeert. We zijn zelf verantwoordelijk. Een onzichtbare God kan duiden op een niet bestaan of op een liefdevolle en vrijheid liefhebbende goddelijke aard. Liefde voor Zijn eigen vrijheid en voor die van anderen. Hele volksstammen hebben vroeger en nu geprobeerd God voor het eigen karretje te spannen via bidden, smeken en offerandes. Logisch dat God zich afzijdig lijkt te houden. Kwestie van geloof.
Het is zeker tegen de boodschap van Jezus in om te twisten op leven en dood over zijn al dan niet goddelijke of menselijke status. Misschien heeft het Vaticaan wel de koppeling tussen God en zijn zoon Jezus als een truc verzonnen om indirect een Godsbewijs te maken. En geldt niet hetzelfde voor de ziel, als deel van God in ons? We zijn vrij om een bewijs van het bestaan van God te zien in alles wat leeft en ook een bewijs voor het tegendeel, aangezien er in geen enkel levend wezen een aanwezigheid van God valt te aan te tonen.
Het respecteren van de vrijheid van mens en dier zie ik als een vorm van wellevendheid waarop een liefdevolle God het bedoelt. Zie ook Tullia d'Aragona (1510-1556) "de vrije wil is de grootste gave, die God ons ooit schonk".

Meer lezen? De boeken (artikelen) van Jacob Slavenburg (bol.com).
Lezing van het boek van Slavenburg over de duizenden pogingen die overal ter wereld in de loop der eeuwen zijn gedaan om een geloofwaardig verhaal over geloof en God de wereld in te slingeren, schept verwarring en maakt bescheiden. Je kunt je het beste verwonderen over de ongeloofwaardigheid van de veelvormige verhalen en er om glimlachen.
Lijken goden op mensen? Zo onder, zo boven? We zien nog steeds wat we willen zien. Ze zagen ook in de oudheid wat ze wilden zien. We projecteren wat er in ons leeft op anderen en zoeken bevestiging.

Een citaat van Jacob Slavenburg over Maria Magdalena die verwarrend kan zijn voor mysogene personen en christelijke feministen.
In een al langer bekend geschrift, het Evangelie van de Pistis Sophia, fungeert Maria Magdalena als ‘tolk’ voor de overige apostelen, die niet altijd direct de leringen van Jezus begrijpen. Als ze aan Jezus vraagt openlijk te mogen spreken, zegt deze het volgende.
‘Maria, jij begenadigde, die ik in alle hemelse mysteriën heb ingewijd spreek openlijk, want jouw bewustzijn is meer dan dat van al je broeders gericht op het Koninkrijk der hemelen'.

Als Maria dan uitleg aan de anderen geeft, prijst Jezus haar uitbundig.
‘Toen Jezus Maria Magdalena deze woorden hoorde spreken, zei hij: ‘Jij bent gelukzalig en vervuld, de gelukzalige omvatte volheid, die door alle geslachten zalig zal worden geprezen’. Toen Maria uitgesproken was, zei hij: ‘Goed gesproken, Maria. Jij bent begenadigd boven alle vrouwen op aarde omdat jij de volheid der volheid en de voleinding der voleinding zal zijn'.

Maar Maria ondervindt ook tegenstand. Haar bewustzijn is telkens in staat om de juiste interpretaties te geven’, maar ze aarzelt omdat ze bang wordt van Petrus: ‘want hij bedreigt me en haat onze sekse’. Petrus op zijn beurt roept uit: ‘Heer, deze vrouw is voor ons onverdraaglijk omdat zij ons de gelegenheid ontneemt om iets te zeggen, maar zelf herhaaldelijk aan het woord is'.

Een goede God is niet nodig

Is het gegeven dat er veel menselijk leed is in de wereld een bewijs dat er geen goede God is?
Uiteraard is dat het bewijs, maar dat wil niet zeggen dat God of Allah, of om het even welke hogere macht dan ook, niet bestaat. Kunnen we accepteren dat er een macht zou kunnen bestaan die niet oordeelt?

Bij de vraag of God bestaat is vooraleerst van belang wat wij onder God verstaan. Is God een persoon, omdat bidden anders geen zin heeft? Is God degene die de evolutie op gang heeft gebracht? Zat God achter de oerknal?
Het moge duidelijk zijn dat je eigenlijk nog niets weet wanneer je op deze vraag een bevestigend antwoord krijgt. Elk antwoord roept eindeloos vervolgvragen op.

Mathieu Weggeman. "Zou het nu ook niet zo kunnen zijn dat mensen niet voldoende verstand of een niet ver genoeg ontwikkeld bewustzijn hebben om te begrijpen aan welke orde zij zelf deelnemen? Er is ook geen mens die een roman kan schrijven waarin de hoofdpersoon intelligenter is dan de schrijver zelf. Graag daarom wat minder stelligheid en arrogantie en wat meer bescheidenheid in het debat over het al dan niet bestaan van God".

Mensen voor wie het in het leven niet meezit, vinden troost in de gedachte dat zij na hun dood opgevangen worden door een liefdevolle God in een hemel. Mensen die een Bijna-Dood-Ervaring (BDE) hebben gehad melden een liefdevolle ontmoeting met overledenen en hemelse toestanden, niemand meldt een ontmoeting met een God. Er is vermoedelijk meer tussen hemel en aarde en er is niets mis mee om te geloven.

De vraag of God wel of niet bestaat zal waarschijnlijk nooit definitief beantwoord worden. Zelfs wanneer religieuze voorstellingen of gevoelens kunnen worden opgewekt door hersenstimulatie wordt deze vraag daarmee niet beantwoord.
Dat is geen ramp. Het kan voor velen een geruststelling zijn dat God zich niet aantoonbaar bemoeit met de gang van zaken op aarde en niemands zijde kiest. Het betekent namelijk dat we vrijheid zouden kunnen hebben en niemand God kan claimen. Vele anderen zouden zich afkeren van religie omdat het geen zin lijkt te hebben om te luisteren naar geestelijken die beweren namens God te spreken. Vooral niet wanneer religies op een oneigenlijke manier proberen macht en controle uit te oefenen. Het is niet zo verwonderlijk dat er vaak oorlog is met die landen, waarin veel religieuze fundamentalisten wonen. Een fundamentalist is iemand die vindt dat hij zijn visie over het ware geloof aan een ander mag opleggen, desnoods met geweld. Geen wonder dat Allah of God zich niet direct laat kennen.
De geest van de 10 geboden, de grondwet en de ethiek is in grote lijnen gelijk: “mijn vrijheid houdt op waar die van een ander begint” en “doe niet aan een ander wat je niet wilt dat een ander jou aandoet”. Deze richtlijnen worden zowel binnen als buiten religies aangehouden. Er is consensus over de grote lijn van wat goed en fout is. Goed is wat de vrijheid van zoveel mogelijk betrokkenen vergroot. Hecht geen geloof aan iets wat niet bijdraagt aan vergroting van vrijheid en liefde.

Misschien heeft geloven in een God nog wel zin; geloven in een God die oordeelt en probeert onrecht te voorkomen, ontslaat ons wel erg gemakkelijk van de verantwoordelijkheid om zelf te waken en na te denken over goed en fout.
Het accepteren dat een goede God niet bestaat maakt het ook logischer om grenzen te stellen aan geloven (religies) die claimen God of Allah aan hun kant te hebben en vervolgens een ongelijkheid introduceren en zich boven een ander stellen.

Het maakt het ook gemakkelijker om mensen uit andere culturen te accepteren en te respecteren in hun geloof, zolang zij zich evenwaardig opstellen. Wanneer we ons zouden oefenen in het achterwege laten van veroordelen en oefenen in het evenwaardig behandelen van onze medemens dan verdwijnt vanzelf de behoefte aan een goede God.

De cijfers begin 2015.
Atheïst. Er bestaat geen God of hogere macht of kracht - 25%.

Agnost. Weet niet of God of een hogere macht bestaat - 31%.

Ietsist. Er moet iets zijn als een hogere macht of kracht - 27%.

Gelovige. God houdt zich met ieder mens persoonlijk bezig - 17%.

Voor zoekers, twijfelaars, gelovigen en atheïsten is onderstaand boek van Frédéric Lenoir zeer inzichtelijk. Als God bestaat, waarom is hij dan onzichtbaar? Wanneer duiken de eerste goden op in de geschiedenis? Hebben joden, christenen en moslims het over dezelfde God? Is God een persoon, een energie of een scheppingsprincipe? En als het een persoon is, waarom dan bijna altijd een man? Kan de wetenschap het bestaan van God bewijzen? Is het boeddhisme een religie zonder goden?
Een citaat uit God?
Wat Jezus betreft kwam verlossing voort uit gebed en uit onze betrekking tot God. Hij wilde de mens opnieuw in contact brengen met zijn goddelijke oorsprong. Maar in navolging van bepaalde Bijbelse profeten bracht hij om te beginnen zijn discipelen een andere kijk op God bij, door hun te tonen dat zijn almacht als het ware onderworpen is aan zijn liefde en aan zijn absolutie eerbied voor de vrijheid van al zijn schepselen. Dat houdt in dat de menselijke wisselvalligheden niet meer mogen worden opgevat als goddelijke beloningen of straffen. God biedt de mens met zijn genade innerlijke ontferming, in plaats van de rechtvaardige voor elk bezoeking te behoeden of de zondaar voor zijn dwalingen met beproevingen te straffen. Daarom zal Hij ook niet in het reilen en zeilen van de wereld ingrijpen.

Meer zinvol toeval beleven

Open en ontvankelijk zijn

Dit artikel benadrukt het belang van openheid en ontvankelijkheid voor nieuwe ervaringen bij het ervaren van synchroniciteit. Filosofen zoals Heidegger, Sartre, Merleau-Ponty en Kant benadrukken dit als essentieel voor het ontdekken van diepere betekenissen en het vergroten van ons begrip van de wereld. Synchroniciteit, gedefinieerd als zinvol toeval, wordt waargenomen als ondersteuning voor degenen die zelfbewust hun eigen pad volgen, terwijl ze tegelijkertijd een evenwicht vinden tussen realiteitszin en de mystieke dimensie van het bestaan.
Alle wezens zijn gelijkwaardig in hun vermogen om zin aan het leven te geven, zonder enige voorsprong of achterstand.
Meditatie wordt genoemd als voorbeeld van een methode om inzicht te krijgen en te ervaren in de betekenis van toeval en evenwaardigheid, ongeacht geloofsovertuiging. Het is echter belangrijk op te merken dat synchroniciteit niet afgedwongen kan worden, spontaan kan optreden maar soms eerst niet wordt opgemerkt. Het is essentieel stapsgewijs te leren vertrouwen op intuïtie en innerlijke leiding. Het vraagt flexibiliteit en zien wanneer kansen zich voordoen.

Eigen belang of psychische groei?

Het wordt vaak gezegd dat het leven geen benoembare zin heeft. Daar kun je verschillend mee omgaan. Een positieve conclusie daarbij zou kunnen zijn dat ieder levend wezen evenwaardig is: niets en niemand heeft een voorsprong of achterstand in de mogelijkheid om het leven zelf zin te geven.
In de Hindoeïstische filosofie wordt het leven vergeleken met een spel en wordt het een zero sum game genoemd. Je komt met niets en gaat met niets.
Alles in de Kosmos is opgebouwd uit energie. Energie in actie en beweging. Van wat energie precies is, daar kunnen we ons geen beeld van maken. We kennen een aantal vormen en toepassingen van energie en weten dat het niet verloren gaat. Ook onze gevoelens en emoties zijn uitingen van energie. Ze ondersteunen ons creatieve vermogens en geven ons feedback over de kwaliteit van ons handelen.
Het leven streeft naar de evolutie en het onderhoud van kwaliteit door creatie en groei.
Die kwaliteit heeft betrekking op zaken en op levende wezens. Wat weinig kwaliteit heeft wordt niet ondersteund en verdwijnt naar de achtergrond.

Synchroniciteit en mystiek

In gebeurtenissen die vlak op elkaar volgen zien we vaak oorzaak en gevolg. Soms zijn er gebeurtenissen die vrijwel gelijktijdig optreden en waarbij we overtuigd zijn dat er geen oorzakelijk verband is, maar die wel als zeer zinvol en opvallend aan ons voorkomen. Op zo’n moment lijkt de synchroniciteit geen toeval, maar met een bepaalde ondersteunende bedoeling aan ons te verschijnen.
Er valt met de inzichten van synchroniciteit geen persoonlijk of maatschappelijk voordeel te halen. Synchroniciteit verluchtigt het leven en is ondersteunend voor degenen die hun eigen pad volgen en integriteit serieus nemen.
Voor wie het wil zien is het een bewijs dat er een hogere intelligentie is (Tao, God, Natuur, universele geest, you name it).
Voor Jung was synchroniciteit een kenmerk van een collectief onbewuste.

In het kader van mystieke ervaringen kan synchroniciteit worden gezien als een manier om de betekenisvolle verbindingen te begrijpen die individuen ervaren tussen hun innerlijke belevingen en de externe wereld. Het kan dienen als een raamwerk om te begrijpen hoe mystieke ervaringen, zelfs als ze niet direct verklaarbaar zijn, toch betekenisvol kunnen zijn binnen het bredere kader van het universum en de menselijke ervaring.

Het perspectief van filosofen op openheid

Verschillende filosofen hebben gesproken over het belang van ontvankelijkheid en openheid voor nieuwe en zinvolle ervaringen. Hier zijn enkele voorbeelden.
Martin Heidegger geloofde dat we ons bewustzijn open moeten stellen voor het mysterie van het zijn om diepere betekenissen te kunnen ontdekken. Hij benadrukte het belang van ontvankelijkheid en zei dat we moeten leren luisteren naar de wereld en ons ervoor openstellen.
Jean-Paul Sartre: Sartre geloofde dat we onze vrijheid en keuzevrijheid moeten omarmen om ons open te stellen voor nieuwe ervaringen. Door ons te concentreren op wat ons beperkt en onze beperkende overtuigingen te overwinnen, kunnen we ons openstellen voor nieuwe mogelijkheden.
Maurice Merleau-Ponty stelde dat onze ervaring van de wereld niet alleen wordt bepaald door onze perceptie, maar ook door onze relatie met de wereld. Hij geloofde dat we ons open moeten stellen voor de wereld om een diepere betekenis te kunnen vinden en te begrijpen hoe we ons verhouden tot de wereld om ons heen.
Immanuel Kant benadrukte het belang van een open geest om nieuwe kennis en ervaringen te ontvangen. Hij geloofde dat onze geest actief moet zijn om nieuwe kennis te vergaren, maar ook dat we open moeten staan voor nieuwe ervaringen om ons begrip van de wereld te vergroten.

Waar een wil is, is een weg

Deepak Chopra zegt het in zijn boek "Synchronisch leven. De onbegrensde kracht van het zinvolle toeval" als volgt.
“Alles wat in het universum plaatsvindt, begint met intentie. Deze intentie ontstaat altijd in het niet plaatsgebonden of universele geest, maar neemt een plaats in de ruimte in via de individuele geest”.
“De beste manier om ervoor te zorgen dat al je intenties verwezenlijkt worden, is ze in overeenstemming brengen met de kosmische bedoeling, door harmonie creëren tussen jouw voornemens en wat het universum met jou voorheeft. Als die congruentie eenmaal ontstaat, zul je merken dat synchroniciteit een grotere rol in jouw leven gaat spelen. Je kunt die harmonie het beste creëren wanneer je een houding van eenvoud en dankbaarheid ontwikkelt. Maak je dankbaarheid kenbaar voor alles wat je in het leven wordt aangereikt“.

“Door zijn aard maakt de plaatsgebonden geest voortdurend onderscheid tussen ons en de rest van de schepping. De niet plaatsgebonden geest – het universele bewustzijn - daarentegen is zuiver ziel, zuiver geest. Hij opereert buiten de begrenzingen van de normale tijd-ruimtelijkheid, is de ordende en verbindende kracht in het universum en kent geen beperkingen in ruimte en tijd. Door zijn aard verbindt de niet plaatsgebonden geest alle dingen – omdat het alle dingen is. Hij vraagt niet om aandacht, energie of goedkeuring, is inherent één en trekt daarom liefde en acceptatie aan. Hij is immanent creatief, vormt de oerbron van alle creativiteit”.
“Hoe kom je erachter welke van je intenties het meest in aanmerking komen voor vervulling? Het antwoord is: let op de aanwijzingen die je worden aangereikt door de niet plaatsgevonden geest. Let op de coïncidenties in je leven. Coïncidenties zijn boodschappen. Ze zijn door God, de geest of de niet plaatsgebonden werkelijkheid aangereikte sleutels die je ertoe aanzetten je karmische geconditioneerdheid, je vastgeroeste denkpatronen te doorbreken. Ze bieden je een mogelijkheid om het bewustzijnsdomein binnen te gaan waar je omringd wordt door liefde en waar de oneindige intelligentie – je bron – voor je zorgt. Spirituele tradities noemen dit de toestand van genade”.

De methode om inzicht te krijgen in de betekenis van toeval is voor iedereen, atheïst, agnost en gelovige, beschikbaar en is meditatie. Je mediteert eenvoudig op de vraag “wat betekent dit toeval”. Het is uiteraard zaak om geduld te betrachten in het ontvangen van een antwoord en om niet naar jezelf toe te redeneren. Dat is naïef en egocentrisch bijgeloof.
Ook hier is “ken jezelf” het adagium.

Eenvoud, geduld en mededogen

Uit de Tao Box (Priya Hemenway).
De mens heeft drie schatten: eenvoud, geduld en mededogen.
Eenvoud maakt alles licht, ontspannen en ongedwongen. Eenvoud is weten dat je nooit van huis bent weggegaan. Je bent al bij de bron.
Met geduld kun je luisteren, leren en begrijpen. Je gaat er ‘ja’ door zeggen. Door geduld ga je langzamer en kun je het moment ervaren zonder haast.
Mededogen is liefde. Het is de ultieme expressie. Het is alles wat je nodig hebt en alles wat je te geven hebt. Buiten liefde bestaat er niets.
Eenvoud, geduld en mededogen vormen de toegang tot Tao. Keer terug tot de bron. Jezelf kennen is de meest grootse expressie van het leven. Je weg naar huis vinden is een grootse reis. Reis met geduld, ga langzaam en geniet van elke stap. Blijf aanwezig in het moment en je zult vinden wat je zoekt. Laat je leiden door mededogen. Je hart heeft de weg altijd gekend.

Blijf kritisch

Wanneer we zinvol toeval observeren door stil te staan en te contempleren, kunnen er enkele valkuilen zijn waar we ons bewust van moeten zijn.

Subjectieve interpretatie

Onze perceptie van zinvol toeval kan sterk beïnvloed worden door onze eigen overtuigingen, ervaringen en verwachtingen. Hierdoor lopen we het risico om betekenissen te projecteren die er niet echt zijn.

Selectieve aandacht

We hebben de neiging om alleen die gebeurtenissen op te merken die passen bij onze vooraf bepaalde ideeën of doelen, terwijl we andere, relevante signalen misschien over het hoofd zien.

Confirmation bias

Zodra we een patroon van synchroniciteit waarnemen, kunnen we geneigd zijn om alleen nog maar te zoeken naar bevestiging van dat patroon, zelfs als andere verklaringen logischer zouden zijn.

Overmatige attributie van betekenis

We kunnen te snel betekenis toekennen aan ogenschijnlijk toevallige gebeurtenissen, zonder voldoende bewijs of logische redenering om die betekenis te ondersteunen.

Verlies van objectiviteit

Intense focus op synchroniciteit kan ons afleiden van het zien van bredere contexten, feitelijke oorzaken en rationele verklaringen voor gebeurtenissen.

Niet forceren

Antropoloog Hans Feddema ziet het zo.
"Je kunt zeggen dat het universum een eigen perfect ritme heeft, waarbij alles wat gebeurt een doel heeft of achter elke vorm een intelligentie zit, die synchroon werkzaam is. Omdat we dit met onze zintuigen niet waarnemen, staan we er vaak sceptisch tegenover. Dit ook, omdat we graag ons als ego willen neerzetten. Het go with the flow, het accepteren van een verborgen orde strijdt vaak met onze ‘vrije wil’ en onze geconditioneerde overtuigingen. Terwijl synchroniciteit weleens een weg naar vrijheid zou kunnen zijn en een weg om de kracht van de ziel of het onbewuste te beleven. Ons onbewuste is verbonden met het collectief onbewuste en heeft zo vele malen meer wijsheid dan ons bewuste.
Het laatste leidt vaak tot mentaal activisme. Maar werkt dat? Door wu wei ‘doen door niet-doen’, zoals taoïsten zeggen, stil zijn, vertrouwen hebben en je overgeven aan een groter bewustzijn, lossen vragen zich vaak vanzelf op en ontwikkelen dingen zich zoals de bedoeling is. Krampachtig ‘doen’ vaak niet".

Samengevat

Synchroniciteit kan op verschillende manieren worden ervaren en kan ook spontaan optreden zonder specifieke spirituele oefeningen. Er zijn verschillende manieren waarop iemand een aanzet kan krijgen naar een meer synchronisch leven. 

• Door meer aandachtig te zijn en meer in het huidige moment te leven, kan men zich meer openstellen voor de betekenisvolle verbindingen in het leven. Mindfulness meditatie en andere aandachtsoefeningen kunnen helpen om de geest te kalmeren en ons meer bewust te maken van de verborgen synchroniciteit in ons leven. 
• Creativiteit kan ons helpen om ons te verbinden met onze innerlijke wijsheid en intuïtie, en kan ons openstellen voor nieuwe mogelijkheden en betekenisvolle toevalligheden. Door te experimenteren met verschillende kunstvormen, zoals schilderen, schrijven, muziek maken of dansen, kunnen we ons vermogen vergroten om onze innerlijke wereld te verkennen en ons te verbinden met de wereld om ons heen. 
• Het beoefenen van spirituele oefeningen zoals meditatie, yoga, tai chi of qi gong kan ons helpen om ons bewustzijn te verruimen en ons te openen voor de betekenisvolle verbindingen in het leven. Deze oefeningen kunnen ons helpen om ons te concentreren en onze geest te kalmeren, zodat we ons meer bewust worden van de subtiele signalen en synchroniciteit in ons leven. 
• Door onszelf te blijven ontwikkelen en te groeien als persoon, kunnen we ons openstellen voor nieuwe ervaringen en inzichten die ons leven kunnen verrijken. Zelfreflectie, bijvoorbeeld door middel van in het dagboek schrijven, kan ons helpen om onze innerlijke wereld beter te begrijpen en ons te verbinden met onze innerlijke wijsheid en intuïtie. Het kan ons ook helpen om onze overtuigingen en waarden te onderzoeken en eventueel te herzien om meer in overeenstemming te zijn met onze diepere verlangens en doelen.

Onthoud dat synchroniciteit niet afgedwongen kan worden en dat het soms kan voorkomen dat je het eerst niet opmerkt. Het belangrijkste is om open en ontvankelijk te blijven voor de mogelijkheid van zinvol toeval en om te blijven vertrouwen op je intuïtie en innerlijke leiding.

Synchronisch Leven. De Onbegrensde Kracht Van Het Zinvolle Toeval (bol.com).

Meer over toeval, synchroniciteit, valkuilen en intenties en Deepak Chopra leest u hier.

De volgende stap in vrijheid

Plezier in het leven

Osho heeft nooit zelf een boek geschreven. Zijn volgelingen (Sannyasin) hebben zijn toespraken tot boeken getransformeerd. Osho vertelde over liefde en vrijheid. Hij predikte geen revolutie maar rebellie. Sannyas zijn, is uit het spel stappen en op jezelf leven. Je hoeft niet te wachten tot wereldverbeteraars zich hebben georganiseerd om effectief bij te dragen aan een betere wereld. Het is geen strijd tegen het oude, het is gewoon uit de greep van het oude komen en zo het wurgende systeem te verzwakken en te vernietigen. Verspil het leven niet door te strijden en te vechten, maar geniet. Je leeft in de maatschappij en bent liefdevol, en leeft in de maatschappij als een niemand.
Ieder individu die zichzelf en zijn ego transformeert is een katalysator van de veranderingen in de wereld. Zonder politieke ambities ben je geen bedreiging voor degenen die aan de macht zijn.
Vrijheid van en vrijheid voor kunnen nooit totaal zijn. Het gaat om vrijheid om in het heden te zijn. Een rebel heeft geen verlangen naar macht. Hij viert het leven samen met anderen, creëert geen nieuwe organisatie, maar een gemeenschap. Verlangen naar macht heeft altijd geleid tot conflict, competitie, oorlog en zo naar de dood.

Accepteer jezelf zoals je bent. Je bent dan niet langer verdeeld en denkt niet langer schizofreen 'ik ben dit en ik moet dat zijn'. Je hoeft dan ook niet meer te zoeken naar iets hogers, omdat je er al in leeft.

In het oude Hebreeuws staat het woord God voor ‘dat wat is’. ‘G’ staat voor ‘dat’; ‘O’ staat voor ‘wat’; ‘D’ staat voor ‘is’. Het verwijst naar een aanwezigheid. Het leven en het universum is synoniem met God.

Osho noemde zichzelf agnost, waarmee hij wilde aangeven dat het niet nodig was om naar een God te zoeken, wanneer Goddelijkheid voldoende is.

10 alternatieve geboden (adviezen) door Osho

1. Neem geen bevelen aan, anders dan die van binnenuit jezelf komen (Ken u zelve).
2. De enige God die bestaat is het leven zelf; God is geen persoon.
3. De waarheid ligt binnen in je, zoek het niet buiten jezelf.
4. Liefde is gebed, acceptatie van alles wat er gebeurt.
5. Leeg te zijn is het middel tot de waarheid.
6. Leven is hier en nu.
7. Leef, terwijl je totaal wakker wordt.
8. Ga niet tegen de stroom van het leven in; het leven leeft jou.
9. Sterf elk moment zodat je elk moment vernieuwd kunt worden.
10. Houd op met zoeken, sta stil en kijk.

"Vrijheid betekent het vermogen om ja te zeggen wanneer ja nodig is,
nee te zeggen wanneer nee nodig is,
en soms te zwijgen wanneer niets nodig is stil zijn, niets zeggen.
Wanneer al deze ten dienste staande dimensies beschikbaar zijn, is er vrijheid".

Leven op je eigen voorwaarden, de volgende stap in vrijheid (bol.com).

Voor wie het eens simpel verwoord van een ander wil horen.
Plezier is het ervaren van flow in speelse verbinding met anderen en houdt van alles gezond.

Het globale brein komt tot ontwikkeling

Gehoord worden

Kennis komt van binnen en van buiten. Het neurale netwerk in de hersenen vertoont een gelijkenis met het externe netwerk wat internet vormt. Het aantal aangesloten individuen is bijna even groot als het aantal zenuwcellen.
Door de moderne media kunnen we met een veel grotere groep anderen communiceren. Die communicatie is vooral zenden en weinig nadenken over de betrouwbaarheid van wat er binnenkomt. 

Het is zoveel en de snelheid en kwaliteit van de beelden is zo hoog en realistisch dat ons geheugen niet meer kan bijhouden wat we zelf hebben meegemaakt of wat we hebben gezien op Tv of Internet. Zelf krijgen we nauwelijks feedback op de kwaliteit van onze uitingen op sociale media. Roeptoeters worden niet vaak teruggefloten en blijven doodgemoedereerd door elkaar heen roepen, niemand luistert en weinig nemen er aanstoot aan. Het roept het beeld op van vurende neuronen in een hersenstelsel waarvan de activiteit wel wordt geregistreerd, maar niet in detail. Dat is ook niet nodig want het gaat om welk signaal het luidst (door)klinkt.

We weten dat velen proberen zich mooier voor te doen dan ze zijn (Facebook, reclame), maar we hebben nauwelijks een idee meer hoe veel, hoe vaak en hoe ver van de realiteit dit gebeurt. De moderne communicatie is domweg te vluchtig, te haastig en te overvloedig. Dat opent mogelijkheden en valkuilen.

Die omstandigheid maakt dat we (paradoxaal gesproken) ook meer vertrouwen gaan hebben in wat ons te binnen komt buiten de techniek om. We leren onze eigen gedachten en gevoelens te relateren aan wat andere communiceren en zo te relativeren. Inhoud en tekst is uit, energie en beeld is in. Door de groter wordende wereld zijn er altijd mensen te vinden die briljanter lijken te functioneren en te communiceren. Dat is imponerend en frustrerend tegelijk.
Het lijkt wel of we buiten onze klassieke vijf zintuigen steeds meer aangesloten raken op meer communicatiekanalen en een hoger bewustzijn. Maar goedgelovigheid ligt op de loer.

Ontwikkelende netwerken

Het idee van een soort globaal ontwikkelend bewustzijn is niet iets van de laatste tijd.
Er zijn verschillende wetenschappelijke theorieën en onderzoeken die kunnen bijdragen aan het idee van een globaal brein of een globaal ontwikkelend bewustzijn.

1. Systeemtheorie. Systeemtheorie stelt dat alles in de natuur verbonden is en dat de natuur bestaat uit complexe systemen die interacties hebben met elkaar. Dit kan helpen om de onderlinge afhankelijkheid tussen alle levende wezens en zelfs de planeet als geheel te begrijpen. 
2. Chaostheorie. De chaostheorie suggereert dat kleine veranderingen in het ene deel van een systeem grote gevolgen kunnen hebben voor andere delen van het systeem. Dit kan bijdragen aan het idee van een globaal bewustzijn waarbij de acties van individuen en groepen over de hele wereld invloed hebben op het geheel. 
3. Kwantumfysica. De kwantumfysica stelt dat alle deeltjes in het universum met elkaar verbonden zijn op een fundamenteel niveau. Dit kan bijdragen aan het idee van een collectief bewustzijn waarbij alle levende wezens en de planeet als geheel verbonden zijn. 
4. Sociale netwerkanalyse. Sociale netwerkanalyse kan helpen om de interacties tussen individuen en groepen op wereldwijde schaal te begrijpen en te bestuderen. Dit kan bijdragen aan het begrip van hoe informatie en kennis zich verspreiden en hoe er sprake kan zijn van een collectief geheugen of collectieve kennis.

Deze theorieën leveren nog geen onomstotelijk bewijs dat zich een globaal brein ontwikkelt.

Vrij naar Wikipedia.
Het globale brein is een speculatief concept vergelijkbaar met (dan wel verwant aan) het concept van de noösfeer van respectievelijk Vladimir Vernadsky en Pierre Teilhard de Chardin, de Akasha-kronieken en het "Akashic field" (overdracht van gedachten of ingevingen) van de Hongaarse wetenschapsfilosoof Ervin László. Het begrip als zodanig werd in 1982 voor het eerst gebruikt door Peter Russell in zijn boek The Global Brain.
Volgens de meeste beoefenaars van deze disciplines is de bewustwording van een globaal brein het eindpunt van de (menselijke en culturele) evolutie op deze planeet. Dan zal alle kennis en geestelijke activiteit op bewust niveau samengesmolten zijn in een enkel systeem waarvan het internet nu al een rudimentaire afspiegeling vormt.
In bewust geworden staat zal het bestaan uit een wereldomspannend, transpersoonlijk, transcultureel en transreligieus netwerk van mensen, kunstmatige intelligenties en de infrastructuur om dit alles te verbinden. Net als bij een menselijk brein zouden in dit netwerk allerlei ideeën, gedachten, meningen en discussies plaatsvinden en ontstaan. Tevens zou dit globale brein in de vorm van databanken alle verzamelde kennis van de mensheid bevatten.
Waarschijnlijk zal dit geheel op den duur zo nauw met elkaar verweven worden dat er geen afzonderlijk individueel bewustzijn meer is, maar een allesomvattend bewustzijn van eenheid in verscheidenheid dat vrijelijk 'gedragen' wordt door het netwerk met zijn digitale en biologische 'componenten' (want als door een zeer innige mens-computer interface alle mensen verbonden zijn, dan kan men niet meer spreken over gedachten, meningen of geheugenbeelden van afzonderlijke individuen spreken). Sommigen beweren zelfs dat dit geheel een soort van zelfbewustzijn zal krijgen dat ver uitstijgt boven wat de modale mens aan zelfbewustzijn ervaart.
Raakvlakken hiermee hebben de Gaia-hypothese van James Lovelock (dat het leven zijn eigen ideale levensomstandigheden creëert door de aardse omgeving te beïnvloeden) en de these van het Omegapunt van Pierre Teilhard de Chardin. Teilhard de Chardin probeerde de evolutie-ideeën met het christelijke gedachtegoed te verenigen en zag het leven en de kosmos als voortdurende beweging onder God, die nog niet op de eindbestemming (Omega) was aangeland. De mens is volgens hem al boven het dierlijke leven uitgestegen maar heeft de potentie boven zichzelf en de kosmos uit te stijgen naar het omegapunt, de organische, sociale en geestelijke integratie van de mensheid in zijn geheel en uiteindelijk de eenwording met het universum.
Tot zover Wikipedia.

Taal als middel en valkuil

Steeds meer mensen mediteren op zo’n wijze dat zij proberen open te staan voor wat hen in het bewustzijn toevalt terwijl ze gedachten en gevoelens gewoon laten passeren.
Deze woordeloze wijze van schouwen komt overeen met de manier waarop mensen duizenden jaren geleden luisterden naar hun intuïtie. Gecombineerd met de verbeterde wijze waarop mensen hun eigen ingevingen onder woorden kunnen brengen en delen op de sociale media mag worden verwacht dat de geboorte van het globale brein al is geweest of bezig is te gebeuren.
Een groot verschil met vroeger is dat we tegenwoordig veel beter kunnen verwoorden wat onze visie is. Tegelijkertijd schuilt in de onthechting een gevaar, namelijk vervreemding en argwaan in de vorm van globale samenzwering. Wie de parallellen tussen alles, wat hij ziet of te binnen schiet, al te letterlijk neemt, ziet over het hoofd dat de werkelijkheid (en ook vrijheid en liefde) niet volledig in taal, woord of in tekst, maar ook niet in beeld valt te vangen. Dat proberen is verleidelijk, maar ook zinloos.

Bij niet-linguïstisch denken kunnen gedachten opkomen in niet-verbale vormen, zoals beelden, emoties of abstracte concepten, en dan kunnen we proberen ze te vertalen naar taal om ze beter te begrijpen of met anderen te delen.

Taal is bedoeld om de communicatie tussen mensen op gang te brengen en een poging om de werkelijkheid te beschrijven, maar wie de werking van het ego en van de illusie van projecties niet doorziet, denkt ten onrechte dat hij de werkelijkheid totaal doorgrondt.

Self fulfilling prophecies

Voor wie dit te abstract vindt een concreet voorbeeld. Fysici, die zich bezighouden met kwantummechanica, stellen dat alle materie een vorm van energie is. Dat wordt door sommigen uitgelegd dat materie een illusie is. Wie vervolgens probeert door een raam te stappen omdat glas gestolde energie is en voornamelijk bestaat uit lege ruimte en "dus" slechts een illusie is, zal zijn hoofd stoten en zich onsterfelijk belachelijk maken. Er zijn parallellen tussen dimensies, maar die gelden niet altijd letterlijk. Het gaat erom te kunnen schakelen tussen niveaus van perceptie en bewustzijn. Wie daar slecht in is en zichzelf slecht kent, zal te kampen krijgen met bijvoorbeeld machtsstrijd en egospelletjes.

Het feit dat je allerlei processen in een computer met gigantische rekenkracht vage processen kunt doorrekenen tot een concreet cijfer wil nog niet zeggen dat de representatie in het model en de werkelijkheid gelijk zijn door beiden in de taal hetzelfde te benoemen. Martin Armstrong, bijvoorbeeld, ziet in de frequentie waarmee economische crisissen voorkomen telkens het getal pi terugkomen (IDFA, The forecaster). Men ziet in zijn bemoeienis met de economie een "pi"ramidespel.

Ontwikkeling van bewustzijn

Als er in de ruimte of universum sprake is van een bewustzijn dan heeft dat (God?) wel wat beters te doen dan ongebreideld informatie op te slaan. Zelfs op aarde hebben wij mensen al last van informatiestress terwijl we een astronomisch kleine fractie informatie opslaan van wat er beschikbaar is.

Het is maar wat je wilt zien in de moderne ontwikkelingen die zichtbaar zijn in de media. Evolutie van het bewustzijn is een bundeling van krachten die sporadisch een extra vrijheidsgraad oplevert, maar waarvan de vorm en inhoud van te voren niet zijn bepaald.

Ook het leven in het hier en nu wordt bevorderd door de globalisering van de menselijke vermogens, vooral zichtbaar in de economie. Het dwingt vrijwel iedereen om niet te ver vooruit te kijken in de toekomst en dat maakt onzeker. De samenleving raakt met het vrijer worden ook steeds losser. Dat lijkt een beweging weg van samenleven, maar kan ook worden gezien als een opmaak voor een nieuwe samenhang (op een ander niveau).
Omgekeerd geldt voor het verleden dat steeds algemener wordt aangenomen dat onze geschiedschrijving vooral in het licht moet worden gezien van de toenmalige machthebbers. We worden dus ingesloten tussen verleden en toekomst op een manier die weliswaar bij velen angst oproept maar die niet per se onaangenaam genoemd hoeft te worden. Hoe we de snel geformuleerde uitingen van onszelf en anderen in de (sociale) media opvatten en de mate waarop we daarop vertrouwen daar moeten nog heel wat kinderziektes worden overwonnen. Is de zwijgende ander een onthechtte wijze of een onverschillige opportunist?
We leveren vrijheid in door ons te organiseren op globaal niveau en krijgen hopelijk -wanneer we wat opletten- er meer en nieuwe vrijheid voor terug. Vooral wanneer we evenwaardigheid in het oog houden en het zelfs uitbreiden naar dier en natuur.
Maar we leren (steeds sneller) en het eindpunt van de ontwikkeling (het punt omega) is nog lang niet in zicht ("if ever").

Ook dieren kennen het fenomeen dat zij zich door zich te groeperen als een soort hoger organisme gaan functioneren om hun vijanden te ontlopen. Ze leveren individuele bewegingsvrijheid in om op een hoger niveau veiliger (en dus vrijer) te kunnen bewegen. Het enige wat ze doen is op de juiste afstand te blijven.
Zie ook deze video.

Maakt vroom zijn een beter mens?

Karakter sterken

Vroomheid verwijst naar het streven naar religieuze of spirituele toewijding en het volgen van morele en ethische principes die door een bepaalde religie worden onderwezen. Als iemand zichzelf als vroom beschouwt, kan dat betekenen dat ze proberen te leven volgens bepaalde waarden zoals naastenliefde, compassie, vergeving en altruïsme.
Als iemand deze waarden serieus neemt en ze probeert toe te passen in hun dagelijks leven, kan dat hun karakter versterken. Door middel van gebed, meditatie, contemplatie en andere religieuze praktijken kan iemand ook werken aan het ontwikkelen van innerlijke rust, geduld en acceptatie.
Samenlevingen hebben er altijd een voordeel in gezien om mensen te bewegen tot een deugdzaam en vroom leven. Vroom in de zin van godsvruchtig of braaf. Autochtonen met een lange religieuze geschiedenis hechten hieraan en tegenwoordig ook sommige jonge moslim(a)s.
Er is niets mis mee om een zekere druk te ervaren om je te gedragen naar de regels van een groep of in ieder naar de wet. Het is duidelijk dat die druk ook kan doorslaan. Want wie mag straffen wanneer niemand kan waarmaken dat hij of zij een moreel beter standpunt inneemt dan een ander? "Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen". Strafrecht is gebaseerd op het voorkomen en corrigeren van onrecht. Zolang mensen anderen niet schaden met hun gedrag is er grote vrijheid. Ook God oordeelt niet bij leven en of God oordeelt na de dood moeten gelovigen nog maar afwachten.

Iedereen is evenwaardig in het recht op vrijheid

Hoe meer vrijheid mensen elkaar toestaan hoe sterker de cohesie in een samenleving. Maar wanneer dat toestaan voortkomt uit onverschilligheid is er juist minder cohesie.
Zo is het met vroomheid ook. Hoe meer mensen zich vroom gedragen, hoe meer vertrouwen er onderling zal zijn. Maar wanneer vroomheid voortkomt uit competitie dan leidt het tot roddel en achterklap. Ook hier zou evenwaardigheid voorop moeten staan.
Helaas zijn wij in onze jeugd vaak voorgehouden dat wie zijn best doet om braaf te zijn vaker beloond zal worden dan degenen met minder discipline. En wie lui was of veel pech had, kan dat beamen.
Geluk kan je afdwingen en ongeluk ligt in een klein hoekje. Het betekent dat je door alert en waakzaam te zijn ongeluk kan voorkomen en door discipline jezelf kan trainen. En dat is nuttig wanneer je als ambitie hebt om ergens aan de top te komen, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven of in de sport. Mensen die de top hebben bereikt worden vaak als voorbeeld gesteld voor anderen. Het is een voorbeeld dat discipline leidt tot progressie in een rangorde. De suggestie dat moraal ook een rangorde kent is een valse illusie.

Niets kan leiden tot het worden van een beter mens dan een ander wezen

Ernest Hemingway zei ooit het volgende. "There is nothing noble in being superior to your fellow man; true nobility is being superior to your former self".
Deze uitspraak benadrukt dat het niet zinvol is om jezelf te vergelijken met anderen en te proberen beter te zijn dan zij. In plaats daarvan is het belangrijk om je te concentreren op je eigen persoonlijke groei en ontwikkeling, en om te streven naar een betere versie van jezelf dan je in het verleden was.

We zijn allemaal (ook dieren) goed genoeg om er te mogen zijn. Evenwaardigheid betekent dat alle mensen op een bepaald vlak dezelfde waarde hebben. En dat vlak is vrijheid. Vrijheid is onbepaald en kent wel een tegendeel: onvrijheid, bijvoorbeeld in de vorm van angst. En vroomheid inzetten om elkaar te steunen in het vrij worden uit onterechte vrijheid is een vorm van liefde.
In de huidige tijd krijgt ieder individu de ruimte om zichzelf te manifesteren. De discussie over genderneutraliteit is een voorbeeld. Het is een mooie samenleving waarin iedereen de ruimte krijgt om zich vrij te positioneren op de diverse schaal met mannelijkheid en vrouwelijkheid als polen. Dat slaat pas door wanneer mensen denken dat gewoon zijn een afwijking is.

Laten we elkaar attenderen op verborgen verleiders, maar vooral in het nut om daarbij maat te houden.

Wat is zelfrealisatie of verlichting?

Zelfrealisatie of verlichting is een spiritueel begrip dat wordt gebruikt om een staat van bewustzijn te beschrijven waarin een persoon zich bewust wordt van zijn of haar ware aard en essentie. Het wordt vaak geassocieerd met oosterse religies en filosofieën, zoals het hindoeïsme en boeddhisme, maar komt ook voor in andere spirituele tradities.
In het algemeen wordt zelfrealisatie beschouwd als het bereiken van een staat van bewustzijn waarin iemand zich realiseert dat hij of zij meer is dan alleen zijn of haar fysieke lichaam, emoties en gedachten. Het gaat om het loslaten van het ego, het identificeren van het ware zelf en het realiseren van eenheid met het universum en alles wat daarin aanwezig is.
Verlichting kan worden beschreven als een ervaring van diepe vrede, vreugde en vrijheid die voortkomt uit het loslaten van het verlangen naar materiële zaken en het erkennen van het goddelijke in zichzelf en in alle anderen. Het is een staat van zijn waarin men zich bewust wordt van de onderlinge verbondenheid van alle dingen en zich in harmonie voelt met de wereld om zich heen.
Er zijn verschillende manieren waarop mensen de staat van zelfrealisatie of verlichting bereiken, zoals meditatie, yoga, gebed, contemplatie en andere spirituele praktijken. Het is een persoonlijke reis die voor iedereen anders kan zijn, maar het kan leiden tot een diep gevoel van innerlijke vrede, betekenis en doel in het leven.

Vooraf

Er bestaat niet zoiets
als 'een verlicht iemand',
dat is een contradictio in terminis.
Verlichting is de erkenning
dat je de grote open ruimte bent
waarin alles komt en gaat.
Verlichting is bewustzijn zijn.
Niemand kan bewustzijn claimen,
en niemand kan zich de grote
open ruimte toe eigenen.
Verlichting bestaat,
verlichting is een feit,
maar het idee van
'de verlichte persoon'
is fictie, is een illusie.

Facebook Di©k Sinnige

Verlichting is geen geloof, inzicht of filosofie. Ze kan niet geleerd, onderricht of geschonken worden. Zelfrealisatie of verlichting is nooit helemaal in woorden te vangen. Daarom wordt hier de apofatische manier toegepast: omschrijven wat het niet is (via de negatie, bijvoorbeeld "niet" en "geen") om zo dichterbij het ongrijpbare te komen. De uitleg in dit artikel is gemakkelijker te volgen wanneer je kunt omgaan met paradoxen, kunt omdenken, het positieve ziet in de negatie en en-en-denkt: twee ogenschijnlijk tegenstrijdige beweringen zijn beide waar. Bijvoorbeeld omdat deze op een abstracter niveau "verbonden" zijn, zoals een synthese een these en antithese verbindt.

We beginnen met een aantal uitgangspunten.

Zelfrealisatie

• Het is het besef dat er geen persoonlijk zelf is te ervaren. Je kunt alleen jezelf zijn en je afgescheiden voelen. 
• Het bewustzijn waarin jij verschijnt is altijd verlicht. Het is een innerlijk weten.
• Een verlicht persoon wordt gekenmerkt door kenmerkloze volkomenheid en is dus niet als zodanig te herkennen (diamantsoetra).
  
• Terwijl er geen eigen zelf is, is er zowel wel als geen afgescheidenheid te ervaren. Er is non-dualiteit (niet twee zijn). 
• Wanneer je stopt met zoeken naar jezelf in de wetenschap dat er geen afgescheiden zelf kan worden gevonden, kan de onmiddellijke ervaring ontstaan dat je verbonden bent met alles en iedereen. 
• Je hoeft jezelf niet te bewijzen, je mag er zijn, net zoals alle andere levende wezens. Je deed het als baby al vanzelf en je bent het waarschijnlijk (langzaam) kwijt geraakt toen jouw ego zich aandiende en ontwikkelde en hoe ouders daarop reageerden.

Niet-zelf ervaren?

De ervaring van het niet-zelf wordt vaak gezien als een hoogtepunt in het spirituele pad, waarbij het individuele zelf volledig wordt overstegen en er een diepgaand bewustzijn van eenheid en non-dualiteit ontstaat. In deze staat van zijn, wordt het gevoel van een afzonderlijk zelf, een ego, volledig opgelost en blijft er alleen nog maar een bewustzijn van zijn over.
Het bereiken van de ervaring van het niet-zelf kan verschillende positieve effecten hebben op iemands leven. Het kan bijvoorbeeld leiden tot een gevoel van rust, vrede en innerlijke stilte. Mensen die deze ervaring hebben gehad, beschrijven vaak dat ze minder gehecht zijn aan materiële zaken en minder last hebben van emoties zoals angst, woede en jaloezie.
Daarnaast kan het ervaren van het niet-zelf ook leiden tot een dieper begrip van de aard van de werkelijkheid en een groter gevoel van verbondenheid met anderen en de wereld om ons heen. Het kan iemand helpen zich meer bewust te worden van de onderlinge afhankelijkheid en interconnectiviteit van alle dingen.
Het bereiken van de ervaring van het niet-zelf is echter geen doel op zich, maar eerder een bijproduct van het streven naar spirituele groei en ontwikkeling. Het is belangrijk op te merken dat deze ervaring niet gemakkelijk te bereiken is en dat het een langdurig proces van spirituele oefening en discipline vereist. Het is dus vooral een uitnodiging om het pad van spirituele groei te bewandelen en te streven naar een dieper begrip van de aard van ons bestaan

Taal en werkelijkheid

Dat ergens een woord voor bestaat wil nog niet zeggen dat het ook fysiek bestaat. Twee voorbeelden zijn ego en pijnlichaam.
Het ego kan worden gevoed door een pijnlichaam (Eckhart Tolle). Het gaat dan tussen jou en de ander staan, maar deze twee entiteiten (ego en pijnlichaam) bestaan alleen in de taal (net als ik, jij, hij). Daarmee wordt het praten en denken erover overigens niet minder bruikbaar. Het ego heeft als functie om voor jou op te komen, maar levert ook een afgescheiden gevoel op. Wat tot afgescheidenheid (schijnbare dualiteit) leidt is het vasthouden aan een eigen identiteit. Het levert meer verlichting op om je te realiseren dat het voldoende is om vast te stellen dat ”je bent”. Alles wat je er achter "plakt of denkt" is een schijnidentiteit. Het is werkzaam in de taal en de maatschappij, maar is het is beter niet te verwarren met de realiteit. "Jij bent schilder", omdat je ervoor geleerd hebt of omdat je het doet, maar over wie of wat je bent, zegt het niets.

In de verbinding die je kunt voelen met anderen stroomt liefde, maar je kunt liefde niet bezitten, genereren, grijpen of vasthouden. Sommige mensen zeggen “alles is liefde”, ook dat is slechts wat geldt in de taal, net als “alles is ijdelheid" of “alles is een illusie”. Liefde en vrijheid zijn alles in de zin dat zij begin, middel en doel zijn voor alle levende wezens. Ze zijn de bron én de bestemming van alles zonder een letterlijk begin en zonder een letterlijk einde te zijn. Het geeft leven zin zonder inhoud op te leggen. We (alle levende wezens) zijn hierin evenwaardig, althans het zou mooi zijn wanneer we het zo zouden opvatten. Het is echt bevrijdend voor jezelf en de ander wanneer je het zo opvat.

In ons hoofd geven we betekenis aan wat er via onze zintuigen binnenkomt, maar die betekenis hoef je niet als objectieve waarheid aan te nemen. Je kunt de illusie dat je gedachten en gevoelens waar zijn gewoon weer loslaten. Het kan bevrijdend werken door je te realiseren dat het bij een ander ook zo werkt.
Na een zelfrealisatie heb je de paradoxale ervaring dat alles is veranderd en niets hetzelfde is gebleven en omgekeerd dat alles hetzelfde is gebleven en niets is veranderd.

Verlichting

Een staat van verlichting kan en moet niet worden opgewekt door het te willen of te proberen, want alles wat je dan ervaart is het juist niet.

Het pad naar verlichting is niet 'erbij, erbij, erbij', maar 'weg, weg, weg' tot alles leeg is en vol, volledig compleet enkel DAT. Het begin is niet te zien hoe HET is, maar te zien hoe het niet is (Hans Laurentius).

Wu wei, doen door niet te doen, is de wijsheid die we kunnen toepassen terwijl we gericht zijn op doen. Wie ethisch wil handelen en de mens ziet als een deel van een niet handelende god, kan een evenwicht maken tussen doen en laten. Het goddelijke oordeelt niet en kan niet worden gemanipuleerd. Daarom is de hoogste vorm van ontwikkeling, gelijkstaand met verlichting, de staat van non-duaal bewustzijn waarin je niet meer de neiging hebt om te oordelen.

Wie verlichting wil ervaren kan hierop mediteren door open te staan voor wat er opkomt tussen gedachten en gevoelens door. Je kunt je erop voorbereiden.
Meer kan en hoef je niet doen. Hier is de methodeloosheid van de zen-paradox behulpzaam, zegt Bhagwan (Osho). Men kan niet doen en toch moet men niets laten.

Wat is verlichting (niet)?

Een Godservaring of een piekervaring wordt vaak gekenmerkt door een gevoel van betekenis en transcendentie en diepe verbondenheid met iets ruimers dan henzelf. Dit kan een "hogere" macht, het universum, anderen of zelfs het eigen innerlijke zelf zijn, maar ook een zijnservaring van en met een plant.
Mensen ervaren een verhoogd bewustzijn en een gevoel van verruimd perspectief.  De ervaringen van diepe betekenis heeft de potentie om diepe vreugde, geluk en vervulling achter te laten en kan leiden tot een hernieuwd begrip van zichzelf en het leven. Normale zorgen en gedachten worden tijdelijk losgelaten en eenheid wordt gevoeld, waarbij de scheiding tussen het individu en de omringende wereld lijkt te vervagen.

Je kunt gevoelens ervaren die bijna identiek zijn aan het gevoel van verlichting. Dan kun je denken aan kicks, bliss, flow, flashes, drugs geïndiceerd, high, opgewekt via hersenstimulatie, verliefdheid.
Het verschil is dat verlichting niet verslavend werkt, maar bevrijdend.

Tegelijkertijd kunnen topervaringen en ervaringen van ego-dissolutie ons bewust maken van de noodzaak om een gepaste afstand te bewaren ten opzichte van anderen en de wereld om ons heen. Deze afstand kan ons helpen om grenzen te stellen, zelfzorg te praktiseren, en onze eigen authenticiteit en integriteit te behouden in relaties en interacties. Het begrip evenwaardigheid krijgt inhoud. Waarmee, waarin en wanneer ben je verbonden? In het antwoord blijft vrijheid van belang zodat wijzelf en anderen kunnen blijven ontwikkelen.

Tot zover

Je kunt doorlezen op de aspecten van zelfrealisatie via de labels onderaan dit blog voor nadere uitleg. Hierna nog wat voorbeelden van wat anderen erover zeggen.

Jan van Rossum: "Verlichting kan nooit het resultaat van denken zijn, omdat het vooraf- en voorbijgaat aan het denken. Alleen als het denken afziet van streven naar verlichting, kun je weer samenvloeien met de ononderbroken stroom van het leven waar je nooit ofte nimmer van gescheiden bent geweest".

Enkele van de misverstanden over verlichting zijn (Inzicht 8 Frans Langenkamp) de volgende.

• Verlichting is heel moeilijk te bereiken.
• Verlichting is een onbeschrijflijke toestand.
• In de toestand van verlichting is het ego verdwenen.
• In verlichting heeft men geen verlangens meer.
• In de toestand van verlichting leeft men helemaal in het hier en nu.
• Je kunt helemaal niets doen om verlichting te bereiken.
• Het bereiken van verlichting vergt grote discipline.
• Om verlicht te worden moeten men zijn seksualiteit opgeven - celibatair leven.
• Verlichting ontstaat door het vernietigen van het ego.
• In verlichting zie je in dat het ego een illusie is.

Deze opsomming van misverstanden is een voorbeeld van apofatisch benaderen. Het apofatische (ook wel via negativa genoemd) is een filosofische en theologische methode die zich richt op het beschrijven van de ultieme realiteit door middel van het ontkennen of uitsluiten van alles wat deze niet is, in plaats van het bevestigen van wat het wel is. Het gaat dus niet om een positieve beschrijving, maar om een negatieve benadering door middel van ontkenning.
Neti neti is een filosofisch concept uit de Vedanta-school van het hindoeïsme, dat vaak wordt vertaald als "niet dit, niet dat". Het verwijst naar de praktijk van negatie of ontkenning, waarbij men alle beperkende concepten of eigenschappen van het zelf ontkent om tot het besef te komen van wat het zelf werkelijk is. Dit wordt beschouwd als een weg naar zelfrealisatie of spirituele verlichting.

Het realiseren dat je niet boven of onder iets of iemand anders staat lost heel veel onzekerheden op en geeft zicht op totale verbinding met alles en iedereen.

Aanwezig zijn in het nu

Leonard Jacobson schrijft in zijn boeken over aanwezig zijn in het nu en verlichting. Een citaat uit het hoofdstuk Een ontwaakt leven (blz 188).
Iemand die verlicht of ontwaakt is, leeft voornamelijk in het moment van Nu. Het Nu wordt altijd herkend als de werkelijkheid van het leven, zelfs als men binnengaat in het denken en het functioneert in de wereld van de tijd.
Een verlichte persoon leeft in een staat van liefde en acceptatie. De illusie van afgescheidenheid is opgelost. Hij of zij leeft met een sterk gevoel van Eenheid van alle dingen.
Een verlicht persoon leeft zonder te oordelen, zonder angst en verlangen. Er is een voortdurend besef van de niet aan de persoon gebonden en eeuwige dimensie van het bestaan.
Hij of zij heeft mededogen en handelt altijd integer. Het is onmogelijk om oneerlijk te zijn. Iemand die werkelijk verlicht is ziet alle anderen als gelijken. Dat breidt zich uit naar de dieren en de wereld van de natuur. Het is onmogelijk voor een verlicht persoon om anderen met opzet te benadelen.

Reis naar het nu; een heldere begeleiding op het pad naar geestelijk ontwaken (bol.com).

In dit boek beschrijft Jacobson een twee-stappen-dans naar ontwaken en heelheid. De eerste stap is aanwezig zijn en de tweede stap het bewust worden van dat wat je uit die aanwezigheid haalt en houdt. Die tweede stap, over de trucjes van het ego en het brein die je laten leven in de wereld van illusie, lijkt op het advies van Hans Laurentius om rigoureus zelfonderzoek te doen.

Zie ook alle boeken van Hans Laurentius
of het boek van Vera Helleman. Moeiteloos jezelf zijn. ontwaken in een nieuw bewustzijnsperspectief (bol.com).