Het gezonde midden tussen betrokkenheid en afstand houden

Respect

Respect houdt in dat je anderen behandelt zoals je zelf behandeld wilt worden en dat je rekening houdt met hun gevoelens en behoeften. Het gaat erom dat je luistert naar anderen, open staat voor hun ideeën en meningen, en hen niet opzettelijk kwetst of ondermijnt.

We tonen met het kiezen van de juiste afstand onze betrokkenheid voor het welzijn van de ander. Wanneer we de ander lief hebben of graag mogen, dan zijn we liever wat dichterbij elkaar en proberen we de ander toch vrij te laten. Een hug duurt liever niet te lang, want dan wordt het beklemmend.
Dat zoeken van de juiste afstand en de juiste duur van nabijheid dat vraagt enige oefening en daarna voer je het in een splitsecond intuïtief en zonder na te denken uit. Een klein deel van je aandacht blijft idealiter waakzaam op signalen ter controle of de ander het er mee eens is. Het houden van balans en evenwicht vraagt nu eenmaal een investering van tijd en energie.

Mensen willen gezondheid, geluk en liefde. Met de grondhouding van respect drukken we twee waarden die we koesteren uit: vrijheid en liefde. Ook het houden van afstand om gezond te blijven is een vorm van vrijheid respecteren. We zoeken geluk en liefde in verbondenheid, maar verlangen tegelijkertijd naar afstand. Raak me aan, maar houdt me niet vast: noli me tangere.
Ik raak aan, ik word aangeraakt, dus ik ben.
Een dubbele, maar liefdevolle, boodschap en verzoek.

Wel of niet aanraken?

Houd afstand, raak me aan, Paul Verhaeghe (bol.com).

Kwaliteit vormende waarden

Waar bestaan we uit?

Robert Pirsig schreef twee boeken over de metafysica van kwaliteit als basis, middel en doel van het leven. De titels waren "Zen en de kunst van motoronderhoud, een onderzoek naar waarden" en "Lila, een onderzoek naar zeden". Pirsig bestudeerde oosterse en westerse filosofie om zijn eigen filosofie als een soort integratie van beide te construeren. In de zeventiger jaren was hij veel gelezen maar er is nooit veel gedaan met zijn denkbeelden. Eigenlijk niet verwonderlijk, want wat kun je met de gedachte dat alles opgebouwd is uit kwaliteit als kracht of waarde? Iets dat kwaliteit heeft, deugt en is direct te ervaren. Pirsig: “het ding heeft de waarde niet gevormd, de waarde heeft het ding gevormd". Taalspel of realiteit? Of de metafysica van Pirsig klopt, daarover is het laatste woord nog niet gezegd.

Pirsig (1928-2017) zag in de evolutie de ontwikkeling van dynamische kwaliteit en statische kwaliteit. Statische kwaliteit is conserverend, bijeenhoudend, gebaseerd op gewoonte en herinnering.
Statische waardepatronen zijn onder te verdelen in vier stelsels:

1. anorganische patronen
2. biologische patronen
3. sociale patronen
4. intellectuele patronen

Wanneer alles goed gaat, hoeft de mens zich niet druk te maken over de organisatie van zijn lichaam of van zijn sociale omgeving.
Dynamische kwaliteit is de bron van alle verandering, de kwaliteit van de vrijheid. Dynamische kwaliteit creëert de wereld waarin wij leven, maar statische kwaliteit is noodzakelijk om haar in stand te houden. Alleen maar gericht zijn op in stand houden loopt telkens uit op stagnatie, het verhinderen van verandering, het verbieden van het afwijkende.

Inmiddels hebben we als mensheid ruime ervaring kunnen opdoen met de ontwikkeling van kwaliteit, maar we hebben ook ecosystemen, en daarmee biologische patronen, beschadigd.

Verbinding met de oosterse filosofie

Is er voor de naaste toekomst iets te leren van de visie van Pirsig? Voor het antwoord gaan we eerst terug naar de oosterse filosofie.

Ook het taoïsme gaat uit van waarden als “beïnvloeders” van het universum, waarden die ouder zijn dan ons heelal. Natuurlijk hebben waarden geen materiële aard, maar in de opvatting van taoïsten kunnen zij het ontstaan van materie en leven via de tao/dao (spreek uit "douw") beïnvloeden.
Wikipedia: "Tao is vormloos en niet gebonden aan een vorm. Tao voedt alles. Het creëert de gewenste ordelijke patronen in de chaos. Maar de wens naar ordelijke patronen zal nooit vervuld worden. Men kan alleen maar op het pad blijven van de zoektocht. In de taoïstische leer is tao de kwaliteit van die zoektocht. Tao ontsluit in zich Leegte en Vorm, Yang en Yin, beweging en rust".

Yin & yang representeren alle tegenstellingen in de wereld: yin = vrouwelijk, passief, schaduw; yang = mannelijk, actief, licht(gevend). De opposities zijn inherent verbonden, intra- en interpersoonlijk, d.w.z. er is altijd tegelijkertijd yin én yang werkzaam binnen en tussen personen en in de natuur. Het vrouwelijke is ook werkzaam binnen mannen en omgekeerd. De balans tussen yin & yang verandert voortdurend en opposities transformeren in elkaar (dag wordt nacht, leven wordt dood, jong wordt oud, het zijnde wordt het niet-zijnde) en staan in verschillende contexten en verhoudingen anders tegenover elkaar. In het yin & yang teken wordt dit gesymboliseerd met witte puntje in het zwart, en het zwarte puntje in het witte gedeelte. Yin en Yang gaan in elkaar over wanneer de interne conditie daarvoor gereed is en de tijd er rijp voor is. Wie de kwaliteit van deze levensvisie wil genieten dient voortdurend en moeiteloos alert (oordeelloos en stille getuige) te zijn. Het is zowel ontspannend als inspannend, een gezonde balans tussen doen en laten in het oog houdend. Zie ook de gedachte achter respect.

Meer vormen van yin en yang ontstaan

Het aantal uitingsvormen van de waarden yin & yang groeit in de geschiedenis van het heelal met het groeien van bewustzijn. Het begon simpel.
Bij de big bang werd een gigantische hoeveelheid energie het heelal in geslingerd, die in miljarden jaren daarna afkoelde tot materie. Het heelal werd ouder en de evolutie nam een aanvang. Toen er stabiele (gebalanceerde) verbindingen (anorganische patronen) konden worden gevormd ontstond leven (dynamische kwaliteit), dat zichzelf kon reproduceren (biologische patronen).
Bij de reproductie en het ontstaan van nieuw leven, vroeger en nu, komen een eicel (yin) van een vrouw en een zaadcel (yang) van een man bij elkaar, versmelten, splitsen en de cellen vormen uiteindelijk samen een nieuw individu. Dat individu gaat later weer ei- of zaadcellen produceren voor nieuw leven met een ander individu en zo eindeloos voort. Verbindingen tussen eicel en zaadcel zijn afhankelijk van vitaliteit (chi). Keuzes voor verbinding van individuen worden gemaakt op basis van het beleven en vergroten van kwaliteit, bijvoorbeeld biodiversiteit, schoonheid en liefde. In dat (doelgerichte?) replicatieproces vindt de eindeloze en wat aansprekender werking van yin en yang plaats.
In zekere zin vindt de verbinding op verschillende niveaus tegelijk in vormen van vrijheid en liefde plaats. Het zijn (ongrijpbare) waarden, die bepalend (vormend) voor kwaliteit zijn en van elkaar afhankelijk, maar de implicatie is ook dat iets slechts altijd een goede kant heeft en andersom.
Liefde leidt tot verbinden met yin en yang componenten en de wens om vrij te zijn kent dezelfde invloeden. Zonder liefde geen vrijheid en zonder vrijheid geen liefde.
Op een positieve manier verbonden in balans leveren ze levenskwaliteit. Dat geldt zowel voor de vereniging binnen het individu (het mannelijke en het vrouwelijke) als tussen individuen (mannen en vrouwen).
Op een negatieve manier verbonden (zonder dynamische kwaliteit) leiden ze na verloop van tijd tot desintegratie (scheiding). Bijvoorbeeld wanneer de verbinding meer vrijheid kost dan het aanvankelijk opleverde en de liefde niet meer ervaren wordt.
Op sociaal niveau kun je de invloed van yin & yang als volgt zien. Mensen trouwen en krijgen kinderen. De samenwerking tussen individuen geeft elkaars leven kwaliteit. Een gemeenschap is opgebouwd uit individuen waarvan de kwaliteit van leven door alle statische en dynamische waardepatronen wordt bepaald. Intellectuele patronen geven het individu kans om zijn/haar creativiteit kwijt te kunnen in werk of hobby.
Gemeenschappen vormen landen. Landen werken op globaal niveau samen. In termen van metafysica van kwaliteit volgens Pirsig bouwen we met zijn allen op de wereld statische waardepatronen op. De leefbaarheid moet komen van de dynamische kwaliteit van hoe we de wereld inrichten. Maar de globale economie bedreigt ook de statische kwaliteit (biologische en sociale patronen) door onverschilligheid, vervuiling, landgebruik en klimaatopwarming.

Kwaliteit ervaren kan op vele manieren, maar niet grenzeloos worden uitgebuit

De opkomst van Internet heeft de waarden vrijheid (yang) en liefde (yin) internationale mogelijkheden gegeven, een dynamische kwaliteit, maar niet zonder kinderziektes. In deze tijd van milieuvervuiling, klimaatopwarming, virusverspreiding en bevolkingsgroei moeten landen voor het eerst samenwerken om het leven op aarde leefbaar te houden voor mens en dier. De yang invloed is doorgeschoten en er moet weer meer yin invloed worden toegelaten om in balans te komen en kwaliteit van leven te behouden. Meer yin betekent naast minder consumeren meer nadruk op evenwaardigheid tussen mensen onderling, maar ook tussen mens en dier in plaats van competitie en groeidwang (yang). Een balans tussen doen (yang) en laten (yin). Wu wei: doen door niet te doen (yin). Levenskunst is te weten wanneer te doen en wanneer te laten en het geduld opbrengen om de werking af te wachten.

Mannen en vrouwen kunnen in termen van het taoïsme onderzoeken hoe zij onderling de balans kunnen vinden in vrijheid en liefde, maar ook hoe ze dit duurzaam kunnen uitbreiden naar een zo groot mogelijke omgeving en zo de eenheid met de natuur (yin) herstellen. Met het herstellen van de eenheid met de natuur worden de statische waardepatronen gewaarborgd.

Op voorgaande wijze is de visie van Pirsig over de integratie van oosterse en westerse filosofie te vertalen naar nu en de toekomst. Het is niet de enige manier om te zoeken naar hoe we kwaliteit waarborgen in de wereld. Het is misschien bescheiden genoeg om te stellen dat we moeten blijven kijken of we in de race naar verhoging van kwaliteit niet onbedoeld tornen aan de fundamenten van (levens)kwaliteit, geleverd door metafysica.

Populisten en halve waarheden

De hele waarheid en niets dan de waarheid

Een populist weet wat veel mensen graag willen horen, namelijk die versie van de werkelijkheid waarmee het allemaal een stuk simpeler wordt. Wanneer de populist een poging zou doen om de waarheid te vertellen dan wordt hij niet geloofd of haken mensen af omdat het te genuanceerd klinkt. De waarheid is ook vaak te gewoontjes of te banaal om te delen. We houden van opsmuk. De werkelijkheid kent meerdere niveaus waarop vaak tegengestelde waarheden naast elkaar lijken te leven. Dat onderscheid te zien vraagt nogal wat intellectuele capaciteit.

Populisme spreekt dat deel van ons brein aan waarmee we al in onze kindertijd luisterden en blij van werden. Toen we nog ongegeneerd konden fantaseren over de magie die we wilden beleven en zien. Papa of mama waren veel te blij met de ongeremdheid bij wat we daarover vertelden en wilden ons niet teleurstellen met ontnuchterende nuances. Wie ouder en hopelijk wijzer wordt kan steeds meer abstractie toevoegen aan en afstand houden bij een verhaal. En wijze mensen hebben al helemaal niet meer de behoefte om altijd te reageren, niet instemmend en niet afwijzend. Ze verkiezen vaak om te zwijgen, omdat ze weten dat dat nog meer aan het denken kan zetten dan een tegenwerping, die vaak alleen maar de hakken vaster in het zand zet. Zwijgen kan een effectief verzet zijn tegen een (ongewenste) poging tot overtuigen. We hebben het natuurlijk niet over zwijgen uit angst.

Zoals mensen zien wat ze projecteren en projecteren wat ze willen zien, zo is het schier onmogelijk om zo te luisteren dat je ook hoort wat er niet gezegd wordt. Vooral bij halve waarheden is dat zo en het vraagt ook een houding die je op het spoor zet op de ontbrekende delen. Iemand met een open mind wil niet beticht worden van vooringenomenheid. Het is een mooie eigenschap dat je niet ten onrechte en bij voorbaat wilt oordelen, maar waarom zou je jezelf handicappen door nooit argwanend te willen zijn. Waarom roomser zijn dan de paus?
Mensen die halve waarheden vertellen kun je dat kwalijk nemen, je kunt ook kijken naar je wens en eigen onmacht om die persoon de mond te snoeren. Het helpt om je af en toe te realiseren dat we in democratie leven, waarin de meerderheid regeert, op hun beurt gekozen door degenen die we kiezen bij de stembus. We hebben weinig anders dan vertrouwen te hebben in de personen die we volmacht geven en die hopelijk vaak genoeg (laten) uitleggen waarom ze de beslissingen nemen die ons niet altijd welgevallig zijn.
Politici schaken op een driedimensionaal schaakbord en we volgen de zetten op een tweedimensionale projectie daarvan via de media. En met het verliezen van die ene dimensie gaan ook sommige bewegingen en beweegredenen schuil of verloren.

Een machtspositie doet op den duur verworden

Wie macht heeft verworven heeft daarmee ook de mogelijkheid om zichzelf te onttrekken aan de roep om verantwoording. Vraag maar eens aan iemand die afhankelijk is van een uitkering hoe machteloos dat voelt om alsmaar verantwoording te moeten afleggen. Het is begrijpelijk dat politici dat ook liever vermijden.
Wanneer ze een eerlijke uitleg van hun beslissingen achterwege laten, bijvoorbeeld omdat er niet een gemeenschappelijke noemer is in het beleid dan laten ze ruimte aan populisten om met halve waarheden aan de haal te gaan. En soms kost het vier jaar om te doorzien hoeveel politici (van links naar rechts) met dat spel bezig zijn. Maar ook hoe gemakkelijk we zelf afgeleid worden met brood en spelen (smartphone, whatsapp en facebook). Het is echt niet zo lastig om ons voortdurend bewust te zijn van onze eigen spelen met de waarheid en om naar de stembus te gaan wanneer we nieuwe politici kunnen kiezen waarvan we hebben opgemerkt dat zij meer vertellen dan halve waarheden.

Kun je populisten met de feiten bestrijden?

Als kiezer heb je slechts zeer indirect invloed op een populistische politicus. In het omgaan met mensen uit je directe omgeving kun je wel wat doen en vooral nalaten.
Het is belangrijk om te onthouden dat het benadrukken van feiten niet altijd de beste manier is om iemand te overtuigen die de waarheid negeert. Soms kan het benadrukken van feiten de persoon verder doen afwijken van de waarheid, omdat ze zich bedreigd voelen in hun overtuiging.
Een metagesprek over het omgaan met pijnlijke waarheden kan effectiever zijn in het helpen van mensen om de waarheid te accepteren. Dit kan betekenen dat je op een empathische manier naar de persoon luistert en probeert te begrijpen waarom ze de waarheid negeren. Het kan ook betekenen dat je hen helpt om in te zien hoe het accepteren van de waarheid hen en anderen kan helpen om te groeien en te ontwikkelen.
Het is belangrijk om te onthouden dat deze gesprekken niet altijd gemakkelijk zijn en dat sommige mensen misschien niet bereid zijn om hun overtuigingen te veranderen. Het is echter nog steeds belangrijk om open te staan voor een dialoog en te blijven proberen om de waarheid naar voren te brengen, zelfs als het moeilijk is.

Zie ook "moderne gewetensvragen rond het gebruik van AI".

Voorkom oeverloze discussie over spiritualiteit

Het leven kent toppen en dalen. "Himmelhoch jauchzend - zu Tode betrübt". We kunnen in de put zitten of ons "on top on the world" voelen. We kunnen de afwisseling accepteren of zoeken naar transformatie en ons minder speelbal voelen van het toeval.

In dit blog verschillende benaderingen die meer of minder duidelijk zijn in hoeverre we zelf die transformatie kunnen "doen". Het antwoord heeft te maken met zelfinzicht en spiritualiteit. Zijn wij als individu (ergens mee) verbonden en kunnen we eigenlijk wel weten wie we (zelf) zijn? Kunnen we de behoefte aan sturing loslaten?

Een completere waarheid

Transformatie is op den duur dat je het leven meer neemt zoals het komt. Ik verzet me minder tegen hoe het leven gaat, ook wanneer het zeer doet. Wie vol leeft, heeft óók pijn. En is iedere keer, iedere dag, keer op keer in staat die pijn te dragen in plaats van er steeds tegen te vechten en zich steeds te verzetten. Als je de pijn verduurt, wordt het leven voller en ruimer. Het voordeel als je ouder wordt, is dat je al een paar keer door die put heen bent geweest, en dan weet je dat het ook weer licht wordt’.

Ramana Maharshi, vers 328.
Verstandige mensen mijden het gezelschap
van twistzieke praters die zich niet bescheiden
inspannen op het rechte pad, maar zonder echt
iets na te streven alleen maar holle frasen spuien.

Alles over niets.
Jan van den Oever is een gepassioneerd verteller over spiritualiteit. Hij werd geïnterviewd door Paul Smit en Patrick Kicken. Dat interview valt meteen in zijn boodschap in dit filmpje. Ga niet de discussie aan met iemand die geen hart heeft voor non-dualiteit. Interesse is niet genoeg. Je kunt ze niet wakker schudden. Jan van den Oever heeft een boek geschreven, waarin hij in gewone taal oproept tot vertrouwen in de herkenning van spirituele "waarheden". Waarheden die paradoxaal genoeg ook nog niets lijken op te brengen. Zijn boek is getiteld “Ik weet niet wie ik ben”.
Herken je de waarheid van en word je geraakt door non-dualiteit dan ben je het geschikte publiek om te komen tot vertrouwen daarin. Twijfel en wankelmoedigheid verschijnen hoe dan ook om te (leren) snappen dat het leven, dat er al is, goed genoeg is. Het is een terugkeer naar de stilte, die beschikbaarheid is, die verschijnt aan een mij die niet beweegt, aldus Jan. Wanneer je op zoek gaat naar die mij of ik dan kom je die nooit tegen. Het ik is een verschijning in jou. Die ik (ego) is een schijngestalte. We proberen die schijngestalte gelukkig te maken en dat leidt tot frustratie. Alle ervaring en elke poging is het net niet. Ga die twijfel niet bevechten.
Het is ook niet heroïsch, je kunt er niet prat op gaan. Zoals zijn zoon vertelde aan de verbaasde juffrouw op school "mijn vader weet alles over niets".

Uitspraken van Jan (losjes geciteerd en gegroepeerd).

• De zin "ik zie het, verschijnt in jou", de zin "ik zie het niet" verschijnt ook in jou.
• De liefde van een ouder naar een kind toe is een ander dan van het kind naar de ouder. Het kind is het object van jouw liefde, maar jij bent niet het object van de liefde van een kind.
• Vertrouw vanuit jezelf op de herkenning. Geloofwaardigheid gaat niet om de status van de boodschapper.
• Zelfrealisatie overkomt je, je kunt er niet prat op gaan.
• Je mag er zijn zonder bodem.
• Je bent de bodemloze ondergrond waarin alles verschijnt en verdwijnt.
• Ik ben die ene. Elk individu, de eenling, is de onverdeelde.
• Wanneer je mijn waarheid herkent, dan is het van niemand, dan is het ook van jou.

Jan van den Oever geeft satsangs (bijeenkomst in waarheid). Een collage van zijn uitspraken zijn te vinden in een ander boek. Dit is de beschrijving daarvan:
Al meer dan 25 jaar spreekt Jan van den Oever met grote passie over non-dualiteit, met nadruk op het aspect van de totale beschikbaarheid die we in werkelijkheid zijn voor alles wat zich voordoet - vreugde en verdriet, succes en falen, en alles wat daartussen ligt. Hij spreekt zijn eigen waarheid, maar die waarheid kan altijd herkend worden als iets wat je zelf allang weet.

In dit boek, zijn tweede, zijn door de samenstellers satsangteksten bijeengebracht die grote indruk op hen hebben gemaakt. Samen met Jan daal je af in de totale kwetsbaarheid die je in wezen bent. En hoewel dat soms heel pijnlijk kan zijn, herinnert hij je eraan dat het wel de zoete pijn is die je helpt om Thuis te komen.

'Het is alleen maar te zien of niet te zien. Shakespeare zei het al: 'to be or not to be'. 'Zien is Zijn' en 'Zijn is Zien', dat is hetzelfde woord. 'Wakker of niet wakker', dat is het. De beleving van Dit, daar is niets aan toe te voegen. Je bent toch, je bent Aanwezig, ken je nog iets buiten deze aanwezigheid? Dit is het! Kun jij ook nog ergens een belever van deze belevenis vinden?

Op een gegeven moment is het verzet gebroken. Niet door iemand, maar je verzet is gebroken, en je hebt ook geen verlangen meer om het verzet in stand te houden. Waarom moet ik me verzetten tegen dat wat ik NU onmiddellijk zie, namelijk dat ik niet weet wie ik ben? Als ik Het nu zie, waarom zie ik het dan ook niet over een minuut? Je bent Nu. Er is geen ontsnappen aan gewoon'.

Oeverloos, de mooiste satsang fragmenten van Jan van den Oever (bol.com).

In het verlengde van de paradoxale “boodschap” van Jan van den Oever ligt de boodschap van Jan Koehoorn om niet nondualiteit (Advaita) “functioneel” toe te willen passen.

Toegepaste spiritualiteit is geen spiritualiteit.
Advaita is een rare hobby. Je kunt er niet lid van worden, je leert er niets bij en je kunt het niet toepassen. Je hebt er niets aan, je schiet er niets mee op en je kunt er niets mee. Je wordt er niet beter van – ook niet slechter. Het is geen club, er zijn geen niveaus en je krijgt geen diploma of een rapport of een cijferlijst. Er zullen momenten zijn dat je denkt dat je het snapt, om een dag later weer met volkomen lege handen te staan.
Sommige mensen zullen zeggen dat het nihilistisch is, maar dat klopt niet. Alle dingen die ik net opnoemde gelden ook voor liefde, humor en kunst. We weten dat het om iets essentieels gaat, maar we kunnen het niet uitleggen of in een gedachtesysteem gieten. Zodra je het gaat proberen uit te leggen, merk je meteen dat het niet in woorden te vatten is.
Als je merkt dat je Advaita van stal haalt op moeilijke momenten in het dagelijks leven, sla je de plank mis. Advaita is geen truc om alle vervelende momenten uit je leven te bannen. Als je verliefd bent, zul je niet snel zeggen: “Ja, maar dat wordt toch ook gewoon waargenomen”? Dan ben je eenvoudig alleen dat: verliefd. Nee, we halen Advaita alleen maar van stal bij angsten, woede, verdriet en al die andere dingen waarvan we geleerd hebben dat het ongewenst is.
Als je het toe kunt passen, is het geen Advaita. Dan is het iets anders. Veel zogenaamde spiritualiteit kun je toepassen. Dan moet je bijvoorbeeld bepaalde handelingen verrichten, of iets in herinnering brengen. Zodat je “ermee om kunt gaan”. Dan ga je verzinnen dat bepaalde dingen gebeuren omdat je er iets van kunt leren, of dat het een “test” is, of dat het “zo heeft moeten zijn”, en dan pas kun je het accepteren. Dat is niet de ware acceptatie, dat is berusting. Je kunt niet anders, dus ga je maar spiritueel roepen dat het “er mag zijn”.
Maar het is er al, voordat je riep dat het er mocht zijn. Waarnemen is onmiddellijk, daar hoef je niets voor te doen. Het gaat moeiteloos en spontaan. Waarnemen kun je niet toepassen. Je kunt niet in de agenda zetten dat je morgen van twaalf tot vier gaat zitten waarnemen. Je kunt hooguit ontdekken dat het geen activiteit is. Er zit geen doener achter. Die doener wórdt waargenomen, dat is de instinker. Toepassen heeft met “doen” en een “doener” te maken. Die past iets toe in de hoop er beter van te worden. Maar beter dan wat?
Advaita gaat simpel gezegd alleen maar over wat je bent, nu. Niet over wat het moet worden, niet over waar het naartoe moet, niet over persoonlijke ontwikkelplannen, niet over een “beter mens” worden. Dat is de enige vraag die Advaita stelt: wie ben je? Al je zoekbewegingen gaan uiteindelijk en onmiddellijk alleen maar daarover. En die zoekbewegingen houden niet op omdat je een antwoord vindt, maar omdat de absurditeit van dat zoeken door inzicht volledig doorzien wordt.
Je ontdekt dat het hele idee, het totale concept van “iets bereiken” volkomen onzin is, en dat betekent dat het je niet meer interesseert. Daarmee verdwijnt elk zoeken, elke kramp over datgene dat je dacht te zijn. En hou je op met het projecteren van alle rare ideale situaties over het nu heen. Wat er nu is, is alles wat er is.
Tot zover Jan Koehoorn.

Zie ook Waarom spiritualiteit?

Niets doen en toch duurzaam samenwerken

De verspreiding van virussen en de opwarming van de aarde, als gevolg van mondiale CO₂- en methaanuitstoot, brengt mensen over de hele wereld voor het eerst in de geschiedenis in een unieke situatie: we hebben (als mensheid) een gemeenschappelijk belang om te overleven. We kunnen elkaar helpen die op den duur levensgevaarlijke uitstoot te verminderen. We zijn afhankelijk van elkaar en "veroordeeld" tot samenwerking met elkaar, met iedereen, om onheil af te wenden.
Wanneer we dat niet doen gaan toekomstige generaties daar de negatieve gevolgen van ondervinden. De zeespiegel zal stijgen en veel gebieden zullen onder water lopen. Andere verwoestijnen juist, en worden daarmee onleefbaar en ongeschikt om voedsel op te verbouwen.
Wij Nederlanders kunnen de CO₂-uitstoot in eigen land aanpakken, en bovendien andere landen helpen hun uitstoot te verlagen.
We kunnen het goede voorbeeld geven door zelf de hieronder genoemde zaken aan te pakken, en andere landen verleiden dat ook te gaan doen.

• Minder vlees eten.
• Minder vliegen.
• Minder (hard) autorijden.
• Vervuilende industrie aanpakken.
• Minder vlees en zuivel produceren.
• Minder fossiele brandstoffen verstoken en meer groene stroom gebruiken.
• Minder kinderen op de wereld zetten.

We kunnen dat doen als individu en als land. We kunnen onze eigen uitstoot verkleinen en anderen helpen dat ook te doen.
Heikel punt zou kunnen zijn dat sommigen weigeren mee te doen. Ze ontkennen de noodzaak of denken letterlijk “na mij de zondvloed”. Die weigering kan productief gemaakt worden wanneer zij meer belasting betalen voor vervuilende activiteiten. Met die opbrengst kan een land effectieve maatregelen bekostigen.
Vaak gehoorde argumenten door klimaatontkenners zijn de volgende.

• Het valt allemaal wel mee – overdreven optimisme.
• Maar ik doe toch al iets – morele toestemming.
• Als het echt zo erg was, dan greep iemand wel in - omstandereffect.
• Ik wil het niet weten –cognitieve dissonantie.
• Dat bepaal ik zelf wel - reactance.
• Maar iedereen doet het – kuddegedrag.

Wanneer de belasting op kerosine wordt verhoogd, wordt vliegen duurder. Dan zullen er mensen gaan protesteren omdat vliegen iets voor de rijken dreigt te worden. Maar het is geen mensenrecht om jaarlijks meermalen te mogen vliegen – en al evenmin om elke dag vlees te eten. Vrijheid is een grondrecht voor mens en dier. Maar wie beseft dat vervuilend en klimaatopwarmend gedrag belast wordt om de negatieve gevolgen ervan te verkleinen, moet inzien dat daarmee geen essentiële menselijke vrijheden in het geding zijn. De vervuiler betaalt voor zijn gedrag en iedereen profiteert van de daarmee bekostigde maatregelen.
De meest simpele en in principe niets kostende ingreep zou zijn om te stoppen met het heen en weer slepen van goederen. Er zijn landen die vlees produceren en exporteren naar landen die hetzelfde doen. Daarmee stoppen laat het mes aan vele kanten snijden: geen onnodige uitstoot van CO₂ en geen onnodige concurrentie. Ook stoppen met het importeren van goederen die in het buitenland goedkoper worden geproduceerd, maar minder kwaliteit hebben, scheelt uitstoot door transport en goedkoop is duurkoop.

Filosofisch gezien is de bijbehorende morele opdracht lastig: anders dan vroeger moet je niet iets doen om het goede te bevorderen, maar iets laten. Maar wij zijn het niet gewend om iets niet-doen positief te labelen. Minder vlees eten, minder consumeren, is iets laten. We zien zoiets gewoontegetrouw als een zwakte en zijn niet gewend om de kracht ervan in te zien. Normaliter pakken we de ruimte die een ander laat liggen.
Er zal nog heel wat water naar de zee moeten stromen voor we oog krijgen voor de andere kant en waarderen dat een ander iets laat. Dat zal trouwens wel gemakkelijker worden wanneer we het voortaan achterwege laten te liegen, bijvoorbeeld over hoe fantastisch die vliegvakantie was, en eerlijk zijn over de nadelen voor onszelf van massaal vliegen, het ongemak, het geestdodende van begane paden.

Voor de kritische lezer: het gaat hier natuurlijk niet letterlijk om niets doen, maar om je bewust te zijn van de kracht van niet-doen (in de oosterse filosofie bekend onder de term wei wu wei). Wei wu wei betekent een actieve manier van handelen zonder inspanning, terwijl "niet doen" simpelweg de afwezigheid van actie betekent.

Er is een verantwoordelijkheid op overheidsniveau en op individueel niveau. Het is zinloos om elkaar te beschuldigen van onverantwoordelijk gedrag op het gebied van duurzaamheid, daarvoor is de invloed van het individu te gering. We zijn effectiever wanneer we elkaar ondersteunen en positief gedrag waarderen.
Nog mooier wordt het wanneer we constructief gaan zoeken naar win-win effecten van deze maatregelen. Minder vlees en zuivel produceren bijvoorbeeld gaat niet alleen samen met minder dierenleed en belasting van het milieu en de natuur, maar levert ook een mooier landschap op, wanneer het voor boeren aantrekkelijk wordt om de biodiversiteit te vergroten, en het land niet alleen te gebruiken voor veevoerproductie of om mest op uit te rijden.

Verwarrende verhalen in het geloof

Mensen die -net als ik- een christelijke opvoeding hebben gehad, hebben verhalen te horen gekregen over de Bijbel en het Nieuwe Testament met nauwelijks toelichting over de joodse, Griekse en Romeinse context waarin die verhalen zijn ontstaan. De ene cultuur kende maar één God, de andere vele goden en de keizers hadden goddelijke status.
Verwarrend is vooral de triniteit, dat er één God bestaat in drie goddelijke entiteiten: de Vader, de Zoon (Jezus Christus) en de Heilige Geest. Verwarrend is ook waarom een onschuldige baby gedoopt moet worden voor onze erfzonde en Jezus aan het kruis stierf om ons van de erfzonde te verlossen? Of waarom begraven we dode mensen en ruimen we hun graf ruim voor het einde der tijden?
Ik snap dat het in de eerste eeuwen lastig moet zijn geweest om de christelijke volgelingen uit vele landen te verenigen en de vervolging van de volgelingen te overleven. Werelds en kerkelijk machtsmisbruik lag en ligt nog steeds op de loer. Vele goed bedoelende en vrij denkende ketters zijn op een bepaald niet christelijke manier op de brandstapel geraakt.

De joodse Jezus heeft nooit het plan gehad om een nieuwe religie te starten, anders had Hij wel notulen laten maken. Het verslag van zijn leven en zijn boodschap is ver na zijn dood vastgelegd in het Nieuwe Testament. Het bestaat uit 27 'boeken' (geschriften) die in de periode van de tweede helft van de eerste en het begin van de tweede eeuw na Christus zijn geschreven in het Koinè-Grieks. Deze canonieke (door de kerk geaccepteerde) boeken zijn geschreven door verschillende auteurs.
Evangelie betekent “goede boodschap”. 
De vier ("goede") door de kerkvaders voor het Nieuwe Testament geselecteerde evangelisten Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes waren niet de enige. Er zijn meer evangeliën, waaronder die van Maria Magdalena, de veronderstelde en soms als ex-prostituee verguisde echtgenote van Jezus.
De niet echt contemporaine evangelisten moeten niet worden verward met de twaalf apostelen (volgelingen tijdens het leven van Jezus): Simon, die Petrus genoemd wordt, zijn broer Andreas, Jakobus van Zebedeüs, zijn broer Johannes, Filippus en Bartolomeüs, Tomas, Matteüs, Jakobus van Alfeüs, Taddeüs, Simon Kananeüs en Judas Iskariot.
De niet helemaal overlappende verhalen van de evangelisten zijn rond het jaar 70 (toen ook Jeruzalem door de Romeinen werd verwoest) op schrift gesteld.
Welke versie vertegenwoordigt de "goede" boodschap?
Vanaf de tweede eeuw verschenen er alternatieve verhalen over het leven en de betekenis van Jezus. Deze werden bekend onder de naam gnostische geschriften.
Sommige bronnen zijn later (her)ontdekt. De Nag Hammadi geschriften, bijvoorbeeld, zijn een verzameling teksten uit de begintijd van het christendom die in 1945 gevonden werden in Midden-Egypte in het plaatsje Nag Hammadi. Een eerste integrale Nederlandse vertaling van alle teksten werd in 1994 gepubliceerd door Jacob Slavenburg en Willem Glaudemans. De geschriften bieden een alternatieve kijk op de verhalen over Jezus. Daar was de kerk niet per se blij mee. Het nam in de loop der eeuwen wel zeven concilies om de kerkelijke waarheid in dogma's vast te  leggen.

Citaat uit Wikipedia.
Tot aan de vondst van de Nag Hammadi-geschriften waren onderzoekers op het gebied van de gnostiek vrijwel uitsluitend aangewezen op overgeleverde teksten van kerkvaders die van opvatting waren dat de gnostiek een vorm van ketterij was die bestreden moest worden. Het ter beschikking krijgen van een aanzienlijk aantal authentiek gnostische geschriften maakte het mogelijk om gnostische opvattingen en waarden in de eerste eeuwen na Christus in een veel breder kader te bestuderen. Het heeft geleid tot onder meer het inzicht dat ook er ook binnen de gnostiek zelf een grote variatie aan opvattingen was. Raakvlakken met het platonisme kunnen veel beter onderbouwd worden. Het heeft ook het inzicht verbreed in de grote mate van pluriformiteit van het christendom in de eerste eeuwen. Daarin is gnostiek geen ketterse afwijking van een orthodoxe standaard, maar een illustratie van de veelvormigheid van interpretaties van een christelijke boodschap.
Tot zover Wikipedia.

In een ander boek schrijft Jacob Slavenburg met John van Schaik over westerse en oosterse wijsheid en de esoterische traditie door de eeuwen heen. Slavenburg behandelt ook het ontstaan van het christendom.
Er is door vele kerkelijke historici nagedacht over de vraag of Jezus letterlijk een zoon van God is. Een opvatting is dat het geval is via de onbevlekte ontvangenis van de Heilige Geest door zijn moeder, tevens maagd, Maria. Een andere opvatting is dat Jezus door het ontvangen van de Heilige Geest bij zijn doop in de Jordaan door Johannes, ongeveer drie jaren voor zijn dood, de goddelijke status (Christus als deel van God) heeft gekregen en vervolgens in plaats van Jezus van Nazareth (een naam verwijzend naar menselijke afkomst) Jezus Christus genoemd kon worden.
Jezus was net als zijn vader Josef het overgrote deel van zijn leven timmerman van beroep en wordt verondersteld getrouwd te zijn en kinderen te hebben gehad met Maria Magdalena. Zij wist soms tot frustratie van de mannelijke apostelen zijn boodschap het beste te kennen en te kunnen uitdragen.
Tot zover Slavenburg.

Bij zijn doop komt Jezus in een nieuwe verhouding tot God te staan en wordt hij Gods geestelijke (naast letterlijke) Zoon. In het Nieuwe Testament wordt dit verbeeld doordat Gods Heilige geest (in de vorm van een duif) over hem heen is gedaald. Op Pinksteren wordt de uitstorting van de Heilige Geest (deze keer in de vorm van vurige tongen) gevierd over allereerst een groep van 120 volgelingen van Jezus Christus. Zij doopten vervolgens 3000 gelovigen met hetzelfde resultaat.
Christenen in de latere eeuwen -en ook nu nog- worden direct bij hun geboorte gedoopt met wijwater om de baby’s “vervuld te laten zijn van de Heilige Geest”. Vlak voor hun puberteit worden jonge christenen geacht zelf de keuze te maken om volgeling van Jezus te zijn door de vernieuwing van de doopbelofte, die in eerste instantie door de ouders ba de geboorte was gedaan.
Elke belijdende katholiek "getuigt" voortdurend van z'n geloof door een kruis te slaan met de woorden "in de naam van de vader, de zoon en de Heilige Geest, amen". Het is natuurlijk meer een gewoonte of ritueel dan een geloofsbelijdenis. Anders gelovigen doen dat niet of in een andere volgorde.

Natuurlijk is van Jezus het belangrijkste wat zijn boodschap is en doen zijn huiselijke omstandigheden er niet echt toe. Voor mij is de kern van zijn boodschap dat wij allen (al dan niet gedoopt) evenwaardig zijn (in ons recht op vrijheid) en dat we onze naasten zo moeten behandelen als we zelf ook behandeld willen worden.

Liefdevol en vrij

Dat een God niet ingrijpt bij onrechtvaardigheid vind ik niet verwarrend. We zijn niet vrij wanneer er voortdurend van hogerhand wordt ingegrepen, zoals een ouder zijn kind corrigeert. We zijn zelf verantwoordelijk. Een onzichtbare God kan duiden op een niet bestaan of op een liefdevolle en vrijheid liefhebbende goddelijke aard. Liefde voor Zijn eigen vrijheid en voor die van anderen. Hele volksstammen hebben vroeger en nu geprobeerd God voor het eigen karretje te spannen via bidden, smeken en offerandes. Logisch dat God zich afzijdig lijkt te houden. Kwestie van geloof.
Het is zeker tegen de boodschap van Jezus in om te twisten op leven en dood over zijn al dan niet goddelijke of menselijke status. Misschien heeft het Vaticaan wel de koppeling tussen God en zijn zoon Jezus als een truc verzonnen om indirect een Godsbewijs te maken. En geldt niet hetzelfde voor de ziel, als deel van God in ons? We zijn vrij om een bewijs van het bestaan van God te zien in alles wat leeft en ook een bewijs voor het tegendeel, aangezien er in geen enkel levend wezen een aanwezigheid van God valt te aan te tonen.
Het respecteren van de vrijheid van mens en dier zie ik als een vorm van wellevendheid waarop een liefdevolle God het bedoelt. Zie ook Tullia d'Aragona (1510-1556) "de vrije wil is de grootste gave, die God ons ooit schonk".

Meer lezen? De boeken (artikelen) van Jacob Slavenburg (bol.com).
Lezing van het boek van Slavenburg over de duizenden pogingen die overal ter wereld in de loop der eeuwen zijn gedaan om een geloofwaardig verhaal over geloof en God de wereld in te slingeren, schept verwarring en maakt bescheiden. Je kunt je het beste verwonderen over de ongeloofwaardigheid van de veelvormige verhalen en er om glimlachen.
Lijken goden op mensen? Zo onder, zo boven? We zien nog steeds wat we willen zien. Ze zagen ook in de oudheid wat ze wilden zien. We projecteren wat er in ons leeft op anderen en zoeken bevestiging.

Een citaat van Jacob Slavenburg over Maria Magdalena die verwarrend kan zijn voor mysogene personen en christelijke feministen.
In een al langer bekend geschrift, het Evangelie van de Pistis Sophia, fungeert Maria Magdalena als ‘tolk’ voor de overige apostelen, die niet altijd direct de leringen van Jezus begrijpen. Als ze aan Jezus vraagt openlijk te mogen spreken, zegt deze het volgende.
‘Maria, jij begenadigde, die ik in alle hemelse mysteriën heb ingewijd spreek openlijk, want jouw bewustzijn is meer dan dat van al je broeders gericht op het Koninkrijk der hemelen'.

Als Maria dan uitleg aan de anderen geeft, prijst Jezus haar uitbundig.
‘Toen Jezus Maria Magdalena deze woorden hoorde spreken, zei hij: ‘Jij bent gelukzalig en vervuld, de gelukzalige omvatte volheid, die door alle geslachten zalig zal worden geprezen’. Toen Maria uitgesproken was, zei hij: ‘Goed gesproken, Maria. Jij bent begenadigd boven alle vrouwen op aarde omdat jij de volheid der volheid en de voleinding der voleinding zal zijn'.

Maar Maria ondervindt ook tegenstand. Haar bewustzijn is telkens in staat om de juiste interpretaties te geven’, maar ze aarzelt omdat ze bang wordt van Petrus: ‘want hij bedreigt me en haat onze sekse’. Petrus op zijn beurt roept uit: ‘Heer, deze vrouw is voor ons onverdraaglijk omdat zij ons de gelegenheid ontneemt om iets te zeggen, maar zelf herhaaldelijk aan het woord is'.

Wat kun je nu al beslissen?

"Het klimaatprobleem is groter dan ik, maar niet groter dan wij".

Stikstofuitstoot (ammoniak) kan worden verminderd. CO₂ uitstoten zullen we als levende wezens altijd blijven doen, maar het onnodige deel door ons consumptieve gedrag kan worden voorkomen en beëindigd.

Door de lockdown wereldwijd als gevolg van de coronacrisis konden we ons levensgeluk eens bekijken onder omstandigheden die vrijwel iedereen in gelijke mate zeer beperkte bewegingsruimte geeft. Wat is belangrijk wanneer je niet weet of je binnenkort getroffen wordt door een mogelijk dodelijke ziekte?

De een, die op de lange termijn denkt, windt zich op omdat weinigen zich druk lijken te maken over alarmerende trends als klimaatopwarming en de ander, die eveneens op de lange termijn denkt en inschat dat het allemaal zo'n vaart niet loopt, gaat over tot de orde van de dag. Waarschijnlijk hebben ze op individueel niveau allebei gelijk. Maar een groep van individuen die zijn gedrag effectief afstemt kan het verschil op de loop van de geschiedenis uitmaken.
Ondertussen formuleren het kabinet, provincies en gemeentes beleidsdoelen op afzienbare termijn waarop onnodige en schadelijke CO2 uitstoot moet worden gereduceerd tot nul. Gelukkig gelden die doelen niet voor mens en dier zelf, want dat is alleen haalbaar wanneer we sterven. Bepaalde industrieën, instanties of automobilisten moeten de uitstoot tot nul reduceren door het niet meer zelf uit te stoten maar hun energie te betrekken van elektriciteitscentrales. En dat geheel van elektriciteitscentrales is vanuit de overheid beter te beheren dan de grote groep van individuen. Of die centrales ten tijde van de deadlines allemaal op groene stroom (zon, wind, getijde, waterkracht, e.d.) draaien dat zien we dan wel weer. Misschien is de technologie inmiddels dan zo ver ontwikkeld dat het 100% mogelijk is.
Waarop ieder individu wel kan bijdragen aan een lange termijn doel is nadenken over welk eigen gedrag zowel op de korte als op de lange termijn beter kan worden aangepast.

Een voor de hand liggend voorbeeld is stoppen met consumptie van vlees en zuivel uit de bio-industrie. Dit draagt bij aan dierenleed en aan klimaatopwarming en nog veel meer ellende. Daarmee stoppen is altijd goed.
De mensheid zal op niet al te lange termijn waarschijnlijk geen vlees meer eten van dieren die worden gehouden in stallen. Mogelijk wel vlees dat op dat van dieren lijkt of dat opgebouwd is uit celkweek van dierlijke oorsprong, al dan niet gemixt met plantaardig materiaal. De huidige wijze van voedsel produceren heeft domweg meer nadelen dan voordelen wanneer mensen dit op grote schaal blijven consumeren of produceren voor de export. Nu al verblijven meer zoogdieren in gevangenschap dan er vrij rondlopen. Die verhouding op zich is niet het probleem, maar een wereld waarin geen enkel dier gevangen wordt gehouden is best denkbaar en het beeld van voldoende ruimte voor vrije dieren in een vrije natuur is aantrekkelijk.
Aantrekkelijker dan de wereld zoals deze nu steeds meer gevuld wordt met gevangen gehouden dieren en die door het eten van vlees bijdraagt aan de stikstofuitstoot.

Citaat van National Geographic.
In een verklaring die in december 2018 online werd gepubliceerd, hebben enkele van de belangrijkste natuurbeschermingsorganisaties in de wereld opgeroepen om tegen het jaar 2030 dertig procent van de wereld als beschermd natuurgebied in te richten, met als doel om dat aandeel in 2050 naar vijftig procent uit te breiden. Vorige week reageerde een werkgroep van de VN daarop met het plaatsen van een samenvatting van het idee op internet (hier direct te downloaden).



Totaal stoppen met diergebruik en geen gebruik maken van vliegtuigen voor vakantie is een beslissing die veel mensen al hebben genomen. Anderen daartoe aanzetten door te wijzen op het leed dat zij daarmee voorkomen is nauwelijks een aanzet omdat gedragsverandering duidelijk voordelen moet opleveren.

We zijn vooral gericht op doen en niet op laten. En duurzaamheid is vooral een kwestie van laten. Je krijgt echter zelden een compliment voor iets wat je niet hebt gedaan.
Het gemak op korte termijn en de wens om verre verten te bezoeken lijkt als het ware ingebakken in de menselijke geest. Het enige wat veganisten en vliegtuigweigeraars kunnen laten zien is wat het individuele voordeel is en dat bewijs is dun, hoogstens wat minder gewetensnood en een mogelijk gezondheidsvoordeel op lange termijn. Het is voor hun zaak om bepaalde typering te vermijden, bijvoorbeeld dat het voortkomt uit morele superioriteit of de wens om ongegronde angst aan te jagen. Mensen luisteren nu eenmaal liever naar iemand die hen serieus neemt en niet betuttelt. Wie evenwaardigheid wil uitstralen dient oordelen over anderen uitspreken te vermijden.

Wie nu al toekomstvaste beslissingen wil nemen kan zich proberen in te leven wat nu al verstandig is om te doen. Voor een roker is dat gemakkelijk. Wie overgewicht heeft door te weinig beweging en/of een eenzijdig dieet ook. Voor wie verslaafd is aan wat dan ook is het eigenlijk ook niet zo moeilijk.
Als individu zijn wij volledig vrij om onze gang te gaan zo lang we de grenzen van anderen niet overgaan, op groepsniveau zijn we (bijvoorbeeld in de stembus) verantwoordelijk voor beslissingen die ons allen aangaan. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat er een globaal belang is om samen te werken aan tegengaan van klimaatopwarming en uitbraak van virussen. We kunnen stoppen met elkaar te bevechten, met elkaar in competitie te zijn en te proberen superieur aan anderen te zijn. Laat je niet ontmoedigen door de verdeel en heers demagogie van sommige grote bedrijven.
Het zou een mooie en schone taak van de VN zijn om (naast het bewaken van vrede) meer kennis over de wereld te verspreiden die leidt tot een schonere economie, minder armoede en dierenleed en minder klimaatopwarming en effectievere bestrijding van virussen. Uit een interview in de Volkskrant. ‘De VN hebben een slechte reputatie, maar op het gebied van humanitaire hulp hebben ze grote successen geboekt’, zegt O’Malley, bijzonder hoogleraar United Nations studies in peace and justice aan de Universiteit Leiden. ‘Het virus heeft de tekortkomingen van de VN blootgelegd. De noodzaak van versterkte samenwerking, van unilateralisme is eens te meer aangetoond. Zelfs een supermacht kan het virus niet op eigen houtje bestrijden’, aldus O’Malley.