Wie van mening is dat alles met alles samenhangt en dat we allemaal één zijn, heeft vaak het gelijk aan zijn kant, maar zal er nooit in slagen te bewijzen dat het zo is.
In een millennia oude Hindoeïstische filosofie wordt daarom uitgegaan van een veel werkbaarder standpunt namelijk dat alles niet twee is (A-dvaita). Dat lijkt flauw, zwak en zweverig maar brengt beweging in starre dogma’s.
Ook in het christendom is een soortgelijke benadering: de via negativa. Die manier van redeneren wordt toegepast op het wel of niet bestaan van God of de ultieme waarheid. Niemand weet precies hoe het zit, maar door uitgebreid te doordenken hoe het niet zit wordt stapje voor stapje duidelijk hoe het zou kunnen zijn.
In de eveneens duizenden jaren oude Chinese filosofie wordt mensen voorgehouden om te handelen vanuit het wei wu wei principe: "handelen zonder ergens naar te streven" of "doen door niet te doen". Niet te verwarren met doen door niets te doen, wat een luie en inconsistente levensstijl oplevert. Niet doen, oftewel laten is even belangrijk als (evenwaardig aan) doen. Wijsheid is weten wanneer te kiezen voor doen en wanneer voor niet doen.
We kunnen zien, spreken en afwegen doordat we zaken afzetten tegen elkaar (dualisme). Het maakt dat we beslissingen kunnen nemen. Via een dialoog kunnen we tot eenheid komen, telkens weer.
Om te kunnen onderscheiden (discrimineren in positieve zin) hebben we onze zintuigen ontwikkeld. Het was in vroeger tijden van levensbelang om snel in te kunnen schatten of iets van buiten een kans of een bedreiging opleverde. Eten of gegeten worden, dat was de vraag lang voordat Shakespeare bestaansvragen formuleerde als “to be or not to be, that is the question”.
Het leven wordt gekenmerkt door (herhaalde) beweging. Panta rhei (alles stroomt). Bij ademhaling horen de bewegingen in- en uitademen bij elkaar. Inspannen en ontspannen op regelmatige basis voorkomt stress en houdt ons gezond. Geen van beide is belangrijker dan de ander. Wel is er verschil in status, maar verlies de balans niet uit het oog.
Ook in de liefde houden we het langst vol wanneer we niet letterlijk streven naar eeuwigdurende eenheid. De afwisselende beweging van verbinden en loslaten levert een stabiele relatie op, die lang kan duren wanneer we die onderhouden vanuit een streven naar evenwaardigheid.
Mensen worden geboren met verschillende eigenschappen. Dat maakt diversiteit en dat er iets valt te kiezen. Wanneer iedereen gelijk zou zijn, is er geen vrijheid en als iedereen vrij is is er geen gelijkheid. Er hoeft dus niet gestreefd te worden naar letterlijke gelijkheid of herstel daarvan, er kan beter direct en altijd geleefd worden vanuit evenwaardigheid.
Posts gesorteerd op datum tonen voor zoekopdracht God is liefde. Sorteren op relevantieAlle posts tonen
Posts gesorteerd op datum tonen voor zoekopdracht God is liefde. Sorteren op relevantieAlle posts tonen
Geloofsbelijdenis voor een liefdevolle paradox
Een atheïst gelooft. Hij gelooft dat God niet bestaat. Daar is hij zeker van. Hij heeft misschien geen ongelijk, maar heeft hij wel geduld?
Een agnost vindt dat hij niet kan weten of God wel of niet bestaat. Er zijn ook "dubbele" agnosten die een stap verder gaan en vinden dat niemand kan weten of God wel of niet bestaat. Die mensen zitten (niet oncomfortabel) in een paradox, want om te kunnen weten dat je niet kunt weten of God wel of niet bestaat, moet je toch de mogelijkheid van het bestaan van God veronderstellen. Want wanneer je helemaal niets kan weten over God dan kan je ook werkelijk niets zeggen over het bestaan van God.
Ik ben zo’n agnost die gelooft dat niemand het laatste woord heeft over het bestaan van God. Ik vermoed dat een onpersoonlijke God het universum zo slim in elkaar heeft gezet dat iedereen het bewijs van het bestaan van God kan zien en niemand het kan bewijzen. Iedereen is ook vrij om dit te ontkennen en er zich niets van aan te trekken. Daarmee is in principe ook liefde, vrijheid en evenwaardigheid gecreëerd. Het verklaart ook waarom er tegelijk in een God kan worden geloofd en onrecht kan worden ervaren. Ik ervaar en zie geen tegenspraak, maar een liefdevolle paradox. Ik erken ook dat ik daarvoor geen enkel bewijs heb en geloof dat niemand een sluitend tegenbewijs kan leveren.
In navolging van Spinoza geloof ik in een pantheïstische God die zowel permanent zichtbaar als onzichtbaar is. Het idee dat hogere machten zich van sturing onthouden kan worden gezien als een vorm van deism of pantheïsme, waarbij God of het goddelijke wordt gezien als de schepper van het universum maar zich niet actief bemoeit met de wereld. In deze visie wordt de mensheid gezien als vrij om haar eigen pad te kiezen, zonder dat er een hogere macht is die onze keuzes stuurt of bepaalt.
Sommige filosofen en theologen hebben betoogd dat een dergelijke visie van God en het universum meer recht doet aan de vrije wil en autonomie van de mens. Als er geen externe sturing is van een hogere macht, dan zijn wij vrij om onze eigen keuzes te maken en ons eigen lot te bepalen.
Hoe meer bewijs je zoekt en probeert aan te dragen hoe meer je weerstand oproept bij anderen. God wordt daarmee per definitie uit beeld verdrongen bij hen die vechten om de waarheid. Wie slechts zoekt naar het opruimen van onwaarheden in zichzelf, die draagt voor mij bij aan het uitdrukken van vrijheid en liefde, ondanks hun principiële ongrijpbaarheid. God laat zich horen in innerlijke rust en stilte, geduld en bescheidenheid en toont zich in synchroniciteit, dynamische en statische kwaliteiten.
Ik geloof in een onpersoonlijke God die geen haast heeft, die niet zozeer zes dagen over de Schepping heeft gedaan maar een stuk of zes overgangen heeft geschapen die het leven zoals wij dat nu ervaren mogelijk maakte. Het leeuwendeel hebben we al gehad en mogelijk gaan we nog een deel meemaken (intelligent design). Dat is voor mij doelgerichte evolutie. Van bewustzijn naar energie naar materie naar leven naar samenwerking naar samenleving naar hogere organisatievorm. In dat nog steeds voortgaande proces worden kwaliteiten als schoonheid, liefde en vrijheid gerealiseerd, tegelijk ongrijpbaar en voor iedereen beschikbaar. Dit proces kunnen wij mensen verder helpen ontwikkelen of verstoren, maar dan valt het leven terug naar een lager niveau zonder mensen en wordt het proces weer opnieuw opgepakt en opgezet zonder haast.
Elk levend wezen mag er zijn (heeft een intrinsiek recht op vrijheid) en mag proberen bij te dragen aan de evolutie. Er is geen moeten, want er is in principe vrijheid en liefde beschikbaar voor iedereen. Aan het evenredig verdelen en bewaken voor iedereen, mens en dier, moeten we nog (verder) werken.
Lees ook Titus Rivas in "Waarom het absolute agnosticisme over het bestaan van een theïstische scheppergod geen rationele positie is".
Uit een boek van Bruno Borchert over mystiek.
William James zegt van zichzelf:
'hoewel ik zo'n mystiek godsbewustzijn in de meer directe en sterke betekenis niet bezit, toch is er iets in mij wat reageert wanneer ik anderen daarover hoor spreken. Ik herken een diepere stem. Er is iets wat me zegt: daar zit waarheid in …. Ik ben zozeer uit het christendom weggegroeid dat een uiting van mystiek die daarin gevat zit, er eerst weer van losgemaakt moet worden - ik moet door die verstrengeling héén geraken - voor ik kan luisteren. Noem dit als je wilt, mijn mystieke kiem. Het is een heel gewone, veel voorkomende kiem'.
Beleef je bestaan als eenheid
Wanneer ons bewustzijn eeuwig en eindeloos is, is er niets wat we niet zijn. Wie gezond is, voelt zich heel. Het is dan gemakkelijk om van jezelf te houden. Wie zichzelf goed kent en accepteert, herkent ook zichzelf in de ander. Het is dan een kleine stap om je één en heel met die ander te voelen of zelfs met alles wat leeft. Hoe gaat dat proces van zelfrealisatie? Word je er wijzer van door je één te (willen) voelen met een ander? Kun je je overgeven en je wil laten afhangen van een groter geheel?
Beren Hanson (pseudoniem 1945-2020) schreef een trilogie waarvan het eerste deel getiteld is De mystiek van Direct Healing, beleef je bestaan als eenheid. Realiseer je liefde in jezelf. Het tweede deel heeft als titel Realiseer je liefde in de ander en het derde deel (beschikbaar 03-03-2023) heeft de titel Realiseer je heelheid met elkaar. Die latere delen zijn al geschreven, vandaar dat de hoofdstukken daaruit ook al vermeld staan in het eerste deel.
Het moge duidelijk zijn dat de trilogie gaat over eenheid, heelheid, liefde en vriendschap (philia: samenleven met verwanten en vrienden). Uit de geschiedenis van de mensheid en uit vele culturen worden daarvan voorbeelden genoemd (zie schema).
Vraag aan Beren.
Uit welke culturen zijn er in het boek voorbeelden van het denken in eenheid verwerkt?
Een belangrijke rol speelt het Hindoeïsme. Die kent de drie guna’s: tamas, rajas, sattva. In hun kijk op het bovennatuurlijke en het hogere Zelf onderscheiden zij Brahman en Atman. Uit de Chinese filosofie haal ik het Taoïsme aan met Yin en Yang en wei wu wei, handelen door niet te handelen. Uit Japan komt Zen. Uit Tibet Tantra. Uit Afrika Ubuntu. De term gnosis komt uit hermetisme, de gnostiek en het manicheïsme. De Aboriginals kennen de droomtijd en in Mexico kent men Teotihuacán, de stad ‘waar mensen goden worden’. Voor hen bestaan er twee werkelijkheden, de alledaagse werkelijkheid (Tonal) en de niet-alledaagse werkelijkheid (Nagual).
Tot zover zijn antwoord.
Spiritueel bewustzijn draait om voortdurende overgave aan iets hogers. Aan wat precies, dat kan en wil Beren Hanson niet aanduiden ("neti neti", "niet dit, niet dat"). Iets een naam geven verstoort de werkelijkheid van het één geheel vormen met alles. Hij gebruikt alle namen en aanduidingen die in de diverse culturen voor het ervaren van eenheid worden gebruikt en plaatst ze aan het eind van het boek in een uitklapbaar schema, zodat de lezer al lezend overzicht kan houden op de parallellen.
De eerste stap naar spiritueel bewustzijn is voor Hanson een ondubbelzinnig, direct en zuiver beroep op de innerlijke Ontstaansbron in je bewustzijn; in het christendom De Vader of God genoemd.
Een citaat.
Als je deze ‘instantie’ liever een andere naam geeft, dan kan dat natuurlijk net zo goed. ‘Het beestje’ moet nu eenmaal een naam hebben om er met elkaar over te kunnen spreken. Je kunt je meditaties, gebeden, affirmaties of mantra’s ook richten: aan Allah, of aan ‘Het Bestaan waar jij als individu één mee bent’. Maar ook aan Het Hogere Zelf, de Macrokosmos, De Grote Geest; waar jij als je lager zelf, microkosmos of kleine mensengeest rechtstreeks toegang toe hebt, omdat je daar nu eenmaal één mee bent. Je maakt er dus niet zozeer onlosmakelijk deel vanuit, maar je bent er volledig één mee; je bent het helemaal zèlf.
…
Je bent zèlf dit bestaansaspect wat alles in zich bevat (immanent) en tegelijkertijd alles te bóven gaat (transcendent). Je bent als mens geen verzameling niet met elkaar verbonden, beperkte functies, maar een organisme en dat laatste gaat ver boven al die afzonderlijke functies uit. Het kwantificerende van de verzamelingenleer gaat hier niet op. Immers: het geheel is oneindig veel méér dan de som der delen. Hoe dat kan, is in onze vooral kwantitatief denkende cultuur, meestal volstrekt onbegrijpelijk. Maar het móét logisch wel zo zijn, want als jij als druppel ‘oceáánwater’ bent, dan omvat je ‘de kwaliteit oceaan’ óók in jezelf. Immers: zonder die oceaan ontbreekt je bestaansrecht en bestaanswijze als oceaanwater. Het kan niet anders zijn, dan dat dat kwantitatieve, kwalitatief gezien, de beperking overstijgt, omdat je nu eenmaal beide, noodzákelijk, zowel kwantiteit als kwaliteit, bènt.
Tot zover dit citaat.
Nog een citaat.
Met je bewustzijn van liefde, blijf je je hele leven bezig. Het doet er niets toe hoe ver je er van nature al in gevorderd was, want je kunt er altijd verder in komen. Het materiaal is altijd voorhanden: je bènt namelijk zelf die eenheid in liefde; feitelijk. Je kunt wat dat betreft altijd door je bewustzijn meer meesterschap over jezelf verwerven. Dan gaat het niet om ‘controle uitoefenen’, maar om Meester ZIJN. “Door je heen je natuur De Meester te laten zijn”, (ofwel zelfrealisatie, want dat is m.i. hetzelfde).
Het is echter maar heel soms, of slechts betrekkelijk korte periodes dat de ontwikkeling van deze praktische discipline van De Liefde ook op een prozaïsche manier verloopt, zeker zoals ik hier de indrukwekkende resultaten ervan beschrijf. Zodra je over de extatische top van je ervaring heen bent (peak-experience), is het namelijk vooral een kwestie van volhouden, van héél hard werken en vaak ook van puur ‘àfzien’, om in het jargon van de wielersport te spreken. Zolang je nog niet weet hoe ‘overgave’ in elkaar zit, is een vaak bijna mechanische inspanning noodzakelijk om steeds weer opnieuw bij Je Liefde uit te komen.
Tot zover dit citaat. Lees ook: "De drie boeken van Beren Hanson (bol.com)".
Beren Hanson (pseudoniem 1945-2020) schreef een trilogie waarvan het eerste deel getiteld is De mystiek van Direct Healing, beleef je bestaan als eenheid. Realiseer je liefde in jezelf. Het tweede deel heeft als titel Realiseer je liefde in de ander en het derde deel (beschikbaar 03-03-2023) heeft de titel Realiseer je heelheid met elkaar. Die latere delen zijn al geschreven, vandaar dat de hoofdstukken daaruit ook al vermeld staan in het eerste deel.
Het moge duidelijk zijn dat de trilogie gaat over eenheid, heelheid, liefde en vriendschap (philia: samenleven met verwanten en vrienden). Uit de geschiedenis van de mensheid en uit vele culturen worden daarvan voorbeelden genoemd (zie schema).
Vraag aan Beren.
Uit welke culturen zijn er in het boek voorbeelden van het denken in eenheid verwerkt?
Een belangrijke rol speelt het Hindoeïsme. Die kent de drie guna’s: tamas, rajas, sattva. In hun kijk op het bovennatuurlijke en het hogere Zelf onderscheiden zij Brahman en Atman. Uit de Chinese filosofie haal ik het Taoïsme aan met Yin en Yang en wei wu wei, handelen door niet te handelen. Uit Japan komt Zen. Uit Tibet Tantra. Uit Afrika Ubuntu. De term gnosis komt uit hermetisme, de gnostiek en het manicheïsme. De Aboriginals kennen de droomtijd en in Mexico kent men Teotihuacán, de stad ‘waar mensen goden worden’. Voor hen bestaan er twee werkelijkheden, de alledaagse werkelijkheid (Tonal) en de niet-alledaagse werkelijkheid (Nagual).
Tot zover zijn antwoord.
De eerste stap naar spiritueel bewustzijn is voor Hanson een ondubbelzinnig, direct en zuiver beroep op de innerlijke Ontstaansbron in je bewustzijn; in het christendom De Vader of God genoemd.
Een citaat.
Als je deze ‘instantie’ liever een andere naam geeft, dan kan dat natuurlijk net zo goed. ‘Het beestje’ moet nu eenmaal een naam hebben om er met elkaar over te kunnen spreken. Je kunt je meditaties, gebeden, affirmaties of mantra’s ook richten: aan Allah, of aan ‘Het Bestaan waar jij als individu één mee bent’. Maar ook aan Het Hogere Zelf, de Macrokosmos, De Grote Geest; waar jij als je lager zelf, microkosmos of kleine mensengeest rechtstreeks toegang toe hebt, omdat je daar nu eenmaal één mee bent. Je maakt er dus niet zozeer onlosmakelijk deel vanuit, maar je bent er volledig één mee; je bent het helemaal zèlf.
…
Je bent zèlf dit bestaansaspect wat alles in zich bevat (immanent) en tegelijkertijd alles te bóven gaat (transcendent). Je bent als mens geen verzameling niet met elkaar verbonden, beperkte functies, maar een organisme en dat laatste gaat ver boven al die afzonderlijke functies uit. Het kwantificerende van de verzamelingenleer gaat hier niet op. Immers: het geheel is oneindig veel méér dan de som der delen. Hoe dat kan, is in onze vooral kwantitatief denkende cultuur, meestal volstrekt onbegrijpelijk. Maar het móét logisch wel zo zijn, want als jij als druppel ‘oceáánwater’ bent, dan omvat je ‘de kwaliteit oceaan’ óók in jezelf. Immers: zonder die oceaan ontbreekt je bestaansrecht en bestaanswijze als oceaanwater. Het kan niet anders zijn, dan dat dat kwantitatieve, kwalitatief gezien, de beperking overstijgt, omdat je nu eenmaal beide, noodzákelijk, zowel kwantiteit als kwaliteit, bènt.
Tot zover dit citaat.
Nog een citaat.
Met je bewustzijn van liefde, blijf je je hele leven bezig. Het doet er niets toe hoe ver je er van nature al in gevorderd was, want je kunt er altijd verder in komen. Het materiaal is altijd voorhanden: je bènt namelijk zelf die eenheid in liefde; feitelijk. Je kunt wat dat betreft altijd door je bewustzijn meer meesterschap over jezelf verwerven. Dan gaat het niet om ‘controle uitoefenen’, maar om Meester ZIJN. “Door je heen je natuur De Meester te laten zijn”, (ofwel zelfrealisatie, want dat is m.i. hetzelfde).
Het is echter maar heel soms, of slechts betrekkelijk korte periodes dat de ontwikkeling van deze praktische discipline van De Liefde ook op een prozaïsche manier verloopt, zeker zoals ik hier de indrukwekkende resultaten ervan beschrijf. Zodra je over de extatische top van je ervaring heen bent (peak-experience), is het namelijk vooral een kwestie van volhouden, van héél hard werken en vaak ook van puur ‘àfzien’, om in het jargon van de wielersport te spreken. Zolang je nog niet weet hoe ‘overgave’ in elkaar zit, is een vaak bijna mechanische inspanning noodzakelijk om steeds weer opnieuw bij Je Liefde uit te komen.
Tot zover dit citaat. Lees ook: "De drie boeken van Beren Hanson (bol.com)".
Maakt vroom zijn een beter mens?
Karakter sterken
Vroomheid verwijst naar het streven naar religieuze of spirituele toewijding en het volgen van morele en ethische principes die door een bepaalde religie worden onderwezen. Als iemand zichzelf als vroom beschouwt, kan dat betekenen dat ze proberen te leven volgens bepaalde waarden zoals naastenliefde, compassie, vergeving en altruïsme.
Als iemand deze waarden serieus neemt en ze probeert toe te passen in hun dagelijks leven, kan dat hun karakter versterken. Door middel van gebed, meditatie, contemplatie en andere religieuze praktijken kan iemand ook werken aan het ontwikkelen van innerlijke rust, geduld en acceptatie.
Samenlevingen hebben er altijd een voordeel in gezien om mensen te bewegen tot een deugdzaam en vroom leven. Vroom in de zin van godsvruchtig of braaf. Autochtonen met een lange religieuze geschiedenis hechten hieraan en tegenwoordig ook sommige jonge moslim(a)s.
Er is niets mis mee om een zekere druk te ervaren om je te gedragen naar de regels van een groep of in ieder naar de wet. Het is duidelijk dat die druk ook kan doorslaan. Want wie mag straffen wanneer niemand kan waarmaken dat hij of zij een moreel beter standpunt inneemt dan een ander? "Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen". Strafrecht is gebaseerd op het voorkomen en corrigeren van onrecht. Zolang mensen anderen niet schaden met hun gedrag is er grote vrijheid. Ook God oordeelt niet bij leven en of God oordeelt na de dood moeten gelovigen nog maar afwachten.
Iedereen is evenwaardig in het recht op vrijheid
Hoe meer vrijheid mensen elkaar toestaan hoe sterker de cohesie in een samenleving. Maar wanneer dat toestaan voortkomt uit onverschilligheid is er juist minder cohesie.
Zo is het met vroomheid ook. Hoe meer mensen zich vroom gedragen, hoe meer vertrouwen er onderling zal zijn. Maar wanneer vroomheid voortkomt uit competitie dan leidt het tot roddel en achterklap. Ook hier zou evenwaardigheid voorop moeten staan.
Helaas zijn wij in onze jeugd vaak voorgehouden dat wie zijn best doet om braaf te zijn vaker beloond zal worden dan degenen met minder discipline. En wie lui was of veel pech had, kan dat beamen.
Geluk kan je afdwingen en ongeluk ligt in een klein hoekje. Het betekent dat je door alert en waakzaam te zijn ongeluk kan voorkomen en door discipline jezelf kan trainen. En dat is nuttig wanneer je als ambitie hebt om ergens aan de top te komen, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven of in de sport. Mensen die de top hebben bereikt worden vaak als voorbeeld gesteld voor anderen. Het is een voorbeeld dat discipline leidt tot progressie in een rangorde. De suggestie dat moraal ook een rangorde kent is een valse illusie.
Niets kan leiden tot het worden van een beter mens dan een ander wezen
Ernest Hemingway zei ooit het volgende. "There is nothing noble in being superior to your fellow man; true nobility is being superior to your former self".
Deze uitspraak benadrukt dat het niet zinvol is om jezelf te vergelijken met anderen en te proberen beter te zijn dan zij. In plaats daarvan is het belangrijk om je te concentreren op je eigen persoonlijke groei en ontwikkeling, en om te streven naar een betere versie van jezelf dan je in het verleden was.
We zijn allemaal (ook dieren) goed genoeg om er te mogen zijn. Evenwaardigheid betekent dat alle mensen op een bepaald vlak dezelfde waarde hebben. En dat vlak is vrijheid. Vrijheid is onbepaald en kent wel een tegendeel: onvrijheid, bijvoorbeeld in de vorm van angst. En vroomheid inzetten om elkaar te steunen in het vrij worden uit onterechte vrijheid is een vorm van liefde.
In de huidige tijd krijgt ieder individu de ruimte om zichzelf te manifesteren. De discussie over genderneutraliteit is een voorbeeld. Het is een mooie samenleving waarin iedereen de ruimte krijgt om zich vrij te positioneren op de diverse schaal met mannelijkheid en vrouwelijkheid als polen. Dat slaat pas door wanneer mensen denken dat gewoon zijn een afwijking is.
Laten we elkaar attenderen op verborgen verleiders, maar vooral in het nut om daarbij maat te houden.
Theoloog die van zijn geloof viel
In het magazine Volzin wordt het overlijden herdacht van theoloog Harry Kuitert (1924-2017): ‘Nee, nee, nee, ik geloof niet in God’.
Een paar citaten.
Theologie levert kennis op over ‘een wezen genaamd God’. Zó hebben de godgeleerden het de eeuwen door gezien. En zo zien de meesten van hen het nog steeds. Maar die gedachte klopt niet, zegt Kuitert. “Alle spreken over Boven komt van Beneden, ook de uitspraak dat het van Boven komt”, aldus de beroemde oneliner waarmee hij reeds jaren terug de centrale idee achter zijn visie op de christelijke geloofsuitspraken verwoordde. Nu trekt hij de consequentie voor de theologie: die levert geen kennis op over God als ware God een realiteit buiten ons, maar informeert over wat mensen over zichzelf denken en zeggen wanneer ze over God spreken.
Nog zo’n stelling waarover de theologen het altijd eens zijn geweest. “Kennis gaat over wat bestaat, anders noemen we het fictie”. Dus meenden ze dat God bestond, want ze hadden er kennis van. Kuitert kwam een tijd geleden al tot precies de tegenovergestelde gevolgtrekking: ‘God is niet van kennis, maar van verbeelding’.
“God is een gedachte van mensen”. Met dit inzicht bevrijdde Nederlands best verkopende en meest omstreden theoloog Harry Kuitert zichzelf van “een hoop trammelant en gespletenheid”, zo zei hij in 2011 in Volzin. Het geloof in hemel en hiernamaals had de toen 86-jarige godgeleerde verlaten.
Tot zover Volzin.
Kuitert heeft veel boeken geschreven over zijn veranderende inzichten in religie. Vlak na de watersnoodramp in 1953 in Zeeland werd hij daar predikant. Hij kon het zien van veel onrecht en rampen op de wereld niet verenigen met het bestaan van een God. Dit was de start van zijn twijfel die uitmondde in steeds meer afstand van het beeld dat mensen van God schetsten en dat uiteindelijk ertoe leidde dat hij van zijn geloof in God viel.
Er zijn een tweetal overwegingen die ingaan tegen de conclusie van Kuitert dat God niet bestaat.
Het wel of niet bestaan van God gaat onze voorstellingsvermogen te boven. Je kunt daarom –gek genoeg- niet stellen dat Kuitert ongelijk had in zijn opvatting dat God niet bestaat.
De apofatische theologie, tenslotte, stelt dat we God het beste benaderen langs de weg van negatie en ontkenning van alle positieve beweringen over hem. God overtreft namelijk onze gedachten, voorstellingen en taal zozeer, dat we hoogstens kunnen zeggen wat hij niet is; pogingen om te zeggen wat hij is kunnen leiden tot het scheppen van afgoden.
God heeft geen vorm en geen buitenkant.
Het idee is dat God zo transcendent en onbegrijpelijk is dat menselijke taal en begrip tekortschieten om God volledig te beschrijven.
Wat meer zin heeft is om te leven naar de intentie van het universum. Hoe wij die bedoeling inschatten zou uiteraard ten alle tijden kritisch bezien moeten worden. Zolang onze visie leidt tot een positieve intentie naar de wereld is niemand van God los.
De boeken van Harry Kuitert
Een paar citaten.
Theologie levert kennis op over ‘een wezen genaamd God’. Zó hebben de godgeleerden het de eeuwen door gezien. En zo zien de meesten van hen het nog steeds. Maar die gedachte klopt niet, zegt Kuitert. “Alle spreken over Boven komt van Beneden, ook de uitspraak dat het van Boven komt”, aldus de beroemde oneliner waarmee hij reeds jaren terug de centrale idee achter zijn visie op de christelijke geloofsuitspraken verwoordde. Nu trekt hij de consequentie voor de theologie: die levert geen kennis op over God als ware God een realiteit buiten ons, maar informeert over wat mensen over zichzelf denken en zeggen wanneer ze over God spreken.
Nog zo’n stelling waarover de theologen het altijd eens zijn geweest. “Kennis gaat over wat bestaat, anders noemen we het fictie”. Dus meenden ze dat God bestond, want ze hadden er kennis van. Kuitert kwam een tijd geleden al tot precies de tegenovergestelde gevolgtrekking: ‘God is niet van kennis, maar van verbeelding’.
“God is een gedachte van mensen”. Met dit inzicht bevrijdde Nederlands best verkopende en meest omstreden theoloog Harry Kuitert zichzelf van “een hoop trammelant en gespletenheid”, zo zei hij in 2011 in Volzin. Het geloof in hemel en hiernamaals had de toen 86-jarige godgeleerde verlaten.
Tot zover Volzin.
Kuitert heeft veel boeken geschreven over zijn veranderende inzichten in religie. Vlak na de watersnoodramp in 1953 in Zeeland werd hij daar predikant. Hij kon het zien van veel onrecht en rampen op de wereld niet verenigen met het bestaan van een God. Dit was de start van zijn twijfel die uitmondde in steeds meer afstand van het beeld dat mensen van God schetsten en dat uiteindelijk ertoe leidde dat hij van zijn geloof in God viel.
Er zijn een tweetal overwegingen die ingaan tegen de conclusie van Kuitert dat God niet bestaat.
- Van God en de menselijke ziel wordt gezegd dat deze afzijdig en zonder oordeel afwachten tot zij worden erkend en ingeroepen.
- God kun je niet alleen zien als bron van liefde, maar ook van vrijheid. Zonder liefde geen vrijheid en zonder vrijheid geen liefde. De mens (en ook een dier) is niet werkelijk vrij wanneer dat niet samengaat met het bestaan van onrecht, pijn en overige ellende.
Het wel of niet bestaan van God gaat onze voorstellingsvermogen te boven. Je kunt daarom –gek genoeg- niet stellen dat Kuitert ongelijk had in zijn opvatting dat God niet bestaat.
De apofatische theologie, tenslotte, stelt dat we God het beste benaderen langs de weg van negatie en ontkenning van alle positieve beweringen over hem. God overtreft namelijk onze gedachten, voorstellingen en taal zozeer, dat we hoogstens kunnen zeggen wat hij niet is; pogingen om te zeggen wat hij is kunnen leiden tot het scheppen van afgoden.
God heeft geen vorm en geen buitenkant.
Het idee is dat God zo transcendent en onbegrijpelijk is dat menselijke taal en begrip tekortschieten om God volledig te beschrijven.
Wat meer zin heeft is om te leven naar de intentie van het universum. Hoe wij die bedoeling inschatten zou uiteraard ten alle tijden kritisch bezien moeten worden. Zolang onze visie leidt tot een positieve intentie naar de wereld is niemand van God los.
De boeken van Harry Kuitert
Meer zinvol toeval beleven
Open en ontvankelijk zijn
Dit artikel benadrukt het belang van openheid en ontvankelijkheid voor nieuwe ervaringen bij het ervaren van synchroniciteit. Filosofen zoals Heidegger, Sartre, Merleau-Ponty en Kant benadrukken dit als essentieel voor het ontdekken van diepere betekenissen en het vergroten van ons begrip van de wereld. Synchroniciteit, gedefinieerd als zinvol toeval, wordt waargenomen als ondersteuning voor degenen die zelfbewust hun eigen pad volgen, terwijl ze tegelijkertijd een evenwicht vinden tussen realiteitszin en de mystieke dimensie van het bestaan.
Alle wezens zijn gelijkwaardig in hun vermogen om zin aan het leven te geven, zonder enige voorsprong of achterstand.
Meditatie wordt genoemd als voorbeeld van een methode om inzicht te krijgen en te ervaren in de betekenis van toeval en evenwaardigheid, ongeacht geloofsovertuiging. Het is echter belangrijk op te merken dat synchroniciteit niet afgedwongen kan worden, spontaan kan optreden maar soms eerst niet wordt opgemerkt. Het is essentieel stapsgewijs te leren vertrouwen op intuïtie en innerlijke leiding. Het vraagt flexibiliteit en zien wanneer kansen zich voordoen.
Eigen belang of psychische groei?
Het wordt vaak gezegd dat het leven geen benoembare zin heeft. Daar kun je verschillend mee omgaan. Een positieve conclusie daarbij zou kunnen zijn dat ieder levend wezen evenwaardig is: niets en niemand heeft een voorsprong of achterstand in de mogelijkheid om het leven zelf zin te geven.
In de Hindoeïstische filosofie wordt het leven vergeleken met een spel en wordt het een zero sum game genoemd. Je komt met niets en gaat met niets.
Alles in de Kosmos is opgebouwd uit energie. Energie in actie en beweging. Van wat energie precies is, daar kunnen we ons geen beeld van maken. We kennen een aantal vormen en toepassingen van energie en weten dat het niet verloren gaat. Ook onze gevoelens en emoties zijn uitingen van energie. Ze ondersteunen ons creatieve vermogens en geven ons feedback over de kwaliteit van ons handelen.
Het leven streeft naar de evolutie en het onderhoud van kwaliteit door creatie en groei.
Die kwaliteit heeft betrekking op zaken en op levende wezens. Wat weinig kwaliteit heeft wordt niet ondersteund en verdwijnt naar de achtergrond.
Synchroniciteit en mystiek
In gebeurtenissen die vlak op elkaar volgen zien we vaak oorzaak en gevolg. Soms zijn er gebeurtenissen die vrijwel gelijktijdig optreden en waarbij we overtuigd zijn dat er geen oorzakelijk verband is, maar die wel als zeer zinvol en opvallend aan ons voorkomen. Op zo’n moment lijkt de synchroniciteit geen toeval, maar met een bepaalde ondersteunende bedoeling aan ons te verschijnen.
Er valt met de inzichten van synchroniciteit geen persoonlijk of maatschappelijk voordeel te halen. Synchroniciteit verluchtigt het leven en is ondersteunend voor degenen die hun eigen pad volgen en integriteit serieus nemen.
Voor wie het wil zien is het een bewijs dat er een hogere intelligentie is (Tao, God, Natuur, universele geest, you name it).
Voor Jung was synchroniciteit een kenmerk van een collectief onbewuste.
In het kader van mystieke ervaringen kan synchroniciteit worden gezien als een manier om de betekenisvolle verbindingen te begrijpen die individuen ervaren tussen hun innerlijke belevingen en de externe wereld. Het kan dienen als een raamwerk om te begrijpen hoe mystieke ervaringen, zelfs als ze niet direct verklaarbaar zijn, toch betekenisvol kunnen zijn binnen het bredere kader van het universum en de menselijke ervaring.
Het perspectief van filosofen op openheid
Verschillende filosofen hebben gesproken over het belang van ontvankelijkheid en openheid voor nieuwe en zinvolle ervaringen. Hier zijn enkele voorbeelden.
Martin Heidegger geloofde dat we ons bewustzijn open moeten stellen voor het mysterie van het zijn om diepere betekenissen te kunnen ontdekken. Hij benadrukte het belang van ontvankelijkheid en zei dat we moeten leren luisteren naar de wereld en ons ervoor openstellen.
Jean-Paul Sartre: Sartre geloofde dat we onze vrijheid en keuzevrijheid moeten omarmen om ons open te stellen voor nieuwe ervaringen. Door ons te concentreren op wat ons beperkt en onze beperkende overtuigingen te overwinnen, kunnen we ons openstellen voor nieuwe mogelijkheden.
Maurice Merleau-Ponty stelde dat onze ervaring van de wereld niet alleen wordt bepaald door onze perceptie, maar ook door onze relatie met de wereld. Hij geloofde dat we ons open moeten stellen voor de wereld om een diepere betekenis te kunnen vinden en te begrijpen hoe we ons verhouden tot de wereld om ons heen.
Immanuel Kant benadrukte het belang van een open geest om nieuwe kennis en ervaringen te ontvangen. Hij geloofde dat onze geest actief moet zijn om nieuwe kennis te vergaren, maar ook dat we open moeten staan voor nieuwe ervaringen om ons begrip van de wereld te vergroten.
Waar een wil is, is een weg
Deepak Chopra zegt het in zijn boek "Synchronisch leven. De onbegrensde kracht van het zinvolle toeval" als volgt.
“Alles wat in het universum plaatsvindt, begint met intentie. Deze intentie ontstaat altijd in het niet plaatsgebonden of universele geest, maar neemt een plaats in de ruimte in via de individuele geest”.
“De beste manier om ervoor te zorgen dat al je intenties verwezenlijkt worden, is ze in overeenstemming brengen met de kosmische bedoeling, door harmonie creëren tussen jouw voornemens en wat het universum met jou voorheeft. Als die congruentie eenmaal ontstaat, zul je merken dat synchroniciteit een grotere rol in jouw leven gaat spelen. Je kunt die harmonie het beste creëren wanneer je een houding van eenvoud en dankbaarheid ontwikkelt. Maak je dankbaarheid kenbaar voor alles wat je in het leven wordt aangereikt“.
“Door zijn aard maakt de plaatsgebonden geest voortdurend onderscheid tussen ons en de rest van de schepping. De niet plaatsgebonden geest – het universele bewustzijn - daarentegen is zuiver ziel, zuiver geest. Hij opereert buiten de begrenzingen van de normale tijd-ruimtelijkheid, is de ordende en verbindende kracht in het universum en kent geen beperkingen in ruimte en tijd. Door zijn aard verbindt de niet plaatsgebonden geest alle dingen – omdat het alle dingen is. Hij vraagt niet om aandacht, energie of goedkeuring, is inherent één en trekt daarom liefde en acceptatie aan. Hij is immanent creatief, vormt de oerbron van alle creativiteit”.
“Hoe kom je erachter welke van je intenties het meest in aanmerking komen voor vervulling? Het antwoord is: let op de aanwijzingen die je worden aangereikt door de niet plaatsgevonden geest. Let op de coïncidenties in je leven. Coïncidenties zijn boodschappen. Ze zijn door God, de geest of de niet plaatsgebonden werkelijkheid aangereikte sleutels die je ertoe aanzetten je karmische geconditioneerdheid, je vastgeroeste denkpatronen te doorbreken. Ze bieden je een mogelijkheid om het bewustzijnsdomein binnen te gaan waar je omringd wordt door liefde en waar de oneindige intelligentie – je bron – voor je zorgt. Spirituele tradities noemen dit de toestand van genade”.
De methode om inzicht te krijgen in de betekenis van toeval is voor iedereen, atheïst, agnost en gelovige, beschikbaar en is meditatie. Je mediteert eenvoudig op de vraag “wat betekent dit toeval”. Het is uiteraard zaak om geduld te betrachten in het ontvangen van een antwoord en om niet naar jezelf toe te redeneren. Dat is naïef en egocentrisch bijgeloof.
Ook hier is “ken jezelf” het adagium.
Eenvoud, geduld en mededogen
Uit de Tao Box (Priya Hemenway).
De mens heeft drie schatten: eenvoud, geduld en mededogen.
Eenvoud maakt alles licht, ontspannen en ongedwongen. Eenvoud is weten dat je nooit van huis bent weggegaan. Je bent al bij de bron.
Met geduld kun je luisteren, leren en begrijpen. Je gaat er ‘ja’ door zeggen. Door geduld ga je langzamer en kun je het moment ervaren zonder haast.
Mededogen is liefde. Het is de ultieme expressie. Het is alles wat je nodig hebt en alles wat je te geven hebt. Buiten liefde bestaat er niets.
Eenvoud, geduld en mededogen vormen de toegang tot Tao. Keer terug tot de bron. Jezelf kennen is de meest grootse expressie van het leven. Je weg naar huis vinden is een grootse reis. Reis met geduld, ga langzaam en geniet van elke stap. Blijf aanwezig in het moment en je zult vinden wat je zoekt. Laat je leiden door mededogen. Je hart heeft de weg altijd gekend.
Blijf kritisch
Wanneer we zinvol toeval observeren door stil te staan en te contempleren, kunnen er enkele valkuilen zijn waar we ons bewust van moeten zijn.
Subjectieve interpretatie
Onze perceptie van zinvol toeval kan sterk beïnvloed worden door onze eigen overtuigingen, ervaringen en verwachtingen. Hierdoor lopen we het risico om betekenissen te projecteren die er niet echt zijn.
Selectieve aandacht
We hebben de neiging om alleen die gebeurtenissen op te merken die passen bij onze vooraf bepaalde ideeën of doelen, terwijl we andere, relevante signalen misschien over het hoofd zien.
Confirmation bias
Zodra we een patroon van synchroniciteit waarnemen, kunnen we geneigd zijn om alleen nog maar te zoeken naar bevestiging van dat patroon, zelfs als andere verklaringen logischer zouden zijn.
Overmatige attributie van betekenis
We kunnen te snel betekenis toekennen aan ogenschijnlijk toevallige gebeurtenissen, zonder voldoende bewijs of logische redenering om die betekenis te ondersteunen.
Verlies van objectiviteit
Intense focus op synchroniciteit kan ons afleiden van het zien van bredere contexten, feitelijke oorzaken en rationele verklaringen voor gebeurtenissen.
Niet forceren
Antropoloog Hans Feddema ziet het zo.
"Je kunt zeggen dat het universum een eigen perfect ritme heeft, waarbij alles wat gebeurt een doel heeft of achter elke vorm een intelligentie zit, die synchroon werkzaam is. Omdat we dit met onze zintuigen niet waarnemen, staan we er vaak sceptisch tegenover. Dit ook, omdat we graag ons als ego willen neerzetten. Het go with the flow, het accepteren van een verborgen orde strijdt vaak met onze ‘vrije wil’ en onze geconditioneerde overtuigingen. Terwijl synchroniciteit weleens een weg naar vrijheid zou kunnen zijn en een weg om de kracht van de ziel of het onbewuste te beleven. Ons onbewuste is verbonden met het collectief onbewuste en heeft zo vele malen meer wijsheid dan ons bewuste.
Het laatste leidt vaak tot mentaal activisme. Maar werkt dat? Door wu wei ‘doen door niet-doen’, zoals taoïsten zeggen, stil zijn, vertrouwen hebben en je overgeven aan een groter bewustzijn, lossen vragen zich vaak vanzelf op en ontwikkelen dingen zich zoals de bedoeling is. Krampachtig ‘doen’ vaak niet".
Samengevat
Synchroniciteit kan op verschillende manieren worden ervaren en kan ook spontaan optreden zonder specifieke spirituele oefeningen. Er zijn verschillende manieren waarop iemand een aanzet kan krijgen naar een meer synchronisch leven.
- Door meer aandachtig te zijn en meer in het huidige moment te leven, kan men zich meer openstellen voor de betekenisvolle verbindingen in het leven. Mindfulness meditatie en andere aandachtsoefeningen kunnen helpen om de geest te kalmeren en ons meer bewust te maken van de verborgen synchroniciteit in ons leven.
- Creativiteit kan ons helpen om ons te verbinden met onze innerlijke wijsheid en intuïtie, en kan ons openstellen voor nieuwe mogelijkheden en betekenisvolle toevalligheden. Door te experimenteren met verschillende kunstvormen, zoals schilderen, schrijven, muziek maken of dansen, kunnen we ons vermogen vergroten om onze innerlijke wereld te verkennen en ons te verbinden met de wereld om ons heen.
- Het beoefenen van spirituele oefeningen zoals meditatie, yoga, tai chi of qi gong kan ons helpen om ons bewustzijn te verruimen en ons te openen voor de betekenisvolle verbindingen in het leven. Deze oefeningen kunnen ons helpen om ons te concentreren en onze geest te kalmeren, zodat we ons meer bewust worden van de subtiele signalen en synchroniciteit in ons leven.
- Door onszelf te blijven ontwikkelen en te groeien als persoon, kunnen we ons openstellen voor nieuwe ervaringen en inzichten die ons leven kunnen verrijken. Zelfreflectie, bijvoorbeeld door middel van in het dagboek schrijven, kan ons helpen om onze innerlijke wereld beter te begrijpen en ons te verbinden met onze innerlijke wijsheid en intuïtie. Het kan ons ook helpen om onze overtuigingen en waarden te onderzoeken en eventueel te herzien om meer in overeenstemming te zijn met onze diepere verlangens en doelen.
Onthoud dat synchroniciteit niet afgedwongen kan worden en dat het soms kan voorkomen dat je het eerst niet opmerkt. Het belangrijkste is om open en ontvankelijk te blijven voor de mogelijkheid van zinvol toeval en om te blijven vertrouwen op je intuïtie en innerlijke leiding.
Synchronisch Leven. De Onbegrensde Kracht Van Het Zinvolle Toeval (bol.com).
Meer over toeval, synchroniciteit, valkuilen en intenties en Deepak Chopra leest u hier.
Rigoureuze mystiek
Het onbenoembare benoemen
Meister Eckhart leefde in de late Middeleeuwen. Hij was voor het Vaticaan een omstreden mysticus, omdat zijn ideeën weliswaar simpel waren, maar ook zeer radicaal.
Door de eeuwen heen heeft Eckhart als Dominicaanse priester altijd een tegenwicht gevormd tegen religieuze instituties die haar volgelingen onwetend en afhankelijk wilden laten zijn.
In een preek beantwoordde hij de volgende vraag.
Hoe moet ik God liefhebben?
Je moet Hem liefhebben zoals Hij is: een niet-god, een niet-geest, een niet-persoon, een niet-beeld, verder: zoals Hij is een puur, rein, louter Een, afgezonderd van alle tweeheid, en in dat Ene moeten wij eeuwig verzinken van iets tot niets.
Deze manier van spreken was gebruikelijk in de Joodse en Griekse apofatische theologie. Het Griekse woord apofasis betekent letterlijk ‘weg van de spraak’. Volgens de negatieve theologie is God dan ook zó verheven, dat je hem nooit kunt benoemen. Hij vormt het ultieme mysterie waarop al onze ideeën en voorstellingen afketsen. Of, zoals Eckhart het kort en krachtig in een Latijnse preek zegt: “God is voor ons onbenoembaar vanwege de onbegrensdheid van alle zijn in Hem. Al onze begrippen en namen drukken echter iets uit wat begrensd is. Op die manier kunnen we met ons verstand nooit beredeneren wie of wat God is.
Meister Eckhart geloofde dat de enige manier om in contact te komen met God was door af te stemmen op de innerlijke stilte van de ziel. Hij zag de ziel als een vonk van God die in elk van ons aanwezig is en die we kunnen ontdekken door stil te worden en ons af te stemmen op de goddelijke aanwezigheid. Eckhart gebruikte meditatie, contemplatie en gebed om deze staat van innerlijke stilte te bereiken, waarin we ons bewust worden van onze verbinding met het goddelijke en waarin we ons ego en onze wereldse verlangens kunnen loslaten. Voor Eckhart was dit proces van zelfvergetelheid de sleutel tot het ervaren van de aanwezigheid van God en het bereiken van spirituele verlichting.
Ook in de Advaita Vedanta uit het Hindoeïsme is deze manier van toepassen van de ontkenning om ongrijpbare concepten te benaderen gebruikelijk. Advaita betekent “niet-twee” om de eenheid (non-dualiteit) van alles te benoemen. Neti, neti, niet dit, niet dit. Wanneer de voorbeelden slim gekozen worden, wordt daarmee het ongrijpbare inzichtelijk gemaakt. Door alle beperkende ideeën te elimineren, blijft uiteindelijk alleen het ware zelf over, dat niet kan worden beschreven met beperkende concepten of eigenschappen, maar alleen kan worden ervaren als eenheid en oneindigheid.
Rigoureus en bevrijdend zelfonderzoek
Spiritueel coach Hans Laurentius gebruikt de aanbeveling om tot de waarheid omtrent je ware aard te komen, door een rigoureus zelfonderzoek. De waarheid ontdekken en het pad naar zelfrealisatie wordt dan “als het ware” stap voor stap af te leggen wat je niet bent en wilt zijn.
Dit is een kwestie van inspanning en genade en een moment van compleet loslaten is uiteindelijk onontkoombaar. Eckhart belooft een totale bevrijding.
In het “niet-kennende kennen,” waarbij Eckhart steeds weer ons hele heil in het niet-kennen, niet-weten stelt, wordt de kennis van God een gebeuren van het moment, een “vonkje,” waarin kenner en gekende in een heilige, geheelde geest steeds weer tot één geheel versmelten.
In De vreugde van verlichting schrijft Laurentius "wie God ontdekt, wordt vertrouwen, het is niet een kwaliteit waarover je als individu beschikt; het is (een aspect of karakteristiek van) je aard, het is een deel van wat je bent. Het dualisme verdwijnt en er is niet meer iemand die op God zit te vertrouwen, maar God manifesteert zichzelf als het ware als vertrouwen".
En zo wordt het ongrijpbare hanteerbaar en blijft het altijd levend. Dit geldt niet alleen voor God, maar ook voor liefde, vrijheid en respect.
Lessen voor onze tijd?
"In dat Ene moeten wij eeuwig verzinken van iets tot niets". Anders dan in de middeleeuwen trekken mensen zich voor contemplatie niet meer (lange tijd) terug uit het gewone leven. De geschiedenis maakt tevens steeds meer een einde aan ongelijkheid tussen mensen. Niemand staat in waarde of grondrechten boven de ander, maar we zijn wel steeds (meer) bezig onszelf met anderen te vergelijken. Wij kunnen de uitdaging van Eckhart om te verzinken van iets tot niets oppakken door ons als gelijke van andere mensen en zelfs van dieren te gedragen. Dat heeft positieve gevolgen voor het welbevinden van alle levende wezens op aarde.
Eckhart pleitte ook om van God geen voorstelling te maken. Tegenwoordig wordt "een hoger wezen" aangeduid met de meest uiteenlopende namen: Natuur, Alles, Niets, Leegte, Tao, JHWH. Zou het even serieus nemen in alle eenvoud van deze aanduidingen, met geduld en mededogen, niet een mooie toepassing opleveren van 'Uw wil geschiede"?
De weg te gaan
Vetgedrukt hierboven worden de "drie schatten" genoemd. Eenvoud, geduld en mededogen vormen de toegang tot tao. Keer terug tot de bron. Jezelf kennen is de meest grootse expressie van het leven. Je weg naar huis vinden is een grootse reis. Reis met geduld, ga langzaam en geniet van elke stap. Blijf aanwezig in het moment en je zult vinden wat je zoekt. Laat je leiden door mededogen. Je hart heeft de weg altijd gekend.
Ontwikkeling van bewustzijn en evolutie
Wikipedia: Ockhams scheermes is de stelling dat wanneer er verschillende hypotheses zijn die een verschijnsel in gelijke mate kunnen verklaren, de hypothese gekozen moet worden die de minste aannames bevat en de minste entiteiten veronderstelt. Het is een principe uit de kennistheorie dat wordt toegeschreven aan de 14e-eeuwse Engelse filosoof Willem van Ockham, een franciscaner monnik.
Wie een doelgerichtheid of een sturing ziet in evolutie, staat voor de vraag welk doel dat is en wie of wat deze sturing doet. Je ziet Ockham al fronsen en het scheermes heffen. In een vorig blog zijn Gerrit Teule en Robert Pirsig besproken. Zij gaan uit van een doelgerichte ontwikkeling in de evolutie, namelijk naar meer kwaliteit, schoonheid en bewustzijn. Priester en paleontoloog Teilhard de Chardin is bekend geworden met het punt Omega waarop de menselijke ontwikkeling zich zou richten. Op punt Omega zou het menselijk bewustzijn samenvallen met het goddelijke bewustzijn. Het zal geen verbazing wekken dat Teilhard de Chardin halverwege de vorige eeuw door het Vaticaan is teruggefloten. De wereld was nog niet toe aan een mens die zich ten opzichte van God emancipeerde.
Medische wetenschappers zien bewustzijn veelal als (bij)product van hersenactiviteit. Gedachten en gewaarwordingen worden we door neurale activiteit bewust. Wanneer de hersenen geen zuurstof meer krijgen, raken we buiten bewustzijn. Duurt dit te lang, dan treden hersenbeschadigingen op en gaan we dood. Mensen met bijna-dood-ervaringen melden vaak spirituele ervaringen.
Wat bewustzijn precies is, daarover is nog geen consensus. Hersenactiviteit is wel via scans aan te tonen, bewustzijn is niet aantoonbaar. Wanneer iemand bij bewustzijn is, is er hersenactiviteit. Omgekeerd geldt dit niet, ook in de slaap, bijvoorbeeld wanneer we dromen is er aantoonbare hersenactiviteit, maar zijn we niet bij bewustzijn. Een uitzondering is de lucide droom, waarin we weten dat we dromen. Via het bewustzijn wordt een mens zich gewaar van zintuigelijke indrukken, van gedachten, gevoelens en intuïtie. Gewaarwordingen kunnen ook daar als het ware tussenin liggen, wat bijvoorbeeld bij meditatie het geval of doel kan zijn.
Ontwikkeling in bewustzijn suggereert dat er sprake kan zijn van meer of minder bewustzijn, zoals je meer of minder wakker of slaperig kunt zijn. Ook wordt er onderscheid gemaakt tussen lager en hoger bewustzijn. En hiermee doet een zekere ranking in kwaliteit van bewust zijn z’n intrede. Zelfbewustzijn wordt als een moreel hogere vorm van bewustzijn gezien. Dieren met zelfbewustzijn zouden daarom aanspraak mogen maken op aan mensen gelijke rechten. Maar is zelfbewustzijn meer bewustzijn of alleen bewust zijn van zichzelf in het bewustzijn?
Wie van mening is dat bewustzijn alleen hoort bij levende wezens en in het geval van zelfbewustzijn met name bij de mens en een klein aantal zoogdieren, zal niet snel geneigd zijn om proberen de sporen van bewustzijn terug te zoeken naar het begin van de ontwikkeling van de kosmos. Immers dat veronderstelt dat ook dode materie of de natuur een bepaalde mate of voorloper van bewustzijn bevat. Al was het alleen maar in de vorm van organisator van meer of minder complexe deeltjes. Sjamanisten en Indianen doen dat wel. Hun zienswijze wordt al snel als bijgeloof en een vorm van magisch denken betiteld.
Magisch denken wordt als een denkvorm gezien van oervolken, naast dualistisch denken (boven/onder/goed/kwaad) en loopt vooruit op religieus en logisch denken.
Een open uitwisseling van visies op bewustzijn vraagt een bereidheid tot een evenwaardige dialoog. En zo lang vertegenwoordigers van doelgerichte evolutie niet aannemelijk en aantrekkelijk kunnen maken wat dat denken en ruimer zien oplevert, zal de animo om zo’n dialoog te starten er bij wetenschappers niet komen. Magisch denken lijkt op wensdenken, wordt als naïef beschouwd en is spreekwoordelijk: De wens is immers de vader van de gedachte.
Wie na zoveel waarschuwingen nog wel wil denken in termen van doelgerichte evolutie, heeft als voordeel dat hij of zij zich kan verzoenen met de traagheid waarmee verbeteringen en de onrechtvaardigheid waarmee veranderingen zich aandienen. Dat het miljarden jaren duurde voordat het leven op aarde mogelijk werd, heeft ermee te maken dat de omstandigheden voor de levensvatbaarheid met de huidige kwaliteit nog niet bereikt waren. Dat kwaliteit veel aspecten heeft, waaronder ongrijpbare begrippen als liefde en vrijheid. Dat de kleine stapjes in de evolutie ook evenwaardigheid tussen individuen en soorten mogelijk maken. Dat complexere en sympathieke levensvormen kunnen uitsterven door eigen toedoen of kosmische rampen heeft met het open karakter en eindeloos geduld over eventuele duur en verloop van bewustzijnsevolutie.
Dat bepaalde hypotheses door de wetenschap niet worden onderzocht, heeft te maken met de verwachting dat er op korte termijn geen winst valt te behalen uit de inzichten.
We zijn nog lang niet klaar om de idealen van de Franse Revolutie te stabiliseren en te globaliseren: vrijheid, gelijkheid en broederschap, mogelijk als tussenresultaat van een lange bewustzijnsevolutie.
Het kleine beetje ruimte dat de wetenschap overlaat voor de vrije wil is misschien genoeg om wetenschappers, schrijvers en opiniemakers te interesseren in de spirituele reden daarvoor.
Huisarts en wetenschapsfilosoof Arie Bos rekent in onder genoemde boeken af met de modieuze en naïeve veronderstelling dat we 'ons brein zouden zijn'. Door de vele wetenschappelijke bevindingen in een groter perspectief te plaatsen, maakt Arie Bos duidelijk dat het materialistische wereldbeeld achterhaald en onhoudbaar is. Volgens Bos heeft een levende cel al een vorm van bewustzijn. De meest succesvol samengesteld cluster cellen in de natuur tot nu toe is de mens. Wij zijn geen biologische computer, maar een bewuste schakel in een zinvolle, naar vrijheid strevende evolutie.
Boeken van Arie Bos
Evolutie gericht op vergroten van kwaliteit
24 april 2017 overleed Robert M. Pirsig de auteur van Zen en de kunst van het motoronderhoud en het boek Lila. De boeken vallen onder metafysica met een vleugje autobiografische inslag en gaan over de doelgerichtheid van de evolutie om kwaliteiten als harmonie en vrede te vergroten. Volgens Pirsig wordt de ontwikkeling van de natuur gedreven door waarden.
Pirsig onderscheidt statische kwaliteit en dynamische kwaliteit. Statische waardepatronen zijn onder te verdelen in vier onafhankelijke stelsels van steeds hoger moreel niveau: anorganische patronen, biologische patronen, sociale patronen en intellectuele patronen. Dynamische kwaliteit is de bron van alle verandering, de kwaliteit van de vrijheid. Dynamische kwaliteit creëert de wereld waarin wij leven, maar statische kwaliteit is noodzakelijk om haar in stand te houden. Met een beetje fantasie zouden waarden als vrijheid en liefde ook kunnen vallen onder de waarden die Pirsig voor ogen heeft.
In Nederland kennen we een auteur die een soortgelijke evolutietheorie aanhangt, namelijk Gerrit Teule. Hij ziet de evolutie als gericht op het vergroten en verbreiden van schoonheid. Bij het allereerste begin van het ontstaan van het heelal was er nog geen materie en waren de natuurkundige wetten afwijkend en is alle materie volgens Teule door God opgebouwd met een eenheid van bewustzijn. Bewustzijn ontstaat volgens Teule uit de samenwerking van eonen en neuronen.
"Dat stijgt ver uit boven 'het verschijnsel mens'".
Teule refereert soms kort aan Pirsig. Er is (nog) geen fysisch bewijs voor het bestaan van eonen.
Het is denkbaar dat Pirsig’s statische patronen samenhangen met het functioneren van eonen. Dus eonen zouden kunnen functioneren op verschillende niveaus, bijvoorbeeld elementaire deeltjes patronen, anorganische patronen, biologische patronen, sociale patronen, intellectuele patronen en spirituele patronen. En daarmee zou de evolutionaire cirkel rond zijn, zie ook het punt Omega van Teilhard de Chardin..
Met dit korte artikeltje wordt geen van beide auteurs recht gedaan maar kan aanleiding zijn om meer te gaan lezen. Voor Pirsig, klik hier.
Teule: Wat Darwin niet kon weten (bol.com).
Pierre Teilhard de Chardin (bol.com).
Meer kans op een goede verklaring voor hoe bewustzijn tijdens de evolutie is ontwikkeld dan Teule maakt de verklaring van wetenschapsfilosoof Arie Bos. Volgens Bos heeft een levende cel al een vorm van bewustzijn. Daarmee verlaat hij de materie als basis van bewustzijn. Mensen zijn volgens Bos een bewuste schakel in een zinvolle, naar vrijheid strevende evolutie.
Arie Bos: Hoe de stof de geest kreeg (bol.com).
De wens loslaten om alles te beheersen
Het is een menselijke wens om overal verbinding te zien en verklaring te vinden. We zoeken zinvolle verbanden en hopen zo meer grip op het leven te krijgen. Daarnaast leven en handelen we vanuit waarden. Zijn die waarden ooit in de evolutie ontstaan en daaraan onderhevig?
Vrijheid is openheid is liefde. Met deze simpele zin maakt schrijver David Deida de verbinding tussen twee zeer belangrijke waarden. Veel mannen veronachtzamen in hun zoektocht naar vrijheid de liefde en veel vrouwen veronachtzamen in hun zoektocht naar liefde de vrijheid. Ze zoeken het bij elkaar en kunnen zo van elkaar leren en in het voorbijgaan wordt het leven doorgegeven.
Tijdens de eindeloze cycli van levens materialiseert in wisselende openheid de energie van vrijheid en liefde steeds meer in vorm en inhoud. Zie de evolutie van eencelligen in miljarden jaren naar bewust levende wezens met miljarden samenwerkende cellen. Mens en dier zijn meer dan de som van miljarden samenwerkende cellen geworden en kunnen (met wisselend resultaat) steeds beter uit de voeten met vrijheid en liefde.
Ook binnen een mensenleven vindt dit proces plaats na het samenvoegen van de zaadcel en de eicel. Op basis van informatie uit het DNA wordt het lichaam tijdens de zwangerschap opgebouwd en na de geboorte vanuit het opgebouwde geheel van cellen bestuurd en in leven gehouden. Tijdens een mensenleven krijgen vrijheid en liefde een steeds andere waardering. We zijn in elke levensfase zowel vrij als niet vrij. In elke levensfase doen we meer ervaring op met liefde.
Is deze evolutie een bewust proces, waarin vrijheid en liefde ontwikkelen? Met andere woorden is er een bewustzijn die dit proces stuurt? Is bewustzijn (geest) de oorsprong van materie?
Een eerste antwoord is dat het proces van groeiende vrijheid en liefde in het bewustzijn en daarmee in het lichaam plaatsvindt. Elk levend wezen moet proberen gezond te blijven om aan het natuurlijke proces van het doorgeven van leven deel te kunnen nemen. Zonder een gezond lichaam geen vrijheid en liefde.
In iedere evolutionaire stap omhoog verwerft een organisme meer autonomie voor de onderliggende lichaamsfuncties, zodat zijn geest vrij blijft om andere dingen te doen dan zichzelf te organiseren. Zie ook de ontwikkeling in kwaliteit van leven via statische patronen (anorganisch, biologisch, sociaal, intellectueel).
Een tweede antwoord is dat ons bewustzijn scheppend werkt. Of je nu gewoon werk doet, of je scheppend kunstenaar of verklarend wetenschapper bent, je draagt eraan bij om het leven meer aangenaam en beheersbaar te maken. Naar mate je meer uitdrukking mag geven aan wat er in je omgaat, wordt jezelf en een ander minder onderdrukt. Dat is ook een opbrengst van verbinden van vrijheid en liefde door openheid.
Is er ook een directe invloed van de geest aantoonbaar op materie (lichaam)?
Dan blijft het antwoord open.
Het hoort bij de essentie van vrijheid en liefde, dat wat wij mensen denken en willen geen directe relatie heeft tot wat zich ontwikkelt. We hebben die invloed vooral door ons handelen, in de ruimste zin van het woord. We blozen wanneer we ons schamen. Dit soort effecten op het eigen of andermans lichaam zijn duidelijk, maar geldt dit ook voor materie? Is kwantumfysica, waarbij het afhangt van de observator of licht zich gedraagt als deeltje of als golf, een voorbeeld van directe invloed van geest op materie? Komt die invloed door de keuze hoe te meten of door het gebruik van het meetinstrument of is de invloed directer?
Wat vaak over het hoofd wordt gezien is de kracht en de functie van het niet-handelen, van het laten, van het ruimte laten, van het niet-oordelen, kortom van openheid. Het doorzien van overtuigingen, het opheffen van interne blokkades maakt jouw bewustzijn gereed voor geestverruimende ervaringen. Het maakt woorden en concrete beelden overbodig. De geest is effectiever door te ontvangen dan door te sturen met verbeelding en gedachten (en afgeleid daarvan: gevoelens).
Het zou mooi zijn wanneer we steeds beter kunnen leven zonder het voortdurende zoeken naar wetmatigheden en bewijzen. Dat we gewoon open laten of reïncarnatie, of God of een leven na de dood bestaat. Wanneer we zinvol in vrede leven met een balans tussen vrijheid en liefde maakt dat de wens om de bewijzen daarvoor te vinden irrelevant.
Die balans kan ook worden omschreven als het weten wanneer te verbinden en wanneer los te laten.
"De waarheid is dat je niet kunt proberen los te laten. Proberen is het tegenovergestelde van loslaten. Loslaten is afstand doen van proberen. Loslaten is veel meer laten laten" - Adyashanti.
"Het absolute loslaten is het loslaten van degene die loslaat" - Adyashanti.
Vrijheid is openheid is liefde. Met deze simpele zin maakt schrijver David Deida de verbinding tussen twee zeer belangrijke waarden. Veel mannen veronachtzamen in hun zoektocht naar vrijheid de liefde en veel vrouwen veronachtzamen in hun zoektocht naar liefde de vrijheid. Ze zoeken het bij elkaar en kunnen zo van elkaar leren en in het voorbijgaan wordt het leven doorgegeven.
Tijdens de eindeloze cycli van levens materialiseert in wisselende openheid de energie van vrijheid en liefde steeds meer in vorm en inhoud. Zie de evolutie van eencelligen in miljarden jaren naar bewust levende wezens met miljarden samenwerkende cellen. Mens en dier zijn meer dan de som van miljarden samenwerkende cellen geworden en kunnen (met wisselend resultaat) steeds beter uit de voeten met vrijheid en liefde.
Ook binnen een mensenleven vindt dit proces plaats na het samenvoegen van de zaadcel en de eicel. Op basis van informatie uit het DNA wordt het lichaam tijdens de zwangerschap opgebouwd en na de geboorte vanuit het opgebouwde geheel van cellen bestuurd en in leven gehouden. Tijdens een mensenleven krijgen vrijheid en liefde een steeds andere waardering. We zijn in elke levensfase zowel vrij als niet vrij. In elke levensfase doen we meer ervaring op met liefde.
Is deze evolutie een bewust proces, waarin vrijheid en liefde ontwikkelen? Met andere woorden is er een bewustzijn die dit proces stuurt? Is bewustzijn (geest) de oorsprong van materie?
Een eerste antwoord is dat het proces van groeiende vrijheid en liefde in het bewustzijn en daarmee in het lichaam plaatsvindt. Elk levend wezen moet proberen gezond te blijven om aan het natuurlijke proces van het doorgeven van leven deel te kunnen nemen. Zonder een gezond lichaam geen vrijheid en liefde.
In iedere evolutionaire stap omhoog verwerft een organisme meer autonomie voor de onderliggende lichaamsfuncties, zodat zijn geest vrij blijft om andere dingen te doen dan zichzelf te organiseren. Zie ook de ontwikkeling in kwaliteit van leven via statische patronen (anorganisch, biologisch, sociaal, intellectueel).
Een tweede antwoord is dat ons bewustzijn scheppend werkt. Of je nu gewoon werk doet, of je scheppend kunstenaar of verklarend wetenschapper bent, je draagt eraan bij om het leven meer aangenaam en beheersbaar te maken. Naar mate je meer uitdrukking mag geven aan wat er in je omgaat, wordt jezelf en een ander minder onderdrukt. Dat is ook een opbrengst van verbinden van vrijheid en liefde door openheid.
Is er ook een directe invloed van de geest aantoonbaar op materie (lichaam)?
Dan blijft het antwoord open.
Het hoort bij de essentie van vrijheid en liefde, dat wat wij mensen denken en willen geen directe relatie heeft tot wat zich ontwikkelt. We hebben die invloed vooral door ons handelen, in de ruimste zin van het woord. We blozen wanneer we ons schamen. Dit soort effecten op het eigen of andermans lichaam zijn duidelijk, maar geldt dit ook voor materie? Is kwantumfysica, waarbij het afhangt van de observator of licht zich gedraagt als deeltje of als golf, een voorbeeld van directe invloed van geest op materie? Komt die invloed door de keuze hoe te meten of door het gebruik van het meetinstrument of is de invloed directer?
Wat vaak over het hoofd wordt gezien is de kracht en de functie van het niet-handelen, van het laten, van het ruimte laten, van het niet-oordelen, kortom van openheid. Het doorzien van overtuigingen, het opheffen van interne blokkades maakt jouw bewustzijn gereed voor geestverruimende ervaringen. Het maakt woorden en concrete beelden overbodig. De geest is effectiever door te ontvangen dan door te sturen met verbeelding en gedachten (en afgeleid daarvan: gevoelens).
Het zou mooi zijn wanneer we steeds beter kunnen leven zonder het voortdurende zoeken naar wetmatigheden en bewijzen. Dat we gewoon open laten of reïncarnatie, of God of een leven na de dood bestaat. Wanneer we zinvol in vrede leven met een balans tussen vrijheid en liefde maakt dat de wens om de bewijzen daarvoor te vinden irrelevant.
Die balans kan ook worden omschreven als het weten wanneer te verbinden en wanneer los te laten.
"De waarheid is dat je niet kunt proberen los te laten. Proberen is het tegenovergestelde van loslaten. Loslaten is afstand doen van proberen. Loslaten is veel meer laten laten" - Adyashanti.
"Het absolute loslaten is het loslaten van degene die loslaat" - Adyashanti.
Van abstracte potentie tot concrete vrijheid
Er zijn parallellen te trekken tussen het ontstaan en samengaan van materie na de Big Bang en van het samengaan van cellen na het ontstaan van leven en de ontwikkeling van neurale netwerken in ons hoofd. Alles begint ten diepste als een abstracte potentialiteit. In een mensenleven voltrekt zich dat binnen een jaar of 70, op de schaal van het heelal neemt het miljarden jaren en eindigt het niet. Die relatie wordt verbeeld in deze video (we zijn allemaal één).
Uit de abstracte potentialiteit van leven in het algemeen en van de individuele mens kunnen ook concepten als vrijheid of liefde en andere zielskwaliteiten tot ontwikkeling komen.
Mythologe Lisette Thooft geeft in haar vele boeken over spiritualiteit en emancipatie weer hoe zij die ontwikkeling ziet in het verleden en in de toekomst. Zij heeft zichzelf ontworsteld uit een jeugd met seksueel misbruik en zich ontpopt als een sekseneutrale voorvechtster van gelijk, maar eigen aandeel door mannen en vrouwen in een ontwikkeling naar een zinvol androgyne samenleving. Van Eros naar Agapè.
Van de flaptekst van haar boek over Jezus & Maria Magdalena.
Lisette Thooft begon een persoonlijke zoektocht en kwam terug met opwindende antwoorden. De overeenkomsten tussen de christelijke mythologie en die van andere religies zijn opvallend, ontdekte zij: de held offert altijd zichzelf en herrijst op een hoger niveau, de heldin raakt altijd haar geliefde kwijt. Waar staan die archetypen voor in onze psychologische ontwikkeling?
Als we teruggaan tot Adam en Eva, de archetypische man en vrouw, kunnen we zien dat het mannelijke staat voor het verlangen naar vrijheid, het vrouwelijke voor het verlangen naar liefde. Vrijheid en liefde hebben elkaar nodig om tot volle wasdom te komen. In het brandpunt van de ontwikkeling staat het offer. De vrijheid omarmt de liefde en geeft uit vrije wil zichzelf op de liefde omarmt de vrijheid en laat daarmee haar geliefde los. Op het hogere niveau van de herrijzenis worden vrijheid en liefde één. Man en vrouw ontwikkelen zich tot androgyne heelheid … waarin onvoorwaardelijke liefde (agapè) normaal is.
Tot zover de flaptekst.
Een paar citaten (p. 192).
Liefde en vrijheid blijken dus – aan de top van de piramide van menselijke ontwikkelingsmogelijkheden – twee kanten van dezelfde medaille te zijn. Alleen aan de bodem van de piramide staan man en vrouw tegenover elkaar. Maar hoe meer ze zich ontwikkelen, hoe dichter ze elkander naderen.
De brandstof voor die ontwikkeling is de seksuele drift. These en antithese willen zich verbinden in een synthese op hoger niveau, hoe lastig het ook is, omdat ze mateloos worden aangetrokken. Hoe gelijkwaardiger de relatie, hoe beter het werkt. In ongelijke relaties is geen ontwikkeling: de ene partij legt zijn wil op aan de andere en dat is het dan. De man wordt een egoïstische schuinsmarcheerder en de vrouw een sloof die over zich heen laat lopen. Of de vrouw wordt een bitse, bedillerige bemoeial en de man een pantoffelheld. Alleen als de macht gelijk verdeeld is, zijn de botsingen frontaal en moet er iets gebeuren om uit de impasse te raken – moet de ene partij iets van de andere partij in zich opnemen, waardoor de situatie verandert.
…
(p. 194). Vrijheid en liefde kun je ook op microniveau en op macroniveau herkennen als de stuwende polariteit van alle evolutie. De tweede wet van de warmteleer, de thermodynamica, luidt bijvoorbeeld dat alle fysische systemen streven naar een zo hoog mogelijke graad van entropie, en volgens de oude opvattingen staat entropie gelijk aan chaos en wanorde. Maar sommige wetenschappers hebben dat tegenwoordig geamendeerd: het is niet wanorde, maar maximale bewegingsvrijheid die de natuur nastreeft. In sommige omstandigheden, zoals bij kristallisatie, ontstaat juist bij meer bewegingsvrijheid ook een toenemende orde. Orde is harmonieuze samenhang. Vervang het door ‘liefde’ en je hebt een prachtig beeld van de bewustzijnsevolutie van de mens. Aanvankelijk is er competitie tussen vrijheid en liefde, maar waar kristallisatie kan optreden, vallen vrijheid en liefde samen. Daar neemt de vrijheid toe naarmate de liefde toeneemt.
…
(p. 199) naar mate je meer van de ander in jezelf opneemt, ontwikkel je je, word je groter en ruimer. Beschaafder. Kom je dichter bij God.
…
(p. 252) De ontwikkelingsopdracht aan mannen en aan het mannelijke deel in onze ziel luidt: offer je egoïsme op voor de liefde.
…
De ontwikkelingsopdracht aan vrouwen en aan het vrouwelijke deel in onze ziel luidt: laat die gerichtheid op je geliefde los, ter wille van de vrijheid.
…
De stuwkracht die een groeisprong veroorzaakt, bestaat uit een offer.
De opdracht van Thooft aan vrouwen is niet vast te houden, niet meer te grijpen. “Ontspannen in zichzelf, bewust aanwezig blijven zonder zich bezig te houden met de partner, is de manier om de vrijheid in zichzelf te absorberen die van hechting echte liefde maakt”.
Competitie, de search for excellence, het streven naar vrijheid voor het individu, zal zich –aldus Thooft- niet meer voordoen op het materiële vlak, in de economie, maar zich uitsluitend richten op het geestelijke vlak – op kunst, wetenschap, religie en spiritualiteit.
Thooft: Jezus en Maria Magdalena (bol.com)
Thooft: alcheme van de liefde (bol.com).
Naschrift: wijsheid is weten wanneer te geven en wanneer te nemen, wanneer te doen en wanneer te laten. Het zijn beide aspecten van het mannelijke en het vrouwelijke zonder ze toe te kunnen schrijven aan mannen en vrouwen alleen. Voor mij is de oproep van Thooft daarom aan het mannelijke en vrouwelijke deel in onszelf gericht. Dat maakt het boeiend om onderling uit te wisselen hoe we daarbij van elkaar kunnen leren.
David Deida bepleit de verbinding via openheid: vrijheid is openheid is liefde. Lisette Thooft beoefent openheid in haar interviews te zien op youtube.
Mythologe Lisette Thooft geeft in haar vele boeken over spiritualiteit en emancipatie weer hoe zij die ontwikkeling ziet in het verleden en in de toekomst. Zij heeft zichzelf ontworsteld uit een jeugd met seksueel misbruik en zich ontpopt als een sekseneutrale voorvechtster van gelijk, maar eigen aandeel door mannen en vrouwen in een ontwikkeling naar een zinvol androgyne samenleving. Van Eros naar Agapè.
Van de flaptekst van haar boek over Jezus & Maria Magdalena.
Lisette Thooft begon een persoonlijke zoektocht en kwam terug met opwindende antwoorden. De overeenkomsten tussen de christelijke mythologie en die van andere religies zijn opvallend, ontdekte zij: de held offert altijd zichzelf en herrijst op een hoger niveau, de heldin raakt altijd haar geliefde kwijt. Waar staan die archetypen voor in onze psychologische ontwikkeling?
Als we teruggaan tot Adam en Eva, de archetypische man en vrouw, kunnen we zien dat het mannelijke staat voor het verlangen naar vrijheid, het vrouwelijke voor het verlangen naar liefde. Vrijheid en liefde hebben elkaar nodig om tot volle wasdom te komen. In het brandpunt van de ontwikkeling staat het offer. De vrijheid omarmt de liefde en geeft uit vrije wil zichzelf op de liefde omarmt de vrijheid en laat daarmee haar geliefde los. Op het hogere niveau van de herrijzenis worden vrijheid en liefde één. Man en vrouw ontwikkelen zich tot androgyne heelheid … waarin onvoorwaardelijke liefde (agapè) normaal is.
Tot zover de flaptekst.
Een paar citaten (p. 192).
Liefde en vrijheid blijken dus – aan de top van de piramide van menselijke ontwikkelingsmogelijkheden – twee kanten van dezelfde medaille te zijn. Alleen aan de bodem van de piramide staan man en vrouw tegenover elkaar. Maar hoe meer ze zich ontwikkelen, hoe dichter ze elkander naderen.
De brandstof voor die ontwikkeling is de seksuele drift. These en antithese willen zich verbinden in een synthese op hoger niveau, hoe lastig het ook is, omdat ze mateloos worden aangetrokken. Hoe gelijkwaardiger de relatie, hoe beter het werkt. In ongelijke relaties is geen ontwikkeling: de ene partij legt zijn wil op aan de andere en dat is het dan. De man wordt een egoïstische schuinsmarcheerder en de vrouw een sloof die over zich heen laat lopen. Of de vrouw wordt een bitse, bedillerige bemoeial en de man een pantoffelheld. Alleen als de macht gelijk verdeeld is, zijn de botsingen frontaal en moet er iets gebeuren om uit de impasse te raken – moet de ene partij iets van de andere partij in zich opnemen, waardoor de situatie verandert.
…
(p. 194). Vrijheid en liefde kun je ook op microniveau en op macroniveau herkennen als de stuwende polariteit van alle evolutie. De tweede wet van de warmteleer, de thermodynamica, luidt bijvoorbeeld dat alle fysische systemen streven naar een zo hoog mogelijke graad van entropie, en volgens de oude opvattingen staat entropie gelijk aan chaos en wanorde. Maar sommige wetenschappers hebben dat tegenwoordig geamendeerd: het is niet wanorde, maar maximale bewegingsvrijheid die de natuur nastreeft. In sommige omstandigheden, zoals bij kristallisatie, ontstaat juist bij meer bewegingsvrijheid ook een toenemende orde. Orde is harmonieuze samenhang. Vervang het door ‘liefde’ en je hebt een prachtig beeld van de bewustzijnsevolutie van de mens. Aanvankelijk is er competitie tussen vrijheid en liefde, maar waar kristallisatie kan optreden, vallen vrijheid en liefde samen. Daar neemt de vrijheid toe naarmate de liefde toeneemt.
…
(p. 199) naar mate je meer van de ander in jezelf opneemt, ontwikkel je je, word je groter en ruimer. Beschaafder. Kom je dichter bij God.
…
(p. 252) De ontwikkelingsopdracht aan mannen en aan het mannelijke deel in onze ziel luidt: offer je egoïsme op voor de liefde.
…
De ontwikkelingsopdracht aan vrouwen en aan het vrouwelijke deel in onze ziel luidt: laat die gerichtheid op je geliefde los, ter wille van de vrijheid.
…
De stuwkracht die een groeisprong veroorzaakt, bestaat uit een offer.
De opdracht van Thooft aan vrouwen is niet vast te houden, niet meer te grijpen. “Ontspannen in zichzelf, bewust aanwezig blijven zonder zich bezig te houden met de partner, is de manier om de vrijheid in zichzelf te absorberen die van hechting echte liefde maakt”.
Competitie, de search for excellence, het streven naar vrijheid voor het individu, zal zich –aldus Thooft- niet meer voordoen op het materiële vlak, in de economie, maar zich uitsluitend richten op het geestelijke vlak – op kunst, wetenschap, religie en spiritualiteit.
Thooft: Jezus en Maria Magdalena (bol.com)
Thooft: alcheme van de liefde (bol.com).
Naschrift: wijsheid is weten wanneer te geven en wanneer te nemen, wanneer te doen en wanneer te laten. Het zijn beide aspecten van het mannelijke en het vrouwelijke zonder ze toe te kunnen schrijven aan mannen en vrouwen alleen. Voor mij is de oproep van Thooft daarom aan het mannelijke en vrouwelijke deel in onszelf gericht. Dat maakt het boeiend om onderling uit te wisselen hoe we daarbij van elkaar kunnen leren.
David Deida bepleit de verbinding via openheid: vrijheid is openheid is liefde. Lisette Thooft beoefent openheid in haar interviews te zien op youtube.
Evolutie van het geloof in God
In het Het oerboek van de mens, de evolutie en de Bijbel wordt de evolutie van de mensheid vergeleken met de ontwikkeling van de Bijbel en het geloof in God(en).
De uitvinding van de landbouw 10.000 jaar geleden riep oplossingen (voedselzekerheid) en problemen (ziektes) op die de samenleving van jagers en verzamelaars daarvoor niet kende. De Bijbel probeert volgens de schrijvers, Carel van Schaik en Kai Michel, de gevolgen in de loop van de geschiedenis te beschrijven.
Bij het ontstaan van de landbouw ontstond bezit. Dat bezit moest worden beschermd anders haalt Jan en alleman de vruchten van jouw werk van het land. Iedereen moest dit leren (respecteren). Het had ook gevolgen voor het beeld dat mensen van God en goden had. Door de Schriftgeleerden werd dat beeld stukje bij beetje omgevormd van een veelgoderij naar een monotheïsme. Die God was oorspronkelijk niet alleen en almachtig, maar door slimme toepassing van psychologie (immuniteit voor tegenargumenten) wisten de religieuze gezaghebbers een godsbeeld te maken waarbij allerlei ellende als logische straf van een en dezelfde God werd bestempeld. De uitdaging was om de mensen niet te vervreemden van de straffende god, maar deze juist te binden doordat het welzijn van de samenleving afhankelijk werd gemaakt van voorbeeldig en volgzaam gedrag van individuen. Het is ook de ontwikkeling naar een niet meer te controleren godsbeeld dat je gelooft of niet.
Het belang van bezit en clanvorming had grote sociale gevolgen voor de positie van de vrouw en het erfrecht. Het ongelijk verdelen van taken, rechten en bezit moest een logische basis krijgen en een monotheïstische samenleving maakt dat gemakkelijker te beheersen.
De gewoontes die we ontwikkelen in een cultuur en proberen te bewaken en aan jongeren te leren om een samenleving leefbaar te houden noemen ze onze tweede natuur.
In de ontwikkeling van de Joodse voedselwetten waren de talrijke voorschriften ook het antwoord op de problemen die ontstonden bij het ontstaan van de nieuwe ziektes na het omschakelen naar een landbouwcultuur.
De derde natuur is een intellectuele, gericht op logica, voorspelbaarheid en controleerbaarheid. Deze natuur is alleen verstandelijk en staat daarom soms haaks op onze eerste natuur.
Mensen hebben de neiging om een eenmaal ingeslagen pad te blijven volgen. Van die neiging maakten de religieuze machthebbers gebruik om een godsbeeld te maken waarin de drie naturen maar één conclusie overliet: je kunt maar beter vertrouwen en meewerken met een God die het (uiteindelijk) goed bedoelt. Hoe onlogisch en tegenstrijdig de straffen ook soms lijken, ze droegen (verrassend?) juist bij aan het bestendigen van het geloof.
In het Oerboek worden ook twee beelden van het leven van Jezus beschreven. Het ene beeld doet recht aan de behoefte van Joodse tijdsgenoten die een Messias zochten als wereldse koning, die het volk beschermde tegen eeuwenoude vijanden. Het andere beeld is van Jezus die aan de basis stond van een christendom dat hij nooit bedoeld heeft op te richten en tot ontwikkeling kwam buiten Palestina en dus andere politieke belangen had. Het christendom bracht het Nieuwe Testament waarin volgens de schrijvers verklaard werd hoe God via Jezus mens werd en de mensheid “verlost” werd van de greep van de duivel.
Het is een van de vele voorbeelden in de religieuze geschiedenis hoe de dood een rol speelde in wat mensen wilden, maar niet mochten geloven en hoe religieuze voorgangers dat geloof probeerden bij te sturen en in te zetten voor hogere, maar ook voor eigen belangen.
Het voorlopige eindpunt van de religieuze evolutie volgens de schrijvers is een geloof waarin iedereen iets kan vinden dat recht doet aan elk van de drie menselijke naturen. De schrijvers van Het Oerboek van de mens noemen het een knappe prestatie van de schrijvers aan de Bijbel dat zij in ongeveer 1000 jaar een straffende God lieten samenvallen met een liefdevolle.
Voor mijzelf als agnost is het een zeer leesbaar boek dat voorstelbaar maakt hoe het beeld van een zichtbare schepping en evolutie kan samenvallen met een ongrijpbare schepper. Het boek behandelt inconsequenties in de Bijbel en pakt vaak gestelde vragen op als "wat was er nu zo erg aan het eten van een appel door Adam en Eva uit het paradijsverhaal"? en "hoe kan een almachtige God zoveel ellende toelaten"?
De drang naar vrijheid is een spirituele verklaring van een universele behoefte van levende wezens. Een concept als vrijheid als schepping van het hogere (die zowel voor God zelf als de individuele mens geldt) vind ik overigens een veel logischer verklaring voor het bestaan van ellende, maar ook voor de kwaliteit van het leven. Daarvoor hoef je geen 400 pagina’s te schrijven over hoe de mensheid eeuwenlang heeft geworsteld met die inconsequenties. Dat vraagt wel een werkzame integratie van de drie naturen van de mens. Ik geef toe dat die integratie voortdurend aandacht vraagt.
Ik hoop dat dit boek mensen aan het denken zet en hen doet twijfelen die vinden dat zij door hun geloof meer (waard) zijn dan een ander, mens en dier.
De uitvinding van de landbouw 10.000 jaar geleden riep oplossingen (voedselzekerheid) en problemen (ziektes) op die de samenleving van jagers en verzamelaars daarvoor niet kende. De Bijbel probeert volgens de schrijvers, Carel van Schaik en Kai Michel, de gevolgen in de loop van de geschiedenis te beschrijven.
Bij het ontstaan van de landbouw ontstond bezit. Dat bezit moest worden beschermd anders haalt Jan en alleman de vruchten van jouw werk van het land. Iedereen moest dit leren (respecteren). Het had ook gevolgen voor het beeld dat mensen van God en goden had. Door de Schriftgeleerden werd dat beeld stukje bij beetje omgevormd van een veelgoderij naar een monotheïsme. Die God was oorspronkelijk niet alleen en almachtig, maar door slimme toepassing van psychologie (immuniteit voor tegenargumenten) wisten de religieuze gezaghebbers een godsbeeld te maken waarbij allerlei ellende als logische straf van een en dezelfde God werd bestempeld. De uitdaging was om de mensen niet te vervreemden van de straffende god, maar deze juist te binden doordat het welzijn van de samenleving afhankelijk werd gemaakt van voorbeeldig en volgzaam gedrag van individuen. Het is ook de ontwikkeling naar een niet meer te controleren godsbeeld dat je gelooft of niet.
Het belang van bezit en clanvorming had grote sociale gevolgen voor de positie van de vrouw en het erfrecht. Het ongelijk verdelen van taken, rechten en bezit moest een logische basis krijgen en een monotheïstische samenleving maakt dat gemakkelijker te beheersen.
Drie vormen van menselijke natuur
De schrijvers maken onderscheid tussen drie niveaus van menselijke natuur. Het is de eerste natuur, met aangeboren (buik)gevoelens, reacties en voorliefdes, die zorgt voor liefde binnen een gezin en familie en die rechtvaardigheid wil zien. Het is ook een natuur, die ons doet geloven in een bovennatuurlijke wereld van doden en geesten met wie je kunt communiceren. Wie droomt er nu niet over onsterfelijkheid?De gewoontes die we ontwikkelen in een cultuur en proberen te bewaken en aan jongeren te leren om een samenleving leefbaar te houden noemen ze onze tweede natuur.
In de ontwikkeling van de Joodse voedselwetten waren de talrijke voorschriften ook het antwoord op de problemen die ontstonden bij het ontstaan van de nieuwe ziektes na het omschakelen naar een landbouwcultuur.
De derde natuur is een intellectuele, gericht op logica, voorspelbaarheid en controleerbaarheid. Deze natuur is alleen verstandelijk en staat daarom soms haaks op onze eerste natuur.
Mensen hebben de neiging om een eenmaal ingeslagen pad te blijven volgen. Van die neiging maakten de religieuze machthebbers gebruik om een godsbeeld te maken waarin de drie naturen maar één conclusie overliet: je kunt maar beter vertrouwen en meewerken met een God die het (uiteindelijk) goed bedoelt. Hoe onlogisch en tegenstrijdig de straffen ook soms lijken, ze droegen (verrassend?) juist bij aan het bestendigen van het geloof.
In het Oerboek worden ook twee beelden van het leven van Jezus beschreven. Het ene beeld doet recht aan de behoefte van Joodse tijdsgenoten die een Messias zochten als wereldse koning, die het volk beschermde tegen eeuwenoude vijanden. Het andere beeld is van Jezus die aan de basis stond van een christendom dat hij nooit bedoeld heeft op te richten en tot ontwikkeling kwam buiten Palestina en dus andere politieke belangen had. Het christendom bracht het Nieuwe Testament waarin volgens de schrijvers verklaard werd hoe God via Jezus mens werd en de mensheid “verlost” werd van de greep van de duivel.
Het is een van de vele voorbeelden in de religieuze geschiedenis hoe de dood een rol speelde in wat mensen wilden, maar niet mochten geloven en hoe religieuze voorgangers dat geloof probeerden bij te sturen en in te zetten voor hogere, maar ook voor eigen belangen.
Het voorlopige eindpunt van de religieuze evolutie volgens de schrijvers is een geloof waarin iedereen iets kan vinden dat recht doet aan elk van de drie menselijke naturen. De schrijvers van Het Oerboek van de mens noemen het een knappe prestatie van de schrijvers aan de Bijbel dat zij in ongeveer 1000 jaar een straffende God lieten samenvallen met een liefdevolle.
Voor mijzelf als agnost is het een zeer leesbaar boek dat voorstelbaar maakt hoe het beeld van een zichtbare schepping en evolutie kan samenvallen met een ongrijpbare schepper. Het boek behandelt inconsequenties in de Bijbel en pakt vaak gestelde vragen op als "wat was er nu zo erg aan het eten van een appel door Adam en Eva uit het paradijsverhaal"? en "hoe kan een almachtige God zoveel ellende toelaten"?
Abstracte theorie versus concrete verhalen
Terwijl je in een theorie gemakkelijker een verklaring kan behandelen, is een verhaal een vorm die breder leidt tot acceptatie of navolging.De drang naar vrijheid is een spirituele verklaring van een universele behoefte van levende wezens. Een concept als vrijheid als schepping van het hogere (die zowel voor God zelf als de individuele mens geldt) vind ik overigens een veel logischer verklaring voor het bestaan van ellende, maar ook voor de kwaliteit van het leven. Daarvoor hoef je geen 400 pagina’s te schrijven over hoe de mensheid eeuwenlang heeft geworsteld met die inconsequenties. Dat vraagt wel een werkzame integratie van de drie naturen van de mens. Ik geef toe dat die integratie voortdurend aandacht vraagt.
Ik hoop dat dit boek mensen aan het denken zet en hen doet twijfelen die vinden dat zij door hun geloof meer (waard) zijn dan een ander, mens en dier.
Oorsprong, vrijheid en gelatenheid
Ontvankelijkheid
Het boek Oorsprong & vrijheid door Gerard Visser verscheen in de essay-reeks 'Oratio' bij gelegenheid van zijn afscheid bij de Universiteit van Leiden waar hij dertig jaar cultuurfilosofie gaf.
Dr Taede A. Smedes schreef op Bol.com een recensie.
Citaten. “Het onderwerp draait om de spanning die we vandaag de dag zien tussen 'vrijheid' of 'vrije wil' en 'noodzaak' (of determinisme). De neurowetenschappen spelen die twee begrippen tegen elkaar uit”.
Visser wil betogen dat vrijheid samengaat met innerlijke noodzaak en beter als 'speelruimte' opgevat kan worden. Een wezen is vrij wanneer het in zijn element is. Gesteld dat vrijheid zo elementair is als de lucht die we ademen, kan het wezen van vrijheid dan in het vrije worden gezocht? Dit vrije spreidt zich voor ons uit in het heden, maar het stijgt ook op uit onszelf, uit een leegte in de grond van de ziel die aan denken en willen voorafgaat. Het vrije van de ziel is gelegen in een ontvankelijkheid, die onafhankelijk is binnen haar eenheid met de oorsprong, die haar, met Meister Eckhart gesproken, innerlijk verwijdt en omvangt.
In zijn wijsgerig onderzoek werkt Visser aan een trilogie over het thema 'gelatenheid', waarvan een eerste deel, Gelatenheid. Gemoed en hart bij Meister Eckhart, is verschenen.
Smedes besluit zijn recensie met “Originele filosofie van bijzonder hoog niveau en met een hoog literair gehalte, vol prachtige maar ook abstracte zinnen. Een aanrader, maar ofschoon het een dun boekje is, is het tevens erg moeilijk en alleen toegankelijk voor degene die de analyse van Visser van begin tot eind wil volgen”.
Ook Herman Oevermans, directeur van Academie Mens en Organisatie aan de Christelijke Hogeschool Ede, schreef een recensie voor het blad Wapenveld onder de titel Om het open midden.
Daaruit deze citaten.
Wat is voor Visser de kostbaarste gebeurtenis van het leven?
De transformatie van zelfzuchtige in onbaatzuchtige liefde, van amor in caritas.…
Visser heeft een fascinerende tocht afgelegd de afgelopen dertig jaar. In het Nederlandse taalgebied vrijwel alleen. Zijn programma nog eenmaal samenvattend in zijn eigen –recente– woorden: ‘Staat eenmaal niet meer het bewustzijn centraal, met zijn voorstellingen, maar het geheel van het historische leven, dan dient zich als belangenbehartiger van het leven de beleving aan, ofwel de onmiddellijke levende ervaring, die geen abstractie duldt, die elk begrip, tot en met dat van de beleving zelf tegen het licht houdt. Dat vraagt om een radicale fenomenologie van het leven’. Die fenomenologie van het leven vindt plaats in een tijdperk dat steeds instrumenteler trekken krijgt.
De leegte die daarvan het gevolg is manifesteert zich eveneens. Visser beschouwt zijn denken als een voorbereiding van een toekomstige spiritualiteit die belangrijke voorwaarden kent als de ‘rehabilitatie van sensibiliteit en individualiteit en als hoofdvoorwaarde, een geloofswaarheid die niets en niemand demoniseert’.
Filosofie moet niet vervallen tot wetenschapsfilosofie, maar haar geheel eigen taak op zich nemen ‘en die begrijpen als bezinning op de zin van de ondoorgrondelijkheid in het hart van het zijn’. Al komt de innigste positie toe aan de religie, nog altijd, ‘maar dan een religie die het open midden niet met autoritaire en dogmatische stellingen bezet, maar met haar onaanzienlijkheid en stilte openhoudt, opdat het zich als de bron van liefde kan openbaren die het altijd is’.
Gelatenheid
Eerder schreef Oevermans in het artikel over ‘gelatenheid’ het volgende.‘Heidegger mag dan de beleving als product zien van de geest van maakbaarheid die in onze technische wereld heerst, bij de filosofen en kunstenaars die haar als eerste tot maatstaf namen, staat de beleving niet in het teken van een opeisen, veeleer in het teken van een intact laten van het leven'. En juist voor dit intact laten en de dimensies die daarin te beluisteren zijn, blijkt gelatenheid een grondwoord. ‘Gelatenheid houdt bij Eckhart het ritme van een drievoudige beweging in: het loslaten van alle intenties, van het zelf willen bewerkstelligen, en het je overlaten aan een bezield verband, dat van zich uit de dingen laat zijn, dat wil zeggen opneemt in de stroom van de zelfmededeling Gods’.
Tot zover de recensies.
Gelassenheit
Gelatenheid (Duits: Gelassenheit) speelt een centrale rol in het werk van Meister Eckhart, een middeleeuwse Duitse filosoof en theoloog. Het begrip Gelassenheit verwijst naar een staat van overgave of acceptatie, waarin men zichzelf toestaat om te zijn zoals men is, zonder zich vast te klampen aan bepaalde verlangens of emoties.
Voor Meister Eckhart was Gelassenheit een belangrijk onderdeel van zijn spirituele leer. Hij geloofde dat door middel van Gelassenheit, individuen zichzelf konden openen voor de goddelijke aanwezigheid en zo een diepere spirituele verbinding konden ervaren. Volgens hem was Gelassenheit een manier om los te komen van het ego en de beperkingen van het menselijke denken, en zo ruimte te maken voor de goddelijke wil.
Meister Eckhart beschouwde Gelassenheit als een staat van zijn die verder gaat dan alle dualiteiten en tegenstellingen, zoals goed en kwaad, hemel en hel, en God en mens. In plaats daarvan zag hij Gelassenheit als een manier om de waarheid en de goddelijke aanwezigheid te vinden in alle aspecten van het leven, ongeacht hoe ogenschijnlijk negatief of positief ze kunnen zijn.
In de werken van Meister Eckhart wordt Gelassenheit vaak geassocieerd met begrippen als "ontvankelijkheid", "leegte" en "stilte". Hij beschrijft het als een toestand waarin het individu zichzelf opent voor het goddelijke en zichzelf toestaat om te zijn zoals het is, zonder zich vast te klampen aan bepaalde verlangens of emoties.
Maar na lezing van het boekje wil ik de oratie niet echt aanbevelen. Het is, zoals Smedes tussen de regels schrijft, gewoon te abstract.
Zo moeilijk hoeft het toch niet te worden beschreven dat aan een ander wat ruimte laten een basis schept voor constructief samenleven? Dat wijsheid een kwestie is van inzicht wanneer te doen (handelen) en wanneer te laten (niet-handelen)? Dat denken, voelen en intuïtie evenwaardig zijn en elkaar aanvullen? Dat we moeten oppassen om over elkaar te oordelen en dat de waarheid in het midden ligt?
Dat het ongrijpbare van vrijheid in deze aspecten begrijpelijk wordt?
Gerard Visser: Oorsprong en vrijheid (bol.com).
Voor wie op dit blog meer wil lezen over de relatie tussen vrijheid en liefde en over de balans tussen doen en laten klik hieronder op de labels.
De Drie-eenheid en het slaan van een kruis
Christenen slaan een kruis na afloop van een gebed: “in de naam van de vader, de zoon en de Heilige Geest, amen”. Eerst de vingers aan het hoofd, dan aan het hart, ene schouder, andere schouder. Religie komt van “religare”, latijn voor verbinden. In het geloof wordt het hogere met het lagere verbonden en zijn mensen gelijkwaardig met elkaar. Zo kun je de verticale en horizontale lijnen verwoorden die je met een kruis slaat. Vrijheid (hoofd), gelijkheid (hart), broederschap.
Van oudsher hebben mensen in een God of goden almachtige krachten voorgesteld, die bereid waren hun te helpen om te overleven. En wanneer dat te veel gevraagd was, dan was het mooi dat er een leven na de dood in zou zitten, wanneer zij door een offer te plengen de goden gunstig zouden stemmen.
Ze waren nog wel geïnteresseerd in een Messias die hun zou bevrijden en die de dood zou overwinnen, maar de manier waarop Jezus zijn leven offerde was niet hun beeld van een Verlosser.
Jezus noemde zichzelf de zoon van God en na zijn opstanding uit de dood stortte hij de Heilige Geest uit over zijn volgelingen.
Het bestaan van deze drie goddelijke personen werd vastgelegd tijdens het concilie van Nicea in het jaar 325 door keizer Constantijn de Grote. Tot die tijd werd door christenen getwist over de goddelijke en menselijke natuur van Jezus. Jezus zou niet op één lijn mogen worden gesteld met de almachtige God.
De boodschap van Jezus was dat het Koninkrijk Gods geen wereldse heerschappij inhield waar God’s wil erkend moest worden als wet, maar dat de menselijke geest de plaats was om in de zoektocht naar waarheid God te vinden. Het is in de geest waar Jezus eeuwig leven heeft doordat mensen de liefde over generaties blijven uitdragen. Op deze wijze kan ‘God is liefde’ worden begrepen.
Niet alle mensen waren blij met de niet-politieke opvatting van Gods boodschap. Het zou betekenen dat zij van God niets hadden te verwachten bij wereldse zaken. Volgens Frédéric Lenoir heeft Judas Jezus verraden omdat hij hoopte dat Jezus na gevangenneming door de Romeinen eindelijk zijn vermogen tot het doen van wonderen zou aanwenden om de Romeinse heerschappij te overwinnen. Judas probeerde Jezus voor zijn politieke karretje te spannen.
Doordat het Romeinse rijk zich in de loop van de vierde eeuw tot het christendom bekeerde, startte een lange periode waarin staat en kerk waren vermengd en waarbij de christelijke boodschap vele malen in zijn tegendeel werd uitgelegd ten koste van ontelbare doden. Pas bij het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965) deed de Kerk afstand van de wereldse macht.
Wie de ouderwetse opvatting over een heersende God aanhangt, probeert via het gebed wereldse zaken te verkrijgen. Die God is door Nietzsche dood verklaard en een dergelijke poging tot communicatie met God is zin- en vruchteloos.
In de beleving van spiritualiteit is er in de millennia een verschuiving opgetreden van een onpersoonlijke opvatting van God -die heerst- naar een persoonlijke relatie met God waarin de boodschap van Jezus om jouw naaste lief te hebben wordt gedeeld. Wie leeft volgens de leer van Jezus vraagt in gebed steun voor het vergroten van zijn vermogen tot geduld, liefde en compassie en voor het niet-oordelen over de ander. Het is geen volgen van wetten, maar leven in de geest van Jezus om zonder oordeel lief te hebben. De ander mag zijn wie hij is zonder zich te hoeven te bewijzen.
Zie voor verdere verdieping, dit artikel.
Van oudsher hebben mensen in een God of goden almachtige krachten voorgesteld, die bereid waren hun te helpen om te overleven. En wanneer dat te veel gevraagd was, dan was het mooi dat er een leven na de dood in zou zitten, wanneer zij door een offer te plengen de goden gunstig zouden stemmen.
Ze waren nog wel geïnteresseerd in een Messias die hun zou bevrijden en die de dood zou overwinnen, maar de manier waarop Jezus zijn leven offerde was niet hun beeld van een Verlosser.
Jezus noemde zichzelf de zoon van God en na zijn opstanding uit de dood stortte hij de Heilige Geest uit over zijn volgelingen.
Het bestaan van deze drie goddelijke personen werd vastgelegd tijdens het concilie van Nicea in het jaar 325 door keizer Constantijn de Grote. Tot die tijd werd door christenen getwist over de goddelijke en menselijke natuur van Jezus. Jezus zou niet op één lijn mogen worden gesteld met de almachtige God.
De boodschap van Jezus was dat het Koninkrijk Gods geen wereldse heerschappij inhield waar God’s wil erkend moest worden als wet, maar dat de menselijke geest de plaats was om in de zoektocht naar waarheid God te vinden. Het is in de geest waar Jezus eeuwig leven heeft doordat mensen de liefde over generaties blijven uitdragen. Op deze wijze kan ‘God is liefde’ worden begrepen.
Niet alle mensen waren blij met de niet-politieke opvatting van Gods boodschap. Het zou betekenen dat zij van God niets hadden te verwachten bij wereldse zaken. Volgens Frédéric Lenoir heeft Judas Jezus verraden omdat hij hoopte dat Jezus na gevangenneming door de Romeinen eindelijk zijn vermogen tot het doen van wonderen zou aanwenden om de Romeinse heerschappij te overwinnen. Judas probeerde Jezus voor zijn politieke karretje te spannen.
Doordat het Romeinse rijk zich in de loop van de vierde eeuw tot het christendom bekeerde, startte een lange periode waarin staat en kerk waren vermengd en waarbij de christelijke boodschap vele malen in zijn tegendeel werd uitgelegd ten koste van ontelbare doden. Pas bij het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965) deed de Kerk afstand van de wereldse macht.
Wie de ouderwetse opvatting over een heersende God aanhangt, probeert via het gebed wereldse zaken te verkrijgen. Die God is door Nietzsche dood verklaard en een dergelijke poging tot communicatie met God is zin- en vruchteloos.
In de beleving van spiritualiteit is er in de millennia een verschuiving opgetreden van een onpersoonlijke opvatting van God -die heerst- naar een persoonlijke relatie met God waarin de boodschap van Jezus om jouw naaste lief te hebben wordt gedeeld. Wie leeft volgens de leer van Jezus vraagt in gebed steun voor het vergroten van zijn vermogen tot geduld, liefde en compassie en voor het niet-oordelen over de ander. Het is geen volgen van wetten, maar leven in de geest van Jezus om zonder oordeel lief te hebben. De ander mag zijn wie hij is zonder zich te hoeven te bewijzen.
Zie voor verdere verdieping, dit artikel.
Twee manieren om God te benaderen
De bevestigende en ontkennende manier
Het denken van mysticus Meister Eckhart (1260-1328) oefent grote aantrekkingskracht uit op wie verlangt naar universele spiritualiteit en wie uit meer dan één religieuze traditie wil putten.
Nu exclusieve binding in onze tijd aan één confessie steeds meer plaats lijkt te maken voor meervoudige religieuze interesse, kan de middeleeuwse theoloog en prediker Eckhart zich aandienen als een inspirerende figuur die de verschillen kan overbruggen.
Van de twijfel en het niet weten een kracht maken
Wanneer religie wordt vermengd met machtsmisbruik dan roept dat soms
heftig verzet op. In 1566 vernielden protestanten beelden in de
katholieke kerk tijdens de beeldenstorm. Dit niet alleen vanwege verzet
tegen een te letterlijke verbeelding van een niet in vorm te vatten God,
maar ook als protest tegen liefdeloze onderdrukking door Spanje en
Rome. Het beeld van een God met menselijke eigenschappen, die bovendien
op onze hand is, sterft (zeker in het Westen) meer en meer uit. Het
heeft geen zin om letterlijk op zoek te gaan naar een aanwijsbare God of
naar de Tao of proberen te bewijzen dat er wel of niet een God bestaat.
Een voorbeeld van dat verschil in God of het hogere Zelf benaderen is het verschil in de negatie(ve), apofatische manier van benaderen en de positieve, katafatische manier. Let wel, dit is geen waarde oordeel; het "negatieve", ontkennende (de via negativa) is van gelijke waarde als het positieve. De prioriteit bij ontkennende element ligt boven het bevestigende.
De negatie(ve) theologie is in haar methode verwant aan de postmoderne deconstructiefilosofie van Derrida en anderen. Ze maakt gebruik van het apofatische (nee-zeggende) spreken, dat probeert uit te drukken wie God is via ontkennende uitspraken: God is niet goed maar ook niet slecht, niet groot maar ook niet klein, hij kent geen liefde maar ook geen haat, hij is niet almachtig maar ook niet machteloos. Door te omschrijven wie God niet is, kunnen we directe ervaringskennis verwerven over wie God wel is. Deze kennis kan echter nooit in woorden en begrippen worden uitgedrukt.
Een dergelijk apofatisch spreken is bij Meister Eckhart overal te vinden: God is een niets, we moeten van God verlost worden, we moeten alle beelden over God achterlaten. Ons diepste innerlijke zelf bestaat uit een goddelijke vonk waar verder niets over kan worden gezegd. Eckhart spreekt van het zielenvonkje. Wat daar gebeurt, is ‘onuitsprekelijk’ en ‘zonder woorden’. De belangstelling van het grote publiek voor Eckhart richt zich vaak op deze apofatische elementen in zijn werk, die de onzegbaarheid en onkenbaarheid van God benadrukken. Ook westerse boeddhisten kunnen Eckhart derhalve lezen en zich op hem beroepen.
Naast dit apofatische spreken, dat meestal alle aandacht krijgt, kan bij Meister Eckhart ook nog een ander discours worden gevonden. Binnen de theologie wordt dit tweede discours ook wel omschreven als het katafatische (bevestigende) spreken. De katafatische theologie probeert uit te drukken wie God is door middel van bevestigende uitspraken over God: ‘God is goed’, ‘God is groot’, ‘God is liefde’, ‘God is almachtig’. Dit katafatische spreken komt tot uitdrukking bij Eckhart in verschillende metaforen, waarvan de bekendste luidt, dat God zijn Zoon elk moment in de ziel baart. De Godsgeboorte was niet slechts een eenmalige gebeurtenis tweeduizend jaar geleden, maar vindt elk moment ononderbroken plaats.
Het leeg worden waar Meister Eckhart over spreekt, is dus geen doel op zich, maar dient ertoe om ruimte te scheppen zodat God zich onbelemmerd kan uitstorten in de ziel, en de oorspronkelijke eenheid van God en de ziel zich volledig kan manifesteren. Eckharts nadruk op de oorspronkelijke eenheid en eenvoud van God is een ander voorbeeld van hoe men met religieuze diversiteit om kan gaan zonder de eigenheid van de eigen traditie te verloochenen.
Zie ook Het positieve van de negatie.
Een essentie, die per definitie ongrijpbaar is, valt slechts te ervaren door je er voor open te stellen. God, Tao, vrijheid en liefde zijn de bron én de bestemming van alles zonder een letterlijk begin en zonder een letterlijk einde te zijn.
Zie op dit blog ook Robert Bridgeman over "duiding".
Auteur André van der Braak schrijft over "Het zielenvonkje van Eckhart.
De volgende stap in vrijheid
Plezier in het leven
Osho heeft nooit zelf een boek geschreven. Zijn volgelingen (Sannyasin) hebben zijn toespraken tot boeken getransformeerd. Osho vertelde over liefde en vrijheid. Hij predikte geen revolutie maar rebellie. Sannyas zijn, is uit het spel stappen en op jezelf leven. Je hoeft niet te wachten tot wereldverbeteraars zich hebben georganiseerd om effectief bij te dragen aan een betere wereld. Het is geen strijd tegen het oude, het is gewoon uit de greep van het oude komen en zo het wurgende systeem te verzwakken en te vernietigen. Verspil het leven niet door te strijden en te vechten, maar geniet. Je leeft in de maatschappij en bent liefdevol, en leeft in de maatschappij als een niemand.
Ieder individu die zichzelf en zijn ego transformeert is een katalysator van de veranderingen in de wereld. Zonder politieke ambities ben je geen bedreiging voor degenen die aan de macht zijn.
Vrijheid van en vrijheid voor kunnen nooit totaal zijn. Het gaat om vrijheid om in het heden te zijn. Een rebel heeft geen verlangen naar macht. Hij viert het leven samen met anderen, creëert geen nieuwe organisatie, maar een gemeenschap. Verlangen naar macht heeft altijd geleid tot conflict, competitie, oorlog en zo naar de dood.
Accepteer jezelf zoals je bent. Je bent dan niet langer verdeeld en denkt niet langer schizofreen 'ik ben dit en ik moet dat zijn'. Je hoeft dan ook niet meer te zoeken naar iets hogers, omdat je er al in leeft.
In het oude Hebreeuws staat het woord God voor ‘dat wat is’. ‘G’ staat voor ‘dat’; ‘O’ staat voor ‘wat’; ‘D’ staat voor ‘is’. Het verwijst naar een aanwezigheid. Het leven en het universum is synoniem met God.
Osho noemde zichzelf agnost, waarmee hij wilde aangeven dat het niet nodig was om naar een God te zoeken, wanneer Goddelijkheid voldoende is.
10 alternatieve geboden (adviezen) door Osho
- Neem geen bevelen aan, anders dan die van binnenuit jezelf komen (Ken u zelve).
- De enige God die bestaat is het leven zelf; God is geen persoon.
- De waarheid ligt binnen in je, zoek het niet buiten jezelf.
- Liefde is gebed, acceptatie van alles wat er gebeurt.
- Leeg te zijn is het middel tot de waarheid.
- Leven is hier en nu.
- Leef, terwijl je totaal wakker wordt.
- Ga niet tegen de stroom van het leven in; het leven leeft jou.
- Sterf elk moment zodat je elk moment vernieuwd kunt worden.
- Houd op met zoeken, sta stil en kijk.
"Vrijheid betekent het vermogen om ja te zeggen wanneer ja nodig is,
nee te zeggen wanneer nee nodig is,
en soms te zwijgen wanneer niets nodig is stil zijn, niets zeggen.
Wanneer al deze ten dienste staande dimensies beschikbaar zijn, is er vrijheid".
Leven op je eigen voorwaarden, de volgende stap in vrijheid (bol.com).
Voor wie het eens simpel verwoord van een ander wil horen.
Plezier is het ervaren van flow in speelse verbinding met anderen en houdt van alles gezond.
Levenslessen van Albert Einstein
Einstein was niet alleen een wetenschapper, maar ook een filosoof en humanist die zich inzette voor vrede, gerechtigheid en ethische verantwoordelijkheid.
Einstein geloofde sterk in de waarde van compassie en naastenliefde. "Onze taak moet zijn om onszelf te bevrijden door ons morele bewustzijn uit te breiden, om ons uit de gevangenis van ons egoïstische zelf te bevrijden door mededogen en liefde voor alle levende wezens te cultiveren".
Einstein was een pacifist en zette zich in voor wereldvrede. Hij was een voorstander van internationale samenwerking en sprak zich uit tegen oorlog en militarisme. "Vrede kan niet worden gehandhaafd door militaire macht. Het kan alleen worden bereikt door begrip".
Verder geloofde Einstein in de waarde van creativiteit en de verbeeldingskracht als middel om de wereld te veranderen. "Verbeelding is belangrijker dan kennis. Kennis is beperkt, verbeelding omvat de hele wereld".
Vijfentwintig levenslessen van Albert Einstein, vertaald van Themindunleased.org.
Einstein geloofde sterk in de waarde van compassie en naastenliefde. "Onze taak moet zijn om onszelf te bevrijden door ons morele bewustzijn uit te breiden, om ons uit de gevangenis van ons egoïstische zelf te bevrijden door mededogen en liefde voor alle levende wezens te cultiveren".
Einstein was een pacifist en zette zich in voor wereldvrede. Hij was een voorstander van internationale samenwerking en sprak zich uit tegen oorlog en militarisme. "Vrede kan niet worden gehandhaafd door militaire macht. Het kan alleen worden bereikt door begrip".
Verder geloofde Einstein in de waarde van creativiteit en de verbeeldingskracht als middel om de wereld te veranderen. "Verbeelding is belangrijker dan kennis. Kennis is beperkt, verbeelding omvat de hele wereld".
Vijfentwintig levenslessen van Albert Einstein, vertaald van Themindunleased.org.
- Intellectuele groei zou bij de geboorte moeten starten en pas stoppen bij de dood.
- Iedereen zou gerespecteerd moeten worden als individu en niemand tot idool gemaakt.
- Doe nooit iets tegen jouw geweten, zelfs niet wanneer de overhead het eist.
- Wanneer mensen alleen goed zouden doen vanwege angst voor straf of omdat ze hopen op een beloning dan is dat treurige zaak.
- Ons belangrijkste probleem lijkt te zijn het streven naar perfecte middelen en dit te verwarren met doelen.
- Liefde is een betere leraar dan plicht.
- Wanneer je het niet simpel kunt uitleggen, begrijp je het nog niet goed genoeg.
- Geen probleem kan worden opgelost op hetzelfde bewustzijnsniveau waarop het is ontstaan.
- Gekte is iets alsmaar opnieuw doen en een andere uitkomst verwachten.
- Leer van gisteren, leef voor vandaag en hoop op morgen.
- Het is volkomen duidelijk geworden dat onze technologie onze menselijkheid heeft overvleugeld.
- Alles dat geteld kan worden telt niet noodzakelijk mee; alles dat telt kan noodzakelijk geteld worden.
- Geweld trekt altijd mensen met een lage moraal aan.
- Alles zou zo simpel moeten zijn als het is, maar niet simpeler.
- Een mens zou moeten zoeken naar wat is, niet naar wat hij denkt dat moet zijn.
- Iedereen die teveel leest en zijn hersenen nauwelijks gebruikt vervalt in luie denkgewoontes.
- Wie nooit een fout maakt heeft nooit iets nieuws geprobeerd.
- Het is de ware kunst van een leraar om plezier op te wekken in creativiteit en kennis.
- Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd.
- Grote geesten hebben altijd moeten opboksen tegen middelmatige geesten.
- Onderwijs is wat overblijft nadat men is vergeten wat men heeft geleerd op school.
- Logica brengt je van A naar B. Verbeelding brengt je overal.
- Woede huist in het hart van gekken.
- Informatie is geen kennis.
- Verlies nooit een heilige nieuwsgierigheid.
Een goede God is niet nodig
Is het gegeven dat er veel menselijk leed is in de wereld een bewijs dat er geen goede God is?
Uiteraard is dat het bewijs, maar dat wil niet zeggen dat God of Allah, of om het even welke hogere macht dan ook, niet bestaat. Kunnen we accepteren dat er een macht zou kunnen bestaan die niet oordeelt?
Bij de vraag of God bestaat is vooraleerst van belang wat wij onder God verstaan. Is God een persoon, omdat bidden anders geen zin heeft? Is God degene die de evolutie op gang heeft gebracht? Zat God achter de oerknal?
Het moge duidelijk zijn dat je eigenlijk nog niets weet wanneer je op deze vraag een bevestigend antwoord krijgt. Elk antwoord roept eindeloos vervolgvragen op.
Mathieu Weggeman. "Zou het nu ook niet zo kunnen zijn dat mensen niet voldoende verstand of een niet ver genoeg ontwikkeld bewustzijn hebben om te begrijpen aan welke orde zij zelf deelnemen? Er is ook geen mens die een roman kan schrijven waarin de hoofdpersoon intelligenter is dan de schrijver zelf. Graag daarom wat minder stelligheid en arrogantie en wat meer bescheidenheid in het debat over het al dan niet bestaan van God".
Mensen voor wie het in het leven niet meezit, vinden troost in de gedachte dat zij na hun dood opgevangen worden door een liefdevolle God in een hemel. Mensen die een Bijna-Dood-Ervaring (BDE) hebben gehad melden een liefdevolle ontmoeting met overledenen en hemelse toestanden, niemand meldt een ontmoeting met een God. Er is vermoedelijk meer tussen hemel en aarde en er is niets mis mee om te geloven.
De vraag of God wel of niet bestaat zal waarschijnlijk nooit definitief beantwoord worden. Zelfs wanneer religieuze voorstellingen of gevoelens kunnen worden opgewekt door hersenstimulatie wordt deze vraag daarmee niet beantwoord.
Dat is geen ramp. Het kan voor velen een geruststelling zijn dat God zich niet aantoonbaar bemoeit met de gang van zaken op aarde en niemands zijde kiest. Het betekent namelijk dat we vrijheid zouden kunnen hebben en niemand God kan claimen. Vele anderen zouden zich afkeren van religie omdat het geen zin lijkt te hebben om te luisteren naar geestelijken die beweren namens God te spreken. Vooral niet wanneer religies op een oneigenlijke manier proberen macht en controle uit te oefenen. Het is niet zo verwonderlijk dat er vaak oorlog is met die landen, waarin veel religieuze fundamentalisten wonen. Een fundamentalist is iemand die vindt dat hij zijn visie over het ware geloof aan een ander mag opleggen, desnoods met geweld. Geen wonder dat Allah of God zich niet direct laat kennen.
De geest van de 10 geboden, de grondwet en de ethiek is in grote lijnen gelijk: “mijn vrijheid houdt op waar die van een ander begint” en “doe niet aan een ander wat je niet wilt dat een ander jou aandoet”. Deze richtlijnen worden zowel binnen als buiten religies aangehouden. Er is consensus over de grote lijn van wat goed en fout is. Goed is wat de vrijheid van zoveel mogelijk betrokkenen vergroot. Hecht geen geloof aan iets wat niet bijdraagt aan vergroting van vrijheid en liefde.
Misschien heeft geloven in een God nog wel zin; geloven in een God die oordeelt en probeert onrecht te voorkomen, ontslaat ons wel erg gemakkelijk van de verantwoordelijkheid om zelf te waken en na te denken over goed en fout.
Het accepteren dat een goede God niet bestaat maakt het ook logischer om grenzen te stellen aan geloven (religies) die claimen God of Allah aan hun kant te hebben en vervolgens een ongelijkheid introduceren en zich boven een ander stellen.
Het maakt het ook gemakkelijker om mensen uit andere culturen te accepteren en te respecteren in hun geloof, zolang zij zich evenwaardig opstellen. Wanneer we ons zouden oefenen in het achterwege laten van veroordelen en oefenen in het evenwaardig behandelen van onze medemens dan verdwijnt vanzelf de behoefte aan een goede God.
De cijfers begin 2015.
Atheïst. Er bestaat geen God of hogere macht of kracht - 25%.
Agnost. Weet niet of God of een hogere macht bestaat - 31%.
Ietsist. Er moet iets zijn als een hogere macht of kracht - 27%.
Gelovige. God houdt zich met ieder mens persoonlijk bezig - 17%.
Voor zoekers, twijfelaars, gelovigen en atheïsten is onderstaand boek van Frédéric Lenoir zeer inzichtelijk. Als God bestaat, waarom is hij dan onzichtbaar? Wanneer duiken de eerste goden op in de geschiedenis? Hebben joden, christenen en moslims het over dezelfde God? Is God een persoon, een energie of een scheppingsprincipe? En als het een persoon is, waarom dan bijna altijd een man? Kan de wetenschap het bestaan van God bewijzen? Is het boeddhisme een religie zonder goden?
Een citaat uit God?
Wat Jezus betreft kwam verlossing voort uit gebed en uit onze betrekking tot God. Hij wilde de mens opnieuw in contact brengen met zijn goddelijke oorsprong. Maar in navolging van bepaalde Bijbelse profeten bracht hij om te beginnen zijn discipelen een andere kijk op God bij, door hun te tonen dat zijn almacht als het ware onderworpen is aan zijn liefde en aan zijn absolutie eerbied voor de vrijheid van al zijn schepselen. Dat houdt in dat de menselijke wisselvalligheden niet meer mogen worden opgevat als goddelijke beloningen of straffen. God biedt de mens met zijn genade innerlijke ontferming, in plaats van de rechtvaardige voor elk bezoeking te behoeden of de zondaar voor zijn dwalingen met beproevingen te straffen. Daarom zal Hij ook niet in het reilen en zeilen van de wereld ingrijpen.
Uiteraard is dat het bewijs, maar dat wil niet zeggen dat God of Allah, of om het even welke hogere macht dan ook, niet bestaat. Kunnen we accepteren dat er een macht zou kunnen bestaan die niet oordeelt?
Bij de vraag of God bestaat is vooraleerst van belang wat wij onder God verstaan. Is God een persoon, omdat bidden anders geen zin heeft? Is God degene die de evolutie op gang heeft gebracht? Zat God achter de oerknal?
Het moge duidelijk zijn dat je eigenlijk nog niets weet wanneer je op deze vraag een bevestigend antwoord krijgt. Elk antwoord roept eindeloos vervolgvragen op.
Mathieu Weggeman. "Zou het nu ook niet zo kunnen zijn dat mensen niet voldoende verstand of een niet ver genoeg ontwikkeld bewustzijn hebben om te begrijpen aan welke orde zij zelf deelnemen? Er is ook geen mens die een roman kan schrijven waarin de hoofdpersoon intelligenter is dan de schrijver zelf. Graag daarom wat minder stelligheid en arrogantie en wat meer bescheidenheid in het debat over het al dan niet bestaan van God".
Mensen voor wie het in het leven niet meezit, vinden troost in de gedachte dat zij na hun dood opgevangen worden door een liefdevolle God in een hemel. Mensen die een Bijna-Dood-Ervaring (BDE) hebben gehad melden een liefdevolle ontmoeting met overledenen en hemelse toestanden, niemand meldt een ontmoeting met een God. Er is vermoedelijk meer tussen hemel en aarde en er is niets mis mee om te geloven.
De vraag of God wel of niet bestaat zal waarschijnlijk nooit definitief beantwoord worden. Zelfs wanneer religieuze voorstellingen of gevoelens kunnen worden opgewekt door hersenstimulatie wordt deze vraag daarmee niet beantwoord.
Dat is geen ramp. Het kan voor velen een geruststelling zijn dat God zich niet aantoonbaar bemoeit met de gang van zaken op aarde en niemands zijde kiest. Het betekent namelijk dat we vrijheid zouden kunnen hebben en niemand God kan claimen. Vele anderen zouden zich afkeren van religie omdat het geen zin lijkt te hebben om te luisteren naar geestelijken die beweren namens God te spreken. Vooral niet wanneer religies op een oneigenlijke manier proberen macht en controle uit te oefenen. Het is niet zo verwonderlijk dat er vaak oorlog is met die landen, waarin veel religieuze fundamentalisten wonen. Een fundamentalist is iemand die vindt dat hij zijn visie over het ware geloof aan een ander mag opleggen, desnoods met geweld. Geen wonder dat Allah of God zich niet direct laat kennen.
De geest van de 10 geboden, de grondwet en de ethiek is in grote lijnen gelijk: “mijn vrijheid houdt op waar die van een ander begint” en “doe niet aan een ander wat je niet wilt dat een ander jou aandoet”. Deze richtlijnen worden zowel binnen als buiten religies aangehouden. Er is consensus over de grote lijn van wat goed en fout is. Goed is wat de vrijheid van zoveel mogelijk betrokkenen vergroot. Hecht geen geloof aan iets wat niet bijdraagt aan vergroting van vrijheid en liefde.
Misschien heeft geloven in een God nog wel zin; geloven in een God die oordeelt en probeert onrecht te voorkomen, ontslaat ons wel erg gemakkelijk van de verantwoordelijkheid om zelf te waken en na te denken over goed en fout.
Het accepteren dat een goede God niet bestaat maakt het ook logischer om grenzen te stellen aan geloven (religies) die claimen God of Allah aan hun kant te hebben en vervolgens een ongelijkheid introduceren en zich boven een ander stellen.
Het maakt het ook gemakkelijker om mensen uit andere culturen te accepteren en te respecteren in hun geloof, zolang zij zich evenwaardig opstellen. Wanneer we ons zouden oefenen in het achterwege laten van veroordelen en oefenen in het evenwaardig behandelen van onze medemens dan verdwijnt vanzelf de behoefte aan een goede God.
De cijfers begin 2015.
Atheïst. Er bestaat geen God of hogere macht of kracht - 25%.
Agnost. Weet niet of God of een hogere macht bestaat - 31%.
Ietsist. Er moet iets zijn als een hogere macht of kracht - 27%.
Gelovige. God houdt zich met ieder mens persoonlijk bezig - 17%.
Voor zoekers, twijfelaars, gelovigen en atheïsten is onderstaand boek van Frédéric Lenoir zeer inzichtelijk. Als God bestaat, waarom is hij dan onzichtbaar? Wanneer duiken de eerste goden op in de geschiedenis? Hebben joden, christenen en moslims het over dezelfde God? Is God een persoon, een energie of een scheppingsprincipe? En als het een persoon is, waarom dan bijna altijd een man? Kan de wetenschap het bestaan van God bewijzen? Is het boeddhisme een religie zonder goden?
Een citaat uit God?
Wat Jezus betreft kwam verlossing voort uit gebed en uit onze betrekking tot God. Hij wilde de mens opnieuw in contact brengen met zijn goddelijke oorsprong. Maar in navolging van bepaalde Bijbelse profeten bracht hij om te beginnen zijn discipelen een andere kijk op God bij, door hun te tonen dat zijn almacht als het ware onderworpen is aan zijn liefde en aan zijn absolutie eerbied voor de vrijheid van al zijn schepselen. Dat houdt in dat de menselijke wisselvalligheden niet meer mogen worden opgevat als goddelijke beloningen of straffen. God biedt de mens met zijn genade innerlijke ontferming, in plaats van de rechtvaardige voor elk bezoeking te behoeden of de zondaar voor zijn dwalingen met beproevingen te straffen. Daarom zal Hij ook niet in het reilen en zeilen van de wereld ingrijpen.
Abonneren op:
Posts (Atom)