Ontmaskering
Het is van alle tijden dat er af en toe iemand ontmaskerd wordt als pathologische leugenaar. Voorbeelden zijn Diederik Stapel, Boudewijn Büch, Tara Singh Varma, Donald Trump.
In de moderne media van Twitter en Internet kan iemand een niche zoeken en vinden om eindeloos zijn of haar verhaal in te doen. Daarmee is de afwijking enerzijds onschuldig en zal spoedig vastlopen, maar anderzijds door goedgelovigheid van lezers kan het ook lang blijven zwerven op het Internet.
Dit noemt men dan “broodjes aap” en hoaxen. Voorbeelden zijn de bewering dat Bill Gates zijn fortuin gaat verdelen en dat iedereen die deze mededeling zou doormailen geld zou ontvangen of waarschuwingen tegen nepvirussen. In het laatste geval is degene die de melding doormailt in feite medeverantwoordelijk voor het in stand houden van de leugen en een beetje het virus zelf.
De huidige crisis in de economie maakte het in het begin aantrekkelijk voor werkzoekenden om te liegen over hun vorige salaris in de hoop bij de nieuwe werkgever meer salaris te bedingen. Die neiging werd gaande de crisis minder omdat mensen de kans niet wilde lopen dat zij op de salariseis zouden worden afgewezen.
In de filmwereld is het door elkaar heen lopen van leugens en werkelijkheid vaak verwerkt in het plot. Een mooi voorbeeld is de film True lies met Jamie Lee Curtis en Arnold Schwazzenegger.
Minder mooi wordt het wanneer iemand met een leugenachtig karakter deel uit maakt van je eigen wereld. Over pseudologische leugenaars op Wikipedia het volgende.
Pseudologia
Door zichzelf dit (leugenachtige verhaal) maar vaak genoeg voor te houden, gaat men in de eigen leugen(s) geloven en wordt de leugen waarheid. Voor de pseudologische leugenaar loopt dit proces volledig uit de hand. De geflipte medische student maakt zichzelf wijs dat hij een goede dokter is, de afgehaakte juridische student denkt een advocaat te zijn. (…)
Voor buitenstaanders worden de al dan niet doorzichtige leugens vaak tot vervelens toe herhaald. Door het zelfvertrouwen dat ze uitstralen doordat ze niet beseffen dat ze liegen kunnen uit deze patiënten oplichters en kwakzalvers voortkomen.
Resultaat is dat een aantal mensen uiteindelijk ook wel gelooft in de verhalen van de persoon, maar dat er ook een aantal is dat er dwars doorheen prikt. De pseudologia-fantastica-patiënt zal namelijk niet aarzelen om werkelijk ieder middel te gebruiken om zijn verhalen te ondersteunen, ook de middelen die zeer eenvoudig te controleren zijn. Iemand die in de waan is een hoogleraar te zijn, zou bijvoorbeeld kunnen beweren vele boeken geschreven te hebben. Dit soort dingen zijn eenvoudig na te kijken via bijvoorbeeld het Internet. Mensen die dit dus doen en die niet weten dat de patiënt lijdt aan pseudologia fantastica zullen dit dus als glashard liegen ondervinden, wat een zeer negatief effect op de omgang met elkaar kan hebben.
Tot zover Wikipedia.
Joost Zwagerman (1963-2015) in Volkskrant (09/11/2011) “Over diezelfde stoornis publiceerde de Franse schrijver Emmanuel Carrere de roman L'adversaire (De Tegenstander). (bol.com). (2001). Carrere's boektitel bestempelt op de kortst denkbare manier de persoon in wie je verandert als de pseudologia fantastica bezit van je neemt: je wordt je ergste tegenstander, namelijk de tegenstander die je niet kan doorvorsen en begrijpen, laat staan bestrijden, maar die jou tegelijkertijd hoog boven jezelf uittilt”.
Studium Generale in Groningen hield maart 2012 twee Nederlandstalige en twee Engelstalige avonden met als thema Leugenaar / Liar!
Een gemiddeld persoon liegt meerdere keren per dag, in de trend van "ik heb de gebruiksvoorwaarden gelezen en ga ermee akkoord" tot "nee, die jurk staat je echt goed". Vaak zijn dit soort leugens sociaal geaccepteerd. Leugens echter in de categorie "ik ben altijd trouw geweest" kunnen relaties diep beschadigen en vertrouwen vernietigen. Waarom doen we dat? Hoe kunnen we leugenaars ontmaskeren? En wat zijn de gevolgen als leugenachtig gedrag uit de hand loopt?
De zeven treden op de liegladder maken duidelijk hoe je onderscheid kunt maken tussen wenselijke leugens en afkeurenswaardige leugens. De liegladder toont ook aan hoe de leugenaar zijn leugen rechtvaardigt, terwijl anderen dezelfde leugen onvergeeflijk vinden. Liegfactoren en liegstimulatoren verklaren waarom eerlijke mensen in een positie kunnen komen dat zij de verleiding van de leugen niet kunnen weerstaan. 'Eerlijkheid moet je je kunnen permitteren' en 'gebleken eerlijkheid in het verleden blijkt geen garantie voor de toekomst'.
Iedere dag worden we 10 tot 200 maal belogen. De aanwijzingen om die leugens te herkennen kunnen subtiel en contra-intuïtief zijn. Pamela Meyer, auteur van het boek 'Liespotting. (bol.com)', laat zien welke manieren en 'hotspots' worden gebruikt door mensen die getraind zijn om misleiding te herkennen. Ze beargumenteert waarom het waard is eerlijkheid na te streven.
Succes is helaas niet gegarandeerd, maar hier zijn enkele tips.
- Lichaamstaal kan veel verraden over de waarheid. Let op signalen zoals oogcontact, gezichtsuitdrukkingen, handgebaren, lichaamshouding en ademhaling.
- Door gerichte vragen te stellen, kun je de persoon aanmoedigen om meer informatie te geven en mogelijke inconsistenties in hun verhaal te ontdekken.
- Verbaal kunnen mensen ook signalen geven die kunnen wijzen op leugens. Let op zaken zoals ontwijkende antwoorden, veranderende verhalen, te veel details of te weinig details.
- Begrijp de context van de situatie en het verhaal dat wordt verteld. Als iets niet logisch lijkt of niet past bij de situatie, kan dit wijzen op een leugen.
- De timing van een verhaal kan ook belangrijk zijn. Let op onverwachte pauzes, te snelle of te langzame antwoorden of verhalen die te perfect lijken.
- Soms kan je intuïtie je vertellen dat er iets niet klopt. Luister naar je gevoel en overweeg wat er gezegd wordt.
