Relatie vrijheid en liefde

Van abstracte potentie tot concrete vrijheid

Er zijn parallellen te trekken tussen het ontstaan en samengaan van materie na de Big Bang en van het samengaan van cellen na het ontstaan van leven en de ontwikkeling van neurale netwerken in ons hoofd. Alles begint ten diepste als een abstracte potentialiteit. In een mensenleven voltrekt zich dat binnen een jaar of 70, op de schaal van het heelal neemt het miljarden jaren en eindigt het niet. Die relatie wordt verbeeld in deze video (we zijn allemaal één). Uit de abstracte potentialiteit van leven in het algemeen en van de individuele mens kunnen ook concepten als vrijheid of liefde en andere zielskwaliteiten tot ontwikkeling komen.
Mythologe Lisette Thooft geeft in haar vele boeken over spiritualiteit en emancipatie weer hoe zij die ontwikkeling ziet in het verleden en in de toekomst. Zij heeft zichzelf ontworsteld uit een jeugd met seksueel misbruik en zich ontpopt als een sekseneutrale voorvechtster van gelijk, maar eigen aandeel door mannen en vrouwen in een ontwikkeling naar een zinvol androgyne samenleving. Van Eros naar Agapè.

Van de flaptekst van haar boek over Jezus & Maria Magdalena.
Lisette Thooft begon een persoonlijke zoektocht en kwam terug met opwindende antwoorden. De overeenkomsten tussen de christelijke mythologie en die van andere religies zijn opvallend, ontdekte zij: de held offert altijd zichzelf en herrijst op een hoger niveau, de heldin raakt altijd haar geliefde kwijt. Waar staan die archetypen voor in onze psychologische ontwikkeling?
Als we teruggaan tot Adam en Eva, de archetypische man en vrouw, kunnen we zien dat het mannelijke staat voor het verlangen naar vrijheid, het vrouwelijke voor het verlangen naar liefde. Vrijheid en liefde hebben elkaar nodig om tot volle wasdom te komen. In het brandpunt van de ontwikkeling staat het offer. De vrijheid omarmt de liefde en geeft uit vrije wil zichzelf op de liefde omarmt de vrijheid en laat daarmee haar geliefde los. Op het hogere niveau van de herrijzenis worden vrijheid en liefde één. Man en vrouw ontwikkelen zich tot androgyne heelheid … waarin onvoorwaardelijke liefde (agapè) normaal is.
Tot zover de flaptekst.

Een paar citaten (p. 192).
Liefde en vrijheid blijken dus – aan de top van de piramide van menselijke ontwikkelingsmogelijkheden – twee kanten van dezelfde medaille te zijn. Alleen aan de bodem van de piramide staan man en vrouw tegenover elkaar. Maar hoe meer ze zich ontwikkelen, hoe dichter ze elkander naderen.
De brandstof voor die ontwikkeling is de seksuele drift. These en antithese willen zich verbinden in een synthese op hoger niveau, hoe lastig het ook is, omdat ze mateloos worden aangetrokken. Hoe gelijkwaardiger de relatie, hoe beter het werkt. In ongelijke relaties is geen ontwikkeling: de ene partij legt zijn wil op aan de andere en dat is het dan. De man wordt een egoïstische schuinsmarcheerder en de vrouw een sloof die over zich heen laat lopen. Of de vrouw wordt een bitse, bedillerige bemoeial en de man een pantoffelheld. Alleen als de macht gelijk verdeeld is, zijn de botsingen frontaal en moet er iets gebeuren om uit de impasse te raken – moet de ene partij iets van de andere partij in zich opnemen, waardoor de situatie verandert.
…
(p. 194). Vrijheid en liefde kun je ook op microniveau en op macroniveau herkennen als de stuwende polariteit van alle evolutie. De tweede wet van de warmteleer, de thermodynamica, luidt bijvoorbeeld dat alle fysische systemen streven naar een zo hoog mogelijke graad van entropie, en volgens de oude opvattingen staat entropie gelijk aan chaos en wanorde. Maar sommige wetenschappers hebben dat tegenwoordig geamendeerd: het is niet wanorde, maar maximale bewegingsvrijheid die de natuur nastreeft. In sommige omstandigheden, zoals bij kristallisatie, ontstaat juist bij meer bewegingsvrijheid ook een toenemende orde. Orde is harmonieuze samenhang. Vervang het door ‘liefde’ en je hebt een prachtig beeld van de bewustzijnsevolutie van de mens. Aanvankelijk is er competitie tussen vrijheid en liefde, maar waar kristallisatie kan optreden, vallen vrijheid en liefde samen. Daar neemt de vrijheid toe naarmate de liefde toeneemt.
…
(p. 199) naar mate je meer van de ander in jezelf opneemt, ontwikkel je je, word je groter en ruimer. Beschaafder. Kom je dichter bij God.
…
(p. 252) De ontwikkelingsopdracht aan mannen en aan het mannelijke deel in onze ziel luidt: offer je egoïsme op voor de liefde.
…
De ontwikkelingsopdracht aan vrouwen en aan het vrouwelijke deel in onze ziel luidt: laat die gerichtheid op je geliefde los, ter wille van de vrijheid.
…
De stuwkracht die een groeisprong veroorzaakt, bestaat uit een offer.

De opdracht van Thooft aan vrouwen is niet vast te houden, niet meer te grijpen. “Ontspannen in zichzelf, bewust aanwezig blijven zonder zich bezig te houden met de partner, is de manier om de vrijheid in zichzelf te absorberen die van hechting echte liefde maakt”.
Competitie, de search for excellence, het streven naar vrijheid voor het individu, zal zich –aldus Thooft- niet meer voordoen op het materiële vlak, in de economie, maar zich uitsluitend richten op het geestelijke vlak – op kunst, wetenschap, religie en spiritualiteit.

Thooft: Jezus en Maria Magdalena (bol.com)
Thooft: alcheme van de liefde (bol.com).

Naschrift: wijsheid is weten wanneer te geven en wanneer te nemen, wanneer te doen en wanneer te laten. Het zijn beide aspecten van het mannelijke en het vrouwelijke zonder ze toe te kunnen schrijven aan mannen en vrouwen alleen. Voor mij is de oproep van Thooft daarom aan het mannelijke en vrouwelijke deel in onszelf gericht. Dat maakt het boeiend om onderling uit te wisselen hoe we daarbij van elkaar kunnen leren.
David Deida bepleit de verbinding via openheid: vrijheid is openheid is liefde. Lisette Thooft beoefent openheid in haar interviews te zien op youtube.

De juiste benadering van verwarde mensen

Bauke Koekkoek is van oorsprong (psychiatrisch) verpleegkundige en nu GGZ onderzoeker. Hij is in 2011 gepromoveerd op moeilijke patiënten. Hij pleit ervoor om de term ‘verwarde mensen’ te schrappen omdat dan gevaarlijke en ongevaarlijke personen op één hoop worden gegooid en zo onnodig angst wordt gezaaid. Veel door de politie als verwarde personen geregistreerde mensen hebben geen psychische stoornis.

Uit een interview met de Volkskrant.
'Een andere verklaring zou de economische crisis kunnen zijn. Mensen trekken het niet als ze hun baan of hun huis zijn kwijtgeraakt en reageren daar heftig op. Zij hebben sociaaleconomische problemen. Zij zijn geen cliënten voor de GGZ maar eerder voor een sociaal wijkteam van de gemeente.
'Ook een licht-demente oudere die de weg is kwijtgeraakt, kan in die meldingscategorie 'verwarde personen' vallen. Er is kortom een veel te groot begrip gecreëerd, voor iedereen die afwijkt van de norm. Terwijl die groepen die nu op één hoop worden gegooid elk om een eigen aanpak vragen. Een demente bejaarde heeft andere hulp nodig dan iemand met een verslaving of psychische problemen, of iemand die zijn wanhoop uit vanwege zijn opgelopen schulden. Er zijn inderdaad regio's waar er te weinig GGZ-zorg wordt geleverd aan huis, maar dat speelt niet overal.
'Bovendien boezemt die beeldvorming over het grote aantal verwarde personen mensen angst in. Dat op elke hoek van de straat een gevaarlijk iemand zou kunnen staan. Dit komt doordat het begrip in verband is gebracht met ernstige incidenten als de man die oud-minister Els Borst heeft doodgestoken, of de man die het journaal heeft gekaapt, die beiden een psychische stoornis bleken te hebben. Maar de meeste mensen die nu onder deze noemer worden geschaard zijn helemaal niet gevaarlijk'.

Van de omslag van zijn boek.
Nederlanders zijn de gelukkigste mensen van Europa, maar ook ontevreden, angstig en somber. Jaarlijks heeft bijna 1 op de 5 Nederlanders een psychische stoornis en de uitgaven aan de geestelijke gezondheidszorg lijken al jaren te stijgen. Hoe komt ons psychisch leed zo groot, bij zoveel geluk en zoveel betere behandelingen?

Verward in Nederland, hoe we omgaan met mensen met psychische problemen (bol.com).

Hier zijn enkele algemene tips die nuttig kunnen zijn.

Blijf rustig. Het is belangrijk om kalm te blijven en een rustige en geruststellende toon te gebruiken om de persoon te helpen kalmeren.
Luister actief. Luister actief naar wat de persoon te zeggen heeft en stel open vragen om te begrijpen wat er gaande is.
Toon empathie. Toon begrip en empathie voor de gevoelens van de persoon en erken dat hun ervaringen en emoties echt zijn.
Bied hulp aan. Bied aan om de persoon te helpen door hen naar een veilige en rustige plek te brengen, hulp te zoeken of een vriend of familielid te bellen.
Vermijd oordelen. Vermijd oordelen en veroordelingen over de persoon of hun situatie en respecteer hun privacy.
Gebruik geen fysieke dwang. Vermijd het gebruik van fysieke dwang tenzij dit nodig is om de persoon of anderen in veiligheid te brengen.
Roep professionele hulp in. Als de persoon ernstig verward of gevaarlijk lijkt, bel dan onmiddellijk professionele hulp in, zoals de politie, ambulance of crisisdienst.

Zelfrealisatie

Psycholoog André Rozendaal kan rustig uitleggen hoe -dat wat zo voor de hand ligt- zo gemakkelijk over het hoofd wordt gezien. Hij heeft een eigen manier om uit te leggen wat het betekent moeiteloos vanuit het hart te leven: verlicht, vrij en gelukkig.
Hij stelt: "het zelf gelukkig zijn is essentieel voor een therapeut'. Hij pleit voor een evenwaardige houding, je bent zowel leraar als leerling.

Wederom een uitstekend interview door Patrick Kicken.

Spirituele doelen van mannen en vrouwen

Lisette Thooft staat bekend om haar scherpe visies over seks, liefde en emancipatie. Zij werd naar aanleiding van haar boek De Onverzadigbare Vrouw geïnterviewd door Tom Gorny van “Masterflirt”.

Theorette van Lisette.

Het spirituele doel van de vrouw is verbinding, is liefde.
Het spirituele doel van de man is loslaten, is vrijheid.

Die twee essentiële kwaliteiten willen mannen en vrouwen ontwikkelen door van elkaar te leren. Een vrouw wordt verliefd op een man omdat hij zo vrij is, een man wordt verliefd omdat zij zo lief is. "Een liefde zonder vrijheid is apenliefde".
Een man geeft zichzelf als offer in de verbinding om de vrijheid te winnen. Aan de opoffering van een vrouw zit volgens Thooft een prijskaartje. Vrouwen moeten (hun rollen) leren loslaten.
Thooft is optimistisch: er is een opgaande lijn in het leren door mannen en vrouwen van elkaar "het komt -net als in een sprookje- uiteindelijk goed".
Dit proces gaat ten koste van de instinctieve opwinding in de seksualiteit. Daarin moeten we een nieuwe weg zoeken. Iedereen wordt steeds gevoeliger. Thooft pleit voor vervangen van kwetsbaarheid door aanraakbaarheid. Ze raadt mannen de tips van David Deida aan. Wanneer een vrouw schijnbaar moeilijk doet is het advies om minder op de inhoud in te gaan, maar te gaan plagen, vleien, stoeien, grapjes maken en knuffelen, “zet je lichaam in”.
In het interview (hier op video) nog veel meer eerlijke, “grafische” tips van Lisette aan mannen en daarmee aan vrouwen.

In contact komen met verdoofde gevoelens

David Berceli geeft in zijn boek TRE Trauma- en spanningsreducerende oefeningen het voorbeeld van een soldaat die niet kon leven met heftige herinneringen.

Een citaat.
Een jonge soldaat die bij mij in therapie was had in zijn gevechtsperiode de gruwelijkste dingen gezien. Ik ontmoette hem ongeveer een jaar nadat hij was thuisgekomen, en op dat moment was hij suïcidaal. Hij kon niet meer leven met zijn herinneringen. Hij had de verschrikkingen in het echt maar één keer gezien (wat erg genoeg was), maar herhaalde de gruwelijke taferelen onophoudelijk in zijn hoofd. ‘Ik heb die beelden meer dan duizend keer gezien’, zei hij tegen me. Toen ik hem vroeg hoe zijn lichaam reageerde op die vreselijke herinneringen, zei hij iets wat mij diep inzicht verschafte. ‘Ik heb mijzelf verdoofd. Ik voel niets vanbinnen. Ik voel mezelf niet en ik voel geen contact met anderen. Ik ben helemaal alleen, vanbinnen en vanbuiten’. Ik vroeg hem of hij nog weleens gevoelens had, wat die waren en hoe hij ermee omging. Zijn antwoord op die vraag was eveneens verhelderend. Hij zei heel direct: ‘jazeker, ik voel nog weleens iets. Maar het is altijd woede, verdriet of razernij. En als ik dat voel, verdoof ik mezelf. Als de gevoelens te sterk zijn neem ik drugs of bedrink ik mij om ze kwijt te raken.

De ervaringen van deze soldaat brachten me tot de volgende vraag: welke rol speelt het lichaam bij mensen met suïcidale fantasieën?
…
Ons lichaam is geprogrammeerd om het leven te zoeken, maar de drang kan dan worden overheerst door de voorstellingen van het brein.
…
Berceli komt tot de volgende observaties.

Spieren die niet bewegen (ervaringen als verdoving, bevriezing of dissociatie) zijn spieren die je niet voelt.
Verdoving, bevriezing en dissociatie onderbreken onze sensorische en motorische eenheid.
Het hoofd (ons denken) kan niet zonder directe informatie door middel van fysieke beweging en concrete prikkels.
De afwezigheid of onderdrukking van specifieke perifere sensorische input heeft tot gevolg dat ons hoofd bang wordt en beangstigende fantasieën ontwikkelt.
Denkprocessen worden verward en het onderscheid tussen het innerlijk denken en de externe realiteit raken verstoord.
Fantasieën worden even reëel als werkelijke ervaringen.

Tot zover Berceli.

Hij beschrijft de manier waarop ons denken blokkerend werkt bij het contact maken met gevoelens en dat dit falen tot de wens tot zelfmoord kan leiden. Er is een soort “shortcut” in het doorbreken dan deze impasse. Gevoelens van woede, verdriet of razernij kunnen niet in één keer (tegelijk) worden ervaren. Ze maskeren elkaar en doven als het ware elkaar schijnbaar uit. Wat er moet gebeuren is in contact te komen met elk gevoel afzonderlijk door jezelf drie vragen te stellen.

Wat was er in de gebeurtenis dat mij woedend maakte?
Wat was er in de gebeurtenis dat mij verdrietig maakte?
Wat was er in de gebeurtenis dat mij razend maakte?

Je ontdekt dan dat je wel in contact komt met de gevoelens en vervolgens verder kunt met verwerken.
Het is een methodiek die iedereen kan toepassen die het gevoel heeft niet bij zijn gevoel te kunnen komen. In het geval van de soldaat was het iets gemakkelijker omdat hij kon benoemen welke gevoelens een rol speelden. Wie geen idee heeft kan in zijn algemeenheid het volgende rijtje afgaan.

Wat was er in de gebeurtenis dat mij verdrietig maakte?
Wat was er in de gebeurtenis dat mij kwaad maakte?
Wat was er in de gebeurtenis dat mij schuldig deed voelen?

De kans is groot dat dan contact kan worden gemaakt met de belangrijkste gevoelens en het verwerkingsproces kan worden gestart.

Diepte zien in de werkelijkheid

Er is meer tussen hemel en aarde, maar kun je dat ook waarnemen?
Ik ga er vanuit dat de wereld naast lichaam en geest zich in nog meer manieren aan ons kan manifesteren. Wetenschappelijk bewijs daarvoor is dun, maar in dit artikel gaat het meer om wat je er mee zou kunnen. Voorzichtigheid ten aanzien van conclusies over de waarheid blijft geboden.
Sommige "geesten" accepteren alleen tastbare zaken, zij willen niets anders zien dan de materiële wereld. Het zijn als het ware fysische monisten. Ruimdenkende geesten zijn er in allerlei soorten en maten, nuchter en zwevend. De meest lichtvoetige denkers zijn bereid om tot zeven lagen (lichamen, energieën) te zien in de werkelijkheid.
Over (on)sterfelijkheid van de niet materiële lagen en hoe het "technisch" werkt wordt geen uitspraak gedaan. De veronderstelde functie is verbinding met bronnen van informatie, wijsheid en kennis, zoals Akasha-veld, het morfogenetische veld, nulpuntenergieveld, collectief onbewuste, Meer aller Möglichkeiten, het ware zelf, Het Hogere Zelf, e.d..

Uit het eerste van een viertal interviews door Patrick Kicken met Frans Langenkamp.

De bron van ons ik-besef is het ware zelf, dat zich uitdrukt in 7 lichamen, aldus Langenkamp. Iets eenvoudiger ingedeeld is de indeling in 3 niveaus: lichaam, geest en ziel oftewel materie, energie en bewustzijn. Alle onderdelen vormen één geheel. Je bent (bewustzijn) en je hebt zeven lichamen.

Lichaam

Het grofstoffelijk lichaam, het aardse lichaam, is gemaakt van gewone materie. We hebben dat lichaam, maar zijn het niet. “Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren” vertaalt Langenkamp als “Stof is het lichaam en tot stof zal het wederkeren en gij zijt onsterfelijk bewustzijn”.
Het fijnstoffelijke lichaam of vitaliteitslichaam (etherisch) omhult het vlees-hemd (Gothisch: 'lic-hamo’). De fijnstoffelijke levenskracht (prana of ki/chi) doordringt het lichaam.

Geest
Het emotionele lichaam (astraal), daar waar gevoelens en emoties leven.
Het mentale lichaam, de gedachtewereld (mind, manas) die ook gevoelens oproept en onze vitaliteit beïnvloedt.

Ziel
onderverdeeld in 3 “licht of subtiele” lichamen.
Wijsheidslichaam, het kennis of weten-lichaam.
Ego-lichaam met ik-besef (identiteit, relatieve persoonlijkheid).
Gelukzaligheid lichaam ("de zevende hemel").

In tabel gezet en geleend (aangepast) van zijn site (selfrealisation.net):

Lichaam	Chakra	Ervaring	Element	Zintuig
Fysiek lichaam	Wortel chakra	Ik beweeg	Aarde	Reuk
Etherisch lichaam	Heiligbeen chakra	Ik ben vitaal	Water	Smaak
Astraal lichaam	Navel chakra	Ik voel	Vuur	Gezicht
Mentaal lichaam	Hart chakra	Ik denk	Lucht	Tast
Wijsheidslichaam	Keel chakra	Ik weet	Ruimte	Gehoor	Sat
Ego lichaam	Voorhoofd chakra	Ik besef	Manas	Intuïtie	Chit
Gelukslichaam	Kruin chakra	Ik ben	Zijn	Bewustzijn	Ananda

In een interview met het Boeddhistisch Dagblad zegt hij:
Bewustzijn doet zich voor in drie aggregatie toestanden.

Bewustzijn in zijn zuivere vorm is het absolute gelukzaligheid bewustzijn, dat in de vedische wetenschappen Sat Chit Ananda, genoemd wordt; de essentie van al wat is, was en zijn zal. Deze essentie van het bestaan noem ik graag ‘het ABC des levens’ – afgeleid van ‘Absolute Bliss Consciousness’.
Bewustzijn in beweging – in vibratie – is energie.
Bewustzijn dat een vorm heeft aangenomen is materie.

Zijn, bewustzijn, en gelukzaligheid: Sat Chit Ananda, worden als een bij elkaar horend geheel ervaren en niet als afzonderlijke eigenschappen van het Zelf.
Alles wat we doen of laten is om ons (weer) gelukkig te voelen, om meer voldoening te ervaren. Je hebt daarvoor contact met jezelf (Ware of Hogere Zelf) nodig. "Voorbij het ego, daar is het Zelf".
Het geluk wil zich manifesteren, wil gedeeld worden in de vorm van liefde.
Het is het bewustzijn dat waarneemt door middel van de zintuigen en wordt geholpen door de hersenen. Op het niveau van bewustzijn (onze essentie) zijn alle mensen (individuen) weer één. Bewustzijn is datgene wat zichzelf kent.
Tot zover een transcriptie van het interview.

Langenkamp noemt naast intuïtie ook bewustzijn als zintuig, -begrijpelijk- want beide leveren input op voor de hersenen. Waar mensen het hart associëren met voelen, plaatst hij de 'ervaring' "ik denk". Het onderscheid tussen de rijen is geen grens, zoals ook de lichamen niet werkelijk te onderscheiden zijn.

Wat heb je aan de visie over zeven lichamen?
Volgens Frans Langenkamp en de Advaita Vedanta, die hij heeft bestudeerd, is het goddelijke bewustzijn eeuwig(durend). Het is. Het was er al 14 miljard jaren geleden ten tijde van de Big Bang. Direct na deze explosie is energie ontstaan en die is 4,5 miljard jaren geleden gematerialiseerd tot de aarde en vervolgens tot leven. Of het leven bij toeval ontstond of het gevolg is van een goddelijke vonk is eigenlijk voor ons nu niet zo relevant, wel interessant.
De subtiele lichamen verklaren paranormale verschijnselen als onsterfelijke “levensvormen” na de dood en bijna-dood-ervaringen. Je hebt deze inzichten voor het gewone leven niet echt nodig. In die zin is het monisme van de non-dualiteit –dat alles één is- evenwaardig aan het fysisch monisme, dat alleen de aardse materiële werkelijkheid aanvaardt. Het non-duaal bewustzijn is alles omvattend. Bewustzijn is de essentie van onze ziel; bewustzijn is ons ware zelf en onze gemeenschappelijke essentie.
Wat deze visie voor mij verheldert is de uitspraak “vanuit het hart leven”. Dit zinnetje wordt vaak door vrouwen aan mannen gezegd omdat zij weg willen van de cerebrale benadering. In het schema van Langenkamp kun je “vanuit het hart leven” zien als het gelijk wegen van verstand, gevoel en intuïtie. Je kunt je op alle zeven lichamelijk niveaus tegelijk en vrij bewegen en je hoeft om gelukkig te zijn geen andere moeite te doen dan blokkades weg te nemen.
Wie deze weg volgt, zal er alleen beter van worden, wanneer hij bereid is tot radicale evenwaardigheid, door alles en iedereen open en zonder oordeel tegemoet te treden.

Alle zeven lichamen zijn in beweging of in ontwikkeling en de aard van haar (on)vergankelijkheid verschilt. Een deel van die ontwikkeling kunnen we ervaren, maar we moeten ons erbij neerleggen dat er ongrijpbare elementen overblijven die we alleen kunnen beleven wanneer we ze loslaten.
Er is onderlinge samenwerking in de vorm van chakra’s; meridianen (nadi’s); aura’s; yin en yang; hartcoherentie; hersengolfcoherentie; en het hara punt.

Tot zover Frans Langenkamp.

Robert Bridgeman onderscheidt vier lichamen: het fysieke, het etherische, het mentale en het spirituele lichaam. Een goede balans kan het verschil maken tussen een zwaar en een licht leven. De vier lichamen zijn samen een energieveld. Alleen het fysieke lichaam is empirisch of zintuigelijk vast te stellen.

Energie kan niet worden gecreëerd of vernietigd. Het manifesteert zich op verschillende frequenties en we hebben er interactie mee op verschillende niveaus.

De wetenschap beperkt zich tot de fysieke wereld en fysieke energie. Metafysica valt er net buiten, het ontstijgt het onderzoekbare, zo je wilt. Hoogstens kan worden onderzocht hoe mensen omgaan met opvattingen erover.

Emotionele energie in het etherische lichaam wordt gevormd door gevoelens in het lichaam die worden geproduceerd door biochemie, zoals hormonen. Deze fysieke energie is niet waarneembaar met onze zintuigen.

Geestelijke energie in het mentale lichaam wordt gevormd door gedachten in de hersenen die door neurochemie worden geproduceerd en die impulsen in staat stellen om over synapsen te springen. Deze zijn nog minder tastbaar in het lichaam omdat ze in de hersenen voorkomen. Ze zijn verantwoordelijk voor het triggeren van de biochemische reacties van emoties.

Tenslotte is er metafysische energie in het spirituele lichaam, die zich niet in het fysieke manifesteert - en dus niet kan worden ervaren door het lichaam, de emoties of de geest. Voorbeelden bestaan daarom niet als iets dat in woorden kan worden uitgedrukt, maar kan worden beschreven als mystiek of wonderbaarlijk.

Metafysische energie is zo verfijnd dat de overdracht moet worden vertraagd om neurologisch als gedachte in contact te komen met het menselijk brein. Het vertraagt verder om als emotie contact te maken met de menselijke biochemie. Het vertraagt nog verder om als lichamelijkheid met de 5 zintuigen van het lichaam te communiceren. Het bestaan ervan kan worden ervaren, aangenomen of afgeleid, maar niet worden bewezen, laat staan afgedwongen. Het is het gebied van het vormloze hogere bewustzijn of Hoger Zelf: universeel en onsterfelijk. Het is dat wat ons allemaal verenigt.

Voor spirituele ontwikkeling beveelt Bridgeman het boeddhistische achtvoudig pad aan.

Het moment grijpen?

In de film Boyhood (2014) wordt Mason (en zijn zusje Samantha) gedurende 12 jaar gevolgd van de leeftijd van 6 tot 18 jaar.
Die tijdsspanne is echt, in de zin dat het dezelfde acteurs zijn die echt 12 jaar ouder worden, maar wat ze spelen is niet het echte leven van Mason. Ze spelen een levensles die de makers van de film willen overbrengen. En wie dat niet kan of wil zien, kan zich gedurende de 2, 5 uur die de film duurt stierlijk vervelen, want er gebeurt niet veel onverwachts. Vader en moeder scheiden en krijgen nieuwe relaties en Mason maakt van alles mee wat een Amerikaans kind normaalgesproken doormaakt: school, vriendjes en vriendinnetjes, leren met vallen en opstaan hoe om te gaan met drank, tegenslag, verandering en vrijheid.
De strijd om het bestaan, geld verdienen, is natuurlijk in eerste instantie de zorg van de ouders. De moeder van Mason wil vooruit in het leven en “verslijt” verschillende partners die in eerste instantie leken haar daarbij te willen ondersteunen. De vader van Mason wil muzikant worden, maar is niet echt getalenteerd, wel een goed observator.

Wat de film bijzonder maakt is dat er niet echt een oordeel wordt gegeven over wie het nu beter doet. Beide ouders geven om hun kinderen en proberen ze waarachtig voor te bereiden op volwassen worden. Soms geeft de ene ouder een wijze les, op een ander moment geeft de andere ouder een visie die weliswaar gekleurd is, maar raak. De een probeert de gebaande paden in de maatschappij te volgen en zichzelf te ontwikkelen, de ander wil alsmaar op zoek naar zichzelf. Veel nieuwe partners betekent ook verhuizen. Geen wonder dat Mason vaak twijfelt, want op wie kan hij nu bouwen?

Boyhood eindigt met de scene waarin beginnend student Mason opnieuw in gesprek gaat met een nieuw meisje. De conclusie wordt verwoord als “soms moet je het moment grijpen en soms grijpt het moment jou”.

Slim is gewoon geen domme dingen doen

Ianthe Sahadat meldt in de Volkskrant op oudjaar: intelligentie kun je niet verhogen.

Dat de mens zijn hersenen kan trainen om intelligenter te worden is helaas een mythe. Omdat we intelligentie wel kunnen meten, zou je kunnen denken dat wanneer je de meetuitslag weet te verhogen dat je dan intelligenter kunt worden. Een betere verklaring is dat je meetuitslagen kunt verbeteren door te oefenen. Dat betekent dat je beter wordt in het oplossen van meetvraagstukken. Oefening baart kunst, dat wel.

Intelligentie testen worden soms gebruikt voor selectie van nieuw personeel. Het is bekend dat mannen en vrouwen verschillend scoren op deze testen. De normen worden vervolgens zo gekozen dat een grote groep mannen gemiddeld gelijk scoren aan vrouwen. Dit zorgt dat er geen discriminatie optreedt, maar je kunt het fenomeen niet omdraaien en concluderen dat mannen en vrouwen even intelligent zijn. Het is maar waarmee zoiets meet. Ook mensen met een migratie achtergrond lopen de risico dat zij gemiddeld afwijkend scoren wanneer er in de constructie van de testen geen rekening wordt gehouden met (culturele) gewenning. Ook hier geldt: de testuitslag zegt niet alles over intelligentie en er zijn omstandigheden die het beeld vertroebelen.

In dezelfde aflevering van Sir Edmund uit de Volkskrant wordt de mythe ontkracht dat geringe consumptie van alcohol goed voor de gezondheid zou zijn. Drink met mate, natuurlijk, maar gezonder word je er niet van.
Daarom is misschien wel de belangrijkste aanbeveling: verpest jouw gezondheid en jouw intelligentie niet door je hersenen te vergiftigen. Rustig aan, dan breekt het lijntje niet.

De maakbaarheid van geluk

Op dit blog wordt vaak geschreven over geluk en gelukkig worden. Dat is niet omdat het zo moeilijk is, maar omdat velen nauwelijks kunnen geloven dat het zo simpel is en dat het meer te maken heeft met iets te laten dan door iets te doen.

Ianthe Sahadat interviewde voor de Volkskrant de Amerikaanse, zelfbenoemde geluksprofessor Raj Raghunathan.

Een citaat.
De onlinecursus 'Een leven vol geluk en voldoening' van Raj Raghunathan is een van de populairste cursussen in de VS, met honderdduizenden deelnemers. Ook op zijn eigen universiteit, met veel op zakelijk succes gerichte studenten, is zijn 'zweverige' collegereeks over geluk een hit. Kern van zijn betoog: vergeet al die strategieën die je gebruikt om verder te komen in je carrière, die werken juist averechts voor het bereiken van levensgeluk. Stop met vergelijken met anderen, probeer ergens goed in te zijn naar eigen vermogen, richt je meer op vrienden en familie dan op werksuccessen of rijkdom en hunker niet langer naar liefde, maar geef het zelf. Raghunathan nam zijn adviezen - in de vorm van zeven zonden en bijbehorende levenslessen - op in een boek dat deze zomer verscheen.
Tot zover de Volkskrant.

Tegenover de zonden “hoogmoed, hebzucht, jaloezie, woede, wellust, vraatzucht en luiheid” kun je zeven deugden zetten, namelijk bescheidenheid, gulheid, zelfkennis, naastenliefde, respect, matigheid en ijver. Kortom, relativeer jouw eigen belang(en).
De aanbevelingen van Raj Raghunathan komen er voor een deel op neer dat je in jezelf ruimte voor anderen laat. Je houdt als het ware het midden tussen jouw eigen belangen en die van anderen. Raghunathan mediteert ook. In het woord mediteren zit ook het “het midden houden”.
“Door te mediteren leer je gedachten te observeren zonder je mee te laten voeren op de emoties die ze voortbrengen".

Wie te veel of te weinig doet om geluk af te dwingen, krijgt te maken met het yin-yang principe: het roept ongelukkig zijn op.
"Geluk afdwingen" heeft te maken met voldoende trainen en voorbereiden en niet met welzijn.

Simpelweg de bereidheid om een klein stapje terug te doen, bevordert de maakbaarheid van geluk. En dagelijks terugkijken naar de momenten dat je het hebt gedaan en beleefd.

Als je zo slim bent, waarom ben je dan niet gelukkig? (bol.com).

Ben ik wel de moeite waard om van te houden?

Van tijd tot tijd geef ik de workshop Belemmerende Overtuigingen voor mensen die willen weten waarom hun relatie geen stand houdt of niet op gang komt.
Bijna altijd komt als belemmerende overtuiging op tafel dat een deelnemer denkt dat hij/zij niet de moeite waard is om van te houden. Uiteraard is mijn reactie niet dat het wel meevalt en dat de persoon alleszins de moeite waard is. Dat is te gratuit, want hij of zij voelt het zo en dat eigenlijk al z’n hele leven lang. Het gaat er ook helemaal niet om een ander het bewijs te leveren dat hij of zij de moeite waard is. Maar het is niet vreemd dat de vergissing wordt gemaakt, want niet alleen in het economische verkeer lijkt alles te gaan over toegevoegde waarde. En relaties hebben onmiskenbaar overeenkomsten met de economie. Voor wat, hoort wat.

Maar waar gaat het wel om? Het is zaak om uit te vinden wie de overtuiging geplant heeft in het hoofd. Na enig zoeken wordt de oorzaak vaak gevonden in de jeugd. Bij de ouders, bij de leraren op de lagere school. Voor de goede orde, dit komt vaker voor bij de oudere generatie dan bij jongeren. De jongere generatie wordt eerder onzeker van het tegenovergestelde? Zij worden bejubeld zonder een tegenprestatie. Waarom hebben onderen dit wel moeten slikken? Vroeger waren er veel grote gezinnen en was de boodschap dat je liefde moest verdienen. Zo probeerden drukbezette ouders en leraren kinderen te disciplineren. Kinderen werden onzeker gemaakt en gehouden omdat ze zo veel rustiger en stiller waren. Tegenwoordig hebben ouders het overigens nog steeds druk, maar dit terzijde.

Het was geen fraaie manier om kinderen in het gareel te houden, want het effect tientallen jaren later is desastreus. Wat het doet is dat mensen bij het eerste de beste signaal -dat een relatie niet vanzelf gaat- gaan denken dat het aan hen ligt. In plaats te gaan zoeken naar een andere manier van communiceren en de relatie te redden of vlot te trekken, trekken de partners hun eigen waarde in twijfel. En die waarde is ongrijpbaar.

Voor het laten stromen van liefde in een relatie is de twijfel of je voor de ander de moeite waard bent volkomen overbodig. Laat staan dat je het bewijs zo moeten leveren. Probeer ook zelf minder te oordelen, over jezelf en over de ander.
We kunnen de stroom van liefde belemmeren door zelf onnodig blokkades op te werpen. Natuurlijk kun je je eigen gedrag monitoren en proberen iets aan je gedrag te doen wanneer je iets niet goed doet. Maar twijfel er niet aan of je de moeite waard bent. Wanneer je goed doet, zul je goed ontmoeten.

Evolutie van het geloof in God

In het Het oerboek van de mens, de evolutie en de Bijbel wordt de evolutie van de mensheid vergeleken met de ontwikkeling van de Bijbel en het geloof in God(en).
De uitvinding van de landbouw 10.000 jaar geleden riep oplossingen (voedselzekerheid) en problemen (ziektes) op die de samenleving van jagers en verzamelaars daarvoor niet kende. De Bijbel probeert volgens de schrijvers, Carel van Schaik en Kai Michel, de gevolgen in de loop van de geschiedenis te beschrijven.
Bij het ontstaan van de landbouw ontstond bezit. Dat bezit moest worden beschermd anders haalt Jan en alleman de vruchten van jouw werk van het land. Iedereen moest dit leren (respecteren). Het had ook gevolgen voor het beeld dat mensen van God en goden had. Door de Schriftgeleerden werd dat beeld stukje bij beetje omgevormd van een veelgoderij naar een monotheïsme. Die God was oorspronkelijk niet alleen en almachtig, maar door slimme toepassing van psychologie (immuniteit voor tegenargumenten) wisten de religieuze gezaghebbers een godsbeeld te maken waarbij allerlei ellende als logische straf van een en dezelfde God werd bestempeld. De uitdaging was om de mensen niet te vervreemden van de straffende god, maar deze juist te binden doordat het welzijn van de samenleving afhankelijk werd gemaakt van voorbeeldig en volgzaam gedrag van individuen. Het is ook de ontwikkeling naar een niet meer te controleren godsbeeld dat je gelooft of niet.
Het belang van bezit en clanvorming had grote sociale gevolgen voor de positie van de vrouw en het erfrecht. Het ongelijk verdelen van taken, rechten en bezit moest een logische basis krijgen en een monotheïstische samenleving maakt dat gemakkelijker te beheersen.

Drie vormen van menselijke natuur

De schrijvers maken onderscheid tussen drie niveaus van menselijke natuur. Het is de eerste natuur, met aangeboren (buik)gevoelens, reacties en voorliefdes, die zorgt voor liefde binnen een gezin en familie en die rechtvaardigheid wil zien. Het is ook een natuur, die ons doet geloven in een bovennatuurlijke wereld van doden en geesten met wie je kunt communiceren. Wie droomt er nu niet over onsterfelijkheid?
De gewoontes die we ontwikkelen in een cultuur en proberen te bewaken en aan jongeren te leren om een samenleving leefbaar te houden noemen ze onze tweede natuur.
In de ontwikkeling van de Joodse voedselwetten waren de talrijke voorschriften ook het antwoord op de problemen die ontstonden bij het ontstaan van de nieuwe ziektes na het omschakelen naar een landbouwcultuur.
De derde natuur is een intellectuele, gericht op logica, voorspelbaarheid en controleerbaarheid. Deze natuur is alleen verstandelijk en staat daarom soms haaks op onze eerste natuur.
Mensen hebben de neiging om een eenmaal ingeslagen pad te blijven volgen. Van die neiging maakten de religieuze machthebbers gebruik om een godsbeeld te maken waarin de drie naturen maar één conclusie overliet: je kunt maar beter vertrouwen en meewerken met een God die het (uiteindelijk) goed bedoelt. Hoe onlogisch en tegenstrijdig de straffen ook soms lijken, ze droegen (verrassend?) juist bij aan het bestendigen van het geloof.

In het Oerboek worden ook twee beelden van het leven van Jezus beschreven. Het ene beeld doet recht aan de behoefte van Joodse tijdsgenoten die een Messias zochten als wereldse koning, die het volk beschermde tegen eeuwenoude vijanden. Het andere beeld is van Jezus die aan de basis stond van een christendom dat hij nooit bedoeld heeft op te richten en tot ontwikkeling kwam buiten Palestina en dus andere politieke belangen had. Het christendom bracht het Nieuwe Testament waarin volgens de schrijvers verklaard werd hoe God via Jezus mens werd en de mensheid “verlost” werd van de greep van de duivel.
Het is een van de vele voorbeelden in de religieuze geschiedenis hoe de dood een rol speelde in wat mensen wilden, maar niet mochten geloven en hoe religieuze voorgangers dat geloof probeerden bij te sturen en in te zetten voor hogere, maar ook voor eigen belangen.
Het voorlopige eindpunt van de religieuze evolutie volgens de schrijvers is een geloof waarin iedereen iets kan vinden dat recht doet aan elk van de drie menselijke naturen. De schrijvers van Het Oerboek van de mens noemen het een knappe prestatie van de schrijvers aan de Bijbel dat zij in ongeveer 1000 jaar een straffende God lieten samenvallen met een liefdevolle.

Voor mijzelf als agnost is het een zeer leesbaar boek dat voorstelbaar maakt hoe het beeld van een zichtbare schepping en evolutie kan samenvallen met een ongrijpbare schepper. Het boek behandelt inconsequenties in de Bijbel en pakt vaak gestelde vragen op als "wat was er nu zo erg aan het eten van een appel door Adam en Eva uit het paradijsverhaal"? en "hoe kan een almachtige God zoveel ellende toelaten"?

Abstracte theorie versus concrete verhalen

Terwijl je in een theorie gemakkelijker een verklaring kan behandelen, is een verhaal een vorm die breder leidt tot acceptatie of navolging.
De drang naar vrijheid is een spirituele verklaring van een universele behoefte van levende wezens. Een concept als vrijheid als schepping van het hogere (die zowel voor God zelf als de individuele mens geldt) vind ik overigens een veel logischer verklaring voor het bestaan van ellende, maar ook voor de kwaliteit van het leven. Daarvoor hoef je geen 400 pagina’s te schrijven over hoe de mensheid eeuwenlang heeft geworsteld met die inconsequenties. Dat vraagt wel een werkzame integratie van de drie naturen van de mens. Ik geef toe dat die integratie voortdurend aandacht vraagt.
Ik hoop dat dit boek mensen aan het denken zet en hen doet twijfelen die vinden dat zij door hun geloof meer (waard) zijn dan een ander, mens en dier.

De menselijke omgang met geluk is dubbel(zinnig)

Deze column is geschreven met de volgende uitgangspunten:

Gevoelens en ervaringen van geluk(kig zijn) zijn tijdelijk
Gelukkig zijn is een permanente basistoestand die je je vaag bewust bent
We willen graag vaak gelukkige ervaringen
Geluk zit schijnbaar in materie, relaties, seks, macht en geld

Vanuit of-of denken, de manier waarop we zijn opgevoed en hoe reclame werkt, zijn we geneigd te zoeken naar permanent te ervaren positieve gevoelens. Sprookjes eindigen met “En ze leefden nog lang en gelukkig”. Letterlijk gesproken kan dat: lang en gelukkig leven wanneer je je realiseert dat een gelukkig leven een leven is dat je zo benoemt als alles zijn gangetje gaat.

Betekent een gelukkig leven wel een permanent gevoel van geluk? Sterker nog: sommige mensen leven gelukkig zonder ooit geluk te ervaren. Het is deels een kwestie van taal en heel subtiel. Normaal leven we gelukkig en wanneer er iets positiefs gebeurt dan voelen we ons tijdelijk wat gelukkiger of even heel gelukkig. We worden er af en toe aan herinnerd -hoe paradoxaal het ook klinkt- dat mensen het gelukkigst zijn wanneer ze niet alsmaar met gelukkig worden bezig zijn.

Het omgaan met geluk is te vergelijken met sensaties van onze zintuigen. We krijgen permanent indrukken en we zijn ons maar bewust van een deel daarvan. Gelukkig maar, anders zouden we overprikkeld raken. Wanneer we in een stille omgeving gaan zitten, dan ervaren we tegelijk stilte en een bijna niet te horen achtergrondgeluid. Die ervaring maakt ons rustig of onrustig, afhankelijk van onze waardering van die dubbele sensatie.

Om te komen bij ons gevoel van gelukkig zijn kunnen we, bijvoorbeeld via meditatie, binnenwaarts gaan. We proberen dan rustig te ervaren of we dat gelukkig zijn kunnen bereiken of dat er juist andere, (on)gewenste indrukken binnenkomen.
We kunnen ook in de buitenwereld op zoek gaan naar prikkels die ons overduidelijk, maar tijdelijk een geluksgevoel opleveren. Zelfs drugs en alcohol kunnen ons daarbij van dienst zijn, maar wanneer we niet kunnen omgaan met de tijdelijkheid daarvan, dan lopen we kans om verslaafd te raken. Er zijn vele wegen naar Rome.

Het is het zaak om anderen niet te belasten met ons onvermogen om gevoelens vast te houden. Omgekeerd wanneer anderen zich overvallen voelen door onprettige gevoelens, kunnen we slechts tijdelijk afleiding of steun bieden, we kunnen een ander niet permanent gelukkig maken. Op zijn hoogst kunnen we de terugkeer naar de basistoestand helpen bespoedigen. Het helpt te realiseren dat veel pastoors, politici, winkeliers en liefhebbende ouders er belang bij hebben dat de tijdelijke aard van geluk niet doorgrond wordt. Ze houden anderen het liefst onwetend en daarmee afhankelijk.

Vanuit de ijdele hoop dat het vinden van geluk buiten ons ligt, komen mensen in beweging. En die beweging hoort bij het leven en houdt ons in leven. Hoop doet leven. Wie zijn eigen lot omhelst en zich verzoent met de realiteit bevrijdt zich van de angst voor dingen buiten de realiteit, buiten het hier en nu. En deze bevrijding kan geluk geven en leiden tot een gelukkig leven.

Jaag geen eeuwigdurende gevoelens na

Wie wil er nu niet alsmaar gelukkig zijn? Je kunt het wel willen, maar is er ooit iemand in geslaagd? In sprookjes wel, maar in de realiteit niet. Toch, net als in de Amerikaanse Droom waarin iedereen president kan worden, nemen we nooit het besluit dat het zinloos is om deze utopie na te jagen.
Of we vragen aan deskundigen wat te doen om gezond of gelukkig te worden. Meestal krijg je dan uitgebreid te horen wat je niet moet doen. We hebben daarna nog steeds het gevoel dat we met lege handen staan. Genuanceerde antwoorden horen we niet graag, het wijst ons op de eigen verantwoordelijkheid om zelf na te denken wat goed of niet goed is voor ons.

We denken dat de bron van geluk buiten ons ligt en dat we er alleen maar naar op zoek hoeven te gaan en moeite voor hoeven doen. We zoeken het in identiteit, in status, in relaties, in werk, in bezit, in reizen. We maken het verwerven daarvan allemaal mee, maar ook dat het positieve gevoel weer wegebde. Toch blijven we denken dat het geluk buiten ons ligt of wel binnen bereik komt wanneer we onszelf verbeteren.
Weinigen vertrouwen op het eigen oordeel dat zij goed genoeg zijn zoals ze zijn.
Het lijkt wel of er een taboe rust op niet voelen. Gevoelens komen op en verdwijnen weer. Waarom zou je de toestand in de tijd tussen gevoelens in niet gewoon met rust laten en gewoon accepteren?
We zoeken naar het blijvende, maar alles is blijvend in verandering.
Het lijkt aantrekkelijk: eeuwige jeugd, maar het is bevrijdender om je neer te leggen dat je ouder wordt. Immers toen je beginnende puber werd, hoopte je ook ooit het huis te mogen verlaten en te leven op jouw eigen voorwaarden. Hoe wreed het ook klinkt: het is voor het behoud van de vrijheid van de jongere generatie dat oudere generaties uitsterven.

We zijn opgevoed met de oproep om alsmaar in beweging te blijven en nuttige dingen te doen en in onze vrije tijd aan interessante onderwerpen te besteden als sport, hobby en cultuur. Ook mindfulness en meditatie staan ten dienste van een nog optimaler leven. We zijn gefocust geraakt op “doen” en hebben “laten” uit het oog verloren.
Maar ook wanneer we niet gelukkig zijn, vragen we ons niet af of we wel zitten te wachten op permanent durende positieve gevoelens of dat we ons niet beter kunnen beperken tot het beëindigen van negatieve gevoelens. Gevoelens hebben een aanleiding en die kun je bewust worden. En aan die aanleiding kun je meestal wat doen. Permanent een positief gevoel oproepen kan niemand. Velen proberen het te faken.

De boodschap dat je ongeluk kunt vermijden door een aantal zaken na te laten imponeert ons niet. We willen wat doen en blijvende positieve gevoelens bewerkstelligen. En zo werkt het niet. Dat frustreert, maar we komen niet snel op het idee om het juist te zoeken in minder hard proberen.
Alleen wie doet, krijgt beloning, zo lijken we te denken. Iemand die laat wordt niet gezien of er wordt naar gekeken of hij ten onrechte iets niet heeft gedaan. Hoe prijzenswaardig het ook is dat mensen zich hebben ingehouden, heeft er ooit iemand een prijs gekregen door iets niet te doen?

Wanneer we ons beseffen wat we allemaal hebben gekregen zonder er iets voor te doen dan zou dat kunnen helpen te accepteren dat het ook voor vrijheid en geluk geldt. Zo groeien we op in de baarmoeder zonder dat er iemand aan het knutselen slaat. We blijven normaal gesproken gezond zonder er zelf iets voor te doen. De meeste levens functioneren vanzelf, het is een uitzondering dat je medicijnen nodig hebt om in leven te blijven. We groeien op in een samenleving die gevormd is door millennia aan voorwerk. Natuurlijk, een functionerende samenleving vergt onderhoud, dat geldt ook voor een gezond lichaam en een mooi huis. Maar wie die moeite op tijd investeert, is niet veel tijd, moeite en geld kwijt.

Wanneer we accepteren dat niets eeuwig duurt, lijden we niet langer onder het tijdelijke, wat we eigenlijk normaal zouden moeten vinden.

"Echte vrijheid is de vrijheid van de eis om zich altijd goed te voelen". - Adyashanti.

Waarom spiritualiteit?

De waarde van spiritualiteit

De betekenis en waarde van spiritualiteit variëren van persoon tot persoon. Voor velen biedt spiritualiteit een pad naar zingeving en persoonlijke groei. Hier zijn enkele potentiële voordelen.

Een gevoel van verbondenheid

Spiritualiteit kan mensen helpen zich verbonden te voelen met iets groters dan henzelf, zoals de natuur, medemensen, of een hogere macht. Dit gevoel van verbondenheid kan troost bieden in tijden van onzekerheid.

Zingeving

Spirituele praktijken kunnen mensen helpen betekenis en richting te vinden in het leven, waardoor ze hun levensdoel beter begrijpen.

Innerlijke rust

Het beoefenen van spiritualiteit kan innerlijke rust bevorderen en mensen helpen om te gaan met stress en negatieve emoties.

Hoop

Spiritualiteit kan een bron van hoop zijn, waardoor mensen geloven dat er betere tijden komen, zelfs in moeilijke omstandigheden.

Persoonlijke groei

Door spiritualiteit kunnen mensen zichzelf beter leren kennen en zich ontwikkelen, wat leidt tot een bewuster en doelgerichter leven. Brené Brown beschrijft spiritualiteit als het erkennen en vieren van onze onlosmakelijke verbondenheid met een kracht groter dan onszelf, geworteld in liefde en compassie.

Een vage notie

Veel mensen voelen intuïtief aan dat er meer is dan wat meetbaar is, maar het zoeken naar spirituele betekenis kan een uitdagend proces zijn. Soms lijken mystieke ervaringen verklaarbaar door alledaagse oorzaken, maar toch blijft het verlangen naar diepere verbondenheid bestaan. In plaats van te zoeken naar onomstotelijk bewijs voor spiritualiteit, kunnen we leren om de paradox van de ongrijpbaarheid van waarheid en waarneming te omarmen. Het is niet nodig om alles te begrijpen; soms is het genoeg om te ervaren zonder te verklaren. En zelfs in de afwezigheid van duidelijkheid, kunnen humor en relativeringsvermogen ons helpen om de lichtheid van ons bestaan te omarmen.

Zelfkennis

Wie de motivaties voor het gedrag van mensen beschouwt komt een heel eind met deze te zien in het kader van het verwerven van geld, macht, seks en aanzien. Met deze dualiteiten onderscheiden we ons van anderen. Wanneer we op deze onderwerpen goed meekomen in vergelijking met anderen dan zitten we veilig, zo lijken we te denken. Maslow had in zijn hiërarchie van behoeften deze afhankelijkheid van anderen beschreven als behoefte aan veiligheid, erkenning en verbinding. Op het laagste niveau staat de dagelijkse behoefte om te overleven. Op het hoogste niveau had Maslow de behoefte aan zelfverwerkelijking / zelfactualisatie geplaatst. Slechts weinigen houden zich daarmee bezig, niet in de laatste plaats omdat er zo weinig mee te winnen is, maar ook: wat is dat “jezelf zijn”? Waarom op zoek gaan naar jezelf, wanneer je jezelf bent door jezelf te verliezen?

Onze zintuigen zijn naar buiten gericht. Wat er binnenin ons gebeurt op psychologisch niveau zouden we af kunnen leiden aan wat we afleiden uit de reactie van anderen op ons gedrag. "Wat je zegt ben jezelf", oftewel wat je van een ander ziet, reflecteert jouw geprojecteerde spiegelbeeld. We kunnen onszelf proberen te leren kennen doordat we gevoelens over ons gedrag hebben en door over onszelf na te denken. Het is effectiever om authentiek (zonder oordeel) in contact te gaan met anderen en open te staan voor feedback.
Tsjwang-tse: "de volmaakte mens gebruikt zijn geest als een spiegel; hij grijpt niets vast: hij weigert niets; hij ontvangt, maar bewaart niet".

Geluk en vrijheid

We willen graag een leven vol geluk en vrijheid en hopen dat de resultaten van onze inspanningen zo vaak mogelijk dat gevoel van gelukkig en vrij te zijn opleveren.

Wie zich verdiept in spiritualiteit kan tot de ontdekking komen dat geen van onze inspanningen en gehechtheid aan dualiteit ons nader tot geluk en vrijheid brengen. Dat de wijze leermeesters vertellen dat je juist minder moet doen en op zoek moet gaan naar de onwaarheden die je koestert, is een boodschap die bijna niemand verder helpt. Zo simpel kan het toch niet zijn?
Het advies om jouw denkbeelden minder serieus te nemen en “niet meer alsmaar in je hoofd te zitten” wordt door velen zo vertaald dat zij liever een ander voor zich laten denken of om helemaal niets meer te toetsen aan de logica. Die laffe en slappe vorm van overgave verlicht slechts tijdelijk de pijn van de vruchteloosheid van het denken door gebrek aan resultaat in termen van geluk en vrijheid. Zelf inzicht krijgen door op je eigen intuïtie te leren vertrouwen is een lange weg.

Gevoelens

Leven uit het hart dan maar? Dat lijkt de meeste vrijheid op te leveren, omdat je geen verantwoording hoeft af te leggen over jouw interpretatie van wat jouw hart (gevoel) jou lijkt in te geven. Niet iedereen realiseert zich dat gevoelens ook het gevolg zijn van hersenactiviteit. Zij zijn het middel van het onbewuste om te communiceren met het bewuste.
Wanneer je niets voelt zijn er twee redenen: of twee of meer gevoelens doven elkaar uit en schermen elkaar af of er valt niets te voelen. Wanneer je constant wat voelt, dan verliest dat zijn informatieve gehalte en brengt dat onrust. Gevoelens zijn niet permanent, maar vluchtig. Rust wordt soms als gewenst, soms als saai beleefd. Wanneer dat proces niet goed wordt overzien en beheerst dan zijn er emoties, gevoelens die naar buiten drijven. Het kan bevrijdend zijn en er is niet veel mis mee, tenzij anderen daar last van ondervinden.
Liefde en vrijheid zijn als grondvesten van het bestaan immanent en leiden in ons bestaan van tijd tot tijd tot prettige gevoelens. Tijdelijke gevoelens van verliefdheid en later van houden van helpen ons (soort) overleven.

Open staan

In een wereld waarin onze agenda wordt volgepland met zinvolle activiteiten wordt ruimte gepland om weer in rust te komen en in balans te komen. Die ruimte is functioneel, maar geen spiritualiteit.
Spiritualiteit gaat over de ruimte, de leegte en de rust die niet gezocht wordt om functioneel af te wisselen met zinvolle activiteit. Spiritualiteit gaat over de mogelijkheid alles open te laten en niet al van te voren te benoemen wat zinvol is. Dan kan er iets komen wat ongepland zin heeft, bijvoorbeeld een ervaring van synchroniciteit. Dat zijn gebeurtenissen waarvan de samenhang opvallend, maar niet te verklaren is en de boodschap betekenisvol is.
Ook in je aandacht en met een open mind kun je paradoxaal aanwezig zijn wanneer je zowel mindful als no-minded (mushin) bent. Onbewust en leeg van jezelf, observerend, niet op zoek naar de waarheid en zonder oordeel. Een oordeel splijt en sluit af.

Ingetogen aandacht en intentie

Deepak Chopra schrijft op pagina 77 in Synchronisch leven: Volwassen spiritualiteit vereist ingetogen aandacht. Als je ingetogen bent, sta je open voor respons maar ben je immuun voor kritiek en gevlei. Je leert los te laten en maakt je niet druk over wat het resultaat is. Je hebt vertrouwen in de uitkomst en je begint te zien dat je altijd bent omringd door synchroniciteit. Intentie biedt mogelijkheden en daar moet je alert op zijn. Geluk hebben wil eigenlijk zeggen dat er zich een mogelijkheid aandient en dat je daar op voorbereid bent. Intentie zal je mogelijkheden aanbieden, maar op het moment dat de mogelijkheid zich voordoet moet je wél handelen.
Als je handelt, doe het dan vanuit de wetenschap dat niet jij de handeling uitvoert. Handel vanuit de houding dat jouw handelingen in werkelijkheid de handelingen van de niet-plaatsgebonden intelligentie, de universele geest zijn. Je zult merken dat dit leidt tot een sterke vermindering van angst. Ook zul je je minder vastklampen aan het resultaat.

Obstakels voor het ervaren van non-duaal bewustzijn

Peter Fenner beschrijft in zijn boek Radiant mind wat hij ziet als de gebruikelijke psychologische fenomenen die de toegang tot non-duaal bewustzijn hinderen.

Gehechtheid aan lijden.
De behoefte om iets te doen en bezig te zijn.
De behoefte om te weten wat er gebeurt en waar wij zijn.
De behoefte om betekenis te geven aan het leven, aan onszelf en aan de wereld.
Angstige projecties koesteren over non-duaal bewustzijn.
De neiging hebben om 'iets' te maken van non-duaal bewustzijn.

Wie kent deze fenomenen niet? Met deze retorische vraag wil ik zeggen dat het antwoord zowel simpel als complex kan zijn, dat het proces van tot inzicht (non-duaal bewustzijn) geraken zowel kort als lang kan zijn, simpel als complex, uniek en mysterieus en dat niemand een natuurlijke voorsprong heeft. We zijn allemaal evenwaardig in het gaan van dat pad. In de richting en snelheid van het gaan van dat pad is er geen enkele noodzaak om te ontsnappen aan wie we zijn.

Loslaten

Spiritueel bewustzijn heeft deze gevolgen: je laat toe dat niet alles valt te (be)grijpen. De behoefte om gelijk te krijgen verdwijnt. Je doet er vaker het zwijgen toe en blijft vriendelijk, want waarom zou je jouw energie verspillen door jouw gelijk te halen. Je realiseert je dat niemand hoger of verder is ontwikkeld in spiritueel ontwaakt zijn en je behoefte om te oordelen en in competitie te gaan verdwijnt. Het gaat om nederigheid en evenwaardigheid. Je geeft ruimte en neemt de ruimte -die een ander laat- niet direct in. Je beseft het nut van jouw ego, maar identificeert je daar niet mee. Je toont jouw kwetsbaarheid, maar wordt niet zwak. Het heeft wel zin om vrijheid te verdedigen door grenzen te kunnen trekken. Je laat ook niet over je heen lopen.
Je ziet het nut en evenwaardigheid van jouw verstand, gevoel en intuïtie. Je geeft je over aan een open mind, aan een denken in “wij” in plaats van “ik”.
Vergelijk het met een moeder die eindeloos en onvoorwaardelijk liefde geeft aan een kind. Dat kind kan nooit zoveel liefde teruggeven, maar de moeder kan erop vertrouwen dat haar vrijheid erin ligt dat de liefde ooit wordt doorgegeven, bijvoorbeeld aan haar kleinkinderen. Dat geheel van onthechting (geen emotionele boekhouding meer bijhouden) geeft vrijheid en neemt de belemmeringen weg om je geluk weer te voelen.

Rechtvaardigheid

Spiritualiteit heeft niets te maken met geld, macht, seks en aanzien. Dit betekent dat rijke, machtige, sexy mensen, hoog in aanzien, spiritueel bezig kunnen zijn en arme, machteloze, lelijke, dakloze mensen niet. En alle mengvormen daarvan en het tegenovergestelde. Spiritualiteit verandert domweg niets aan deze omstandigheden. De omstandigheden dragen niet(s) bij aan -en doen niets aan af van- spiritualiteit.
Pracht en praal van grote kerken, tempels of moskeeën kunnen zowel een teken zijn van onbaatzuchtige bijdragen van gelovigen als van uitbuiting van goedgelovigheid. Blijf altijd zelf autonoom denken en voel je vrij om er van te genieten. De natuur doet het hetzelfde.
Wie wil snappen dat er onrecht is in de wereld en er tegelijk een hoger doel van ons bestaan kan zijn, moet zich realiseren dat vrijheid en de mogelijkheid van het ontstaan van onrecht bij elkaar horen. Wanneer mensen vrij zijn dan kunnen zij dingen doen die door anderen als onrecht worden ervaren. Maatschappelijk gezien horen bij vrijheid grenzen en verantwoordelijkheden. Trekken mensen die grenzen zelf niet dan moeten anderen het voor hun doen, opdat in een samenleving (te) weinig vrijheid niet blijvend leidt tot onrecht.

Evenwaardigheid

Alan Watts schrijft in "Word wat je bent". Het idee dat elk leven spiritueel is, is een vreselijke klap voor de trots van de mens; vanuit spiritueel standpunt plaatst het ons op hetzelfde niveau als stenen, groente, wormen en kevers; het plaatst de rechtschapen mens niet dichter bij verlossing dan de misdadiger, en de wijze niet dichterbij dan de waanzinnige. Dus als dit idee verder totale dwaasheid is, is het in ieder geval een krachtig tegengif tegen spirituele trots en ingenomenheid met je eigen braafheid, het is zelfs helemaal niet iets wat je kunt krijgen, hoe fanatiek je ook je best doet, hoe veel je ook weet en hoe onuitputtelijk je deugdzaamheid is. In de spirituele wereld bestaat geen beste en slechtste van de klas; hier zijn alle mensen en alle dingen gelijk en wat ze ook doen, brengt ze niet hoger of lager.

En in Tao, als water

In het besef dat je de Tao bent, breng je vanzelf zijn magie tot uitdrukking, maar magie (zoals genade) is niet iets wat men zich aanmatigt. Zoals Lao Tse over de Tao zelf zegt: 'als goede dingen zijn volbracht, benoemt het deze niet'.

Verbinding

Iedereen, dus ook jij en ik, heeft neigingen waaraan we soms toegeven, maar ook graag willen beheersen. Die neigingen worden in religies de zeven hoofdzonden genoemd, namelijk hoogmoed, hebzucht, jaloezie, woede, wellust, vraatzucht en luiheid. Daar staan tegenover zeven deugden, namelijk bescheidenheid, gulheid, zelfkennis, naastenliefde, respect, matigheid en ijver.
Spiritualiteit verzoent ons met onze imperfectie en helpt doen inzien waarom het leven kwaliteit op verschillende niveaus organiseert, waarom zoveel gericht is op overleven.
Spiritualiteit verheft het (samen)leven op een verbindend niveau. Het is geruststellend en motiverend om te weten dat je transcendentie niet kan of moet willen afdwingen. Het houdt in positief in het leven te staan, zodat je niet overspoeld wordt door moedeloos makende voorvallen, die de schaduwzijde zijn van vrijheid.

Osho: "je bent geboren als vrijheid. Vrijheid is de hoogste levenservaring. Er bestaat niets hogers, en in vrijheid bloeien vele bloemen".

Vraag aan Nisargadatta.
What will ripen me? Do I need experience?

Nisargadatta antwoordde als volgt.
You already have all the experience you need, otherwise you would not have come here.
You need not gather any more, rather you must go beyond experience.
Whatever effort you make, whatever method (sadhana) you follow, will merely generate more experience, but will not take you beyond.
Nor will reading books help you.
They will enrich your mind, but the person you are will remain intact.
If you expect any benefits from your search, material, mental or spiritual, you have missed the point.
Truth gives no advantage.
It gives you no higher status, no power over others; all you get is truth and the freedom from the false.

Uit een interview met Marnix Pauwels in Happinez.

Veel mensen die zich bezig houden met spiritualiteit, en vooral de wat serieuzere zoekers, komen op een dag in de verleiding om hun kennis te gebruiken om pijn te voorkomen. Dat wordt in bepaalde kringen ook wel een ‘spiritual bypass’ genoemd. Waar het op neerkomt is dat je spiritualiteit, of in elk geval jouw invulling daarvan, gaat gebruiken om bepaalde facetten van het leven te ontlopen. Het is de neiging om elke ervaring die vervelend of ingewikkeld voelt, plat te slaan met de hamer van relativering.

Hallucinogene middelen

Neuropsycholoog Michiel van Elk schrijft over het gebruik van hallucinogene middelen om de paradoxale ervaring hoe het is om eens jezelf van een afstand te zien. Uit een interview.
Toch bent u voor uw boek Extase wel degelijk spirituele ervaringen op gaan zoeken, door bijvoorbeeld de psychedelische drug Ayahuasca te gebruiken. Kunt u het mensen aanraden?
'Jazeker. Wat mij betreft zou iedere psychiater en dokter aan de LSD moeten. Gewoon, om te ervaren wat het met je doet. Als wetenschapper kun je het wel gaan omschrijven, maar dat werkt niet. Spirituele ervaringen kunnen ook goed voor je zijn: het kan je helpen om jezelf van een afstandje te zien, en daardoor met nieuw perspectief naar jezelf te kijken’.
‘Dat hoeft echt niet alleen door drugs te gebruiken, hè. Dat kan ook in de natuur gebeuren, of tijdens een concert of een kerkdienst. Maar uit onderzoek is wel gebleken dat mensen die zo’n ervaring hebben, even los komen te staan van zichzelf. Daarna zijn ze socialer, dragen ze meer zorg voor de omgeving en zijn ze ook fysiek gezonder. Ze hebben minder stress en hartklachten, bijvoorbeeld'.

Op dit blog is meer over de relatie tussen hallucinogene middelen en spirituele ervaring te vinden bij Peter Gordijn. Maar is het een tovermiddel?

Spiritualiteit is geen toverformule

Een van de bekendere voorbeelden is om de hele dag bij alles ‘Het is wat het is’ te roepen, en dan getooid met een klein glimlachje te zwijgen. Met deze specifieke bezwering kun je anderen maar vooral jezelf heel lang uit de wind houden. Het is een succesvolle mantra die het ego uitstekend kan gebruiken om alles te downplayen, te minimaliseren, en overal een vleugje wierook overheen te blazen, net zo lang tot er niks meer van overblijft.

Alleen is het een truc.
Ja, het klopt, uiteraard, het is wat het is. Tot je dienst. Maar dat maakt het nog geen toverformule om dat wat je niet zint of te ingewikkeld vindt op commando buiten de deur te houden. Want als álles is wat het is, dan geldt dat natuurlijk ook voor frustratie, jaloezie, of een van die andere typische, ‘lelijke’ menselijke trekjes die ons soms zo in de weg lijken te zitten. Als je écht wilt weten hoe het leven in elkaar steekt, wie je bent en vooral wie niet, dan ga je niks uit de weg. In mijn ogen is spiritualiteit in essentie het toppunt van moed, want het gaat om het vinden van de waarheid, hoe dan ook. En dat zou veel en veel belangrijker moeten zijn dan het najagen van een comfortabel, pijnvrij leven.

Roos Vonk schrijft in Psychologie Magazine.
Met onze westerse behoefte aan beheersing en overwinning van al wat ons dwarszit, hebben we er een kunstje van gemaakt, een techniek om geluk te bereiken. Maar ‘zijn met wat er is’ betekent juist ook: zijn met de tegenslag, onrechtvaardigheid, afwijzing, onzekerheid en mislukking die óók bij het leven horen. ‘Verlichting’ zonder dat alles is een spirituele bypass, bochtjes afsnijden en de essentie doodleuk overslaan.

"Echt spiritueel inzicht is een bloei naar innerlijke stilte. Je begint je te verbinden met een diepere dimensie van zijn. Het is een andere intelligentie, een andere dimensie van liefde" - Adyashanti.

Jan Koehoorn schrijft over Advaita.

Toegepaste spiritualiteit is geen spiritualiteit

Advaita is een rare hobby. Je kunt er niet lid van worden, je leert er niets bij en je kunt het niet toepassen. Je hebt er niets aan, je schiet er niets mee op en je kunt er niets mee. Je wordt er niet beter van – ook niet slechter. Het is geen club, er zijn geen niveaus en je krijgt geen diploma of een rapport of een cijferlijst. Er zullen momenten zijn dat je denkt dat je het snapt, om een dag later weer met volkomen lege handen te staan.
Sommige mensen zullen zeggen dat het nihilistisch is, maar dat klopt niet. Alle dingen die ik net opnoemde gelden ook voor liefde, humor en kunst. We weten dat het om iets essentieels gaat, maar we kunnen het niet uitleggen of in een gedachtesysteem gieten. Zodra je het gaat proberen uit te leggen, merk je meteen dat het niet in woorden te vatten is.
Als je merkt dat je advaita van stal haalt op moeilijke momenten in het dagelijks leven, sla je de plank mis. Advaita is geen truc om alle vervelende momenten uit je leven te bannen. Als je verliefd bent, zul je niet snel zeggen: “ja, maar dat wordt toch ook gewoon waargenomen”? Dan ben je eenvoudig alleen dat: verliefd. Nee, we halen advaita alleen maar van stal bij angsten, woede, verdriet en al die andere dingen waarvan we geleerd hebben dat het ongewenst is.
Als je het toe kunt passen, is het geen advaita. Dan is het iets anders.

Erik van Zuydam.
Het spirituele pad is niet een reis met een eindbestemming, het is een eindeloze vicieuze cirkel. Er is geen eindbestemming in de toekomst. Er is alleen maar dit tijdloze moment.

Tenslotte

Uw jas, Uw masker

'U bestaat,
maar geen stap,
geen beweging,
geen meditatie,
geen gebed
brengt mij dichter tot u.

Maar dan… dan…
… dat zou betekenen…
het enige dat…'.

Warme tranen rollen over mijn wangen.

'U zit op mijn huid!
Nee, u bént mijn huid!
Ik ben uw jas! Uw masker'.

Dat was vannacht.
Nu loop ik op straat
en ik zie
U
als ieder mens verkleed.

Niels Zwakhals.

Gedichten van Niels Zwakhals (bol.com)
Radiant mind van Fenner (bol.com).