Op reis naar verandering in relaties

Een andere afslag nemen?

In de stroom van relaties bevinden we ons vaak op een kruispunt waar verandering onvermijdelijk lijkt. Onze levens zijn doordrenkt van uitdagingen en dilemma's binnen relaties, waarbij de keuzes die we maken diepe sporen nalaten op onszelf en anderen. Vooral wanneer we beseffen dat onze relatie niet langer aan onze behoeften voldoet, kan dit voortkomen uit (kwetsuren opgelopen in) onze jeugd. Maar hoe vinden we wijsheid in deze situaties?
N.B. Wat hier wordt geschreven is toegespitst voor onze partner, maar geldt voor iedere relatie, ook voor die met onze ouders, kinderen, broers en zusters, vrienden, buren, kwetsbare anderen, enz..

Psychotherapeut Anna de Graaf onderstreept het belang van openhartige gesprekken tussen partners. "Communicatie is de hoeksteen van elke gezonde relatie," benadrukt ze. "Het vergt moed om je kwetsbaarheid te tonen, maar het is essentieel om gevoelens en behoeften te delen, zelfs als ze verwarrend zijn".

Onze vroege ervaringen kunnen diepe indrukken achterlaten die ons onbewust sturen in onze zoektocht naar heelheid. Maar soms moeten we diep graven om te begrijpen waar onze verlangens naar verandering vandaan komen. In het licht van zelfonderzoek kunnen we een pad vinden naar non-dualiteit, waar onze identiteit niet langer gebonden is aan beperkende labels. Hier (in de verlichting) ontstaat ruimte voor een diepgaand mededogen, zowel voor onszelf als voor anderen, mens en dier.

Wanneer mensen een diepgaande ervaring van non-dualiteit hebben, bijvoorbeeld een eenheidservaring, kan dit leiden tot een verschuiving in hoe ze liefde ervaren. Ze realiseren zich dat liefde niet gebonden is aan menselijke individuen alleen, maar eerder een universele kracht is die door alles heen stroomt. Ze kunnen zich realiseren dat liefde niet afhankelijk is van een specifiek persoon of object, maar eerder een inherente eigenschap van het universum zelf is. Dit kan leiden tot een meer onvoorwaardelijke en alomvattende vorm van liefde, waarbij de behoefte aan controle en bezit wordt losgelaten ten gunste van vertrouwen en overgave aan iets hogers.

De keuzes die vervolgens gemaakt worden, kunnen in de ogen van anderen onnavolgbaar onverschillig en liefdeloos lijken. Iedere keuze, iedere afslag na een omgang in de psychische en spirituele ontwikkeling komt hopelijk uit op een hoger niveau, wat verbeeld kan worden als een cirkelende spiraal. Het is de kunst om de frisse en open blik van een kind te behouden, maar te integreren met de ervaringen van een volwassene.

Terug naar de jeugd

Diepe indrukken uit onze vroege levensfasen hebben ongetwijfeld invloed op onze partnerkeuze. Maar soms ontdekken we dat onze partnerkeuze verbonden is met onuitgesproken behoeften en verlangens. Dit onthullen aan onze partner kan leiden tot krachtige transformaties binnen de relatie, waarbij nieuwe wegen van groei en ontwikkeling worden verkend.

Wanneer de drang naar verandering niet eenvoudig wordt (h)erkend, kan professionele begeleiding een waardevolle bron van steun zijn. Een deskundige therapeut kan een veilige haven bieden waar partners kunnen ontdekken wat er werkelijk in hun harten leeft, los van de uitkomst. Het biedt een neutrale ruimte waarin koppels kunnen verkennen wat er echt aan de hand is en of en hoe ze verder willen gaan.

Kwetsbare anderen ontzien

Bij het overwegen van veranderingen in een relatie, met name wanneer kinderen betrokken zijn, staat het welzijn van hen voorop. Kinderen zijn gevoelig voor de emotionele sfeer thuis en hebben behoefte aan consistentie en veiligheid. Het is belangrijk dat ouders samenwerken om een omgeving te behouden die hun emotionele welzijn bevordert, zelfs als de relatie verandert.

Een grootouder, bijvoorbeeld, die ontdekt dat hij of zij niet meer de liefde kan laten stromen met de partner kan besluiten om meer zorg te steken in de kleinkinderen, of via vrijwilligerswerk of voor een abstract ideaal, bijvoorbeeld inzet voor een vredesbeweging of dierenbescherming. Liefde stroomt dan naar het leven in het algemeen.

In het hart van dit alles staat zelfzorg als een kompas dat ons terugbrengt naar onze innerlijke kern van rust en veerkracht. Zelfzorg is geen egoïstische daad, maar een noodzakelijke stap naar emotioneel welzijn. Dit betekent steun zoeken bij vrienden, familie of andere ondersteunende bronnen, en tijd nemen voor activiteiten die vreugde en ontspanning brengen.

Op deze reis naar verandering in relaties, waar zelfontdekking en compassie samenkomen, kunnen we wijsheid vinden in het navigeren door de stormachtige wateren van het leven.

Dit blog is deels geïnspireerd door een interview met Miranda Warren over haar boek: Liefde laat geen sporen na (bol.com).
Liefdevol omgaan met jezelf en met anderen werkt helend en wanneer in balans met vrijheid maakt het aangaan van nieuwe en loslaten van oude verbindingen gemakkelijker. Sporen zijn dan herinneringen en geen blijvende littekens.

Gevraagd aan Warren naar de reden van de ondertitel van haar boek ('liefde, die alles met de grond gelijk maakt, behalve zichzelf') antwoordt zij:
"Deze liefde is verschrikkelijk omdat ze weigert zich te schikken naar de algemeen gangbare categorieën van liefde. Zij is niet persoonlijk, niet sentimenteel, zelfs niet hartstochtelijk. Het is helemaal geen liefde ‘van’ of een liefde ‘voor’ iets.

Zij is alomvattend en omhelst het leven zonder oordeel of onderscheid, terwijl iedere individuele expressie van wat zich voordoet wordt liefgehad in al haar ijle wonderbaarlijkheid en mysterie.

Het is een vreselijke liefde, die uiteindelijk weigert liefde genoemd te worden, omdat ze de immer verschuivende dans van naadloze levendigheid is die we nooit kunnen inperken of in een definitie vangen.

En toch is het juist die liefde die wij zijn, die zich onafscheidelijk en stralend voordoet als wat altijd al het geval is, deze vreselijke liefde".

De Diamantbenadering en non-duale liefde

Boeken van Almaas lezen niet gemakkelijk. Hij roept op tot direct ervaren, maar ook tot het onderzoeken van lagen, om jezelf te verdiepen en te transcenderen, etc..
Zijn boodschap wijkt niet af van Tao en Zen. In dit artikel wat dwarsverbanden om zijn verhaal in dat perspectief te zien.
Zijn ongrijpbare concepten, die je hoogstens intuïtief kunt vatten, worden hier vanuit verschillende gezichtspunten bekeken. Door herhaalde benadering met telkens wat andere woorden kan het liefdevolle geheel worden voorgesteld en doorgrond.

Onderstaande is een "uitwisseling" met Kunstmatige Intelligentie via de robot van ChatGPT.

ChatGPT
De Diamantbenadering is een psychologische en spirituele benadering ontwikkeld door A.H. Almaas, ook bekend als Hameed Ali. Het is een holistische benadering die aspecten van psychologie, spirituele ontwikkeling en wijsheidstradities integreert. De naam "Diamantbenadering" verwijst naar het idee dat elk individu een innerlijke essentie heeft, vergelijkbaar met de zuiverheid en schittering van een diamant.
In de Diamantbenadering wordt erkend dat de ervaring van een afgescheiden, individueel zelf een illusie kan zijn. Door zelfonderzoek en bewustwording kunnen we de subtiele identificaties met ons ego, gedachten, emoties en lichaam ontdekken en transcenderen. Op deze manier kan het inzicht ontstaan dat onze ware aard niet beperkt is tot een afgebakend individu, maar dat we in essentie deel uitmaken van een groter geheel.
Dit inzicht in de 'niet-tweeheid', het besef dat alles met elkaar verbonden is en dat er geen fundamentele scheiding bestaat tussen onszelf en anderen, kan leiden tot bevrijding. Het opent de mogelijkheid om voorbij de grenzen van het ego te gaan en een dieper gevoel van eenheid, vrijheid en vervulling te ervaren.

Centraal in de Diamantbenadering staat het concept van de Essentie, wat verwijst naar de oorspronkelijke en authentieke aard van een persoon. De Essentie wordt gezien als een bron van innerlijke wijsheid, helderheid en liefde die in ieder individu aanwezig is. Almaas benadrukt dat het ontwikkelen van een bewustzijn van en verbinding met de Essentie essentieel is voor persoonlijke groei, transformatie en spirituele evolutie.
De Diamantbenadering maakt gebruik van verschillende methoden en technieken om de Essentie te verkennen en te ontwikkelen. Het is een fundamentele kwaliteit of een wezenlijk aspect van ons wezen dat verder gaat dan onze conditioneringen, rollen of persoonlijkheid. Het is een potentieel dat in ieder individu aanwezig is. Het ervaren van Essentie kan ons helpen om de illusie van afgescheidenheid te doorbreken en een dieper gevoel van verbondenheid en eenheid te realiseren.
Enkele belangrijke aspecten van de Diamantbenadering zijn de volgende.

1. Inquiry (onderzoek) is een belangrijk instrument binnen de Diamantbenadering. Het betekent het stellen van diepgaande vragen om de onderliggende overtuigingen, emoties en patronen die ons beperken te onderzoeken. Door bewuste zelfreflectie en het stellen van vragen kan men toegang krijgen tot diepere lagen van bewustzijn.
2. Essentiewerk richt zich op het verkennen en ontwikkelen van de Essentie. Dit omvat het cultiveren van kwaliteiten zoals liefde, compassie, kracht en wijsheid die inherent aanwezig zijn in de Essentie.
   
3. De Diamantbenadering benadrukt het belang van het belichamen van de Essentie in het dagelijks leven. Dit houdt in dat men de inzichten en kwaliteiten die tijdens de spirituele reis zijn verworven, integreert in het dagelijks functioneren.
4. Gewaarzijn is een essentieel aspect binnen de Diamantbenadering. Het verwijst naar het bewuste aanwezig zijn in het hier en nu, zonder oordeel. Door gewaarzijn te ontwikkelen, kan men patronen, conditioneringen en weerstanden opmerken en transformeren.

Het doel van de Diamantbenadering is het bevorderen van persoonlijke groei, spirituele ontwikkeling en het realiseren van de Essentie. Het nodigt individuen uit om dieper in zichzelf te kijken, zich bewust te worden van beperkende patronen en overtuigingen, en een diepgaande verbinding te maken met hun authentieke zelf. Het kan ons ook bewust maken van de Essentie in anderen en erkennen dat we allemaal in wezen verbonden zijn.


Zou je de benadering van de Essentie door Almaas een apofatische benadering kunnen noemen?
ChatGPT
Ja, je zou de benadering van de Essentie door Almaas in zekere zin een apofatische benadering kunnen noemen. De apofatische benadering, ook wel bekend als de negatieve theologie, benadrukt het begrijpen van het goddelijke door middel van negatieve uitspraken of ontkenningen. In plaats van te proberen God of het goddelijke in positieve termen te definiëren, richt de apofatische benadering zich op wat God niet is, omdat het goddelijke als transcendent wordt beschouwd en niet volledig kan worden begrepen of uitgedrukt met menselijke concepten.

Almaas benadert de Essentie op een vergelijkbare manier. Hij beschouwt de Essentie als een essentiële kwaliteit of dimensie van het bestaan die inherent is aan het individu. Hij benadrukt echter ook dat de Essentie niet volledig kan worden begrepen of gedefinieerd met woorden of concepten. In plaats daarvan moedigt hij directe ervaring en innerlijke transformatie aan als een manier om de Essentie te ontdekken en te begrijpen.

Hoewel Almaas niet strikt binnen de traditie van de apofatische theologie valt, deelt zijn benadering van de Essentie en het goddelijke enkele overeenkomsten met de apofatische benadering door de nadruk te leggen op directe ervaring en het erkennen van de beperkingen van concepten en definities.

Almaas bepleit "moeiteloos open stellen en ervaren", maar roept ook op om diepere lagen in jezelf en jouw bewustzijn te onderzoeken. Hoe zit dat?

ChatGPT
Wanneer we praten over de "diepere lagen" in het werk van Almaas, is het niet de bedoeling om te suggereren dat we moeizaam en geforceerd in onze gedachten moeten graven. In plaats daarvan verwijst het naar het vermogen om subtielere niveaus van bewustzijn en ervaring te verkennen. Het idee van het verkennen van verschillende lagen heeft te maken met het ontwikkelen van een dieper begrip en bewustzijn van onszelf en de realiteit. Dit kan gebeuren door momenten van stilte, meditatie, reflectie en zelfonderzoek, waarbij we openstaan voor nieuwe inzichten en perspectieven. Het kan ook betekenen dat we ons openstellen voor onze intuïtie, onze lichaamssensaties en andere vormen van directe ervaring, die ons kunnen leiden naar nieuwe inzichten die voorbij ons denken gaan. Het idee van moeiteloos zakken of stijgen naar andere gezichtspunten is een valide benadering. Het impliceert een zekere bereidheid om los te laten en open te staan voor wat zich aandient, zonder teveel inspanning of krampachtig vasthouden aan bepaalde ideeën. Het is een uitnodiging om met een zachte en ontvankelijke houding te experimenteren en te verkennen, zodat nieuwe lagen van begrip en bewustzijn van nature kunnen oprijzen.

Het begrijpen van de boodschap van Almaas vraagt het opsporen van belemmerende overtuigingen, maar geen eindeloze studie naar jezelf of interactie met anderen, je hoeft nergens doorheen.
Lijkt dat op de gedachte van "Poortloze Poort"?

ChatGPT

De term "Poortloze Poort" komt oorspronkelijk uit de zen-traditie en verwijst naar het idee van directe verlichting, voorbij dualiteit en concepten. Het is het besef dat er geen aparte poort is die je moet oversteken om verlichting te bereiken, omdat je in essentie al verlicht bent.

De "Poortloze Poort" suggereert dat de zoektocht naar verlichting of spirituele bevrijding geen lineaire progressie is, maar eerder een directe realisatie van de waarheid die altijd al aanwezig is. Het impliceert het inzicht dat je jezelf niet hoeft te transformeren of ergens anders heen hoeft te gaan om verlichting te vinden, maar dat je simpelweg de sluier van concepten en illusies moet wegnemen die je ervan weerhouden de waarheid in het hier en nu te zien.

In de context van de ontdekking van de Essentie en de verbinding met anderen, zou je kunnen zeggen dat het ervaren van de "Poortloze Poort" ook kan verwijzen naar het besef dat de Essentie, de diepere realiteit, altijd al aanwezig is in onszelf en anderen. Het gaat niet om het bereiken van een externe staat of plaats, maar om het ontwaken voor de waarheid van wie we werkelijk zijn.

Door het loslaten van concepten en identificaties kunnen we de poortloze poort betreden en de Essentie in onszelf en anderen ervaren. Het is een moment van directe herkenning en een diep gevoel van eenheid en verbondenheid dat voorbij de dualiteit en scheiding gaat.

De "Poortloze Poort" omvat dus zowel het verkennen van onze innerlijke wereld als het actief zijn in de buitenwereld, zonder een strikte scheiding tussen de twee. Het is een vloeiende beweging waarbij we onze innerlijke wijsheid en essentie integreren in ons dagelijks leven en onze relaties.

Door naar binnen en naar buiten gerichte beweging in balans te brengen, kunnen we een dieper gevoel van heelheid en vervulling ervaren. We erkennen dat de ontdekking van onze Essentie niet geïsoleerd is van de wereld om ons heen, maar juist geworteld is in onze verbinding met anderen en de bredere context waarin we leven.

Heeft deze vloeiende beweging te maken met de opvattingen rond Wei wu wei?

ChatGPT
Ja, er zijn enkele overeenkomsten tussen de Diamantbenadering en het concept van wei wu wei uit het taoïsme. Wei wu wei kan worden vertaald als "handelen door niet te handelen" of "handelen zonder actie". Het verwijst naar een staat van moeiteloos handelen en spontaneïteit, waarin men in harmonie met de natuurlijke stroom van het leven beweegt.
In zowel de Diamantbenadering als het concept van wei wu wei wordt er waarde gehecht aan het loslaten van verzet, overgave aan het moment en het vertrouwen op het natuurlijke proces. Beide benaderingen erkennen dat er een diepere intelligentie en wijsheid aanwezig is in het universum, en dat het bevorderen van bewustzijn en het ontwikkelen van een diepgaande verbinding met die intelligentie essentieel is voor persoonlijke groei en spirituele evolutie.
De Diamantbenadering legt echter meer nadruk op de psychologische en emotionele aspecten van de menselijke ervaring, terwijl wei wu wei in de taoïstische context vaak gericht is op het handelen in overeenstemming met de natuurlijke orde. Beide concepten dragen echter bij aan een dieper begrip van het loslaten van controle, het cultiveren van innerlijke wijsheid en het vinden van harmonie in het leven.
 

Mij lijkt dat je dan moet loslaten dat je die kern fysiek kunt ervaren.

ChatGPT
Het is waar dat het ervaren van de innerlijke kern of Essentie zoals beschreven in de Diamantbenadering niet noodzakelijk afhankelijk is van een fysieke gewaarwording. De Essentie wordt eerder beschouwd als een diepe innerlijke realiteit, een spirituele essentie die deel uitmaakt van ons wezen. Het is een ervaring van onze oorspronkelijke aard die voorbijgaat aan louter fysieke sensaties.
Hoewel sommige spirituele tradities of praktijken mogelijk fysieke gewaarwordingen of sensaties benadrukken als onderdeel van de spirituele ervaring, is dit niet noodzakelijk het geval in de Diamantbenadering. De focus ligt veeleer op het ontwikkelen van bewustzijn, zelfreflectie en het verkennen van diepere lagen van ons bewustzijn om toegang te krijgen tot de Essentie.
De Diamantbenadering benadrukt het belang van een innerlijke transformatie die plaatsvindt op een dieper niveau van bewustzijn, waarbij men in contact komt met de essentiële kwaliteiten zoals liefde, wijsheid en helderheid. Het gaat eerder om een innerlijk weten en een ervaring van verbondenheid met iets groters dan puur fysieke sensaties.
Het is belangrijk op te merken dat de ervaring van de Essentie subjectief kan zijn en verschillend kan zijn voor elk individu. Sommige mensen kunnen bepaalde fysieke gewaarwordingen of sensaties ervaren als onderdeel van hun spirituele groei, terwijl anderen dat misschien niet doen. Het is een persoonlijke en individuele reis van bewustwording en ontdekking.
 

Mij lijkt het "innerlijk weten" een basisvertrouwen dat je in contact brengt met liefde, wijsheid en helderheid door belemmerende overtuigingen op te sporen en los te laten.

ChatGPT
Ja, je hebt gelijk. In de Diamantbenadering wordt erkend dat het cultiveren van een basisvertrouwen een belangrijke sleutel is om in contact te komen met de Essentie en de daarmee verbonden kwaliteiten zoals liefde, wijsheid en helderheid.
Belemmerende overtuigingen, conditioneringen en patronen kunnen onze perceptie en ervaring van het leven beïnvloeden en ons belemmeren om toegang te krijgen tot onze essentiële aard. Het identificeren en loslaten van deze belemmeringen is een belangrijk aspect van het werk binnen de Diamantbenadering. Door bewustzijn te ontwikkelen en diepere lagen van onszelf te onderzoeken, kunnen we beperkende overtuigingen en patronen herkennen en transformeren.
Het proces van het opsporen en loslaten van belemmerende overtuigingen en conditioneringen kan leiden tot een groter gevoel van basisvertrouwen. Wanneer we ons bewust worden van de belemmerende overtuigingen die ons beperken, kunnen we ze onderzoeken, ze in twijfel trekken en ze uiteindelijk loslaten. Dit opent de weg naar een dieper vertrouwen in onszelf, in het leven en in de mogelijkheid om liefde, wijsheid en helderheid te ervaren.
Door dit proces van bewustzijnsontwikkeling en het loslaten van beperkingen kunnen we ons openstellen voor de essentiële kwaliteiten die inherent aanwezig zijn in ons wezen. Dit basisvertrouwen vormt een basis voor persoonlijke groei, spirituele ontwikkeling en het realiseren van onze diepste potentie.
 

Heeft deze opvatting over "inherent" ook te maken met Leegte, die niet letterlijk moet worden gezien als leeg?

ChatGPT
Ja, de opvattingen binnen de Diamantbenadering hebben ook betrekking op het concept van "Leegte", dat niet letterlijk moet worden opgevat als een fysieke leegte, maar eerder verwijst naar een diepere spirituele realiteit.
In de Diamantbenadering wordt Leegte gezien als de fundamentele aard van het bestaan, een oorspronkelijke staat van openheid en ruimte waarin alles verschijnt. Het is geen leegte in de zin van afwezigheid, maar eerder een ruimte waarin alles kan ontstaan en worden ervaren.
Leegte wordt gezien als de bron van alles wat is, inclusief de Essentie en de verschillende manifestaties van het leven. Het is een toestand van open bewustzijn waarin alles kan worden waargenomen en ervaren zonder identificatie met specifieke vormen of concepten.
Het begrijpen en ervaren van Leegte is een belangrijk aspect van de spirituele ontwikkeling in de Diamantbenadering. Het houdt in dat we voorbijgaan aan de beperkingen van onze conditioneringen, concepten en identificaties, en ons openstellen voor de ruimte van mogelijkheden en potentieel. Het is een uitnodiging om de diepere aard van het bestaan te verkennen en te realiseren.

In de diamantbenadering wordt het concept van God en de relatie tot God op een holistische en non-dogmatische manier benaderd. Almaas ziet God niet als een extern wezen of entiteit, maar eerder als een essentiële kwaliteit of dimensie die inherent is aan het bestaan. Hij benadrukt het belang van directe ervaring en ontdekking in plaats van theoretische concepten over God.

Volgens Almaas is de Leegte, of de staat van openheid en non-duaal bewustzijn, een belangrijk aspect van het goddelijke. Hij gelooft dat het mogelijk is om een diepere verbinding met Leegte te ervaren en dat deze ervaring kan leiden tot een dieper begrip van de aard van God en het universum.

Het is ook belangrijk om nederigheid en openheid te cultiveren bij het verkennen van de ervaring van het goddelijke, omdat we gemakkelijk verstrikt kunnen raken in onze eigen interpretaties en beperkte perspectieven. Een gezonde dosis scepsis en kritisch denken kan nuttig zijn om onze eigen vooroordelen te onderzoeken en te voorkomen dat we vastlopen in een bepaalde projectie van God.

Het is belangrijk op te merken dat het begrijpen en ervaren van Leegte vaak een persoonlijke en directe ervaring is, die niet volledig in woorden kan worden uitgedrukt. Het gaat om een diepgaand inzicht en een directe ervaring die voorbijgaat aan concepten en mentale constructies. Het kan een proces van innerlijke transformatie en ontwaken ondersteunen, waarbij we ons bewust worden van de diepere aard van ons wezen en de onderlinge verbondenheid van alles wat is.

Non-duale liefde dus.

ChatGPT
Ja, in de Diamantbenadering wordt liefde vaak begrepen in een non-duale context. Non-dualiteit verwijst naar het idee dat er geen inherente scheiding of dualiteit bestaat tussen het zelf en de wereld, tussen subject en object, tussen innerlijk en uiterlijk. Het is een bewustzijn dat voorbijgaat aan de illusie van afgescheidenheid en eenheid erkent.
Non-duale liefde kan worden gezien als een vorm van liefde die niet gebonden is aan voorwaarden, beperkingen of identificaties. Het is een liefde die niet selectief is, maar allesomvattend en inclusief. Het overstijgt de beperkingen van egoïstische verlangens en is gericht op het welzijn en de verbondenheid van alles wat is.
In de Diamantbenadering wordt non-duale liefde gezien als een inherent aspect van onze Essentie, onze oorspronkelijke aard. Het is een liefde die niet afhankelijk is van externe omstandigheden, maar diep geworteld is in ons wezen. Het gaat voorbij aan persoonlijke voorkeuren, oordelen en conditioneringen.
Het cultiveren van non-duale liefde houdt in dat we ons openstellen voor de essentiële kwaliteiten van liefde, mededogen en verbondenheid die in ons aanwezig zijn. Het vraagt om het overstijgen van egoïsme, angst en afgescheidenheid, en het omarmen van een ruimhartigheid en inclusiviteit in onze relaties en interacties met anderen.
Non-duale liefde is niet beperkt tot specifieke relaties of objecten, maar strekt zich uit tot het gehele bestaan. Het is een liefde die niet gehecht is aan uitkomsten of verwachtingen, maar die de diepere eenheid en onderlinge verbondenheid van alle aspecten van het leven erkent.
Het begrijpen en ervaren van non-duale liefde is een diepgaande spirituele ontwikkeling die ons kan helpen om voorbij te gaan aan beperkingen en illusies, en een dieper gevoel van eenheid, mededogen en liefde in onszelf en de wereld om ons heen te cultiveren.

Boeken van Almaas via Bol.com, waaronder zijn nieuwste boek "Non-duale liefde".

Voorkom oeverloze discussie over spiritualiteit

Het leven kent toppen en dalen. "Himmelhoch jauchzend - zu Tode betrübt". We kunnen in de put zitten of ons "on top on the world" voelen. We kunnen de afwisseling accepteren of zoeken naar transformatie en ons minder speelbal voelen van het toeval.

In dit blog verschillende benaderingen die meer of minder duidelijk zijn in hoeverre we zelf die transformatie kunnen "doen". Het antwoord heeft te maken met zelfinzicht en spiritualiteit. Zijn wij als individu (ergens mee) verbonden en kunnen we eigenlijk wel weten wie we (zelf) zijn? Kunnen we de behoefte aan sturing loslaten?

Een completere waarheid

Transformatie is op den duur dat je het leven meer neemt zoals het komt. Ik verzet me minder tegen hoe het leven gaat, ook wanneer het zeer doet. Wie vol leeft, heeft óók pijn. En is iedere keer, iedere dag, keer op keer in staat die pijn te dragen in plaats van er steeds tegen te vechten en zich steeds te verzetten. Als je de pijn verduurt, wordt het leven voller en ruimer. Het voordeel als je ouder wordt, is dat je al een paar keer door die put heen bent geweest, en dan weet je dat het ook weer licht wordt’.

Ramana Maharshi, vers 328.
Verstandige mensen mijden het gezelschap
van twistzieke praters die zich niet bescheiden
inspannen op het rechte pad, maar zonder echt
iets na te streven alleen maar holle frasen spuien.

Alles over niets.
Jan van den Oever is een gepassioneerd verteller over spiritualiteit. Hij werd geïnterviewd door Paul Smit en Patrick Kicken. Dat interview valt meteen in zijn boodschap in dit filmpje. Ga niet de discussie aan met iemand die geen hart heeft voor non-dualiteit. Interesse is niet genoeg. Je kunt ze niet wakker schudden. Jan van den Oever heeft een boek geschreven, waarin hij in gewone taal oproept tot vertrouwen in de herkenning van spirituele "waarheden". Waarheden die paradoxaal genoeg ook nog niets lijken op te brengen. Zijn boek is getiteld “Ik weet niet wie ik ben”.
Herken je de waarheid van en word je geraakt door non-dualiteit dan ben je het geschikte publiek om te komen tot vertrouwen daarin. Twijfel en wankelmoedigheid verschijnen hoe dan ook om te (leren) snappen dat het leven, dat er al is, goed genoeg is. Het is een terugkeer naar de stilte, die beschikbaarheid is, die verschijnt aan een mij die niet beweegt, aldus Jan. Wanneer je op zoek gaat naar die mij of ik dan kom je die nooit tegen. Het ik is een verschijning in jou. Die ik (ego) is een schijngestalte. We proberen die schijngestalte gelukkig te maken en dat leidt tot frustratie. Alle ervaring en elke poging is het net niet. Ga die twijfel niet bevechten.
Het is ook niet heroïsch, je kunt er niet prat op gaan. Zoals zijn zoon vertelde aan de verbaasde juffrouw op school "mijn vader weet alles over niets".

Uitspraken van Jan (losjes geciteerd en gegroepeerd).

• De zin "ik zie het, verschijnt in jou", de zin "ik zie het niet" verschijnt ook in jou.
• De liefde van een ouder naar een kind toe is een ander dan van het kind naar de ouder. Het kind is het object van jouw liefde, maar jij bent niet het object van de liefde van een kind.
• Vertrouw vanuit jezelf op de herkenning. Geloofwaardigheid gaat niet om de status van de boodschapper.
• Zelfrealisatie overkomt je, je kunt er niet prat op gaan.
• Je mag er zijn zonder bodem.
• Je bent de bodemloze ondergrond waarin alles verschijnt en verdwijnt.
• Ik ben die ene. Elk individu, de eenling, is de onverdeelde.
• Wanneer je mijn waarheid herkent, dan is het van niemand, dan is het ook van jou.

Jan van den Oever geeft satsangs (bijeenkomst in waarheid). Een collage van zijn uitspraken zijn te vinden in een ander boek. Dit is de beschrijving daarvan:
Al meer dan 25 jaar spreekt Jan van den Oever met grote passie over non-dualiteit, met nadruk op het aspect van de totale beschikbaarheid die we in werkelijkheid zijn voor alles wat zich voordoet - vreugde en verdriet, succes en falen, en alles wat daartussen ligt. Hij spreekt zijn eigen waarheid, maar die waarheid kan altijd herkend worden als iets wat je zelf allang weet.

In dit boek, zijn tweede, zijn door de samenstellers satsangteksten bijeengebracht die grote indruk op hen hebben gemaakt. Samen met Jan daal je af in de totale kwetsbaarheid die je in wezen bent. En hoewel dat soms heel pijnlijk kan zijn, herinnert hij je eraan dat het wel de zoete pijn is die je helpt om Thuis te komen.

'Het is alleen maar te zien of niet te zien. Shakespeare zei het al: 'to be or not to be'. 'Zien is Zijn' en 'Zijn is Zien', dat is hetzelfde woord. 'Wakker of niet wakker', dat is het. De beleving van Dit, daar is niets aan toe te voegen. Je bent toch, je bent Aanwezig, ken je nog iets buiten deze aanwezigheid? Dit is het! Kun jij ook nog ergens een belever van deze belevenis vinden?

Op een gegeven moment is het verzet gebroken. Niet door iemand, maar je verzet is gebroken, en je hebt ook geen verlangen meer om het verzet in stand te houden. Waarom moet ik me verzetten tegen dat wat ik NU onmiddellijk zie, namelijk dat ik niet weet wie ik ben? Als ik Het nu zie, waarom zie ik het dan ook niet over een minuut? Je bent Nu. Er is geen ontsnappen aan gewoon'.

Oeverloos, de mooiste satsang fragmenten van Jan van den Oever (bol.com).

In het verlengde van de paradoxale “boodschap” van Jan van den Oever ligt de boodschap van Jan Koehoorn om niet nondualiteit (Advaita) “functioneel” toe te willen passen.

Toegepaste spiritualiteit is geen spiritualiteit.
Advaita is een rare hobby. Je kunt er niet lid van worden, je leert er niets bij en je kunt het niet toepassen. Je hebt er niets aan, je schiet er niets mee op en je kunt er niets mee. Je wordt er niet beter van – ook niet slechter. Het is geen club, er zijn geen niveaus en je krijgt geen diploma of een rapport of een cijferlijst. Er zullen momenten zijn dat je denkt dat je het snapt, om een dag later weer met volkomen lege handen te staan.
Sommige mensen zullen zeggen dat het nihilistisch is, maar dat klopt niet. Alle dingen die ik net opnoemde gelden ook voor liefde, humor en kunst. We weten dat het om iets essentieels gaat, maar we kunnen het niet uitleggen of in een gedachtesysteem gieten. Zodra je het gaat proberen uit te leggen, merk je meteen dat het niet in woorden te vatten is.
Als je merkt dat je Advaita van stal haalt op moeilijke momenten in het dagelijks leven, sla je de plank mis. Advaita is geen truc om alle vervelende momenten uit je leven te bannen. Als je verliefd bent, zul je niet snel zeggen: “Ja, maar dat wordt toch ook gewoon waargenomen”? Dan ben je eenvoudig alleen dat: verliefd. Nee, we halen Advaita alleen maar van stal bij angsten, woede, verdriet en al die andere dingen waarvan we geleerd hebben dat het ongewenst is.
Als je het toe kunt passen, is het geen Advaita. Dan is het iets anders. Veel zogenaamde spiritualiteit kun je toepassen. Dan moet je bijvoorbeeld bepaalde handelingen verrichten, of iets in herinnering brengen. Zodat je “ermee om kunt gaan”. Dan ga je verzinnen dat bepaalde dingen gebeuren omdat je er iets van kunt leren, of dat het een “test” is, of dat het “zo heeft moeten zijn”, en dan pas kun je het accepteren. Dat is niet de ware acceptatie, dat is berusting. Je kunt niet anders, dus ga je maar spiritueel roepen dat het “er mag zijn”.
Maar het is er al, voordat je riep dat het er mocht zijn. Waarnemen is onmiddellijk, daar hoef je niets voor te doen. Het gaat moeiteloos en spontaan. Waarnemen kun je niet toepassen. Je kunt niet in de agenda zetten dat je morgen van twaalf tot vier gaat zitten waarnemen. Je kunt hooguit ontdekken dat het geen activiteit is. Er zit geen doener achter. Die doener wórdt waargenomen, dat is de instinker. Toepassen heeft met “doen” en een “doener” te maken. Die past iets toe in de hoop er beter van te worden. Maar beter dan wat?
Advaita gaat simpel gezegd alleen maar over wat je bent, nu. Niet over wat het moet worden, niet over waar het naartoe moet, niet over persoonlijke ontwikkelplannen, niet over een “beter mens” worden. Dat is de enige vraag die Advaita stelt: wie ben je? Al je zoekbewegingen gaan uiteindelijk en onmiddellijk alleen maar daarover. En die zoekbewegingen houden niet op omdat je een antwoord vindt, maar omdat de absurditeit van dat zoeken door inzicht volledig doorzien wordt.
Je ontdekt dat het hele idee, het totale concept van “iets bereiken” volkomen onzin is, en dat betekent dat het je niet meer interesseert. Daarmee verdwijnt elk zoeken, elke kramp over datgene dat je dacht te zijn. En hou je op met het projecteren van alle rare ideale situaties over het nu heen. Wat er nu is, is alles wat er is.
Tot zover Jan Koehoorn.

Zie ook Waarom spiritualiteit?

De kip en het ei in het non-dualisme

Non-dualisme kun je opvatten als het inzicht dat er geen tijd bestaat, geen ruimte, geen vorm, geen waarneming, geen afscheiding, geen object-subject, niets dat zich bewust is van iets dat niet zichzelf is. Kortom, zoals een pas geboren kind de omgeving zonder angst lijkt te ervaren, maar dan op een bewust niveau. Of zoals intens verliefden zich een tijdje voelen.

In het Bijbelse paradijsverhaal worden Adam en Eva het zorgeloze paradijs uitgejaagd nadat ze een gebod van God hadden overtreden. Ze werden zich in één keer bewust van de dualiteit van goed en kwaad en konden en mochten niet meer terug in de paradijselijke eenheidservaring.

Het beeld van een straffende God lijkt op de ouder op wiens bescherming een opgroeiend kind rekent, maar dat het lijkt te kunnen verliezen door verkeerd om te gaan met zijn eigenheid en afgescheidenheid.
Bij de ontwikkeling van het eigen ego, zo rond het tweede levensjaar, begint het kind zichzelf af te scheiden van de omgeving. Daarin wordt het aangemoedigd door de ouders, immers het zijn de eerste tekenen van zelfstandigheid, maar tegelijk wordt het kind zich stapje voor stapje bewust van het nadeel van afgescheiden zijn, namelijk dat het ongenoegen kan oproepen bij de ander of dat je een ander gaat missen. Mogelijke straf roept angst op, angst om te worden verlaten of alleen gelaten, terug te worden geworpen op het zelf. Het leven levert je op die leeftijd, en eigenlijk nooit meer, de zorgeloze veiligheid van het eerste levensjaar. De peuter is er zich nog niet bewust dat je ongelijk bent en kunt twijfelen aan evenwaardigheid. Het gaat er gewoon vanuit en doet gewoon.

In termen van (non-)dualisme: vóór het ontstaan van het ego was de wereld één, was alles liefde. Na het ontstaan van het ego is er voor het eerst angst en is er dualiteit: ik en jij, goed en slecht, liefde en haat, blijdschap en verdriet, schuld en onschuld, straf en beloning, vroeger en later et cetera. Essentieel voor de realisatie van non-dualiteit is dat ego doorzien wordt als een construct, een activiteit van de mind en geen entiteit. Non-duaal gewaarzijn laat zich per definitie niet vangen in het begrippenkader van het ego dat wil begrijpen en daarmee dualiteit schept.

Het lijkt een naïef wereldbeeld, maar dat alles verbonden is, is een inzicht dat al eeuwen speelt in oosterse culturen en in de moderne kwantumfysica. Is de moderne mens zich daarnaast wel voldoende bewust van de werking van angsten (ook in de vorm van twijfel) die (economische) belanghebbenden ook nu nog (en dan met opzet) oproepen?

Het beeld dat religies of ouders opriepen, is ook het beeld dat de politiek en de economische grootmachten oproepen. Het is de angst om niet goed of veilig genoeg te zijn, die de kiezer verleidt tot populisme en de consument herhaald tot aanschaf doet overgaan. Het bevordert dat materialisme (kopen) geassocieerd wordt met gelukkig worden.

Zet het beeld van een oordelende en straffende God tegenover het beeld van onvoorwaardelijke liefde dat door Een cursus in wonderen wordt aangehouden. Dit is een boek waarin misvattingen over de bedoelingen van God worden rechtgezet. De wonderen, die de cursus onderwijst, zijn uitdrukkingen van liefde die gepaard gaan met veranderingen in waarneming, waardoor we de wereld door de ogen van liefde in plaats van angst zien.
Jan-Willem van Aalst schrijft daarover in Wonderen of waan: God denkt niet; veroordeelt niet; straft niet. God heeft in het geheel niets met materie van doen. God weet niets van dualisme. God is. “God” is letterlijk synoniem met “onvoorwaardelijke liefde”. God doet niets, omdat hij niet van tijd weet. Onvoorwaardelijke liefde is simpelweg, volstrekt onbeïnvloedbaar omdat er in nondualisme niets anders is. Het “laatste oordeel” wordt volgens Een cursus in wonderen niet door God uitgesproken, maar door onszelf, zodra we ten langen leste het ego-denksysteem aan de kant schuiven en er dankbaar voor kiezen om tijd, ruimte, waarneming, veroordeling en individueel bewustzijn achter ons te laten. Dat is onze verantwoordelijkheid: het ontkennen van de ontkenning van Eenheid met onze Schepper.
…
In onze nachtelijke dromen kunnen de meest bizarre dingen gebeuren, en toch zijn we daarover niet verbaasd zodra we wakker worden. Wat we ons niet realiseren is dat zodra we denken wakker te zijn, wij slechts wakker zijn in dualisme, wat zelf een droom is.
Tot zover van Aalst.

Wonderen of waan, Jan-Willem van Aalst (bol.com). 

Mieke Berger schrijft het volgende over onze identiteit.
"Alles dat wij kennen, zijn we dus niet zelf. We zijn dus niet ons lichaam en ook niet onze gedachten, zonder welke geen wereld kan ontstaan. We kunnen immers ons lichaam en onze gedachten waarnemen. Wat we dan wel zijn? Dat wat geen tegenstellingen kent en dus geen eigenschappen heeft. Onbeweeglijkheid, die beweging waarneemt. Tijdloosheid, die tijd waarneemt. Eigenschaploosheid, die eigenschappen waarneemt. Als we tot dat inzicht komen, zullen we moeten erkennen, dat wij niet in de wereld verblijven, maar dat de wereld in ons verblijft".

Non-dualiteit is (net als de natuur) Eenheid in beweging en in verscheidenheid en wij laten ons in slaap sussen met het idee dat dualiteit voorafgaat aan een onbereikbare nondualiteit. Dat verleidt ons om slechts te focussen op het eigen belang en de belangen van het geheel te negeren. "Pak wat je pakken kan" en "doe je voordeel met de tegenstellingen".
Het zou mooi zijn wanneer we ontwaken in de realiteit van het universele nonduale bewustzijn dat de illusie van dualiteit voortbrengt.

• Dat we realiseren dat alles niet twee is en we vervolgens de ander, mens en dier, vriendelijker behandelen.
• Dat we de schadelijkheid inzien van louter op het eigen belang gericht te zijn, ingefluisterd door het ego.
• Dat we intuïtief herinneren dat wij (en dualiteit) voortkomen uit eenheid.
• Dat we niet meer dualiteit (afscheiding) scheppen door te veroordelen.
• Dat we inzien dat ogenschijnlijk tegenstrijdige zaken geen dualiteit vertegenwoordigen / betekenen.
• Dat we inzien dat alle mensen en dieren intrinsiek evenwaardig zijn in het recht op beleven van vrijheid en liefde.

Er hebben triljoenen levensvormen geleefd, er leven er nu miljarden tegelijk. Dat waarin wordt waargenomen verschilt niet, wel wat en hoe wordt waargenomen. Het maakt een wereld van verschil.
Jij en ik zijn dat. "Tat tvam asi". We zijn allemaal vormen van energie. De een heeft het talent om informatie (bijvoorbeeld een levensdoel) uit allerlei energielichamen op te pikken, een ander ziet alleen één lichaam. Het maakt niet uit voor het ontwaken in non-duaal bewustzijn. Frustrerend, omdat het niet valt te (be)grijpen? Je kunt er ook om lachen, zoals Alan Watts aangeeft.

De eenheidservaring is een tijdelijk kijkje in de staat van verlichting of zelfrealisatie.
Ervaringen blijven vernieuwen, het inzicht in het evenwaardige geheel van dualiteit en non-dualiteit kan blijvend zijn. Wie probeert het vast te leggen (in tekst, beeld, herinnering etc.), verstoort de resonantie binnen en met het geheel.
Het gaat om de balans tussen betrokken zijn en loslaten, als een eeuwig durende dans in het nu.
Liefde zijn en liefdevol doen en laten.
Het leven is één en liefde maakt dat je de verbinding herkent. Namasté mudra, "De ziel in mij, groet de ziel in jou".

Nondualiteit is het liefdevolle startpunt van waaruit iedereen tijdelijk wil vertrekken om de wereld te verkennen en wat vervolgens uit het oog wordt verloren omdat woorden en gedachten in de weg zitten. En tegelijkertijd kan die verbinding (met de eenheid) niet verloren gaan. Het is de kip en het ei in één.

De (ongeboren) baby wordt concipieerd in en tot eenheid en door versmelting van eicel en zaadcel. Met het geleidelijk loskoppelen van de eenheid bij het kind door het ontwikkelen van het ego wordt het kind het pad opgeleid dat via vele kronkelige omwegen en liefdesperikelen toch de kortste weg is naar nieuwe eenheid. Dit is niet letterlijk een terugkeer naar de bron van waaruit het startte, maar een (vermogen tot een) verbinding (thuis komen), opnieuw verbinden (latijn: "religare") op een transcendent, meer rustgevend niveau.
Terwijl de vanzelfsprekende en zorgeloze eenheid van de vroegste jeugd altijd blijft trekken, heeft het leven er belang bij dat we ons zo ontwikkelen dat we meer in harmonie gaan leven met onze omgeving, dat we geen oplossingen willen forceren, dat we een vredige omgeving helpen creëren waarin nieuw leven kan ontstaan en van waaruit het zich verder kan ontwikkelen.
Kortom een (individuele en evolutionaire) ontwikkeling van (meer) vrijheid en liefde.
Een ontwikkeling die plaats vindt in het eeuwig durende nu van onbewust paradijselijk naar bewust hemels.

Miranda Warren
Nondualiteit heeft met kunst gemeen dat ze ons de verborgen diepten van de menselijke ervaring toont en laat voelen; niet verborgen omdat ze geheim zijn, maar omdat ze buiten het conventionele, culturele verhaal leven. Het nonduale perspectief op het leven geeft een veel rijkere en minder stressvolle manier van zijn heeft bezorgd dan wat we ooit eerder hebben ondervonden.
Nondualiteit gaat natuurlijk niet om het verbeteren van het bestaan, maar haar weigering om te beoordelen wat zich gewoon afspeelt biedt een vorm van vrijheid die zowel beter als slechter ontstijgt. Het gaat er niet om dat we onze menselijkheid verliezen of transcenderen, maar dat we onszelf niet langer beschouwen als iets wat losstaat van alles wat zich voordoet.

Diepte zien in de werkelijkheid

Er is meer tussen hemel en aarde, maar kun je dat ook waarnemen?
Ik ga er vanuit dat de wereld naast lichaam en geest zich in nog meer manieren aan ons kan manifesteren. Wetenschappelijk bewijs daarvoor is dun, maar in dit artikel gaat het meer om wat je er mee zou kunnen. Voorzichtigheid ten aanzien van conclusies over de waarheid blijft geboden.
Sommige "geesten" accepteren alleen tastbare zaken, zij willen niets anders zien dan de materiële wereld. Het zijn als het ware fysische monisten. Ruimdenkende geesten zijn er in allerlei soorten en maten, nuchter en zwevend. De meest lichtvoetige denkers zijn bereid om tot zeven lagen (lichamen, energieën) te zien in de werkelijkheid.
Over (on)sterfelijkheid van de niet materiële lagen en hoe het "technisch" werkt wordt geen uitspraak gedaan. De veronderstelde functie is verbinding met bronnen van informatie, wijsheid en kennis, zoals Akasha-veld, het morfogenetische veld, nulpuntenergieveld, collectief onbewuste, Meer aller Möglichkeiten, het ware zelf, Het Hogere Zelf, e.d..

Uit het eerste van een viertal interviews door Patrick Kicken met Frans Langenkamp.

De bron van ons ik-besef is het ware zelf, dat zich uitdrukt in 7 lichamen, aldus Langenkamp. Iets eenvoudiger ingedeeld is de indeling in 3 niveaus: lichaam, geest en ziel oftewel materie, energie en bewustzijn. Alle onderdelen vormen één geheel. Je bent (bewustzijn) en je hebt zeven lichamen.

          Lichaam

1. Het grofstoffelijk lichaam, het aardse lichaam, is gemaakt van gewone materie. We hebben dat lichaam, maar zijn het niet. “Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren” vertaalt Langenkamp als “Stof is het lichaam en tot stof zal het wederkeren en gij zijt onsterfelijk bewustzijn”.
2. Het fijnstoffelijke lichaam of vitaliteitslichaam (etherisch) omhult het vlees-hemd (Gothisch: 'lic-hamo’). De fijnstoffelijke levenskracht (prana of ki/chi) doordringt het lichaam.
   
   Geest
3. Het emotionele lichaam (astraal), daar waar gevoelens en emoties leven.
4. Het mentale lichaam, de gedachtewereld (mind, manas) die ook gevoelens oproept en onze vitaliteit beïnvloedt.
   
   Ziel
   onderverdeeld in 3 “licht of subtiele” lichamen.
5. Wijsheidslichaam, het kennis of weten-lichaam.
6. Ego-lichaam met ik-besef (identiteit, relatieve persoonlijkheid).
7. Gelukzaligheid lichaam ("de zevende hemel").

In tabel gezet en geleend (aangepast) van zijn site (selfrealisation.net):

	Lichaam	Chakra	Ervaring	Element	Zintuig
	Fysiek lichaam	Wortel chakra	Ik beweeg	Aarde	Reuk
	Etherisch lichaam	Heiligbeen chakra	Ik ben vitaal	Water	Smaak
	Astraal lichaam	Navel chakra	Ik voel	Vuur	Gezicht
	Mentaal lichaam	Hart chakra	Ik denk	Lucht	Tast
	Wijsheidslichaam	Keel chakra	Ik weet	Ruimte	Gehoor	Sat
	Ego lichaam	Voorhoofd chakra	Ik besef	Manas	Intuïtie	Chit
	Gelukslichaam	Kruin chakra	Ik ben	Zijn	Bewustzijn	Ananda

In een interview met het Boeddhistisch Dagblad zegt hij:
Bewustzijn doet zich voor in drie aggregatie toestanden.

1. Bewustzijn in zijn zuivere vorm is het absolute gelukzaligheid bewustzijn, dat in de vedische wetenschappen Sat Chit Ananda, genoemd wordt; de essentie van al wat is, was en zijn zal. Deze essentie van het bestaan noem ik graag ‘het ABC des levens’ – afgeleid van ‘Absolute Bliss Consciousness’.
2. Bewustzijn in beweging – in vibratie – is energie.
3. Bewustzijn dat een vorm heeft aangenomen is materie.

Zijn, bewustzijn, en gelukzaligheid: Sat Chit Ananda, worden als een bij elkaar horend geheel ervaren en niet als afzonderlijke eigenschappen van het Zelf.
Alles wat we doen of laten is om ons (weer) gelukkig te voelen, om meer voldoening te ervaren. Je hebt daarvoor contact met jezelf (Ware of Hogere Zelf) nodig. "Voorbij het ego, daar is het Zelf".
Het geluk wil zich manifesteren, wil gedeeld worden in de vorm van liefde.
Het is het bewustzijn dat waarneemt door middel van de zintuigen en wordt geholpen door de hersenen. Op het niveau van bewustzijn (onze essentie) zijn alle mensen (individuen) weer één. Bewustzijn is datgene wat zichzelf kent.
Tot zover een transcriptie van het interview.

Langenkamp noemt naast intuïtie ook bewustzijn als zintuig, -begrijpelijk- want beide leveren input op voor de hersenen. Waar mensen het hart associëren met voelen, plaatst hij de 'ervaring' "ik denk". Het onderscheid tussen de rijen is geen grens, zoals ook de lichamen niet werkelijk te onderscheiden zijn.

Wat heb je aan de visie over zeven lichamen?
Volgens Frans Langenkamp en de Advaita Vedanta, die hij heeft bestudeerd, is het goddelijke bewustzijn eeuwig(durend). Het is. Het was er al 14 miljard jaren geleden ten tijde van de Big Bang. Direct na deze explosie is energie ontstaan en die is 4,5 miljard jaren geleden gematerialiseerd tot de aarde en vervolgens tot leven. Of het leven bij toeval ontstond of het gevolg is van een goddelijke vonk is eigenlijk voor ons nu niet zo relevant, wel interessant.
De subtiele lichamen verklaren paranormale verschijnselen als onsterfelijke “levensvormen” na de dood en bijna-dood-ervaringen. Je hebt deze inzichten voor het gewone leven niet echt nodig. In die zin is het monisme van de non-dualiteit –dat alles één is- evenwaardig aan het fysisch monisme, dat alleen de aardse materiële werkelijkheid aanvaardt. Het non-duaal bewustzijn is alles omvattend. Bewustzijn is de essentie van onze ziel; bewustzijn is ons ware zelf en onze gemeenschappelijke essentie.
Wat deze visie voor mij verheldert is de uitspraak “vanuit het hart leven”. Dit zinnetje wordt vaak door vrouwen aan mannen gezegd omdat zij weg willen van de cerebrale benadering. In het schema van Langenkamp kun je “vanuit het hart leven” zien als het gelijk wegen van verstand, gevoel en intuïtie. Je kunt je op alle zeven lichamelijk niveaus tegelijk en vrij bewegen en je hoeft om gelukkig te zijn geen andere moeite te doen dan blokkades weg te nemen.
Wie deze weg volgt, zal er alleen beter van worden, wanneer hij bereid is tot radicale evenwaardigheid, door alles en iedereen open en zonder oordeel tegemoet te treden.

Alle zeven lichamen zijn in beweging of in ontwikkeling en de aard van haar (on)vergankelijkheid verschilt.  Een deel van die ontwikkeling kunnen we ervaren, maar we moeten ons erbij neerleggen dat er ongrijpbare elementen overblijven die we alleen kunnen beleven wanneer we ze loslaten.
Er is onderlinge samenwerking in de vorm van chakra’s; meridianen (nadi’s); aura’s; yin en yang; hartcoherentie; hersengolfcoherentie; en het hara punt.

Tot zover Frans Langenkamp.

Robert Bridgeman onderscheidt vier lichamen: het fysieke, het etherische, het mentale en het spirituele lichaam. Een goede balans kan het verschil maken tussen een zwaar en een licht leven. De vier lichamen zijn samen een energieveld. Alleen het fysieke lichaam is empirisch of zintuigelijk vast te stellen.

Energie kan niet worden gecreëerd of vernietigd. Het manifesteert zich op verschillende frequenties en we hebben er interactie mee op verschillende niveaus.

De wetenschap beperkt zich tot de fysieke wereld en fysieke energie. Metafysica valt er net buiten, het ontstijgt het onderzoekbare, zo je wilt. Hoogstens kan worden onderzocht hoe mensen omgaan met opvattingen erover.

Emotionele energie in het etherische lichaam wordt gevormd door gevoelens in het lichaam die worden geproduceerd door biochemie, zoals hormonen. Deze fysieke energie is niet waarneembaar met onze zintuigen.

Geestelijke energie in het mentale lichaam wordt gevormd door gedachten in de hersenen die door neurochemie worden geproduceerd en die impulsen in staat stellen om over synapsen te springen. Deze zijn nog minder tastbaar in het lichaam omdat ze in de hersenen voorkomen. Ze zijn verantwoordelijk voor het triggeren van de biochemische reacties van emoties.

Tenslotte is er metafysische energie in het spirituele lichaam, die zich niet in het fysieke manifesteert - en dus niet kan worden ervaren door het lichaam, de emoties of de geest. Voorbeelden bestaan ​​daarom niet als iets dat in woorden kan worden uitgedrukt, maar kan worden beschreven als mystiek of wonderbaarlijk.

Metafysische energie is zo verfijnd dat de overdracht moet worden vertraagd om neurologisch als gedachte in contact te komen met het menselijk brein. Het vertraagt ​​verder om als emotie contact te maken met de menselijke biochemie. Het vertraagt ​​nog verder om als lichamelijkheid met de 5 zintuigen van het lichaam te communiceren. Het bestaan ervan kan worden ervaren, aangenomen of afgeleid, maar niet worden bewezen, laat staan afgedwongen. Het is het gebied van het vormloze hogere bewustzijn of Hoger Zelf: universeel en onsterfelijk. Het is dat wat ons allemaal verenigt.

Voor spirituele ontwikkeling beveelt Bridgeman het boeddhistische achtvoudig pad aan.

Lees ook: Boeken van Robert Bridgeman.

Deepak Chopra onderscheidt een wel (individueel) en niet plaatsgebonden geest.
“Door zijn aard maakt de plaatsgebonden geest voortdurend onderscheid tussen ons en de rest van de schepping. De niet-plaatsgebonden geest – het universele bewustzijn - daarentegen is zuiver ziel, zuiver geest. Hij opereert buiten de begrenzingen van de normale tijd-ruimtelijkheid, is de ordende en verbindende kracht in het universum en kent geen beperkingen in ruimte en tijd. Door zijn aard verbindt de niet-plaatsgebonden geest alle dingen – omdat het alle dingen is. Hij vraagt niet om aandacht, energie of goedkeuring, is inherent één en trekt daarom liefde en acceptatie aan. Hij is immanent creatief, vormt de oerbron van alle creativiteit”.

Chopra onderscheidt zeven bewustzijnstoestanden. De vijfde toestand wordt kosmisch bewustzijn genoemd omdat je bewustzijn het vermogen heeft gelijktijdig in de plaatsgebonden en niet-plaats gebonden dimensie te verkeren. Wetende (en dus erkennende) dat je verbonden bent met niet-plaatsgebonden intelligentie begint synchroniciteit zich werkelijk te manifesteren.

Lees ook: Boeken van Deepak Chopra.

Jan Geurtz schrijft in zijn boek "Verslaafd aan denken. De weg naar verlichting en levensgeluk" over bewustzijn en materie dat het twee verschillende verschijningsvormen zijn van een derde, onderliggende werkelijkheid.  We hebben de neiging om de twee als gescheiden en onafhankelijke entiteiten te zien. Op het allerdiepste niveau is de werkelijkheid bestaande uit abstracte, maar levende potentialiteit en vormt het de bron van alles.
We kunnen het bestaan daarvan slechts benaderen door te omschrijven wat ze niet is (via negativa) en via analogieën en symbolen. We kunnen proberen het rechtstreeks te ervaren en dan geldt het vooral voor onszelf als bewijs. De werkelijkheid is noch objectief en werkelijk bestaand, noch subjectief en niet-bestaand. Ze kan niet logisch vastgesteld worden, noch ontkend. Zie ook bij de labels neti neti. Een fysisch monist kan hier waarschijnlijk niets mee en dat is ook niet nodig.

Lees ook: Boeken van Jan Geurtz.

Wie bovenstaande visies naast elkaar z(i)et kan niet anders concluderen dan dat er geen overeenstemming is over de aard van de metafysica. De eerste zin van dit artikel blijft staan.

Waarom spiritualiteit?

De waarde van spiritualiteit

De betekenis en waarde van spiritualiteit variëren van persoon tot persoon. Voor velen biedt spiritualiteit een pad naar zingeving en persoonlijke groei. Hier zijn enkele potentiële voordelen.

Een gevoel van verbondenheid

Spiritualiteit kan mensen helpen zich verbonden te voelen met iets groters dan henzelf, zoals de natuur, medemensen, of een hogere macht. Dit gevoel van verbondenheid kan troost bieden in tijden van onzekerheid.

Zingeving

Spirituele praktijken kunnen mensen helpen betekenis en richting te vinden in het leven, waardoor ze hun levensdoel beter begrijpen.

Innerlijke rust

Het beoefenen van spiritualiteit kan innerlijke rust bevorderen en mensen helpen om te gaan met stress en negatieve emoties.

Hoop

Spiritualiteit kan een bron van hoop zijn, waardoor mensen geloven dat er betere tijden komen, zelfs in moeilijke omstandigheden.

Persoonlijke groei

Door spiritualiteit kunnen mensen zichzelf beter leren kennen en zich ontwikkelen, wat leidt tot een bewuster en doelgerichter leven. Brené Brown beschrijft spiritualiteit als het erkennen en vieren van onze onlosmakelijke verbondenheid met een kracht groter dan onszelf, geworteld in liefde en compassie.

Een vage notie

Veel mensen voelen intuïtief aan dat er meer is dan wat meetbaar is, maar het zoeken naar spirituele betekenis kan een uitdagend proces zijn. Soms lijken mystieke ervaringen verklaarbaar door alledaagse oorzaken, maar toch blijft het verlangen naar diepere verbondenheid bestaan. In plaats van te zoeken naar onomstotelijk bewijs voor spiritualiteit, kunnen we leren om de paradox van de ongrijpbaarheid van waarheid en waarneming te omarmen. Het is niet nodig om alles te begrijpen; soms is het genoeg om te ervaren zonder te verklaren. En zelfs in de afwezigheid van duidelijkheid, kunnen humor en relativeringsvermogen ons helpen om de lichtheid van ons bestaan te omarmen.

Zelfkennis

Wie de motivaties voor het gedrag van mensen beschouwt komt een heel eind met deze te zien in het kader van het verwerven van geld, macht, seks en aanzien. Met deze dualiteiten onderscheiden we ons van anderen. Wanneer we op deze onderwerpen goed meekomen in vergelijking met anderen dan zitten we veilig, zo lijken we te denken. Maslow had in zijn hiërarchie van behoeften deze afhankelijkheid van anderen beschreven als behoefte aan veiligheid, erkenning en verbinding. Op het laagste niveau staat de dagelijkse behoefte om te overleven. Op het hoogste niveau had Maslow de behoefte aan zelfverwerkelijking / zelfactualisatie geplaatst. Slechts weinigen houden zich daarmee bezig, niet in de laatste plaats omdat er zo weinig mee te winnen is, maar ook: wat is dat “jezelf zijn”? Waarom op zoek gaan naar jezelf, wanneer je jezelf bent door jezelf te verliezen?

Onze zintuigen zijn naar buiten gericht. Wat er binnenin ons gebeurt op psychologisch niveau zouden we af kunnen leiden aan wat we afleiden uit de reactie van anderen op ons gedrag. "Wat je zegt ben jezelf", oftewel wat je van een ander ziet, reflecteert jouw geprojecteerde spiegelbeeld. We kunnen onszelf proberen te leren kennen doordat we gevoelens over ons gedrag hebben en door over onszelf na te denken. Het is effectiever om authentiek (zonder oordeel) in contact te gaan met anderen en open te staan voor feedback.
Tsjwang-tse: "de volmaakte mens gebruikt zijn geest als een spiegel; hij grijpt niets vast: hij weigert niets; hij ontvangt, maar bewaart niet".

Geluk en vrijheid

We willen graag een leven vol geluk en vrijheid en hopen dat de resultaten van onze inspanningen zo vaak mogelijk dat gevoel van gelukkig en vrij te zijn opleveren.

Wie zich verdiept in spiritualiteit kan tot de ontdekking komen dat geen van onze inspanningen en gehechtheid aan dualiteit ons nader tot geluk en vrijheid brengen. Dat de wijze leermeesters vertellen dat je juist minder moet doen en op zoek moet gaan naar de onwaarheden die je koestert, is een boodschap die bijna niemand verder helpt. Zo simpel kan het toch niet zijn?
Het advies om jouw denkbeelden minder serieus te nemen en “niet meer alsmaar in je hoofd te zitten” wordt door velen zo vertaald dat zij liever een ander voor zich laten denken of om helemaal niets meer te toetsen aan de logica. Die laffe en slappe vorm van overgave verlicht slechts tijdelijk de pijn van de vruchteloosheid van het denken door gebrek aan resultaat in termen van geluk en vrijheid. Zelf inzicht krijgen door op je eigen intuïtie te leren vertrouwen is een lange weg.

Gevoelens

Leven uit het hart dan maar? Dat lijkt de meeste vrijheid op te leveren, omdat je geen verantwoording hoeft af te leggen over jouw interpretatie van wat jouw hart (gevoel) jou lijkt in te geven. Niet iedereen realiseert zich dat gevoelens ook het gevolg zijn van hersenactiviteit. Zij zijn het middel van het onbewuste om te communiceren met het bewuste.
Wanneer je niets voelt zijn er twee redenen: of twee of meer gevoelens doven elkaar uit en schermen elkaar af of er valt niets te voelen. Wanneer je constant wat voelt, dan verliest dat zijn informatieve gehalte en brengt dat onrust. Gevoelens zijn niet permanent, maar vluchtig. Rust wordt soms als gewenst, soms als saai beleefd. Wanneer dat proces niet goed wordt overzien en beheerst dan zijn er emoties, gevoelens die naar buiten drijven. Het kan bevrijdend zijn en er is niet veel mis mee, tenzij anderen daar last van ondervinden.
Liefde en vrijheid zijn als grondvesten van het bestaan immanent en leiden in ons bestaan van tijd tot tijd tot prettige gevoelens. Tijdelijke gevoelens van verliefdheid en later van houden van helpen ons (soort) overleven.

Open staan

In een wereld waarin onze agenda wordt volgepland met zinvolle activiteiten wordt ruimte gepland om weer in rust te komen en in balans te komen. Die ruimte is functioneel, maar geen spiritualiteit.
Spiritualiteit gaat over de ruimte, de leegte en de rust die niet gezocht wordt om functioneel af te wisselen met zinvolle activiteit. Spiritualiteit gaat over de mogelijkheid alles open te laten en niet al van te voren te benoemen wat zinvol is. Dan kan er iets komen wat ongepland zin heeft, bijvoorbeeld een ervaring van synchroniciteit. Dat zijn gebeurtenissen waarvan de samenhang opvallend, maar niet te verklaren is en de boodschap betekenisvol is.
Ook in je aandacht en met een open mind kun je paradoxaal aanwezig zijn wanneer je zowel mindful als no-minded (mushin) bent. Onbewust en leeg van jezelf, observerend, niet op zoek naar de waarheid en zonder oordeel. Een oordeel splijt en sluit af.

Ingetogen aandacht en intentie

Deepak Chopra schrijft op pagina 77 in Synchronisch leven: Volwassen spiritualiteit vereist ingetogen aandacht. Als je ingetogen bent, sta je open voor respons maar ben je immuun voor kritiek en gevlei. Je leert los te laten en maakt je niet druk over wat het resultaat is. Je hebt vertrouwen in de uitkomst en je begint te zien dat je altijd bent omringd door synchroniciteit. Intentie biedt mogelijkheden en daar moet je alert op zijn. Geluk hebben wil eigenlijk zeggen dat er zich een mogelijkheid aandient en dat je daar op voorbereid bent. Intentie zal je mogelijkheden aanbieden, maar op het moment dat de mogelijkheid zich voordoet moet je wél handelen.
   Als je handelt, doe het dan vanuit de wetenschap dat niet jij de handeling uitvoert. Handel vanuit de houding dat jouw handelingen in werkelijkheid de handelingen van de niet-plaatsgebonden intelligentie, de universele geest zijn. Je zult merken dat dit leidt tot een sterke vermindering van angst. Ook zul je je minder vastklampen aan het resultaat.

Obstakels voor het ervaren van non-duaal bewustzijn

Peter Fenner beschrijft in zijn boek Radiant mind  wat hij ziet als de gebruikelijke psychologische fenomenen die de toegang tot non-duaal bewustzijn hinderen.

• Gehechtheid aan lijden.
• De behoefte om iets te doen en bezig te zijn.
• De behoefte om te weten wat er gebeurt en waar wij zijn.
• De behoefte om betekenis te geven aan het leven, aan onszelf en aan de wereld.
• Angstige projecties koesteren over non-duaal bewustzijn.
• De neiging hebben om 'iets' te maken van non-duaal bewustzijn.

Wie kent deze fenomenen niet? Met deze retorische vraag wil ik zeggen dat het antwoord zowel simpel als complex kan zijn, dat het proces van tot inzicht (non-duaal bewustzijn) geraken zowel kort als lang kan zijn, simpel als complex, uniek en mysterieus en dat niemand een natuurlijke voorsprong heeft. We zijn allemaal evenwaardig in het gaan van dat pad. In de richting en snelheid van het gaan van dat pad is er geen enkele noodzaak om te ontsnappen aan wie we zijn.

Loslaten

Spiritueel bewustzijn heeft deze gevolgen: je laat toe dat niet alles valt te (be)grijpen. De behoefte om gelijk te krijgen verdwijnt. Je doet er vaker het zwijgen toe en blijft vriendelijk, want waarom zou je jouw energie verspillen door jouw gelijk te halen. Je realiseert je dat niemand hoger of verder is ontwikkeld in spiritueel ontwaakt zijn en je behoefte om te oordelen en in competitie te gaan verdwijnt. Het gaat om nederigheid en evenwaardigheid. Je geeft ruimte en neemt de ruimte -die een ander laat- niet direct in. Je beseft het nut van jouw ego, maar identificeert je daar niet mee. Je toont jouw kwetsbaarheid, maar wordt niet zwak. Het heeft wel zin om vrijheid te verdedigen door grenzen te kunnen trekken. Je laat ook niet over je heen lopen.
Je ziet het nut en evenwaardigheid van jouw verstand, gevoel en intuïtie. Je geeft je over aan een open mind, aan een denken in “wij” in plaats van “ik”.
Vergelijk het met een moeder die eindeloos en onvoorwaardelijk liefde geeft aan een kind. Dat kind kan nooit zoveel liefde teruggeven, maar de moeder kan erop vertrouwen dat haar vrijheid erin ligt dat de liefde ooit wordt doorgegeven, bijvoorbeeld aan haar kleinkinderen. Dat geheel van onthechting (geen emotionele boekhouding meer bijhouden) geeft vrijheid en neemt de belemmeringen weg om je geluk weer te voelen.

Rechtvaardigheid

Spiritualiteit heeft niets te maken met geld, macht, seks en aanzien. Dit betekent dat rijke, machtige, sexy mensen, hoog in aanzien, spiritueel bezig kunnen zijn en arme, machteloze, lelijke, dakloze mensen niet. En alle mengvormen daarvan en het tegenovergestelde. Spiritualiteit verandert domweg niets aan deze omstandigheden. De omstandigheden dragen niet(s) bij aan -en doen niets aan af van- spiritualiteit.
Pracht en praal van grote kerken, tempels of moskeeën  kunnen zowel een teken zijn van onbaatzuchtige bijdragen van gelovigen als van uitbuiting van goedgelovigheid. Blijf altijd zelf autonoom denken en voel je vrij om er van te genieten. De natuur doet het hetzelfde.
Wie wil snappen dat er onrecht is in de wereld en er tegelijk een hoger doel van ons bestaan kan zijn, moet zich realiseren dat vrijheid en de mogelijkheid van het ontstaan van onrecht bij elkaar horen. Wanneer mensen vrij zijn dan kunnen zij dingen doen die door anderen als onrecht worden ervaren. Maatschappelijk gezien horen bij vrijheid grenzen en verantwoordelijkheden. Trekken mensen die grenzen zelf niet dan moeten anderen het voor hun doen, opdat in een samenleving (te) weinig vrijheid niet blijvend leidt tot onrecht.

Evenwaardigheid

Alan Watts schrijft in "Word wat je bent". Het idee dat elk leven spiritueel is, is een vreselijke klap voor de trots van de mens; vanuit spiritueel standpunt plaatst het ons op hetzelfde niveau als stenen, groente, wormen en kevers; het plaatst de rechtschapen mens niet dichter bij verlossing dan de misdadiger, en de wijze niet dichterbij dan de waanzinnige. Dus als dit idee verder totale dwaasheid is, is het in ieder geval een krachtig tegengif tegen spirituele trots en ingenomenheid met je eigen braafheid, het is zelfs helemaal niet iets wat je kunt krijgen, hoe fanatiek je ook je best doet, hoe veel je ook weet en hoe onuitputtelijk je deugdzaamheid is. In de spirituele wereld bestaat geen beste en slechtste van de klas; hier zijn alle mensen en alle dingen gelijk en wat ze ook doen, brengt ze niet hoger of lager.

En in Tao, als water

In het besef dat je de Tao bent, breng je vanzelf zijn magie tot uitdrukking, maar magie (zoals genade) is niet iets wat men zich aanmatigt. Zoals Lao Tse over de Tao zelf zegt: 'als goede dingen zijn volbracht, benoemt het deze niet'.

Verbinding

Iedereen, dus ook jij en ik, heeft neigingen waaraan we soms toegeven, maar ook graag willen beheersen. Die neigingen worden in religies de zeven hoofdzonden genoemd, namelijk hoogmoed, hebzucht, jaloezie, woede, wellust, vraatzucht en luiheid. Daar staan tegenover zeven deugden, namelijk bescheidenheid, gulheid, zelfkennis, naastenliefde, respect, matigheid en ijver.
Spiritualiteit verzoent ons met onze imperfectie en helpt doen inzien waarom het leven kwaliteit op verschillende niveaus organiseert, waarom zoveel gericht is op overleven.
Spiritualiteit verheft het (samen)leven op een verbindend niveau. Het is geruststellend en motiverend om te weten dat je transcendentie niet kan of moet willen afdwingen. Het houdt in positief in het leven te staan, zodat je niet overspoeld wordt door moedeloos makende voorvallen, die de schaduwzijde zijn van vrijheid.

Osho: "je bent geboren als vrijheid. Vrijheid is de hoogste levenservaring. Er bestaat niets hogers, en in vrijheid bloeien vele bloemen".

Vraag aan Nisargadatta.
What will ripen me? Do I need experience?

Nisargadatta antwoordde als volgt.
You already have all the experience you need, otherwise you would not have come here.
You need not gather any more, rather you must go beyond experience.
Whatever effort you make, whatever method (sadhana) you follow, will merely generate more experience, but will not take you beyond.
Nor will reading books help you.
They will enrich your mind, but the person you are will remain intact.
If you expect any benefits from your search, material, mental or spiritual, you have missed the point.
Truth gives no advantage.
It gives you no higher status, no power over others; all you get is truth and the freedom from the false.

Uit een interview met Marnix Pauwels in Happinez.

Veel mensen die zich bezig houden met spiritualiteit, en vooral de wat serieuzere zoekers, komen op een dag in de verleiding om hun kennis te gebruiken om pijn te voorkomen. Dat wordt in bepaalde kringen ook wel een ‘spiritual bypass’ genoemd. Waar het op neerkomt is dat je spiritualiteit, of in elk geval jouw invulling daarvan, gaat gebruiken om bepaalde facetten van het leven te ontlopen. Het is de neiging om elke ervaring die vervelend of ingewikkeld voelt, plat te slaan met de hamer van relativering.

Hallucinogene middelen

Neuropsycholoog Michiel van Elk schrijft over het gebruik van hallucinogene middelen om de paradoxale ervaring hoe het is om eens jezelf van een afstand te zien. Uit een interview.
Toch bent u voor uw boek Extase wel degelijk spirituele ervaringen op gaan zoeken, door bijvoorbeeld de psychedelische drug  Ayahuasca te gebruiken. Kunt u het mensen aanraden?
'Jazeker. Wat mij betreft zou iedere psychiater en dokter aan de LSD moeten. Gewoon, om te ervaren wat het met je doet. Als wetenschapper kun je het wel gaan omschrijven, maar dat werkt niet. Spirituele ervaringen kunnen ook goed voor je zijn: het kan je helpen om jezelf van een afstandje te zien, en daardoor met nieuw perspectief naar jezelf te kijken’.
‘Dat hoeft echt niet alleen door drugs te gebruiken, hè. Dat kan ook in de natuur gebeuren, of tijdens een concert of een kerkdienst. Maar uit onderzoek is wel gebleken dat mensen die zo’n ervaring hebben, even los komen te staan van zichzelf. Daarna zijn ze socialer, dragen ze meer zorg voor de omgeving en zijn ze ook fysiek gezonder. Ze hebben minder stress en hartklachten, bijvoorbeeld'.

Op dit blog is meer over de relatie tussen hallucinogene middelen en spirituele ervaring te vinden bij Peter Gordijn. Maar is het een tovermiddel?

Spiritualiteit is geen toverformule

Een van de bekendere voorbeelden is om de hele dag bij alles ‘Het is wat het is’ te roepen, en dan getooid met een klein glimlachje te zwijgen. Met deze specifieke bezwering kun je anderen maar vooral jezelf heel lang uit de wind houden. Het is een succesvolle mantra die het ego uitstekend kan gebruiken om alles te downplayen, te minimaliseren, en overal een vleugje wierook overheen te blazen, net zo lang tot er niks meer van overblijft.

Alleen is het een truc.
Ja, het klopt, uiteraard, het is wat het is. Tot je dienst. Maar dat maakt het nog geen toverformule om dat wat je niet zint of te ingewikkeld vindt op commando buiten de deur te houden. Want als álles is wat het is, dan geldt dat natuurlijk ook voor frustratie, jaloezie, of een van die andere typische, ‘lelijke’ menselijke trekjes die ons soms zo in de weg lijken te zitten. Als je écht wilt weten hoe het leven in elkaar steekt, wie je bent en vooral wie niet, dan ga je niks uit de weg. In mijn ogen is spiritualiteit in essentie het toppunt van moed, want het gaat om het vinden van de waarheid, hoe dan ook. En dat zou veel en veel belangrijker moeten zijn dan het najagen van een comfortabel, pijnvrij leven.

Roos Vonk schrijft in  Psychologie Magazine.
Met onze westerse behoefte aan beheersing en overwinning van al wat ons dwarszit, hebben we er een kunstje van gemaakt, een techniek om geluk te bereiken. Maar ‘zijn met wat er is’ betekent juist ook: zijn met de tegenslag, onrechtvaardigheid, afwijzing, onzekerheid en mislukking die óók bij het leven horen. ‘Verlichting’ zonder dat alles is een spirituele bypass, bochtjes afsnijden en de essentie doodleuk overslaan.

"Echt spiritueel inzicht is een bloei naar innerlijke stilte. Je begint je te verbinden met een diepere dimensie van zijn. Het is een andere intelligentie, een andere dimensie van liefde" - Adyashanti.

Jan Koehoorn schrijft over Advaita.

Toegepaste spiritualiteit is geen spiritualiteit

Advaita is een rare hobby. Je kunt er niet lid van worden, je leert er niets bij en je kunt het niet toepassen. Je hebt er niets aan, je schiet er niets mee op en je kunt er niets mee. Je wordt er niet beter van – ook niet slechter. Het is geen club, er zijn geen niveaus en je krijgt geen diploma of een rapport of een cijferlijst. Er zullen momenten zijn dat je denkt dat je het snapt, om een dag later weer met volkomen lege handen te staan.
Sommige mensen zullen zeggen dat het nihilistisch is, maar dat klopt niet. Alle dingen die ik net opnoemde gelden ook voor liefde, humor en kunst. We weten dat het om iets essentieels gaat, maar we kunnen het niet uitleggen of in een gedachtesysteem gieten. Zodra je het gaat proberen uit te leggen, merk je meteen dat het niet in woorden te vatten is.
Als je merkt dat je advaita van stal haalt op moeilijke momenten in het dagelijks leven, sla je de plank mis. Advaita is geen truc om alle vervelende momenten uit je leven te bannen. Als je verliefd bent, zul je niet snel zeggen: “ja, maar dat wordt toch ook gewoon waargenomen”? Dan ben je eenvoudig alleen dat: verliefd. Nee, we halen advaita alleen maar van stal bij angsten, woede, verdriet en al die andere dingen waarvan we geleerd hebben dat het ongewenst is.
Als je het toe kunt passen, is het geen advaita. Dan is het iets anders. 

Erik van Zuydam.
Het spirituele pad is niet een reis met een eindbestemming, het is een eindeloze vicieuze cirkel. Er is geen eindbestemming in de toekomst. Er is alleen maar dit tijdloze moment.

Tenslotte

Uw jas, Uw masker

'U bestaat,
maar geen stap,
geen beweging,
geen meditatie,
geen gebed
brengt mij dichter tot u.

Maar dan… dan…
… dat zou betekenen…
het enige dat…'.

Warme tranen rollen over mijn wangen.

'U zit op mijn huid!
Nee, u bént mijn huid!
Ik ben uw jas! Uw masker'.

Dat was vannacht.
Nu loop ik op straat
en ik zie
U
als ieder mens verkleed.

Niels Zwakhals.

Gedichten van Niels Zwakhals (bol.com)
Radiant mind van Fenner (bol.com).

Je gaat het pas zien wanneer je uitzoomt

Dood of de gladiolen?

Paul Smit is begenadigd spreker, neurowetenschapper en cabaretier. Met humor maakt hij alles duidelijk over niets. Zijn boodschap is even simpel, geruststellend als verontrustend, het is zoals het is. Wanneer het inzicht integreert dat alles aan het gebeuren is, dan komen veel piekergedachten te vervallen. Alles gaat vanzelf en er is geen sprake van een vrije wil. Dat slaat dood en dat is beslist voor even de bedoeling.
Op een van zijn websites schrijft hij dat het rapportcijfer van zijn presentatie over 7 Supercompetenties een rapportcijfer van gemiddeld 9,8 opleverde bij 150 deelnemers. Je zou verwachten dat de hele wereld aan zijn lippen hangt. En dat is nog niet het geval.
De boeken van Paul Smit zijn voor iedereen die moe is van het zoeken naar verlichting en en-en kan denken. Gelukkig is er leven na de dooddoener.

Van de uitgever over het boek “Uitzoomen” op bol.com.
Bijna iedereen is ingezoomd op een duale versie van de realiteit die ons doet geloven dat we een individueel leven leiden. Men heeft het gevoel te beschikken over vrije wil. Men denkt dat het mogelijk is de touwtjes in handen te krijgen en te houden. Maar hoe is het om uit te zoomen, om te ontwaken uit die droom, uit de nachtmerrie van verleden en toekomst en persoonlijke verantwoordelijkheid, met al zijn stress, gepieker en verkramping?
Paul Smit ging in gesprek met vrienden, vriendinnen en collega's over hun zoektocht en ontwaken, over de fasen waar ze doorheen gingen en de inzichten die ze met ons willen delen. Hierbij stond één vraag centraal: wat verandert er als er uitgezoomd naar het leven wordt gekeken?
Uitzoomen bevat zeventien interviews met bekende en minder bekende zoekers, coaches en leraren, waaronder Annette Raaijmakers, Jan Koehoorn, Joanika Ring, Guido Weijers, Arold Langeveld en Patrick Kicken.
Dit boek is geen rationele uiteenzetting van de non-duale zienswijze, maar richt zich op het ontwakingsproces. Dit ontwaken, oftewel het uitzoomen, is niet iets dat je kunt doen. Er zit immers niet eens een IK in je die iets doet, je bent aan het gebeuren. Wel kan het wakker worden op een gegeven moment plaatsvinden, meestal wanneer we na een lange zoektocht erachter komen dat blijvende bevrijding, rust en geluk niet in de wereld zijn te vinden.
Shakespeare zei ooit: 'het leven is een schouwtoneel en alle mensen zijn acteurs'. We spelen allemaal onze rol en niets in het toneelstuk kan anders gaan dan dat het gaat. Alles manifesteert zich spontaan waarbij het nooit anders kan zijn dan dat het is'.
Tot zover de uitgever.

Paul Smit gebruikt net als Eckhart Tolle het toneel als metafoor voor het leven, met muppets Stadler en Waldorff als cynische commentatoren. Ondanks zijn opvatting dat vrije wil niet bestaat kan het lezen van zijn teksten bevrijdend werken. U als lezer bent gewaarschuwd voor deze paradox! Zie ook deze video.

Alle boeken van Paul Smit op bol.com.

Hoogvliegen

Uitzoomen tot een absoluut perspectief met hallucinogene middelen, van verkramping naar vrijheid, deed oud-Apache piloot Peter Gordijn.
Van de achterkant van zijn boek.
De essentie van zijn bestaan werd hem in een eenheidservaring uiterst helder en volkomen logisch. De persoon en het persoonlijke perspectief verdampten tijdens deze glimp van de onbeschrijflijke eenheid van het bestaan.
Vanuit dit verschoven perspectief en in heldere en enthousiasmerende schrijfstijl laat de auteur de lezer ervaren hoe.
* Je je conditionering kunt leren doorzien.
* Je antwoorden vindt op de grote levensvragen.
* Je een einde kunt maken aan innerlijke verkramping.
* Je een speels en moeiteloos leven kan leiden.
Een enthousiasmerend en persoonlijk verslag van innerlijke omwenteling.
Het roer om: van rationeel helikopterpiloot tot mens die het leven neemt zoals het komt.
Inspirerend voor de lezers die op zoek zijn naar een grote verandering in hun leven en een bestaan zonder innerlijke verkramping.
Tot zover zijn uitgever.

Innerlijke verkramping is de spanning in een mens die optreedt wanneer het ego zich verzet tegen de kosmische dans.
De kosmische dans is het dynamische samenspel van alle verschijningsvormen.

Het absolute perspectief is de levensvisie die alles ziet als een onbeschrijflijke eenheid, beschouwd vanuit die onbeschrijflijke eenheid.

Peter Gordijn: Het absolute perspectief (bol.com).

Scheren langs de afgrond

De bevindingen van Peter Gordijn stroken 1 op 1 met mijn ervaringen over non-dualiteit, in dit blog beschreven, maar dan zonder hallucinogene middelen. Hij noemt het inzicht -dat alle levende wezens niet afgescheiden zijn van elkaar- met recht een paradigma verschuiving. Ik vind het belangrijk om zijn inzichten te delen omdat ik vermoed dat we globaal veel baat kunnen hebben van een weten dat we allemaal (mens en dier) niet alleen verbonden zijn, maar ook in positieve zin afhankelijk zijn. Er zijn vele wegen naar Rome om tot dat liefdevolle inzicht te komen, maar niet kunnen worden afgedwongen.

Het voordeel van een helicopterview is dat je overzicht hebt, het nadeel is dat je niet verbonden bent. Een helikopter moet weer naar de grond om bij te tanken. Het kost tijd om te leren switchen van niveaus, maar wie de investering doet leert hoe gemakkelijk en bevrijdend het is om dit kijken op meerdere niveaus tegelijkertijd en voortdurend op de automatische piloot te doen.

Over zijn Ayahuasca ervaring schrijft Gordijn het volgende.
"Het fascinerende is dat als je die ervaring van het verdwijnen van je individu zonder verkramping helemaal kunt toestaan, er een ervaring ontstaat die voorbijgaat aan je wildste dromen.
Het voelde voor mij echt als terugkeren naar 'de Bron', als een thuiskomen dat veel dieper ging dan het thuiskomen zoals we dat op aarde kennen. Ik voelde me lichter dan licht, vrijer dan vrij, het was er mooier dan mooi, vrediger dan vredig en het aardse liefde komt niet eens in de buurt van wat ik daar heb gevoeld. Het was een bevrijdend gevoel dat gepaard ging met extatische gelukzaligheid".

Wat is zelfrealisatie of verlichting?

Zelfrealisatie of verlichting is een spiritueel begrip dat wordt gebruikt om een staat van bewustzijn te beschrijven waarin een persoon zich bewust wordt van zijn of haar ware aard en essentie. Het wordt vaak geassocieerd met oosterse religies en filosofieën, zoals het hindoeïsme en boeddhisme, maar komt ook voor in andere spirituele tradities.
In het algemeen wordt zelfrealisatie beschouwd als het bereiken van een staat van bewustzijn waarin iemand zich realiseert dat hij of zij meer is dan alleen zijn of haar fysieke lichaam, emoties en gedachten. Het gaat om het loslaten van het ego, het identificeren van het ware zelf en het realiseren van eenheid met het universum en alles wat daarin aanwezig is.
Verlichting kan worden beschreven als een ervaring van diepe vrede, vreugde en vrijheid die voortkomt uit het loslaten van het verlangen naar materiële zaken en het erkennen van het goddelijke in zichzelf en in alle anderen. Het is een staat van zijn waarin men zich bewust wordt van de onderlinge verbondenheid van alle dingen en zich in harmonie voelt met de wereld om zich heen.
Er zijn verschillende manieren waarop mensen de staat van zelfrealisatie of verlichting bereiken, zoals meditatie, yoga, gebed, contemplatie en andere spirituele praktijken. Het is een persoonlijke reis die voor iedereen anders kan zijn, maar het kan leiden tot een diep gevoel van innerlijke vrede, betekenis en doel in het leven.

Vooraf

Er bestaat niet zoiets
als 'een verlicht iemand',
dat is een contradictio in terminis.
Verlichting is de erkenning
dat je de grote open ruimte bent
waarin alles komt en gaat.
Verlichting is bewustzijn zijn.
Niemand kan bewustzijn claimen,
en niemand kan zich de grote
open ruimte toe eigenen.
Verlichting bestaat,
verlichting is een feit,
maar het idee van
'de verlichte persoon'
is fictie, is een illusie.

Facebook Di©k Sinnige

Verlichting is geen geloof, inzicht of filosofie. Ze kan niet geleerd, onderricht of geschonken worden. Zelfrealisatie of verlichting is nooit helemaal in woorden te vangen. Daarom wordt hier de apofatische manier toegepast: omschrijven wat het niet is (via de negatie, bijvoorbeeld "niet" en "geen") om zo dichterbij het ongrijpbare te komen. De uitleg in dit artikel is gemakkelijker te volgen wanneer je kunt omgaan met paradoxen, kunt omdenken, het positieve ziet in de negatie en en-en-denkt: twee ogenschijnlijk tegenstrijdige beweringen zijn beide waar. Bijvoorbeeld omdat deze op een abstracter niveau "verbonden" zijn, zoals een synthese een these en antithese verbindt.

We beginnen met een aantal uitgangspunten.

Zelfrealisatie

• Het is het besef dat er geen persoonlijk zelf is te ervaren. Je kunt alleen jezelf zijn en je afgescheiden voelen. 
• Het bewustzijn waarin jij verschijnt is altijd verlicht. Het is een innerlijk weten.
• Een verlicht persoon wordt gekenmerkt door kenmerkloze volkomenheid en is dus niet als zodanig te herkennen (diamantsoetra).
  
• Terwijl er geen eigen zelf is, is er zowel wel als geen afgescheidenheid te ervaren. Er is non-dualiteit (niet twee zijn). 
• Wanneer je stopt met zoeken naar jezelf in de wetenschap dat er geen afgescheiden zelf kan worden gevonden, kan de onmiddellijke ervaring ontstaan dat je verbonden bent met alles en iedereen. 
• Je hoeft jezelf niet te bewijzen, je mag er zijn, net zoals alle andere levende wezens. Je deed het als baby al vanzelf en je bent het waarschijnlijk (langzaam) kwijt geraakt toen jouw ego zich aandiende en ontwikkelde en hoe ouders daarop reageerden.

Niet-zelf ervaren?

De ervaring van het niet-zelf wordt vaak gezien als een hoogtepunt in het spirituele pad, waarbij het individuele zelf volledig wordt overstegen en er een diepgaand bewustzijn van eenheid en non-dualiteit ontstaat. In deze staat van zijn, wordt het gevoel van een afzonderlijk zelf, een ego, volledig opgelost en blijft er alleen nog maar een bewustzijn van zijn over.
Het bereiken van de ervaring van het niet-zelf kan verschillende positieve effecten hebben op iemands leven. Het kan bijvoorbeeld leiden tot een gevoel van rust, vrede en innerlijke stilte. Mensen die deze ervaring hebben gehad, beschrijven vaak dat ze minder gehecht zijn aan materiële zaken en minder last hebben van emoties zoals angst, woede en jaloezie.
Daarnaast kan het ervaren van het niet-zelf ook leiden tot een dieper begrip van de aard van de werkelijkheid en een groter gevoel van verbondenheid met anderen en de wereld om ons heen. Het kan iemand helpen zich meer bewust te worden van de onderlinge afhankelijkheid en interconnectiviteit van alle dingen.
Het bereiken van de ervaring van het niet-zelf is echter geen doel op zich, maar eerder een bijproduct van het streven naar spirituele groei en ontwikkeling. Het is belangrijk op te merken dat deze ervaring niet gemakkelijk te bereiken is en dat het een langdurig proces van spirituele oefening en discipline vereist. Het is dus vooral een uitnodiging om het pad van spirituele groei te bewandelen en te streven naar een dieper begrip van de aard van ons bestaan

Taal en werkelijkheid

Dat ergens een woord voor bestaat wil nog niet zeggen dat het ook fysiek bestaat. Twee voorbeelden zijn ego en pijnlichaam.
Het ego kan worden gevoed door een pijnlichaam (Eckhart Tolle). Het gaat dan tussen jou en de ander staan, maar deze twee entiteiten (ego en pijnlichaam) bestaan alleen in de taal (net als ik, jij, hij). Daarmee wordt het praten en denken erover overigens niet minder bruikbaar. Het ego heeft als functie om voor jou op te komen, maar levert ook een afgescheiden gevoel op. Wat tot afgescheidenheid (schijnbare dualiteit) leidt is het vasthouden aan een eigen identiteit. Het levert meer verlichting op om je te realiseren dat het voldoende is om vast te stellen dat ”je bent”. Alles wat je er achter "plakt of denkt" is een schijnidentiteit. Het is werkzaam in de taal en de maatschappij, maar is het is beter niet te verwarren met de realiteit. "Jij bent schilder", omdat je ervoor geleerd hebt of omdat je het doet, maar over wie of wat je bent, zegt het niets.

In de verbinding die je kunt voelen met anderen stroomt liefde, maar je kunt liefde niet bezitten, genereren, grijpen of vasthouden. Sommige mensen zeggen “alles is liefde”, ook dat is slechts wat geldt in de taal, net als “alles is ijdelheid" of “alles is een illusie”. Liefde en vrijheid zijn alles in de zin dat zij begin, middel en doel zijn voor alle levende wezens. Ze zijn de bron én de bestemming van alles zonder een letterlijk begin en zonder een letterlijk einde te zijn. Het geeft leven zin zonder inhoud op te leggen. We (alle levende wezens) zijn hierin evenwaardig, althans het zou mooi zijn wanneer we het zo zouden opvatten. Het is echt bevrijdend voor jezelf en de ander wanneer je het zo opvat.

In ons hoofd geven we betekenis aan wat er via onze zintuigen binnenkomt, maar die betekenis hoef je niet als objectieve waarheid aan te nemen. Je kunt de illusie dat je gedachten en gevoelens waar zijn gewoon weer loslaten. Het kan bevrijdend werken door je te realiseren dat het bij een ander ook zo werkt.
Na een zelfrealisatie heb je de paradoxale ervaring dat alles is veranderd en niets hetzelfde is gebleven en omgekeerd dat alles hetzelfde is gebleven en niets is veranderd.

Verlichting

Een staat van verlichting kan en moet niet worden opgewekt door het te willen of te proberen, want alles wat je dan ervaart is het juist niet.

Het pad naar verlichting is niet 'erbij, erbij, erbij', maar 'weg, weg, weg' tot alles leeg is en vol, volledig compleet enkel DAT. Het begin is niet te zien hoe HET is, maar te zien hoe het niet is (Hans Laurentius).

Wu wei, doen door niet te doen, is de wijsheid die we kunnen toepassen terwijl we gericht zijn op doen. Wie ethisch wil handelen en de mens ziet als een deel van een niet handelende god, kan een evenwicht maken tussen doen en laten. Het goddelijke oordeelt niet en kan niet worden gemanipuleerd. Daarom is de hoogste vorm van ontwikkeling, gelijkstaand met verlichting, de staat van non-duaal bewustzijn waarin je niet meer de neiging hebt om te oordelen.

Wie verlichting wil ervaren kan hierop mediteren door open te staan voor wat er opkomt tussen gedachten en gevoelens door. Je kunt je erop voorbereiden.
Meer kan en hoef je niet doen. Hier is de methodeloosheid van de zen-paradox behulpzaam, zegt Bhagwan (Osho). Men kan niet doen en toch moet men niets laten.

Wat is verlichting (niet)?

Een Godservaring of een piekervaring wordt vaak gekenmerkt door een gevoel van betekenis en transcendentie en diepe verbondenheid met iets ruimers dan henzelf. Dit kan een "hogere" macht, het universum, anderen of zelfs het eigen innerlijke zelf zijn, maar ook een zijnservaring van en met een plant.
Mensen ervaren een verhoogd bewustzijn en een gevoel van verruimd perspectief.  De ervaringen van diepe betekenis heeft de potentie om diepe vreugde, geluk en vervulling achter te laten en kan leiden tot een hernieuwd begrip van zichzelf en het leven. Normale zorgen en gedachten worden tijdelijk losgelaten en eenheid wordt gevoeld, waarbij de scheiding tussen het individu en de omringende wereld lijkt te vervagen.

Je kunt gevoelens ervaren die bijna identiek zijn aan het gevoel van verlichting. Dan kun je denken aan kicks, bliss, flow, flashes, drugs geïndiceerd, high, opgewekt via hersenstimulatie, verliefdheid.
Het verschil is dat verlichting niet verslavend werkt, maar bevrijdend.

Tegelijkertijd kunnen topervaringen en ervaringen van ego-dissolutie ons bewust maken van de noodzaak om een gepaste afstand te bewaren ten opzichte van anderen en de wereld om ons heen. Deze afstand kan ons helpen om grenzen te stellen, zelfzorg te praktiseren, en onze eigen authenticiteit en integriteit te behouden in relaties en interacties. Het begrip evenwaardigheid krijgt inhoud. Waarmee, waarin en wanneer ben je verbonden? In het antwoord blijft vrijheid van belang zodat wijzelf en anderen kunnen blijven ontwikkelen.

Tot zover

Je kunt doorlezen op de aspecten van zelfrealisatie via de labels onderaan dit blog voor nadere uitleg. Hierna nog wat voorbeelden van wat anderen erover zeggen.

Jan van Rossum: "Verlichting kan nooit het resultaat van denken zijn, omdat het vooraf- en voorbijgaat aan het denken. Alleen als het denken afziet van streven naar verlichting, kun je weer samenvloeien met de ononderbroken stroom van het leven waar je nooit ofte nimmer van gescheiden bent geweest".

Enkele van de misverstanden over verlichting zijn (Inzicht 8 Frans Langenkamp) de volgende.

• Verlichting is heel moeilijk te bereiken.
• Verlichting is een onbeschrijflijke toestand.
• In de toestand van verlichting is het ego verdwenen.
• In verlichting heeft men geen verlangens meer.
• In de toestand van verlichting leeft men helemaal in het hier en nu.
• Je kunt helemaal niets doen om verlichting te bereiken.
• Het bereiken van verlichting vergt grote discipline.
• Om verlicht te worden moeten men zijn seksualiteit opgeven - celibatair leven.
• Verlichting ontstaat door het vernietigen van het ego.
• In verlichting zie je in dat het ego een illusie is.

Deze opsomming van misverstanden is een voorbeeld van apofatisch benaderen. Het apofatische (ook wel via negativa genoemd) is een filosofische en theologische methode die zich richt op het beschrijven van de ultieme realiteit door middel van het ontkennen of uitsluiten van alles wat deze niet is, in plaats van het bevestigen van wat het wel is. Het gaat dus niet om een positieve beschrijving, maar om een negatieve benadering door middel van ontkenning.
Neti neti is een filosofisch concept uit de Vedanta-school van het hindoeïsme, dat vaak wordt vertaald als "niet dit, niet dat". Het verwijst naar de praktijk van negatie of ontkenning, waarbij men alle beperkende concepten of eigenschappen van het zelf ontkent om tot het besef te komen van wat het zelf werkelijk is. Dit wordt beschouwd als een weg naar zelfrealisatie of spirituele verlichting.

Het realiseren dat je niet boven of onder iets of iemand anders staat lost heel veel onzekerheden op en geeft zicht op totale verbinding met alles en iedereen.

Aanwezig zijn in het nu

Leonard Jacobson schrijft in zijn boeken over aanwezig zijn in het nu en verlichting. Een citaat uit het hoofdstuk Een ontwaakt leven (blz 188).
Iemand die verlicht of ontwaakt is, leeft voornamelijk in het moment van Nu. Het Nu wordt altijd herkend als de werkelijkheid van het leven, zelfs als men binnengaat in het denken en het functioneert in de wereld van de tijd.
Een verlichte persoon leeft in een staat van liefde en acceptatie. De illusie van afgescheidenheid is opgelost. Hij of zij leeft met een sterk gevoel van Eenheid van alle dingen.
Een verlicht persoon leeft zonder te oordelen, zonder angst en verlangen. Er is een voortdurend besef van de niet aan de persoon gebonden en eeuwige dimensie van het bestaan.
Hij of zij heeft mededogen en handelt altijd integer. Het is onmogelijk om oneerlijk te zijn. Iemand die werkelijk verlicht is ziet alle anderen als gelijken. Dat breidt zich uit naar de dieren en de wereld van de natuur. Het is onmogelijk voor een verlicht persoon om anderen met opzet te benadelen.

Reis naar het nu; een heldere begeleiding op het pad naar geestelijk ontwaken (bol.com).

In dit boek beschrijft Jacobson een twee-stappen-dans naar ontwaken en heelheid. De eerste stap is aanwezig zijn en de tweede stap het bewust worden van dat wat je uit die aanwezigheid haalt en houdt. Die tweede stap, over de trucjes van het ego en het brein die je laten leven in de wereld van illusie, lijkt op het advies van Hans Laurentius om rigoureus zelfonderzoek te doen.

Zie ook alle boeken van Hans Laurentius
of het boek van Vera Helleman. Moeiteloos jezelf zijn. ontwaken in een nieuw bewustzijnsperspectief (bol.com).