Wilskracht en onderdrukte emoties

Arnon Grunberg schrijft 16 mei in zijn column op de voorkant van de Volkskrant naar aanleiding van een interview met Roy Baumeister, auteur van het boek Wilskracht het volgende.
De cultus van de authenticiteit, waarbij alle emoties in de openbaarheid moeten, is ook een vijand. Emoties zijn net als toiletbezoek een privéaangelegenheid. Ze moeten onderdrukt worden en dat vereist enige wilskracht.
Tot zover Grunberg.

Grunberg schiet een beetje door. Het gaat er niet om dat je authentiek bent door alle gedachten en emoties zonder beperking te delen met de buitenwereld. Dat zou de wereld door deze ego-gerichtheid onleefbaarder maken. Waar het wel omgaat is dat je eerst observeert en een keuze maakt of je emoties of gedachten wel of niet wilt delen met anderen. Om emoties goed te kunnen observeren moet je deze eerst toelaten en binnen jezelf laten opkomen.
Wanneer je vervolgens besluit dat het belangrijk is dat anderen ervan weten dan doe je dat in een ik-boodschap.

Een ik-boodschap bestaat uit een aantal elementen.

• Wanneer je nog niet in gesprek bent met degene die je iets wilt zeggen, begin dan met het noemen van zijn of haar naam. Zo vraag je iemands aandacht.
• Begin je boodschap met 'ik'….
  
• Benoem je gevoel of je belemmering ("Ik word nogal afgeleid…").
• Benoem het gedrag van de ander dat je niet zint ("…door je telefoongesprekken".).
• Geef de reden waarom dat zo is, ook geformuleerd met 'ik' of 'we'. Eventueel kun je daar ook mee beginnen. ("Ik wil graag dit rapport afmaken voor de vergadering vanmiddag".)
• Geef een suggestie van het gedrag dat je graag van de ander zou zien. Begin ook die suggestie met 'ik' ("ik wil dat jij…" of "ik zou willen dat je…"). Formuleer deze suggestie bij voorkeur niet als vraag, omdat daarop het antwoord weer direct 'nee' zou kunnen zijn. Door de suggestie als gewone zin te formuleren zet je die ander aan tot handelen, en minder tot een verbale tegenwerping.

Voorbeelden

Jij-boodschap. Jij doet ook altijd zo geheimzinnig.
Ik-boodschap. Ik zou graag beter willen weten wat er speelt.

Jij-boodschap. Jij doet nooit wat ik vraag.
Ik-boodschap. Ik zit nog steeds met die onopgeloste kwestie van vorige week.

Jij-boodschap. Jij moet nú je mond houden.
Ik-boodschap. Ik kan zo geen gesprek met je voeren. Ik wil graag dat je kalmeert en ook mij even laat uitpraten.

Meer lezen en leren, klik hier.

Problemen met stress oplossen of ontlopen

Copingstrategieën worden toegepast bij stress, probleemgedrag en andere tegenslagen. Er zijn vele manieren om met tegenslagen en onbalans in je leven om te gaan, namelijk probleemgerichte, responsgerichte en emotiegerichte coping.

Probleemgerichte coping
Je zoekt een oplossing voor het probleem door verandering aan te brengen in de situatie die stress of tegenslag veroorzaakt.

Responsgerichte coping
Is er op gericht om de gevolgen van een probleem of tegenslag te verminderen, door bijvoorbeeld meditatie.

Emotiegerichte coping
Het probleem wordt opgelost door de onplezierige gevolgen van stress of tegenslagen te ontvluchten.

Hieronder een aantal vermijdingsstrategieën. Door het gebruiken maken hiervan wordt het werkelijke contact met onszelf en de ander vermeden. Deze mechanismen zijn alleen neurotisch als we ze te pas en te onpas of chronisch gebruiken.

Introjectie. Ideeën, normen, boodschappen slikken die niet bij je passen.

Confluentie. Samenvloeien, niet meer weten waar de een ophoudt en waar de ander begint, geen grenzen voelen.

Deflexie. Vermijden van de werkelijke emotie door de aandacht als het ware af te leiden b.v. door omslachtigheid, altijd glimlachten, weglachen, enz.

Op zeker spelen. Zorgen dat men alle gevolgen en informatie kent.

Projectie. Wat je bij de ander neerlegt is een deel van jezelf dat je ontkent. Door de ogen van een ander naar jezelf en anderen kijken.

Retroflectie. Aan jezelf doen wat je aan de anderen wilt doen.
Je kracht omkeren i.p.v. naar buiten te richten. b.v. nagelbijten, je ongenoegens opvreten in plaats van ze uit te spugen daar waar ze horen. Jezelf wiegen, vasthouden, strelen omdat je dat niet aan een ander durft te vragen.

Meelopen. Het kleiner maken van de verschillen, glad strijken, sussen. Dit mechanisme is een verzachtende maatregel om het vooral niet te lastig te maken.

Uit de weg gaan. Dit leidt vaak tot uitstelgedrag en dagdromen waarbij men steeds weer goede en nieuwe voornemens maakt.

Egotisme. Het onder alle omstandigheden alles en iedereen onder controle willen houden. Geen spontane uitingen toestaan. Het bewaken van de identiteit door denken, analyseren en het oncontroleerbare deel van onszelf te controleren om toch vooral niet in verwarring te raken.

Vermijdende gehechtheid. Dit uit zich op twee manieren: de dismissing en de angstige stijl van vermijding. Dismissing is een vermijdingsstrategie waarbij de behoefte aan contact met anderen wordt ontkend. Deze mensen geven aan dat relaties onbelangrijk zijn, zij tonen vijandigheid in relaties met anderen en deze worden als niet-ondersteunend ervaren.
Bij een angstige stijl van vermijding is de wens tot sociaal contact wel aanwezig, maar de emotionele nabijheid van anderen wordt bewust vermeden uit angst voor teleurstelling.

Meer lezen over omgaan met stress? Klik hier.

Ontwaken voorbij ego en pijnlichaam

Volgens boeddhist Eckhart Tolle draagt ieder mens een erfelijke blauwdruk voor stoornis in zich. Hij wijst daarvoor het ego aan. Het ego is identificatie met gedachtevormen. Veel mensen die dit bij hem lezen proberen het ego kwijt te raken of de bron van het weten te verleggen van het verstand naar het gevoel. Maar dat is het paard achter de wagen spannen. Het menselijke ego heeft een functie bij de groeifase in het volwassen worden tot een autonoom individu. Een gezond ego verlegt grenzen waar dat kan en mag. Eventuele ontsporingen van het ego zijn pas aan de orde wanneer iemand zijn ego te groot laat worden of zich ermee identificeert. Zo van “ik ben belangrijk, want ik ben de baas van …”. En dan nog, ieder mens mag zichzelf zo belangrijk vinden als hij zelf wil. Jezelf waarderen is verstandiger dan jouw eigenwaarde van de erkenning door een ander te laten afhangen. Iemand met groot ego loopt vooral het risico dat hij geïsoleerd raakt. Waar het omgaat is of iemand met een groot ego er ook consequenties voor anderen uittrekt voor zijn handelen. Zo van “omdat ik belangrijk ben, moet je mij gehoorzamen of hoef ik geen rekening met jou te houden”.

Een dergelijk gestoord ego schiet zijn doel voorbij en maakt onschuldige slachtoffers. Als collectief bedreigt het zelfs het voortbestaan van de planeet door het uitputten van haar reserves en niet duurzaam te leven. Het is dezelfde stoornis (groeidwang) die een kankercel laat zien omdat het als enig doel heeft om zichzelf te vermeerderen. Het heeft er geen weet van dat de eenzijdige gerichtheid op groei zijn eigen ondergang bewerkstelligt omdat zo het lichaam waar het onderdeel van uitmaakt vernietigd wordt.

Zoals een echt boeddhist betaamt, veronderstelt Tolle niet het bestaan van een ziel, maar een God die het Zijn is op de achtergrond in elk levend wezen.
Wat het ego zoekt en waar het zich aanhecht zijn surrogaten voor het Zijn, wat het niet kan voelen en (be)grijpen. Het ego verwart het "hebben" met Zijn en is daarom gericht op het verzamelen van materie en status. Ook de kwaliteit van een verbinding aangegaan vanuit het ego is discutabel. Door het ego opgewekte positieve emoties hebben hun tegendeel al in zich en kunnen daar gemakkelijk in veranderen. Wat ego bijvoorbeeld liefde noemt is bezitsdrang en een verslavend zich vastklampen dat in een seconde in haat kan veranderen.
Negatieve emoties die je niet totaal onder ogen ziet en ziet zoals ze zijn op het moment dat ze bij je opkomen, lossen niet helemaal op. Ze laten een rest van pijn achter: oud zeer. Op den duur vormen ze een energieveld dat in de cellen van jouw lichaam leeft. Tolle noemt dit het pijnlichaam. Hij vermoedt ook het bestaan van een collectief pijnlichaam dat zelfs in het DNA is gecodeerd, zodat het overerfelijk is.
Het pijnlichaam voedt zich met negatieve gedachten en is verbonden met het ego. Ze zijn wederzijds afhankelijk en zijn erop gericht te groeien of minimaal zichzelf in stand te houden en eventueel een tijdje ondergronds te gaan om te overleven. Voor wie zich identificeert met het ego en het pijnlichaam is het verleden en de toekomst belangrijker dan open te staan voor wat er zich nu voordoet.

Aan de ene kant kan het besef van het pijnlichaam en het erkennen van de negatieve patronen en onverwerkte emoties die het kan veroorzaken, iemand helpen bewuster te worden van hun eigen lijden en de mogelijkheid bieden om ermee om te gaan.

Aan de andere kant kan het idee van een afzonderlijk "lichaam" van pijn ook het risico met zich meebrengen dat mensen zichzelf identificeren met dat concept en het als een vaststaande entiteit beschouwen. Dit zou dan een vorm van zelf in stand gehouden lijden kunnen zijn, vergelijkbaar met hoe onverwerkte hechtingen en identificaties lijden kunnen voeden volgens boeddhistische filosofie.

Tolle ziet angst, hebzucht en honger naar macht als psychische drijfveren achter oorlogen tussen naties, stammen, religies en ideologieën en als de oorzaak achter continue conflicten in persoonlijke relaties. Wanneer een mens zich identificeert met zijn ego leiden de drijfveren tot foute interpretaties van een situatie, terwijl hij het goed bedoelt. Wat volgens Tolle beter werkt is de goedheid te vinden die al in jou en de ander zit. Die manier van kijken noemt hij het ontwaken in een nieuw bewustzijn.
Liefde is dan het zien van de eenheid (non-dualiteit) in Zijn van al wat leeft in alles en iedereen. Een liefdevolle verbinding op Zijnsniveau kan helend werken. Door de krachtige en versluierende werking van het ego is zoiets gemakkelijker gezegd dan gedaan. Illusies van ware liefde liggen altijd op de loer.

Het opgeven van jouw bezittingen, behoeftes en verlangens bevrijdt je niet automatisch van de schaduwkant van jouw ego. Door jezelf te observeren maar het ego geen aandacht meer te geven zet je het buitenspel. Het ego heeft zo zijn best gedaan om jou af te scheiden en te maken tot een vrij individu, dat het zich verzet tegen de gedachte dat je onlosmakelijk verbonden zou kunnen zijn met iets zo machtig en ongrijpbaar als God is.
Innerlijke verdeeldheid, een gevoel van afgescheiden zijn dat veroorzaakt is door het niet beseffen van de oorspronkelijke natuur (non-dualiteit, de eenheid met God), wordt als het kernpunt van de pijn beschouwd, onbedoeld verergerd door succesvol vrijmaken door het ego.

Het begin van de transformatie van het bewustzijn ligt in het bewust worden en bewustzijn van gehechtheid. Je wordt je bewust van je wezenlijke identiteit als vormloos, als een alles doordringende Tegenwoordigheid, van Zijn dat er was voor alle vormen en voor alle identificaties.
De werkelijkheid bestaat uit vorm en ruimte. Wie denkt dat de essentie alleen begrepen kan worden met zintuigen, verstand en emotie is gevangen door het ego en voor hem blijft het essentiële verborgen.
Bestaan is de voorgrond van het leven, Zijn is als het ware de achtergrond. Het bestaande verandert, het Zijnde blijft bestaan.
Spiritueel ontwaken houdt in dat je je bewust wordt van de werking van de innerlijke ruimte en stilte door je niet te laten afleiden door vormen en gedachten in de voorgrond. Je neemt dan waar tussen jouw gedachten door en je ervaart schoonheid en kwaliteit van binnenuit, zoals muziek tussen de noten zit en de danser rust in de beweging.
Geluk en vreugde stromen –vrij- uit deze bron. Observeer dit zonder te benoemen, labelen of te oordelen. Doe je dit wel dan loop je kans dat het ego de regie weer overneemt.

Door een volledige aanvaarding van de vorm van het Nu raak je inwendig afgestemd op de ruimte. Deze vorm heet Tegenwoordigheid en wordt gekenmerkt door balans en evenwicht.
Bewustzijn is de ruimte waarin het denken bestaat wanneer die ruimte zich bewust is geworden van zichzelf. Het is zich ervan bewust wanneer te doen en wanneer te laten. Spreken (doen) is zilver en zwijgen (laten) is goud. Het gaat om inzicht en dat is voor iedereen direct en moeiteloos beschikbaar. Het geheel kan door de aanvaarding (van wat er nu is, ook de schaduwkant) integer handelen door jou, zodat angst, hebzucht en honger naar macht verdwijnen.
Non-duaal bewustzijn is de helende ervaring dat we allemaal één zijn, althans niet-twee, om dooddoeners te voorkomen..

De vorige paragraaf is ietwat cryptisch. Tolle pleit ervoor om twee dingen tegelijk te doen: een stapje terug om jezelf goed te observeren en alles wat er bij je binnenkomt en een stapje vooruit door alles te accepteren wat er nu is zonder identificatie (maar te stoppen bij "ik ben"). Deze paradox zit ook in de oproep om jezelf te verliezen om jezelf te worden. Door de negatie of door jouw schaduwkant te omarmen kan het getransformeerd worden. Het ego maakt vrij en verbindt, maar zal (in spirituele zin) moeten worden geofferd, het verbindende deel (ik) gelukkig niet.

Meer lezen over hoe Tolle dit en andere concepten bedoelt? Klik op de labels onderaan.
Het concept van "offeren van het ego (ik)" wordt bijvoorbeeld benadrukt door Philip Renard.





Alexander Zöllner heeft een handboek geschreven over non-duale coaching en therapie. Hij schrijft over het ego:
Ego met al zijn denkbeelden, angsten, verlangens en verdedigingsmechanismen is ten diepste een overlevingsstrategie die ontstaan is in reactie op wat het als bedreigend voor zijn voortbestaan herkend heeft. Ego louter als een constructie zien, er non-duale concepten tegenover plaatsen of pogingen doen om ego 'op te voeden', kunnen we herkennen als manipulaties en daarmee een ontkenning van zijn bestaan. Evenmin kan ego losgelaten worden, want wie anders dan ego zou dit moeten doen? De enige weg om met ego om te gaan is geen weg, maar een manier van zijn, namelijk de volledige en onvoorwaardelijke aanvaarding van het verlangen van het ego naar erkenning van zijn bestaan en wat het daarin heeft ervaren.

Heling heeft betrekking op de realisatie en aanvaarding van de inherente verbondenheid met alles en iedereen. We zijn op individueel niveau uiterst 'gewoon' en staan op geen enkel niveau apart van iets anders en zijn tegelijk een hoogst unieke uitdrukking van non-duaal Bewustzijn.

Zelfrealisatie gaat ook om het inzicht in deze paradox.

Basisprincipes van spiritueel ontwaken uitgelegd door Adyashanti

Adyashanti is een Amerikaan die spiritueel leider is geworden en die gewoonlijk zeer omstandig uitlegt hoe mensen spiritueel kunnen ontwaken.
Een mens wordt van jongs af aan verteld dat hij of zij een bepaald identiteit heeft of kan verwerven door zijn best te doen om het te verwerven buiten jezelf. Het wordt een egoïstische waarde van waaruit mensen handelen (competitie, slachtoffergedrag, wens om geliefd te zijn), maar die spirituele ontwikkeling in de weg staat.
Lijden is niet veroorzaakt door bepaalde invloeden of mensen buiten jezelf, maar door identificatie met bepaalde, fictieve patronen van denken. Een voorbeeld van zo’n patroon is het ego, dat denkt het afgescheiden is van anderen of een geheel. Het ego zoekt rust, vrede en geluk in de wereld buiten zichzelf en verliest telkens de grip daarop, nadat het denkt het te hebben gevonden.
Neem niet aan zeker te weten wie of wat je bent, maar wees bereid het antwoord open te laten.
Ontwaken tot je ware aard als spiritueel bewustzijn (conscious spirit) voorbij het ego gaat samen het doorbreken van het patroon van en identificatie met denken, zonder je te distantiëren van het denken of het ego.
Het spiritueel bewustzijn bestaat, is aanwezig, maar is zonder vorm. Het is ongrijpbaar en niet met de zintuigen waar te nemen. Het kan bewust worden van zichzelf.
Welke waarden zijn wel waardevol in spiritueel bewustzijn?
Voorbeelden zijn waarachtigheid, bewust zijn van eenheid, vrijheid voor alles wat leeft, vrede, dankbaarheid, liefde.

Spiegel je verliefdheid en leer jezelf kennen

Er is psychologie en Spiegelogie

De gedachte achter Spiegelogie luidt als volgt.
Alles wat we zien en voelen is een weerspiegeling van de staat van ons eigen bewustzijn. Iedere persoon die we in ons leven tegenkomen (aantrekken) laat ons een bepaald aspect zien van wie we eigenlijk zijn. Ieder gevoel dat iemand anders ons laat zien, weerspiegelt een gevoel dat diep in ons huist. Deze weerspiegeling is een echt geschenk, want het stelt ons in staat om bewust te zijn van onze overtuigingen. We hebben dan de keuze om de macht te grijpen die we aan die overtuigingen gegeven hebben.
Tot zover de boodschap van de Spiegelogie die vooral gebracht is door Willem de Ridder (1939-2022), die zichzelf spiegeloog noemde.

Op wie worden we verliefd?

Wanneer we verliefd worden op een ander dan worden we volgens de Spiegelogie verliefd op een deel van onszelf dat we weerspiegeld zien in de ander. Dit doet denken aan het verhaal van Narcissus.
Narcissus was een mythologische figuur onder andere beschreven door Ovidius.
Wikipedia.
“Narcissus was een mooie jongeman die leefde voor de jacht. Hij had al heel wat harten sneller doen kloppen. Zijn moeder had van de ziener Tiresias de voorspelling gekregen dat hij zou blijven leven als hij zichzelf maar niet kende. Narcissus wilde echter niets van liefde weten en wees iedereen af. Enkel de jacht interesseerde hem. Toen hij zich eens voorover boog om te drinken zag hij zijn weerspiegeling in het wateroppervlak van de Styx, maar hij dacht dat het een mooie geest was die in de vijver leefde. Zo bleef hij daar zitten, in bewondering starend naar de heldere ogen, het krullend haar, de ronde kaken, de ivoren hals, licht gescheiden lippen, en de blakende gezondheid en conditie in het algemeen van deze verschijning. Hij werd verliefd op zichzelf.
Hij bracht zijn lippen naar het water in een poging om de verschijning te kussen, hij stak zijn armen uit om het beeld te omhelzen. Zijn geliefde vluchtte weg maar kwam terug toen het water weer kalm was en trok opnieuw zijn aandacht. Hij kon zichzelf er niet meer toe brengen om van het water weg te kijken, hij dacht niet meer aan eten en drinken, of aan rust, enkel aan de verschijning in het water”.
Uiteindelijk kwijnde hij weg.
Tot zover Wikipedia.

Bevestiging zoeken

De figuur van Narcissus is geen voorbeeld voor anderen. Narcisten, die geen oog hebben voor anderen, worden verguisd, ook hun netwerk kwijnt. Maar eigenlijk wordt Narcissus daarmee tekort gedaan. Narcissus mocht zichzelf niet leren kennen, maar wij mogen dat wel.
Narcissus was misschien ook niet daadwerkelijk verliefd op zichzelf, maar eerder verliefd op het verlangen om één te worden met zijn eigen reflectie, alsof het een ander persoon was. Dit zou erop wijzen dat hij op zoek was naar verbinding en heelheid, maar dit verlangen op een ongezonde en onmogelijke manier uitte.
Stel dat de stelling klopt dat we bij verliefdheid eigenlijk ook verliefd worden op een weerspiegeling of echo van onszelf. Dat kan heel leerzaam zijn, want we kunnen ons verliefde gevoel naar anderen vrij uiten en ons bewust worden van welk deel van onszelf we meer zouden willen koesteren. Of de ander ook verliefd op ons wordt, doet er eigenlijk weinig toe. Dat zou hoogstens iets over die ander zeggen. Waarom zouden we bang zijn dat de ander niet van ons houdt? We hoeven de bevestiging dat we er onvoorwaardelijk mogen zijn niet bij de ander te zoeken. We overschatten de romantische liefde als we verlangen naar de samensmelting met iemand die op onszelf lijkt. Om ons met onszelf te verenigen, hebben we de ander niet nodig. En wanneer we onszelf zijn, kunnen we de ander veel beter zien als een individu met eigen kwaliteiten en eigenaardigheden. Dat creëert ruimte. En in onszelf kunnen we de eenheid met de ander ervaren.

Dus waarom verklaren we niet wat vaker elkaar de liefde?

Wanneer twee mensen elkaar gunnen om -weliswaar anders, maar- zichzelf te zijn, dan maakt een verbinding tussen hen een veel grotere kans op een duurzame relatie. In die relatie kunnen we de waarheid van onze overtuigingen onderzoeken en eventueel loslaten. En bevrijd van onnodige overtuigingen hebben we veel meer macht over ons leven en het ontstaan (terugkeer en beklijven) van geluk.

Niet wederkerige weerkaatsing

Verbonden aan de mythologie van Narcissus is het verhaal van de nimf Echo.
Wikipedia. “Echo had de gewoonte om onophoudelijk te praten. Zij leidde daarbij de godin Hera zodanig af, dat Hera's echtgenoot, Zeus, niet meer betrapt kon worden bij zijn talloze affaires met andere godinnen of stervelingen. Volgens enkele bronnen vervloekte Hera Echo daarom, zodat ze alleen nog maar in staat was om anderen na te praten. Echo werd verliefd op Narcissus maar deze had enkel interesse in de jacht. Bij hun eerste treffen, verstopte Echo zich en herhaalde de woorden van Narcissus. Toen Narcissus tegen de stem zei dat hij haar wilde vergezellen, sprong Echo met haar hart vol liefde tevoorschijn en herhaalde ook weer Narcissus' woorden. Toen hij Echo echter zag, verafschuwde hij haar meteen. Echo's hart brak meteen en ze verstopte zich in een grot, daar kwijnde ze weg van verdriet totdat alles verdwenen was. Alleen haar stem bleef over en die herhaalde alle laatste woorden. Haar stem is het liefst tussen de bergen, vandaar dat je daar een echo hebt”.
Tot zover Wikipedia.

Echo stond niet in contact met zichzelf, maar was voortdurend contact aan het maken met een ander. Narcissus was alleen geïnteresseerd in zichzelf. Hun verhaal is een waarschuwing voor extreme gerichtheid (naar binnen en naar buiten) die leidt tot het verlies van verbinding met anderen.

Hoewel het belangrijk is om gezonde relaties na te streven en compatibiliteit te zoeken, kan het idee van voortdurend op zoek zijn naar een "betere match" en alleen maar het spiegelen van overeenstemming ook tot problemen leiden. Het is begrijpelijk dat je wilt streven naar een bevredigende relatie, maar het constant afhouden van verbinding met anderen in de hoop op een perfecte match kan leiden tot een gevoel van eenzaamheid en het missen van waardevolle connecties.

En verliefdheid, hoe zit het daarmee?

Uit een interview met Vera Helleman.
“Verliefdheid is een positieve projectie, maar nog steeds buiten jezelf en daardoor saboteert het je uiteindelijk. Maar het heeft een interessante functie. Je ervaart een eenheidsgevoel, een soort vervulling. Maar de grap is dat dat niet door die ander komt. Je ervaart jezelf, zonder sluiers. Verliefdheid komt voort uit het gevoel van complete acceptatie, bij ‘die ander ‘hoef je nu eindelijk helemaal niets te beschermen. Hij of zij ziet jou voor wie je werkelijk bent, hij vindt je helemaal leuk. Dan voel je je ook helemaal leuk, je hart gaat open, je wordt ontvankelijk en verbind je met jezelf en daardoor tegelijk met de ander. Je durft in de intieme verbinding te gaan. En voelt eenheid. Maar die partner is niet het ingrediënt waardoor je eenheid voelt, die ontstaat in je open hart. Uiteraard kun je heel fijne momenten van verbinding hebben, maar het komt dus niet door die ander. Het zit in jezelf. Door onze emotionele behoeftigheid denken we de ander – iemand om verliefd op te worden – nodig te hebben voor dat gevoel. Maar de ander herinnert ons slechts aan de schoonheid en liefde die we zelf zijn”.

Vera Helleman zegt in onderstaand boek. "Via de ander ontmoet je jeZelf. Je ziet door de bril van het ego je eigen denkbeelden en je emoties weerspiegeld in de ander".

Vera Helleman. Moeiteloos jezelf zijn, ontwaken in een nieuw bewustzijn (bol.com).

Nabijheid en afstand houden

Aanvoelen wanneer te bewegen

Als je dichterbij komt zie je meer details, maar het is lastig om het geheel te overzien. In relaties is nabijheid af en toe prettig, maar te veel en te lang iemand op de huid te zitten werkt verstikkend. Door dan wat meer afstand te houden, geef je de ander de gelegenheid zelf te komen. Dat kost jou minder moeite en de wederzijdse tevredenheid is groter. Het is alleen lastig wanneer je moeite hebt om jouw geduld te bewaren of moeite hebt in te schatten wanneer te doen en wanneer te laten.
Het lastigst om afstand te houden is als de ander je dreigt te ontglippen. Je hebt dan de neiging om nog meer energie en aandacht te geven aan de relatie, maar de kans wordt ook groter dat je de ander in zijn of haar schulp drijft of wegjaagt.

Het cyclische karakter van de natuur of seksualiteit zou je ook moeten (kunnen) toepassen in de relatie: afwisselend verbonden zijn en los te laten. Iemand die deze afwisseling goed weet in te schatten vergroot de kans dat de ander de band wil laten voortduren.

Sommige mensen durven de ander niet dichterbij te laten komen omdat zij bang zijn dat de afwisseling van nabijheid en afstand houden niet vanzelf ontstaat. Dat kan natuurlijk terecht zijn, want de juiste timing is afhankelijk van de vaardigheden van beide partijen.
Sommigen zijn ook bang voor het verlies van identiteit, ze zijn bang in de tijdelijke versmelting zichzelf te verliezen.

Het proces in fasen

Carolien Roodvoets en Sybille Labrijn schrijven in hun boek 'Nu alleen de liefde nog' dat er vijf fasen zijn in een relatie de betrekking hebben op het omgaan met vrijheid oftewel autonomie.

1. De fase van samenvallen. In deze fase hebben partners de neiging om alles samen te doen en op elkaar gericht te zijn. Er is weinig ruimte voor individuele vrijheid en de partner is de belangrijkste persoon in het leven van de ander. 
2. De fase van onderscheid maken. In deze fase gaan partners zich meer bewust worden van hun eigen behoeftes en verlangens. Er ontstaat meer ruimte voor individuele vrijheid en partners ontwikkelen een eigen leven naast de relatie. 
3. De fase van confrontatie. In deze fase komen partners elkaar tegen in hun eigen vrijheid en autonomie. Er ontstaan conflicten en de relatie wordt op de proef gesteld. 
4. De fase van onderhandeling. In deze fase leren partners omgaan met de conflicten die zijn ontstaan in de vorige fase. Ze leren hun eigen behoeftes en verlangens te communiceren en te onderhandelen over wat ze willen en nodig hebben. 
5. De fase van acceptatie. In deze fase hebben partners een evenwicht gevonden tussen hun eigen vrijheid en de verbinding met elkaar. Ze hebben geleerd om elkaar te accepteren en respecteren in elkaars autonomie en zijn in staat om een diepere en meer vervullende relatie te hebben.

Nu alleen de liefde nog (bol.com).
Meer weten over deze onderwerpen? Klik hier.

Wat voel ik?

Zelfonderzoek

Het is een vraag die mensen zich dagelijks stellen. Sommigen zelfs voortdurend. Wie de vraag aan Google stelt krijgt als eerste advertenties voor kinderboeken. Is het een onnozele vraag, alleen voor kinderen? Zou het een teken zijn van onvolwassenheid om jezelf zo’n simpele vraag te stellen? Natuurlijk niet, maar waarom houdt het zoeken naar een eenduidig antwoord ons dan zo vaak uit de slaap, die we zo nodig hebben?

Het is duidelijk dat je jezelf eindeloos vragen kunt stellen. In dit essay daarom zo snel mogelijk antwoorden. Één van de meest bruikbare antwoorden, die voor velen een onverwachte, maar leerzame eyeopener kan zijn, is dat gevoelens elkaar kunnen afdekken. En dat kunnen er meer dan twee zijn. Wie het gevoel heeft dat hij niet bij zijn gevoel kan komen, maar dat er wel iets is, zou zichzelf vragen kunnen stellen. Dat zelfonderzoek kun je goed doen of halfslachtig. Je wordt soms niet zoveel wijzer wanneer je jezelf afvraagt “wat maakt dat ik mij onprettig voel?”. Weten wat je voelt is niet altijd zo’n open deur als het lijkt. Het is allereerst van belang om een notie te hebben wat er zoal valt te voelen. Dat lijkt een simpele constatering, maar hier ligt een valkuil. Wie denkt dat hij het simpel kan houden door er vanuit te gaan dat er twee soorten gevoelens bestaan en daarover gaat lezen komt vaak bij deze twee hoofdindeling: angst en liefde. Wat is dan de valkuil? Hoe herkenbaar het ook is dat we ons soms bang voelen en in het leven op zoek gaan om liefde te voelen, we worden er niet veel wijzer van door deze tweedeling aan te houden. Het gevaar is dat we gevoelens die elkaar bedekken niet ontdekken en dat we ware gevoelens beperken of vertalen naar iets dat wat het niet is.
Gebruik je lichaam als een gids. Je lichaam geeft soms signalen af die je kunnen helpen om bij je gevoel te komen. Let op fysieke reacties zoals een strakke keel, een kloppend hart, een knoop in je maag, enzovoort. Deze kunnen wijzen op bepaalde emoties, zoals angst of spanning.
Geef jezelf toestemming om te voelen. Soms kunnen we het gevoel hebben dat we onze emoties moeten onderdrukken of negeren. Het is belangrijk om jezelf toestemming te geven om te voelen en te accepteren dat emoties er zijn. Wees niet te hard voor jezelf als het niet meteen lukt.

Welke gevoelens kunnen elkaar bedekken of afdekken?

Een voorbeeld is verdriet en kwaadheid. Wie bang is voor de agressie van een ander voelt bij agressie van die ander allereerst verdriet. Kwaadheid voelen kan dan gevaarlijk zijn, want het uiten van kwaadheid als emotie kan bij een machtige ander tot ruzie of zelfs geweld leiden. Verdriet leidt tot tranen, kwaadheid tot vechten. Dat is meestal niet aantrekkelijk. Wie niet goed kan bepalen welk besluit te nemen op basis van zijn gevoel, voelt dan bij oppervlakkig onderzoek niets. Te meer wanneer er ook nog een schuldgevoel bijkomt wanneer hij zichzelf verantwoordelijk voelt voor het conflict. Hij (vaak zij) kan er dan domweg niet meer bij.
Om niet te verzanden in het zelfonderzoek naar gevoelens is het handig om enige notie te hebben welke gevoelens we zoal kunnen onderscheiden. In onze taal hebben we vele tientallen aanduidingen van gevoelens. Wie een redelijke schifting wil in hoofdindelingen mag zelf weten in hoeveel, maar in dit korte essay worden er negen hoofdgevoelens aangehouden (1). Deze zijn Angst, Boosheid, Blijdschap, Verdriet, Schuldgevoel, Vreugde, Liefde, Verwondering en Onrust. Vijf onprettige, maar niet nutteloze gevoelens, één neutrale, en drie prettige soorten van gevoelens.
Wees voorzichtig met het zoeken naar een ranking in deze reeks. Gevoelens kunnen naast elkaar bestaan, soms na elkaar en soms in een andere volgorde.
Hoewel de begrippen "blijdschap" en "vreugde" vaak door elkaar worden gebruikt, kunnen ze subtiele verschillen in betekenis hebben, afhankelijk van de context.

Oppervlakkig of dieper liggende gevoelens

Intensiteit en duur

Blijdschap wordt soms geassocieerd met een meer oppervlakkige, kortstondige vorm van plezier of tevredenheid. Het kan bijvoorbeeld ontstaan door kleine dagelijkse geneugten of leuke gebeurtenissen.
Vreugde wordt soms geassocieerd met een dieper, duurzamer gevoel van welzijn. Het kan voortkomen uit innerlijke vrede, vervulling of het ervaren van iets dat als betekenisvol wordt beschouwd.

Oorzaak

Blijdschap kan voortkomen uit externe factoren zoals een grappige situatie, een cadeau, of sociaal contact.
Vreugde kan meer verband houden met interne factoren zoals persoonlijke groei, liefde, dankbaarheid, of spirituele ervaringen.

Diepte van emotie

Blijdschap wordt soms geassocieerd met een lichter gevoel, terwijl het misschien niet per se een diepe emotionele impact heeft.
Vreugde wordt soms gezien als een diepgaand, innerlijk gevoel van voldoening en tevredenheid.

Idem voor onprettige gevoelens

Angst, pijn en verdriet kunnen zowel oppervlakkige als dieper liggende gevoelens zijn, afhankelijk van de situatie en de oorzaak van deze gevoelens. Als we bijvoorbeeld worden geconfronteerd met een directe bedreiging of gevaarlijke situatie, kan de angst die we voelen oppervlakkig zijn. Het is een reactie op de huidige situatie en dient als een waarschuwing om ons te helpen overleven.
Aan de andere kant kan angst ook dieper liggend zijn. Het kan bijvoorbeeld ontstaan als gevolg van een trauma uit het verleden of van langdurige stress. In dit geval kan angst een patroon worden dat diep in ons is ingebed en invloed heeft op ons dagelijks leven.
Pijn kan ook zowel oppervlakkig als dieper liggend zijn. Fysieke pijn kan een directe reactie zijn op een verwonding of letsel en oppervlakkig zijn. Maar pijn kan ook dieper liggend zijn, zoals bij chronische pijn, waarbij de oorzaak van de pijn niet altijd duidelijk is en kan leiden tot depressie en angst.
Verdriet kan ook oppervlakkig of dieper liggend zijn. Het kan bijvoorbeeld een directe reactie zijn op een verlies of tegenslag in ons leven, maar het kan ook het gevolg zijn van onverwerkte emoties uit het verleden of onopgeloste interne conflicten.
Kortom, de diepte van een emotie hangt af van de complexiteit en de duur van de situatie die het heeft veroorzaakt, evenals van de individuele geschiedenis en persoonlijke context van de persoon die het ervaart.

Gevoelens accepteren

Je kunt proberen je bewust te zijn van je eigen gevoelens zonder ze te willen stoppen of vast te houden. Hier zijn enkele suggesties. 

• Herken je gevoelens. De eerste stap om bewust te zijn van je gevoelens is om ze te herkennen. Probeer aandacht te besteden aan de emoties die je voelt in verschillende situaties en noteer ze als je dat helpt. 
• Geef jezelf toestemming om te voelen. Het is belangrijk om te erkennen dat het oké is om te voelen wat je voelt. We hebben allemaal emoties en het is niet gezond om ze te onderdrukken. Dus geef jezelf toestemming om te voelen wat je voelt. 
• Wees nieuwsgierig. In plaats van te oordelen over je emoties, probeer ze te benaderen met nieuwsgierigheid. Stel jezelf vragen zoals "waarom voel ik me zo?" of "wat veroorzaakt dit gevoel?" om meer inzicht te krijgen in je emoties. 
• Let op fysieke sensaties. Emoties kunnen fysieke sensaties veroorzaken, zoals een knoop in de maag of een snelle hartslag. Let op deze fysieke sensaties en gebruik ze als aanwijzingen om te begrijpen wat er gaande is. 
• Wees vriendelijk voor jezelf. Het kan moeilijk zijn om met intense emoties om te gaan, maar het is belangrijk om vriendelijk te zijn voor jezelf en jezelf te vergeven als je het moeilijk hebt. 

Wees niet te hard voor jezelf als je worstelt om bepaalde emoties te begrijpen. Door bewust te zijn van je gevoelens zonder ze te willen stoppen of vast te houden, kun je beter begrijpen waar ze vandaan komen en hoe je er het beste mee om kunt gaan. 

Geef jezelf dus de ruimte en de tijd om te voelen wat je voelt, en wees vriendelijk voor jezelf terwijl je dat doet.

Hoofd en hart inzetten

Zelfonderzoek met deze indeling betekent dat je jezelf de vraag stelt “welke gebeurtenis leidde er toe dat ik mij …. voel?”. En dan op de stippeltjes de negen gevoelens invullen. Het volstaat meestal om je te beperken tot verdriet, vrees en schuld, omdat die elkaar kunnen afdekken. Wie plezier voelt kan beter genieten dan tijd te verliezen met zich af te vragen waarom hij plezier voelt, nietwaar? Wie zich verantwoordelijk voelt, kan beter handelen dan eindeloos dat gevoel onderzoeken.

Over het samenspel van gebeurtenissen en gevoelens valt eindeloos meer te schrijven. Op dit blog wordt een aantal van die onderwerpen besproken. Bijvoorbeeld: “is houden van elkaar” wel een gevoel? Of wat is (ware) liefde? Wie op zoek wil naar die onderwerpen op dit blog kan het beste de labels onderaan als ingang nemen en zo via de links doorklikken naar waar hij in is geïnteresseerd.

(1) Hoekstra, H.A., Stoop, B.A.M. (1989). Feeling rules: testing a model of appraisal-affect relations. European Journal of Personality, vol. 3, 229-248.

Bevestiging zoeken in een relatie

Sommige mensen ervaren onzekerheden die invloed kunnen hebben op hun gevoel van eigenwaarde en welzijn. Deze onzekerheden kunnen voortkomen uit ervaringen uit het verleden, persoonlijke overtuigingen of andere factoren. Ze kunnen verlangen naar externe bevestiging om die onzekerheden te verzachten.
Er zijn bepaalde gedragspatronen en signalen die kunnen wijzen op het zoeken naar erkenning of bevestiging in een relatie, zonder dat deze bewust worden erkend. Wie zich hiervan niet bewust is kan onbedoeld een relatie ondergraven. Hier zijn enkele mogelijke voortekenen.

• Overmatige afhankelijkheid. Als een partner buitensporig afhankelijk is van de bevestiging van de ander om zich goed te voelen over zichzelf, kan dit wijzen op een diepere behoefte aan erkenning.
• Jaloezie en onzekerheid. Voortdurende jaloezie of onzekerheid over de intenties of gevoelens van de partner kunnen het gevolg zijn van een behoefte aan bevestiging van de liefde en toewijding van de ander.
• Overdreven concessies doen. Het constant toegeven aan de wensen en behoeften van de partner, zelfs als het ten koste gaat van de eigen behoeften, kan een poging zijn om erkenning te krijgen en de relatie te behouden.
• Onrealistische verwachtingen. Het hebben van onrealistische verwachtingen van de partner en de relatie, en teleurgesteld zijn als deze verwachtingen niet worden ingelost, kan wijzen op een zoektocht naar erkenning om zichzelf te valideren.
• Perfectionisme. Een neiging tot perfectionisme kan voortkomen uit een verlangen naar erkenning en goedkeuring van anderen als een manier om de eigenwaarde te verhogen.
• Frequente bevestiging vragen. Voortdurend vragen om bevestiging van liefde, genegenheid en aandacht kan wijzen op een behoefte aan voortdurende geruststelling.
• Verwaarlozing van eigen interesses. Het opofferen van persoonlijke interesses en passies om de partner te behagen, kan het gevolg zijn van een zoektocht naar erkenning en acceptatie.
• Overdreven reactie op kritiek. Een overdreven emotionele reactie op kritiek of negatieve feedback kan wijzen op een diepere behoefte aan bevestiging en waardering.

Het is belangrijk op te merken dat deze voortekenen niet altijd op een oneigenlijke wens naar erkenning duiden, en soms kunnen ze ook gewoon normale menselijke reacties zijn. Wat van belang is, is bewustwording en zelfreflectie. Als je merkt dat je regelmatig deze patronen vertoont, kan het nuttig zijn om dieper te kijken naar je eigen behoeften, onzekerheden en emoties. Dit kan je helpen om een gezondere relatie met jezelf en anderen op te bouwen.

Het is nooit te laat om te leren en te groeien, zelfs als een relatie al is beëindigd. Elke nieuwe relatie biedt een kans voor zelfreflectie en bewustwording. Het is belangrijk om open te staan voor deze processen en te blijven leren van onze ervaringen, zowel in relaties als in het leven in het algemeen. Dit helpt ons om gezondere en meer vervullende relaties aan te gaan en te onderhouden, en om onszelf beter te begrijpen en te ontwikkelen. Het is een continu leerproces dat ons kan helpen om authentiekere en diepere verbindingen met anderen aan te gaan.

Wat gaf en geeft het leven richting?

Vormgeving van het leven vanuit een inherente kracht in het universum?

Hoe het bestaan begon gaat ons begrip te boven. Het begrip daarvan transcendeert ons als het ware. Voor het gemak gaan sommigen er vanuit dat het bestaan toeval is, anderen veronderstellen een transcendente intelligentie. In dit artikel wordt uitgegaan van het bestaan van een intelligentie die in ieder geval geen haast heeft. Aan de wetenschap kunnen we overlaten om de (samenhang in de) werking van natuurwetten te ontrafelen, via de filosofie en/of onze eigen intelligentie kunnen we overdenken hoe het waarom van het bestaan geduldig werkzaam kan zijn.

Vanuit een visie op de natuur of God als een interne kracht of essentie die inherent is aan het universum, kan het Goddelijke worden beschouwd als de onderliggende bron van alle leven en evolutie, die de natuurlijke processen bezielt en een richting geeft aan de ontwikkeling van het leven.
Volgens deze visie zou de oerknal niet alleen het begin van het universum vertegenwoordigen in termen van materie en energie, maar ook het begin van een ontwikkeling die uiteindelijk zou leiden tot complexe structuren, levende wezens en bewustzijn.
Dit idee kan worden gezien als een manier om de intrinsieke verbondenheid tussen alle aspecten van het universum te benadrukken. Het stelt voor dat bewustzijn het universum laat evolueren, zonder haast en geleidelijk een hoger doel dienend.
Vanuit dit perspectief werd en wordt het leven beschouwd als een natuurlijk en organisch onderdeel van de kosmische evolutie, waarbij bewustzijn en energie samenkomen om de complexiteit en diversiteit van het universum te laten ontstaan.

Doelen in ontwikkeling vanuit bewustzijn

In het kader van theïstische evolutie met een intern Goddelijk perspectief, kan de ontwikkeling van liefde en vrijheid worden gezien als een manifestatie van deze inherente Goddelijke essentie die in de kosmos aanwezig is. Bewustzijn, als een wezenlijk kenmerk van het menselijk bestaan, zou dan kunnen worden beschouwd als een manier waarop deze innerlijke Goddelijke aanwezigheid zichzelf ervaart en uitdrukt in de wereld.
De ontwikkeling van bewustzijn en de mogelijkheid om liefde te voelen en vrijheid te begrijpen, kan dan worden gezien als een inherent aspect van de natuurlijke evolutie die wordt beïnvloed door de Goddelijke aanwezigheid in alle levende wezens. Het bewustzijn wordt beschouwd als een innerlijk raamwerk waardoor de wereld wordt ervaren en waarin de menselijke ziel een dieper begrip en verbinding met het Goddelijke kan ervaren.
Het leven wordt vaak beschouwd als een drager van bewustzijn en energie, waarbij bewustzijn de mogelijkheid biedt om gewaarwording en ervaring te hebben, en energie de kracht levert om vanuit die gewaarwording in actie te komen.
Bewustzijn is wat ons in staat stelt om onszelf en onze omgeving te ervaren, gedachten en emoties te hebben, en betekenis te geven aan onze ervaringen. Het is het innerlijke licht dat schijnt op onze percepties en ons in staat stelt om een dieper begrip van onszelf en de wereld te krijgen.
Energie, aan de andere kant, is de drijvende kracht achter alle activiteit in het universum. Het is wat beweging, verandering en actie mogelijk maakt. In levende wezens, zoals mensen, wordt energie gebruikt om onze lichamen te laten functioneren, onze spieren aan te sturen, onze zintuigen te laten werken en onze gedachten te laten ontstaan.
Samen vormen bewustzijn en energie de basis van ons menselijk bestaan en geven ze betekenis aan ons leven. Bewustzijn stelt ons in staat om de wereld te ervaren en te begrijpen, terwijl energie ons in staat stelt om te handelen en onze intenties en doelen na te streven.

Maken of breken?

Net zoals een kunstenaar creatief gebruik maakt van zijn bewustzijn en energie om kunstwerken te creëren en schoonheid voort te brengen, kunnen mensen ook hun bewustzijn en energie gebruiken om positieve veranderingen te bewerkstelligen, goede daden te verrichten en anderen te helpen. Dit kan bijdragen aan het maken en opbouwen van een betere wereld.
Aan de andere kant kunnen bewustzijn en energie ook destructief worden gebruikt, bijvoorbeeld om schade toe te brengen, anderen pijn te doen of negatieve doelen na te streven. Dit kan leiden tot het breken of vernietigen van wat eerder was opgebouwd.
Het belangrijke punt is dat bewustzijn en energie als krachten op zichzelf neutraal zijn. Het is de intentie en het gebruik ervan door individuen die bepalen of ze een positieve of negatieve impact hebben. Mensen hebben de verantwoordelijkheid om bewust te zijn van hun acties en intenties en om hun bewustzijn en energie op een constructieve en verantwoordelijke manier te gebruiken.
In onze menselijke ervaringen kunnen we getuige zijn van zowel creatie als vernietiging, en het is aan ons om bewust te kiezen welke kracht we in de wereld willen brengen. Bewustzijn kan ons helpen om te begrijpen wat we doen en welke gevolgen onze acties hebben, terwijl energie ons de kracht geeft om die intenties in actie om te zetten.
Het is daarom van groot belang om bewustzijn en energie te gebruiken met wijsheid, empathie en mededogen, zodat we positieve veranderingen kunnen bewerkstelligen en een betere wereld kunnen creëren voor onszelf en anderen. Het is een voortdurend proces van zelfbewustzijn en zelfreflectie om te groeien als individuen en als samenleving.

Welvaart en welzijn

Financiële vrijheid kan een gevoel van onafhankelijkheid en autonomie bieden, waarbij mensen meer controle hebben over hun leven en meer mogelijkheden hebben om hun doelen en verlangens te realiseren. Het stelt mensen in staat om comfortabel te leven, toegang te hebben tot essentiële diensten en voorzieningen, en in staat te zijn om hun tijd en energie te besteden aan wat voor hen belangrijk is.
Liefde en menselijke relaties zijn van essentieel belang voor ons welzijn en geluk. Het hebben van sterke en liefdevolle banden met anderen geeft betekenis aan ons leven en biedt een gevoel van verbondenheid en steun.
Sommige mensen zien financiële welvaart als een manier om meer liefdevolle en zorgzame relaties te cultiveren, omdat het hen in staat stelt om anderen te ondersteunen en bij te dragen aan de gemeenschap. Bovendien kan financiële stabiliteit een gevoel van veiligheid bieden dat kan helpen bij het opbouwen en behouden van liefdevolle relaties.
Het is echter belangrijk om op te merken dat geld op zichzelf geen bron van liefde is, maar eerder een hulpmiddel om bepaalde aspecten van het leven te vergemakkelijken. Liefde en echte menselijke verbindingen worden gevormd door emoties, wederzijdse zorg en begrip, en niet door materiële rijkdom.
Het nastreven van financiële middelen om vrijheid en liefde te ervaren, kan zeker een legitiem doel zijn, maar het is ook belangrijk om in gedachten te houden dat geluk en vervulling niet alleen afhankelijk zijn van externe omstandigheden, maar ook van onze innerlijke houding, onze relaties met anderen, en hoe we betekenis geven aan ons leven. Een evenwichtige benadering van welzijn omvat vaak zowel externe factoren als innerlijke groei en zelfbewustzijn.

Bewustwording van wat echt belangrijk is

Een evenwichtige benadering van welzijn kan worden bevorderd door bewustwording. Bewustwording verwijst naar het proces van zelfreflectie en het ontwikkelen van een dieper begrip van onszelf, onze gedachten, emoties, gedragingen en onze relaties met anderen en de wereld om ons heen.
Bewustwording stelt ons in staat om het volgende te ontwikkelen.

1. Door bewust te zijn van onze gedachten, overtuigingen en emoties, kunnen we onszelf beter begrijpen en ontdekken waarom we bepaalde keuzes maken en hoe we reageren op verschillende situaties.
2. Bewustwording van onze emoties stelt ons in staat om ze te herkennen, te begrijpen en op een gezonde manier ermee om te gaan. Het helpt ons ook om empathie te tonen en beter met anderen te communiceren.
3. Bewustwording van onze stressoren en reacties kan ons helpen effectieve coping strategieën te ontwikkelen om stress te verminderen en veerkrachtiger te zijn.
4. Bewustwording van onze communicatiestijl en hoe we ons gedragen in relaties kan ons helpen om oprechte en diepgaande verbindingen met anderen tot stand te brengen.
5. Door bewust te zijn van wat echt belangrijk voor ons is, kunnen we doelen stellen die aansluiten bij onze waarden en betekenis geven aan ons leven.
6. Bewustwording opent de deur naar persoonlijke groei en ontwikkeling, omdat we in staat zijn om te leren van onze ervaringen en onszelf voortdurend te verbeteren.

Bewustwording kan worden gestimuleerd door verschillende praktijken, zoals meditatie, mindfulness, zelfreflectie, het bijhouden van een dagboek of een blog en het bewust oefenen van aandacht in het dagelijks leven. Het is een continu proces en een reis van zelfontdekking die ons helpt om ons leven met meer betekenis, balans en welzijn te leiden.
Het cultiveren van bewustwording kan ons ook helpen om te onderscheiden wat echt belangrijk is in ons leven en ons te richten op de dingen die ons werkelijk gelukkig maken en vervullen. Het is een krachtig hulpmiddel om te gedijen en te groeien op zowel persoonlijk als spiritueel vlak.

Tot hier en verder lezen

Op dit blog zijn veel artikelen te vinden over eerdere uitwerking van de gedachten hierboven. Die artikelen zijn te vinden via de zoekfunctie links bovenaan of via de labels van de onderwerpen direct of verder onderaan elk artikel.

Er op of er onder bij ziekte

Over de top

Een ziekte kan zin geven of het laatste zetje zijn.
Dit feit kan motiveren of demotiveren. Het verschil zit ‘m in jouw vermogen om de juiste afstand te houden tot wat er gebeurt. Komt tijd, komt raad en haastige spoed is geen voordeel wanneer je de verkeerde kant op raast.

Al sinds de tijden van het orakel van Delphi bestaat het fenomeen dat vrouwen zich in trance laten brengen om een waarheid boven water te krijgen die levensreddend kan zijn. Helaas zijn die uitingen, gedaan in trance, niet altijd direct bruikbaar. Ze moeten op hun beurt weer geduid worden. En vaak wordt de kwaliteit van de boodschap vergeten omdat men kijkt naar de kenmerken van de boodschapper. Het is irrelevant of deze rijk, mooi, beroemd, jong -of omgekeerd juist door het ontbreken daarvan als underdog- aantrekkelijk is.

Een moderne vorm van spirituele duiding werd gedaan door Christiane Beerlandt. Zij is in 2015 overleden op 60-jarige leeftijd. Ze was partner van een arts die samen met haar lijvige boekwerken uitgaf over de betekenis van ziekten. Startpunt van haar advies is helder en effectief: hou van jezelf. Het is een mooie aanvulling op wat boven de poort van klassiek Griekse tempels staat: ken jezelf.
Het lijkt zo aantrekkelijk: je krijgt een symptoom, zoekt op wat de spirituele reden is dat je dat overkomt en je weet wat je te doen staat.
Helaas pindakaas: de papieren uitwerking van Christiane is meestal niet te volgen en gemakkelijker te betrekken op een ander dan op jezelf. Een overkill aan visie, maar een gebrek aan intervisie.
En dat een ander jou vertelt wat de oorzaak van jouw ziekte is, daar zitten we alleen op te wachten wanneer we zelf naar een arts gaan.
En ook dan is het oppassen geblazen, want jij en de arts gaan kijken naar de symptomen van een proces dat al langer gaande is. Wanneer je te zwaar ingrijpt op het moment dat het lichaam alle energie nodig heeft om een gezonde genezing af te ronden, kon je weleens het paard achter de wagen spannen. En dan is het niet d’r op, maar d’r onder.
Wanneer je kanker krijgt wordt vaak chemotherapie toegepast. De gevolgen zijn ingrijpend: je kunt jouw haar verliezen, ontelbare hoeveelheden nuttige bacteriën in jouw darmen worden gedood, terwijl chemische stoffen de kankercellen afremmen en doden.
Het fenomeen dat het lichaam vele cellen klaar heeft staan om te groeien heeft zijn goede en zijn slechte kanten. Dichtgroeiende wonden zijn een voorbeeld van gezonde groei. Ongebreidelde groei is nooit goed, niet in de economie en ook niet in de biologie. Hoewel weinigen gestorven zijn aan groei, zijn er indirecte nadelen aan gebrek aan beteugeling. Het is dus zaak om te weten of de balans definitief of tijdelijk verstoord is en wiens inschattingen je kunt vertrouwen.

Een originele ingang om over de (spirituele) koppeling van lichaam en geest verder te lezen is bij Mies Kloos. Haar adagium is "Rust en vertrouwen geeft wonderbaarlijke genezingen". Op haar sites wijst ze op het belang van herkennen en juist interpreteren van het symptomen in het genezingsproces. Dit om te voorkomen dat symptomen van beter worden en ziek worden door elkaar worden gehaald.

Mies Kloos doet haar verhaal in dit artikel.
Een citaat.
Het is belangrijk om je ervan bewust te worden dat dingen, die je verteld worden en waarvan je van overtuigd bent, niet kloppen. Maar als dat niet klopt, hoe zit het dan wél in elkaar? Hoe kan je er het beste mee omgaan en hoe kan je meewerken aan een fundamentele verandering? Ik besloot om me daarop te gaan richten en de strijd los te laten.
Ik weet nu dat de verandering allereerst binnen in jezelf moet plaatsvinden. Wij allen tezamen creëren dit systeem, het bestaat niet buiten ons, het zit ín ons, in ons menselijk karakter, in ons denken, wij zijn er onderdeel van. Als je iets wilt veranderen, zal je eerst jezelf moeten veranderen. Jaloezie, ijverzucht, de drang naar méér: geld en andere materiële dingen, aandacht, erkenning…, het idee, dat jij beter weet wat goed is voor iemand anders dan hijzelf, of dat je erop vertrouwt dat een ánder beter weet wat goed is voor jóu dan jíjzelf, zijn allen menselijke eigenschappen waardoor dit systeem heeft kunnen ontstaan. Als je het wil veranderen, zal je moeten beginnen bij jezelf.
Einde citaat.
Mies Kloos heeft een heldere online database over de betekenis van ziekten.

Kloos en Beerlandt zijn er van overtuigd (geweest) dat je de dood nog lang buiten de deur kunt houden wanneer je weet hoe je ziekte betekenis kunt geven. Volgens hen overwint liefde alle angsten. Veel mensen zijn bang voor de dood. In een gezond en leuk leven wisselen in- en ontspanning elkaar af. Wanneer de geest dat zo organiseert, doet het lichaam onopgemerkt de rest. Wees niet doof of blind voor signalen van binnen en van buiten dat de balans verstoord dreigt te raken.

Op zoek om waarheid vorm te geven, reikt de geest naar duizelingwekkende hoogte en daalt af naar peilloze diepte. In de gezonde vorm praten we dan over jezelf op de hoogte brengen, bespiegelingen houden met anderen, verdieping zoeken en de juiste afstand houden.

Blinde driften

Lichaam en geest werken op elkaar in, maar lopen niet altijd parallel en weerspiegelen elkaar niet voortdurend. Synchroniciteit laat zich niet afdwingen en de lijn tussen overmoed, verwaarlozing en zorgeloosheid is dun.
De valkuil van een Icaruscomplex ligt altijd open. Ried schreef al in 1983 over Narcissus en Icarus in de Lage Landen.
"Beiden sterven op jonge leeftijd, het slachtoffer van hun streven naar onhaalbare doelen: Icarus bij zijn poging om nog nimmer bereikte hoogten te bereiken, om zijn eigen beperkingen te overstijgen, om de kunst van het vliegen machtig te worden en de zon te grijpen, Narcissus bij zijn pogingen om de onpeilbare diepten van zijn eigen zelf te onderzoeken, om zichzelf te ontmoeten, te bevatten en te leren kennen, om zichzelf te beminnen en door zichzelf bemind te worden. In hun solipsistische grootsheid denken beiden dat ze hun doel zonder de hulp van anderen kunnen bereiken, Narcissus wijst daarbij diegenen af die van hem houden, Icarus negeert het advies van zijn vader en probeert meer te kunnen dan hij. Beiden worden door de overmaat van hun driften vernietigd, Icarus als de hitte van de zon de was smelt die zijn veren vleugels samenhield, Narcissus als zijn lichaam 'door zijn verborgen vuur' wordt 'verteerd als gouden was die smelt' (Ovidius, III: 482-517)".

Zie ook de waarschuwing van Titus Rivas voor de doorgeslagen positiviteitscultus in Tussen orenmaffia en somatisch reductionisme en De hype van ‘The Secret’ voorbij. En…? of -wie geïnteresseerd is in Omdenken- in Het positieve van de negatie.

Wijsheid is weten wanneer te doen en wanneer te laten. Een zwevende hoogvlieger heeft overzicht en kan inzicht krijgen, maar ook het contact met de realiteit verliezen. Een diepzinnige graver legt wortels bloot, maar creëert vaak een hoop onrust of ligt overhoop.
"Hou van jezelf", ja! "Ken jezelf", ja! Maar vooral: "wees voorbereid dat je niet weet". En die voorbereiding werkt het best zolang je nog gezond bent. Dat geeft vrijheid.

Het ego maakt vrij en verbindt

Het ego is nodig

Het ego speelt een belangrijke rol bij het ontwikkelen van ons zelfbewustzijn en zelfbeeld. Het stelt ons in staat om onszelf te definiëren en te onderscheiden van anderen, en het stelt ons in staat om ons gedrag en onze ervaringen te begrijpen en te interpreteren vanuit ons perspectief als individu.

Het ego staat vaak in een negatief licht. Associaties met egoïstisch en egocentrisch spreken voor zich. Maar de mens kan zich niet ontwikkelen zonder een ego. Het hoort bij een onmisbaar stadium in zijn ontwikkeling.

Het ego is volgens Jung het centrum van het bewustzijnsveld. Geen enkele inhoud die in dat veld komt kan de kwaliteit “bewust worden” bereiken tenzij deze inhoud verbonden raakt met het ego. Alle bewuste psychische activiteiten staan onder beheer van het ego.
Het ego ontstaat uit het archetype Zelf, het centrale regulerende archetype van de gehele psyche, het bestuurlijke en ontwikkelingscentrum van zowel het bewuste als van het onbewuste deel. De wording van het ego vindt plaats in de eerste levenshelft tot circa 35 jaar. Het ego verlost zich uit het Zelf en is bij voorspoedig verloop omstreeks die tijd zo goed als volledig uit het Zelf getreden maar blijft er wel mee verbonden. Deze verbinding tussen ego en Zelf wordt aangeduid met de ego-Zelf-as. Het ego is van het archetype Zelf de ‘ambassadeur’ in het bewustzijn.

Egofuncties

Aan het ego worden een viertal specifieke functies toegekend.

1. Het waarnemen, dat het werkelijkheidsgehalte van de objecten kan vaststellen. Waarnemingen vertellen niet wat er gaat gebeuren;
2. Het denken, dat schift en tracht aan te geven wat de aard van het object is. Het denken geeft het object een naam, plaatst het object in categorieën en zoekt naar het samenhangende geheel, de betekenisgevende context, waarin het object zijn plaats en functie heeft. Voor deze functie heeft het ego (subject) enige afstand nodig ten opzichte van het object;
3. Het gevoelen, dat aangeeft wat het object voor de waarnemer betekent, b.v. een bedreiging, een gezochte, een hooggewaardeerde zaak of een (on)nuttig verschijnsel. Het betreft een waarderend oordeel;
4. De intuïtie geeft aan waar het waargenomene vandaan komt en waar dit heen gaat. De intuïtieve inhoud, ingevingen en voorgevoelens, die uit het onbewuste als een flits worden aangereikt, heeft een directe inhoud van een concreet gegeven en reikt een oordeel aan over zekerheid en (on)twijfelbaarheid. De inhoud kan later blijken onjuist te zijn. De kritische zin dient waakzaam te zijn.

Deze analytische beschrijving suggereert een onafhankelijk functioneren van elk der functies. In feite functioneren de vier functies steeds synchroon, gelijktijdig.
Tot zover Jung.

Afscheiding en verbinding

Het koesteren van het ego gaat samen met gevoelens van afgescheiden zijn van anderen. Ben ik of is de ander toereikend? Dit kan angst oproepen voor uitsluiting en eenzaamheid. Het kan ook verleiden om te denken dat je meer bent dan een ander. Het gevaar van hoogmoed (hybris) ligt op de loer en kan agressie van anderen oproepen en de neiging om de egoïst onderuit te vloeren en van zijn voetstuk te stoten.

In het ideale geval is het ego verbonden en vrij. In de ontwikkeling van de persoonlijkheid in de tweede helft van het leven gaat het erom om niet meer te identificeren met het ego en haar vier functies.
Aldus wordt ruimte gelaten voor de ander: letterlijk en figuurlijk. Ruimte laten voor andere opvattingen kan vrijblijvend en dus redelijk gemakkelijk zijn. Maar ruimte voor andere gedragingen is moeilijker omdat dit bedreigend kan overkomen voor het eigenbelang. Dan ontstaat angst die kan leiden tot agressie. Ruimte geven aan de ander betekent hem te laten zijn wat hij is, en dat te aanvaarden, omdat hij een mens is.
Komt de mens uiteindelijk tot inzicht en doorprikt hij het mechanisme van de geconditioneerdheid, dan kan hij eindelijk zijn gedachten en gevoelens zien voor wat ze zijn.
De aandacht geldt op de eerste plaats de eigen geest, het eigen hart. Vooraleer we naar de ander kijken is het belangrijk eerst het eigen instrument van waarneming na te zien, en zo nodig het te reinigen of aan te scherpen. Het middel daartoe is de meditatie: een oefening om alle denkactiviteit tot rust te laten komen en enkel nog open te staan voor wat zich aanbiedt.
De ontwikkelde persoonlijkheid heeft de moed zijn angsten te ervaren, zijn alleen-zijn en zijn kwetsbaarheid. Wie de werkelijkheid volledig (niet vooringenomen) waarneemt krijgt inzicht in de veranderlijkheid en vergankelijkheid van alles wat naam en vorm heeft. Hij heeft inzicht in en is verbonden met een bodemloze bron waaruit vrij mededogen en liefde stroomt. En ervaart daarmee een non-dualiteit of twee(een)heid.

Bovenstaande is vrij weergegeven van stichting bodhisattva.

Vera Helleman over ego en je (niet) afhankelijk maken van de waardering van een ander in deze video.

Het ego kan spiritualiteit bevorderen en in de weg zitten

Frédéric Lenoir schrijft in zijn boek over de geschiedenis van het denken over God. Volgens hem is er een onmiskenbare ontwikkeling richting een steeds persoonlijker beleefd en minder dogmatisch geloof.
Een citaat:
Religie brengt mensen samen door middel van een gemeenschappelijk geloof in een onzichtbare wereld die hun te boven gaat. Daarom gebruikt Régis Debray voor religies de zeer toepasselijke term 'menselijke gemeenschappen'. Daar zou ik tegenover willen stellen dat spiritualiteit, de persoonlijke zoektocht van de geest, aanvankelijk juist ontbindt. Spiritualiteit bevrijdt het individu van alles wat hem bindt en in waanideeën gevangen houdt - onwetendheid, ongegronde meningen, vooroordelen - maar ook van de groep. Dankzij spiritualiteit kan de mens het juk van traditie, van het collectieve afwerpen en tot zichzelf, tot zijn innerlijke waarheid komen. Hoewel spiritualiteit het individu in eerste instantie losmaakt, is het uiteindelijke doel ervan toch dat ze datzelfde individu weer op de juiste manier met anderen verbindt. Anders gezegd: spiritualiteit ontbindt om beter te kunnen verbinden, en bevrijdt het individu om het te leren lief te hebben. Spiritualiteit die ontaardt in onverschilligheid of minachting ten aanzien van anderen is geen echte spiritualiteit maar een neurose waarvoor het spirituele als uitvlucht dient.

Door middel van het gebed (Jezus), de filosofie (Socrates) of meditatie (Boeddha) kon het individu voor zijn heil zorgen zonder de voorgeschreven rituelen van de traditie te doorlopen. Verder richtte hun onderricht het aristocratische karakter van de traditionele samenlevingen te gronde. Er bestond voor hen geen wezenlijk verschil tussen mensen: voor iedereen, rijk of arm, slaaf of vrij burger, lag de verlossing of het zielenheil binnen bereik. Er was geen hiërarchie meer, geen kaste, geen uitverkoren volk. Alle mensen waren gelijk, omdat ze allemaal een onsterfelijke ziel bezaten, die hun instaat stelde een geestelijk leven te leiden dat hun vrijheid schonk.

Daten is afwijzen en afgewezen worden

Wie een relatie zoekt heeft vele manieren om dat te doen: leuke activiteiten met singles doen, gaan stappen, inschrijven bij datingbureaus, Tinder etc.. Omdat veel mensen het doen, is er ook veel keuze. En keuzes maken betekent ook afwijzen of afgewezen worden. En dat kan pijn doen, vooral wanneer het een aantal keren achter elkaar gebeurt. En dat aantal kan aardig oplopen, terwijl het toch inherent is aan het daten.

Wie slecht kan tegen een afwijzing heeft misschien wat aan de troost dat veel afwijzingen niets te maken hebben met jou, maar vooral met de afwijzer.
Mensen willen een relatie, maar zijn zich niet altijd bewust van de relevantie van de criteria waarop ze zoeken. Wie aantrekkelijk is kan gemakkelijk het risico lopen om een kans op een aantrekkelijke relatie te laten lopen. "Iet wat waait is eerlijk weg". Wie alleen op blond valt, heeft geen relevant zoekcriterium voor een serieuze relatie. Hij gooit de helft van zijn kansen weg. Wie erkenning zoekt dat hij de moeite waard is om van te houden, maar zich dit niet bewust is, raakt teleurgesteld in de ander zonder te kunnen aangeven waar de schoen wringt. Immers we zijn niet op de wereld om elkaar te bewijzen dat de ander er mag zijn. Ook pleasers niet. Zij hopen op een wederdienst, maar lijken nauwelijks een eigenbelang te hebben. En daarom wachten sommige pleasers erg lang op hun beloning. En dat geldt voor iedereen die blijvend uit balans is en een relatie zoekt om weer in balans te komen.

De wens om een bewijs is een kinderlijke wens en een goede ouder geeft die erkenning in de vorm van liefde zonder voorwaarde. Maar niet elke ouder is bewust van de gevolgen van het onthouden van onvoorwaardelijke liefde aan kinderen. Soms lijkt het pedagogisch handig om kinderen wat harder te laten lopen of hun best laten doen uit onzekerheid of ze het wel goed doen. Grenzen verleggen is inherent aan de kindertijd, maar niet om de verkeerde reden. Kinderen moeten zich kunnen ontwikkelen, niet oneindig groeien, maar uiteindelijk leren om in balans te komen op het hoogste niveau waarop ze zich nog comfortabel voelen. Geen kind zou impliciet gevraagd moeten worden om te bewijzen dat hij de liefde van de ouder waard is. Voor die kinderen die in de loop van hun puberteit niet over de vraag -of ze de moeite waard zijn voor een ander- heen groeien, kan dit bij het zoeken naar een partner een rol op de achtergrond blijven spelen. Het onderbewuste gaat dan de aandacht richten op signalen die herinneren aan de situatie in kindertijd: het uiterlijk van vader of moeder, een hobby, een streek of regio etc.. En gaat die kenmerken aan een potentiële partner verkeerd waarderen. Elk individu die daar niet mee overeenstemt wordt genegeerd (weggestemd), letterlijk over het hoofd gezien.

Wie zichzelf op Internet goed weet te verkopen krijgt wel veel belangstelling maar verhoogt niet zijn kans op een succesvolle relatie. Relaties aanknopen is wat anders dan spulletjes verkopen op Markplaats. Daar gaat het om het komen tot een redelijke prijs. Wie zich op een datingsite mooier voordoet dan hij is, valt vroeg of laat door de mand of geeft het zelf op omdat hij moe van zichzelf wordt.
En wanneer dan dat eerste teken van leven wordt uitgewisseld via een foto, video, een telefoontje of een ontmoeting dan wordt ogenblikkelijk bepaald of de ander aan de onbewuste verwachtingen voldoet.

Het klinkt zo mooi: “liefde op het eerste gezicht”, maar de werkelijkheid is eerder “afwijzing op het eerste gezicht”. Wie zeker weet dat hij niet op een luie, ongeïnspireerde manier contact heeft gezocht (“kom jij hier vaker?”), zou een bliksemsnelle afwijzing niet op zichzelf moeten betrekken. Je kunt vragen waarom je bent afgewezen, maar wanneer jouw vraag wordt gehoord als een eis om verantwoording dan moet je rekening houden dat de ander niet echt met de billen bloot zal komen.
Het proces van daten kent verschillende stappen waarin je elkaar nog op een niet pijnlijke manier kunt loslaten. Je schrijft eerst met elkaar, voert vervolgens een telefoongesprek en als dat allemaal goed verloopt, zie je elkaar in levende lijve. Bij elk van die stappen kan op een neutrale manier worden afgezien van nader contact.

Wiskundige Ionica Smeets heeft eens “berekend” dat je het beste 12 partners kunt onderzoeken of zij een geschikte partner voor je zijn. Dat betekent 11 partners afwijzen. Dus wanneer jezelf zo vaak wordt afgewezen dan zou je dat eigenlijk moeten incalculeren. Uiteraard betekent deze aanbeveling niet dat je de twaalfde persoon moet kiezen, maar dat je uit twaalf personen zou moeten kiezen. En ook moet je het getal 12 niet letterlijk nemen.

Natuurlijk zet je bij daten je beste beentje voor. Maar dat is vooral nodig om de eerste seconden goed door te komen. Hoewel de ander dan bijna geheel en al tot een mening is gekomen, is er nog een kleine tweede kans. Want de mens is toch net wat meer dan de som van onbewuste impulsen. En wanneer je teleurgesteld bent in de snelle afwijzing zou je je moeten afvragen: wat zegt de teleurstelling van mij? Baal ik van de afhankelijkheid, wilde ik liever zelf in de positie van oordelaar? Alles wat duidt op onevenwaardigheid zou je eerst bij jezelf kritisch onder ogen moeten zien. Het zorgt voor een gesloten mind in plaats van een open mind.

Roos Vonk legt op deze video uit waarom internet-daten vaak niet werkt; wat de sites verkeerd doen (TROS Radar) en wat de daters verkeerd doen (TV Gelderland).
Belemmeringen in en bij jezelf opruimen is de beste manier om je voor te bereiden op de ware. Roos Vonk bespreekt in haar boek de effectiviteit van allerlei zelfpresentaties zonder de verdenking op te roepen dat zij suggereert dat je een ander eindeloos kunt manipuleren.

Boeken van Roos Vonk op bol.com.

Uit het boek van Roos Vonk De eerste indruk.
"Er wordt wel gezegd dat de eerste indruk van iemand meestal de juiste is. Of dat waar is, valt te betwijfelen. Wél is het zo dat mensen hun eerste indruk van iemand vaak later bevestigd zien. Dat komt niet doordat hun eerste indruk juist was, maar doordat die indruk latere waarnemingen kleurt. Dat betekent overigens niet dat mensen ten koste van alles vasthouden aan hun eerste indruk. Als ze informatie krijgen die heel duidelijk in strijd is met hun eerste indruk dan zullen ze meestal hun indruk bijschaven".

Van jezelf houden voordat je een ander liefde kunt geven?

Het lijkt zo logisch: eerst moet je van jezelf houden voordat je een ander liefde kunt geven. Maar is dat wel zo? Het roept twee vragen op: hoe weet je zeker of je van jezelf houdt? en wat versta je onder liefde die je geeft?

1. Wie is dat “jezelf” en wat is van jezelf houden? Aan de ene kant heb je de narcist die zo verkikkerd op zijn spiegelbeeld is dat hij er niet los kan komen, aan de andere kant: zou iemand die zichzelf wegcijfert niet van zichzelf houden?
Veel gemakkelijker wordt het wanneer je eerst voor jezelf zorgt en vervolgens aandacht voor de ander hebt. Dat is allemaal veel minder beladen. Laat de ander ook voor zichzelf zorgen (een noodgeval uitgezonderd, natuurlijk!). Ken jouw behoeften en je kunt je beter voorstellen wat een ander nodig heeft. Het is dan beter uit elkaar te houden: liefde en behoeftes. Wanneer je het gevoel hebt dat je met jezelf verbonden bent, is het gemakkelijker om je met een ander te verbinden.
Sommigen groeien op zonder dat zij erkenning dat zij er mogen zijn zonder tegenprestatie. Of nog erger: elke vorm van zelfwaardering wordt de kop ingedrukt. Ontdoe je van die negatieve invloed door deze te onderkennen en in te zien dat deze niets met jou te maken heeft maar met degene die het jou aandeed.

2. In het uitwisselen van liefde is het belangrijk om je bewust te zijn van de ongrijpbaarheid van liefde. Liefde is niet af te dwingen en kent geen eigenaar. Wat is de aard van de liefde eigenlijk die ik meen te ervaren of te geven?
Het gaat in de liefde niet om het hebben van relaties, maar om in staat te zijn om een verbinding te maken. In de afwisseling van verbinden en loslaten, ontwikkel je jouw zelfvertrouwen en leer je eigen en andermans vrijheidsbehoefte kennen en wat liefde voor jou betekent. Je verliest zo jouw autonomie niet en leert de aard van de verbintenis kennen. Je bent –wanneer je kunt loslaten- niet bang om jezelf te verliezen.
Wordt het een stabiele relatie waarin je plannen kunt maken voor de langere termijn of blijft het beperkt tot een vriendschap met weinig verplichtingen?
De volgorde waarin je liefhebt doet er niet zoveel toe, belangrijker is dat je leert wat de leuke en minder leuke gevolgen van liefhebben zijn. Verliefdheid komt op en gaat weer voorbij. Het kan een voorbode van liefde zijn, maar ook een illusie. Zorg goed voor jezelf en maar steek niet te veel tijd in het zoeken naar jezelf.
Houdt het beeld van een peuter voor ogen, die houdt van zichzelf en anderen (mens en dier) evenveel.
Leef en de rest volgt vanzelf.

Uit een interview met Vera Helleman:
Een populair gezegde is dat je eerst van jezelf moet houden voordat je klaar bent voor een partner.
“Ja, daar kun je niets mee. Je kunt liefde niet ‘doen’. Want je bent liefde. En het enige dat je kunt doen, als dat al een ‘doen’ is, is je weerstand tegen jezelf opgeven. Stoppen met wegrennen voor jezelf in negatieve gedachten en jezelf saboteren. Stoppen met geloven in de gedachte dat je jezelf anders moet voordoen dan je bent om erkenning te krijgen. De maskers afzetten die de leegte camoufleren. Je moet je dan wel eerst bewust worden dat er weerstand is en die durven toelaten. Daarna ligt de weg open naar zien dat je liefde bent, en zakken in de laag waar alles al geaccepteerd is, ook jijzelf. En liefde kan ook ‘nee’ zeggen, die is lang niet altijd lief en aardig”.

Twee manieren om God te benaderen

De bevestigende en ontkennende manier

Het denken van mysticus Meister Eckhart (1260-1328) oefent grote aantrekkingskracht uit op wie verlangt naar universele spiritualiteit en wie uit meer dan één religieuze traditie wil putten.
Nu exclusieve binding in onze tijd aan één confessie steeds meer plaats lijkt te maken voor meervoudige religieuze interesse, kan de middeleeuwse theoloog en prediker Eckhart zich aandienen als een inspirerende figuur die de verschillen kan overbruggen.

Van de twijfel en het niet weten een kracht maken

Wanneer religie wordt vermengd met machtsmisbruik dan roept dat soms heftig verzet op. In 1566 vernielden protestanten beelden in de katholieke kerk tijdens de beeldenstorm. Dit niet alleen vanwege verzet tegen een te letterlijke verbeelding van een niet in vorm te vatten God, maar ook als protest tegen liefdeloze onderdrukking door Spanje en Rome. Het beeld van een God met menselijke eigenschappen, die bovendien op onze hand is, sterft (zeker in het Westen) meer en meer uit. Het heeft geen zin om letterlijk op zoek te gaan naar een aanwijsbare God of naar de Tao of proberen te bewijzen dat er wel of niet een God bestaat.
Een voorbeeld van dat verschil in God of het hogere Zelf benaderen is het verschil in de negatie(ve), apofatische manier van benaderen en de positieve, katafatische manier. Let wel, dit is geen waarde oordeel; het "negatieve", ontkennende (de via negativa) is van gelijke waarde als het positieve. De prioriteit bij ontkennende element ligt boven het bevestigende.

De negatie(ve) theologie is in haar methode verwant aan de postmoderne deconstructiefilosofie van Derrida en anderen. Ze maakt gebruik van het apofatische (nee-zeggende) spreken, dat probeert uit te drukken wie God is via ontkennende uitspraken: God is niet goed maar ook niet slecht, niet groot maar ook niet klein, hij kent geen liefde maar ook geen haat, hij is niet almachtig maar ook niet machteloos. Door te omschrijven wie God niet is, kunnen we directe ervaringskennis verwerven over wie God wel is. Deze kennis kan echter nooit in woorden en begrippen worden uitgedrukt.
Een dergelijk apofatisch spreken is bij Meister Eckhart overal te vinden: God is een niets, we moeten van God verlost worden, we moeten alle beelden over God achterlaten. Ons diepste innerlijke zelf bestaat uit een goddelijke vonk waar verder niets over kan worden gezegd. Eckhart spreekt van het zielenvonkje. Wat daar gebeurt, is ‘onuitsprekelijk’ en ‘zonder woorden’. De belangstelling van het grote publiek voor Eckhart richt zich vaak op deze apofatische elementen in zijn werk, die de onzegbaarheid en onkenbaarheid van God benadrukken. Ook westerse boeddhisten kunnen Eckhart derhalve lezen en zich op hem beroepen.

Naast dit apofatische spreken, dat meestal alle aandacht krijgt, kan bij Meister Eckhart ook nog een ander discours worden gevonden. Binnen de theologie wordt dit tweede discours ook wel omschreven als het katafatische (bevestigende) spreken. De katafatische theologie probeert uit te drukken wie God is door middel van bevestigende uitspraken over God: ‘God is goed’, ‘God is groot’, ‘God is liefde’, ‘God is almachtig’. Dit katafatische spreken komt tot uitdrukking bij Eckhart in verschillende metaforen, waarvan de bekendste luidt, dat God zijn Zoon elk moment in de ziel baart. De Godsgeboorte was niet slechts een eenmalige gebeurtenis tweeduizend jaar geleden, maar vindt elk moment ononderbroken plaats.

Het leeg worden waar Meister Eckhart over spreekt, is dus geen doel op zich, maar dient ertoe om ruimte te scheppen zodat God zich onbelemmerd kan uitstorten in de ziel, en de oorspronkelijke eenheid van God en de ziel zich volledig kan manifesteren. Eckharts nadruk op de oorspronkelijke eenheid en eenvoud van God is een ander voorbeeld van hoe men met religieuze diversiteit om kan gaan zonder de eigenheid van de eigen traditie te verloochenen.

Zie ook Het positieve van de negatie.

Een essentie, die per definitie ongrijpbaar is, valt slechts te ervaren door je er voor open te stellen. God, Tao, vrijheid en liefde zijn de bron én de bestemming van alles zonder een letterlijk begin en zonder een letterlijk einde te zijn.

Zie op dit blog ook Robert Bridgeman over "duiding".
Auteur André van der Braak schrijft over "Het zielenvonkje van Eckhart.

De partner van een patiënt trekt het niet altijd

Maud Effting interviewt voor de Volkskrant de partner van iemand die jaren kanker heeft gehad en er aan stierf.
Bovenaan schrijft zij.
“Journaliste Lideweij Bosman verliet haar doodzieke vriend en ging naar Hawaï. Ook als hij sterft, komt ze niet terug. Iets wat haar zeer kwalijk wordt genomen”.

Voor wie weet dat de relatie van Lideweij met haar ex-partner Sander niet werkte, had de inleiding ook als volgt kunnen luiden.
“Lideweij en Sander vochten jaren samen om zijn kanker te overwinnen. Wanneer Sander aan de drank raakt en dat voor haar probeert te verbergen, trekt zij het niet meer. Ze besluiten uit elkaar te gaan en Lideweij vertrekt naar Hawaï waar beiden goede herinneringen hebben liggen”.

Een ander artikel van Maud Effting in dezelfde uitgave van de Volkskrant van 26 augustus begint met:
Kankerpatiënten krijgen opvallend vaak relatieproblemen. Dat blijkt uit een rondgang langs oncologen en behandelaars. 'Kankerpatiënten kunnen door hun ziekte ontzettend nare, vervelende partners worden', zegt psychiater Leo van Weezel van het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis.
'Dat je tijdens kanker nader tot elkaar komt, is een geromantiseerd idee', zegt Van Weezel. 'Zo'n veronderstelling maakt mensen nog eenzamer. Ze hebben het gevoel dat ze niet aan het plaatje voldoen. Natuurlijk lukt het een deel wel om hun relatie goed te houden. Maar een behoorlijk percentage slaagt daar niet in'.
…
'Ongeveer de helft van mijn cliënten heeft ernstige relatieproblemen', zegt systeemtherapeut Joyce Vermeer van het Helen Dowling Instituut, gespecialiseerd in psychosociale problemen bij kanker. 'Na de diagnose zijn mensen alleen maar aan het regelen en rennen. Ze praten vaak niet meer met elkaar. Daardoor kunnen ze uit elkaar groeien. Als zoiets drie maanden duurt, kun je dat wel opbrengen. Maar als het zich jaren voortsleept, raak je uitgeput'. Bovendien gaat alle aandacht naar de zieke. 'Als ik aan partners vraag hoe het met hen gaat, worden ze vaak emotioneel'.
…
Beide therapeuten zien in hun praktijk partners die geen relatie meer hebben, maar toch bij elkaar blijven. Psycho-oncologische zorg voor partners staat onder zware druk: behandeling van relatieproblemen wordt door bezuinigingen niet meer vergoed. Journaliste Bosman is daarom bezig een platform op te zetten voor partners van kankerpatiënten. 'Niemand ziet hoe groot dit probleem is, terwijl mensen hun hele leven door moeten met die angst'.
Tot zover de Volkskrant.

Lideweij Bosman maakte van haar leven met Sander een boek Naupaka een boek over verlies, rouw, liefde en kracht en schrijft op de cover:
Hawaï is de plek waar Sander haar tien maanden eerder met de Hawaïaanse legende van de naupakabloem ten huwelijk heeft gevraagd. Ze beleeft er een helende reis, waarbij Hawaïaanse levenslessen helpen om haar diepe verdriet te verwerken en tranen langzaam plaatsmaken voor inspirerende inzichten en nieuwe dromen.

Op een site over het boek en de publiciteit legt ze uit wat die legende is
Het gaat over de vuurgodin Pele die volgens de Hawaïanen nog steeds op het eiland woont. Deze vuurgodin Pele had een oogje op een man die al een geliefde had. Het echtpaar was zo hecht dat het de vuurgodin niet lukte het tweetal uit elkaar te drijven. Woest joeg ze de man de bergen in om hem te vermoorden met haar vuur. Maar gelukkig staken de zussen van Pele hier een stokje voor en betoverden hem in een halve bloem. Zo ook zijn vrouw die aan de waterkant zat. Hawaï wordt zowat overwoekerd door de naupaka-bloem: in de bergen met de blaadjes omhoog en aan de waterkant met de blaadjes naar beneden. Volgens de legende groeien ze op een dag weer naar elkaar toe en vormen ze één bloem. Ook Sander en ik waren heel close en werden door het kwaad – de lymfeklierkanker – uit elkaar gedreven. Sander zei: we zullen niet samen oud worden, maar ooit vormen we weer één bloem.

Een aantal citaten uit het interview met Effing.
Hij gebruikte alcohol om zichzelf te verdoven', zegt Lideweij. 'Het was de enige manier waarop hij verlichting vond. Hij was radeloos. Ik werd standaard wakker in een leeg bed. Dan trof ik hem in de huiskamer met lege flessen, laveloos op de bank. Om de kater in te dammen dronk hij wel altijd goede witte wijn, dat wel'.

Maar de alcohol verandert hem. 'Hij raakte steeds meer in zichzelf gekeerd'.

Ze krijgen ruzies. 'We vervreemdden van elkaar. We konden niet meer lachen samen. Achteraf vertelden de buren me hoe vaak ze ons hoorden schreeuwen. Het gekke was: ik begreep hem wel. Ik zag wat die jeuk met hem deed. Hoe hij niet anders kon'.

Pas een jaar later zitten ze in het ziekenhuis. 'Je hebt kanker', zegt de oncoloog onomwonden. 'Maar gelukkig is het Hodgkin.. Het is lymfklierkanker, met een overlevingskans van 90 procent.

'We konden het niet geloven', zegt Lideweij. 'We waren zo jong: hij was 30, ik 28. Maar omdat de arts zei dat de kansen zo goed waren, dachten we: oké, nou, te gek. Die avond zijn we het gaan vieren in een restaurant'. Ze zijn opgelucht dat het geen longkanker is. 'We dachten: kom maar op, we gaan voor genezing. Even die chemo's, en dan zijn we klaar'.

Maar er is iets veranderd in hun relatie. 'We stonden op het punt om uit elkaar te gaan', zegt Lideweij. 'Ik ging er bijna aan onderdoor. Ik durfde niet te praten over zijn alcoholgebruik. De schaamte was te groot'.
Tot zover de Volkskrant.

Als modejournalist voor het magazine Elsevier Stijl en modevakblad Textilia is Lideweij gewend aan het wisselen van perspectieven.

Er is het perspectief van de familie van Sander. Hij ging terug naar zijn ouders om daar verzorgd te worden en tenslotte te sterven. Die zijn niet blij met het boek en vinden dat de dood van Sander door Lideweij wordt geëxploiteerd.

Er is het perspectief van het publiek. Een deel vindt dat Lideweij tot het einde voor Sander had moeten zorgen.

Tenslotte is er het perspectief van filmmakers. Lideweij meldt dat drie belangstelling hebben getoond voor verfilming van het boek.

Op haar site.
Is jouw boek abacadabra voor iemand die geen kaas heeft gegeten van spiritualiteit?
“Voor mij was het een manier om grip te krijgen op een ongrijpbare wereld. Een onmogelijke missie natuurlijk. Dus heb ik mijn proces daarin zo goed en zo concreet mogelijk geprobeerd te verwoorden, zodat het begrijpelijk is voor iedereen. Ik sprak met mensen die na het overlijden van hun geliefden ook contact hadden met hun overledenen, maar er nooit eerder met anderen over durfden te praten. Uit angst om afgeschilderd te worden als een dwaas. Hoewel het nog niet echt geaccepteerd is in onze maatschappij, wil ik open en eerlijk zijn over wat mijn ervaring is met het ongrijpbare en het hiernamaals”.

Ik ben niet mijn brein

Psychiater Herman M. van Praag (1929) keek met journalist Tjerk de Reus op 81-jarige leeftijd terug op zijn werk en leven. Hij startte zijn loopbaan als vernieuwer door te pleiten voor medisch-biologisch hersenonderzoek rond psychiatrische ziekten. Hij benadrukt het belang van aandacht voor religiositeit bij patiënten. Religieus besef wordt opgeroepen door psychologische processen. De hersenen zijn het intermediair.
Van Praag is een uitgesproken tegenstander van Dick Swaabs stelling: 'Ik ben mijn brein'.
Dat bepaalde delen van hersenen vallen aan te wijzen waar ervaringen worden gegenereerd is nog niet het bewijs dat die delen de enige, interne oorzaak zijn van die ervaring. Maar wat zegt dat over de externe oorzaak daarvan? Duidt de ervaringen van God en een bijna-dood-ervaring op een illusie of op een realiteit? Hoe belangrijk is het om met patiënten daarover een gesprek te voeren?
De Reus zaagt in het boek God, religie en ons brein de joodse van Praag door op zijn kijk op God, de staat Israël en het christendom.
Van Praag gelooft in het bestaan en werking van een ziel en een vrije wil. Hij kan er mee leven dat hij dit bestaan niet kan bewijzen. “Ik heb ook geen bewijs dat ik van mijn vrouw houd. Ik ervaar dat zo. Ik ben er zeker van”.
Hij ziet een intentionele kracht achter de natuur en evolutie en vooruitgang in de menselijke geschiedenis. Gelijkwaardigheid is een zeer belangrijk principe voor van Praag, maar hij behoudt zich het recht voor om verschillen te beoordelen.
Van Praag ziet de Almachtige als een feilbaar wezen die fouten kan maken en bereid is naar mensen te luisteren en zich te laten corrigeren. Van Praag gaat dan ook graag met God in discussie.

Een citaat uit het boek:
Tjerk de Reus: Het valt op dat u soms erg abstract over God spreekt. Hij zou een ‘bovenpersoonlijk proces beheersend principe’ zijn, schrijft u ergens, of de ‘totale abstractie’, maar in Tenach (Joodse boeken, waaronder de Thora, Profeten, Geschriften) is God de nabije, de aanwezige, de tastbare, die hulpelozen opricht uit hun misère. Uw redeneertrant doet soms sterker denken aan rationele wetenschap, dan aan de tastbare God uit de Bijbelverhalen.
Van Praag: In het jodendom zoals ik dat zie en beleef, is God enerzijds de totale abstractie, de totaal Andere. Tegelijk is Hij de volstrekt Nabije, de Aanspreekbare, degene die onder ons wil leven, die probeert om de menselijke geschiedenis te beïnvloeden. Dat is een forse paradox: abstract – en tegelijk nabij en eigen, maar juist dit paradoxale boeit mij. Het godsbegrip is een mysterie: hoe kan nu een wezen èn abstract èn concreet zijn? Toch zie ik dat zo. Ik niet alleen, het is een gangbare visie in het Judaïsme. Van God geldt dat Hij afkomstig is uit een andere, bovennatuurlijke werkelijkheid. Weliswaar is Hij ‘proces beheersend’, maar wel metafysisch, bovennatuurlijk. Als dat alles zou zijn wat we over God weten, zeg je: wat hebben we daar dan aan? Proces beheersend op een manier die wij totaal niet vatten … Maar Hij is ook totaal aanwezig, onder de mensen. Dat vind je bijvoorbeeld in de psalmen die je net noemde. Dus aanwezig èn afwezig, concreet en abstract, dat zijn paradoxen die ons verleiden tot filosoferen, tot nadenken – en vooral lezen en herlezen van de Thora.
…
We zijn in staat om tegengestelde zaken samen te laten gaan in ons beleven. Je kunt die beide waarderen, combineren – maar uiteindelijk niet integreren. Dat geldt voor weten en geloven, voor wetenschap en religie.
….
Ik geloof dat er een aantal grondprincipes is, die in elke maatschappij behoren te gelden. Die zijn verwoord in de Tien Geboden.


Klik hier voor een video-interview met Herman van Praag.
Zie ook Arie Bos "Mijn brein denkt niet, ik wel".

De boodschap van een succesvolle grappenmaker

Jim Carrey wilde als kind al komiek worden. Zijn moeder was depressief en hij probeerde haar op te beuren. Toen Jim een boek las over spiritualiteit en iemands taak in het leven, herkende hij daarin zijn wens om zorgen bij anderen weg te nemen. Zijn vader had dezelfde ambitie, maar koos voor een carrière als boekhouder. Hij verloor die baan en moest in relatieve armoede verder leven. Jim besloot voor zichzelf dat wanneer hij zou falen hij toch liever eerst geprobeerd had het werk te doen waar hij van hield en dat was grappen maken.
Geld verdienen en grappig zijn tekenden zijn jeugd. Op de middelbare school mocht hij elke dag aan het eind van de lessen tien minuten optreden, op voorwaarde dat hij de rest van de dag zijn gemak hield. Na de lessen werkt hij in een fabriek om het gezin te helpen onderhouden.
Op zijn zestiende stopte Jim met school en vertrok naar Hollywood. Hij speelde in clubs, werd ontdekt en speelde in series, komische en serieuze films. Hij heeft van alle bekendheden de meeste MTV Awards gewonnen.

Het thema “wie ben je en waar moet je zorgen over maken” zou je een telkens terugkerend thema in zijn werk kunnen noemen. Hij verdiepte zich zo zeer in de karakters die hij moest uitbeelden dat hij zich maanden lang gedroeg als zijn filmpersonage. De Truman Show gaat over een persoon die er pas laat achter komt dat zijn hele leven op een filmset afspeelt en dat zijn hele omgeving hem daarover in onwetendheid heeft gehouden. In The Mask maakt het masker mogelijk waar hij altijd over droomde maar zonder masker niet durft. In Bruce Almighty mag hij voor God spelen. In Liar liar kan hij als advocaat niet liegen. In 2014 haalt hij een graad aan de Maharishi Universiteit in IOWA. Hij heeft zowel de Canadese als Amerikaanse nationaliteit.
In de interviews die hij met bekende TV persoonlijkheden houdt, domineert en regisseert hij het gesprek en het publiek met zijn van te voren ingestudeerde grappen.
Ook het drama van depressie tekent zijn leven. Niet alleen zijn moeder was het, zelf gebruikte hij een tijdje Prozac en zijn ex-vrouw stapte uit het leven.
Kortom, Jim Carrey heeft zijn hele leven geworsteld met succes, talent, geld, geluk en humor. Zijn aanbeveling aan anderen is om het universum te vragen wat je wilt onder het motto “niet geschoten is altijd mis”. Dat je daarnaast hard moet werken, zegt hij er niet bij waardoor het soms lijkt of het hem allemaal aan komt waaien. Hij is wars van conventies, maar achter de schermen zeer gedisciplineerd. Terwijl hij alle aandacht naar zich toe trekt, gaat zijn humor niet ten koste van anderen. Hij lijkt ongrijpbaar. Of je zijn bekkentrekken leuk vindt, blijft natuurlijk een kwestie van smaak. Hij wil allereerst ontregelen.

Heeft Jim Carrey een spirituele boodschap? Tijdens interviews zegt hij “we zijn een gigantisch veld van energie, dansend voor zichzelf”. “We bestaan niet echt en zijn tetrahedrons dansend rond elkaar”. “We moeten het niet zo persoonlijk nemen en het is allemaal hier voor ons om van te genieten” “Er is geen ik, het gebeurt”. “We gaan nergens heen”. “Wanneer je het allemaal doorhebt, verdwijnt de druk op jezelf en kun je gaan genieten”.
De kracht van wat hij zegt is dat het in lijn is wat al eerder door geleerden en mystici is gezegd en dat iedereen het kan oppakken op de manier die bij hem en haar past. Het past bij zijn al vroeg in zijn leven zelf opgepakte taak dat hij anderen wil duidelijk maken dat zij zich niet al te veel zorgen moeten maken.
Mensen die van stijldansen houden, herkennen wat hij zegt “we dansen samen en gaan nergens heen” in deze video.