Een gezondere werking van het ego

Wanneer het ego zich ontwikkelt

Als peuters voor het eerst zeggen "ikke, ikke, ikke", vinden we dat vaak schattig. Het betekent dat ze zichzelf beginnen te ontdekken en onafhankelijker worden. Maar het kan ook betekenen dat ze zich afvragen of anderen wel van hen houden. Toch leren kinderen met de tijd hoe ze vrienden kunnen maken en voor zichzelf kunnen opkomen.

Ons "ik" bestaat vooral in de woorden die we gebruiken. Je kunt het niet zien in bijvoorbeeld hersenscans. Dit maakt het lastig om kinderen te leren hoe ze goed met zichzelf kunnen omgaan. Ze moeten leren om rekening te houden met zichzelf en anderen. Respect betekent dat je tegelijkertijd betrokken bent en een beetje afstand houdt.

Het gedrag van twee mensen met een sterk ego lijkt op twee magneten. Als ze verschillend zijn, trekken ze elkaar aan. Als ze hetzelfde zijn, duwen ze elkaar weg. Dit kost veel energie en kan veel emoties oproepen. Het is het beste als je beide kanten van jezelf kunt gebruiken: verbinding maken wanneer nodig en loslaten wanneer nodig.

Een ego zorgt ervoor dat we in beweging blijven. Dit kan goed zijn, zoals wanneer we ergens helemaal in opgaan. Maar het kan ook slecht zijn, zoals wanneer we bang zijn en willen wegrennen.

Ouders helpen kinderen om zichzelf te ontwikkelen door ze aan te moedigen om te concurreren en zich te meten met anderen. Maar soms kan dit ervoor zorgen dat we denken dat gelijkheid niet belangrijk is. Dit kan leiden tot een samenleving waarin mensen zich verloren voelen. Als we niet verbonden zijn met onszelf, kunnen we jaloers worden op anderen.

Ego en persoonlijkheid

Het ego heeft verschillende effecten op onze persoonlijkheid. Het zorgt ervoor dat we voor onszelf opkomen, maar het kan ook problemen veroorzaken in relaties. Een goede verbinding is alleen mogelijk als we elkaar als gelijken behandelen.

Om dit te begrijpen, moeten we ons bewust zijn van hoe we naar dingen kijken. We zijn niet alleen spelers in het leven, maar ook publiek en regisseur. Hierdoor kunnen we verschillende perspectieven bekijken en het beste uit onszelf halen.

Ego en eenheid

Op een spiritueel niveau betekent dit dat we open moeten staan voor verbinding met alle levende wezens. We moeten liefde laten stromen tussen mensen zonder egoïstische motieven. Een echte verbinding zorgt ervoor dat we ons vrij voelen en anderen ook vrij laten.

Paul Smit kan in deze video goed verwoorden en verbeelden hoe het ego het gevoel van afgescheiden zijn oproept.

Op zoek naar snelle waarheid op Internet

Stel: je bent een ambitieus, maar naïef wiskundige en je bent op zoek naar de waarheid in de media.
Je veronderstelt dat op:
• de ene webpagina waarheid staat;
• op een andere webpagina onwaarheid staat;
• de ene webmaster altijd de waarheid spreekt;
• een andere webmaster altijd liegt.

Er staat op de sites niet bij wie van de webmasters altijd liegt en op welke webpagina de waarheid staat. Of het staat er wel bij en je weet niet wie je mag geloven.
Je wilt snel via één e-mail maar één vraag stellen en dan wil je weten op welke webpagina de waarheid staat.
Die vraag die je aan een van beide webmasters moet stellen is op welke webpagina volgens de andere webmaster de waarheid staat.

Stel: op webpagina B staat de waarheid.
Als webmaster A liegt, dan zegt webmaster B dus de waarheid. A zegt dus: A (B zou B zeggen).
Als A de waarheid zegt, dan weet hij dat B liegt. B zou dus A zeggen, dus A zegt: A.
De webpagina die niet genoemd wordt is de pagina waarop de waarheid staat.

Cruciaal in dit raadsel is dat de webmasters consequent zijn. Helaas is dat in het echte mensenleven (en) op Internet niet het geval. Er zit niets anders op dan zelf na te denken.
Het opvragen van referenties over betrouwbare webpagina’s helpt ook niet veel in een onbetrouwbare Internetomgeving. Wie bepaalt welke websites betrouwbaar zijn en zou dat wel geloofd worden?
Gelukkig werken gebruikers, bezoekers en webmasters wel samen om onwaarheden te vinden.

Er is zoveel informatie op Facebook en Twitter dat we dreigen ten onder te gaan aan informatiestress. Het is geen geheim dat veel nieuws op nieuwssites ook niet is te vertrouwen. Er wordt gezocht naar en gewerkt aan software voor het opsporen van onzin, zoals leugens en hoaxen. Een hoax is een nepbericht, een broodje aap, dat door vele paniekerige Internetters wordt rondgezonden in de eigen kring. Voor de identificatie daarvan is een betrouwbare centrale database nodig waar hoaxen worden verzameld en men kan kijken of het zojuist ontvangen bericht erbij staat.
En die site bestaat en is hier te vinden: https://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/

En dan zijn er de merken die niet gewoon adverteren maar via journalistieke bijdragen de aandacht op zich willen vestigen. Het commerciële succes van de sociale nieuwssite Buzzfeed is gebaseerd op nieuws dat tot doel heeft zo vaak mogelijk gedeeld te worden via de sociale media zoals Facebook, Twitter en Pinterest. Het gaat voor een deel om gesponsorde verhalen die nauwelijks als zodanig herkenbaar zijn tussen alle andere verhalen.

Het steeds schreeuweriger medialandschap zet aan tot steeds harder geschreeuw om gehoord te worden, vindt Amerikaanse columniste Sally Kohn. Haar oproep: click responsibly. “Die tirannie der luidruchtigen moedigt de tirannie van de schofterigen aan”.

Over een leugen wordt al eeuwen gezegd: al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel. En tegenwoordig met de snelle media hoeft een leugen niet lang te wachten op een reactie. Maar in het woud der reacties zie je al gauw door de bomen het bos niet meer.

Het is zaak om aan te voelen welke belangen er achter websites zitten. Wiens brood men eet, diens woord men spreekt is een oud gezegde. Wanneer er geld verdiend kan worden met het handelen in aandelen dan is betrouwbare informatie over hoe het gaat met de business van beursgenoteerde bedrijven cruciaal. Door het verspreiden van valse informatie kunnen mensen aandelen van de hand gaan doen en de aanstichter van de waardedaling koopt later de goedkope aandelen weer over. Ondertussen verdient hij ook aan de provisie.

In de politiek gaat het bij verkiezingen om het werven van stemmen. Als politicus moet je niet betrapt worden op leugens, maar met het weglaten van ongunstige informatie kom je mogelijk wel mee weg. Bij sites van politieke partijen moet je tussen de regels lezen.

Wie wel eens foto’s terugkijkt op Facebook van een feestje waar jij ook bent geweest, constateert dat mensen heel blij en vriendschappelijk met de hoofden tegen elkaar poseren en dat je die scene op het feest zelf op andere momenten buiten het zicht van fotografen niet ziet.

Wie op Twitter een (spectaculair) bericht langs ziet komen, hoeft alleen maar even te wachten hoe anderen reageren om te weten of er een kern van waarheid inzit. Wil je zelf eerst een dagje nadenken en een weloverwogen reactie geven dan kun je dat beter nalaten want niemand is meer geïnteresseerd. Het is dan geen trending topic meer.

Twitter is dus voor snelle en korte reacties, mededelingen en meningen. Facebook is vooral om een bepaald (ideaal) beeld van jezelf uit te dragen.

Jiddu Krishnamurti: “De waarheid is nooit te vangen in een ideaal, een plan of een denksysteem. De waarheid zal iemand die zich aan een vast patroon wil spiegelen altijd ontgaan. De waarheid kan nooit worden waargenomen aan het begin van je zoektocht, maar openbaart zich pas als het zoeken zijn voltooiing heeft bereikt.”

Menselijk gedrag wordt gevoed door de wens om angst te onderdrukken en veiligheid te verwerven zonder dat er te veel energie wordt verspeeld. Dat gaat ten koste van een kritische houding bij het zoeken naar waarheid. De waarheid ligt (ongrijpbaar) in het midden. Maar dit midden ligt in een onzichtbaar krachtenveld.
Misschien kunnen we leren van vogels. Het is niet voor niets dat twitter en tweets vernoemd zijn naar het geluid van vogels. Vogels zoeken niet naar waarheid, maar werken consequent samen waarbij het individuele belang ondergeschikt wordt gemaakt aan het collectieve belang. En zo kunnen de spreeuwen in onderstaande video ontsnappen naar vrijheid.

Vogels weten onmiddellijk de juiste afstand te houden van elkaar. Dit staat symbolisch voor wat mensen ook zouden kunnen doen wanneer zij respect willen tonen. Respect is het midden houden tussen betrokken willen zijn en de juiste afstand bewaren. Dat midden moet telkens opnieuw en in een split-second worden bepaald. Voor wie dit bewust toepast en vaak genoeg toepast zal respect vanzelf gaan en vanzelfsprekend zijn. Doen we het allemaal dan functioneert de samenleving als de vlucht spreeuwen in een dansende eenheid.

Een simpel aandachtspunt snel leren toepassen vergemakkelijkt het sociale verkeer, maar soms is traagheid een kwaliteit. In onderstaande video wordt dit betoogd.
Tegenwoordig willen we zo snel onze zin krijgen dat mensen die een oplossing bieden voor een tragere levensstijl, meer in balans, zo snel moeten reageren om hun oplossing aan te bieden, dat zij vaak te laat zijn.

In deze Ted Talk een pleidooi voor traagheid. Ook René Diekstra pleit daarvoor.
Wie het wezen van respect snapt, heeft alle tijd van de wereld om waarheid te ontdekken.

In tijden van virusuitbraak toon je respect door met de juiste afstand te houden jouw betrokkenheid bij de gezondheid (is een vorm van vrijheid) van anderen te betonen.

Bewegen tussen wijsheid en liefde

Nisargadatta Maharaj

Sri 'Nisargadatta Maharaj' was een spirituele leraar. Een bekende uitspraak van hem is de volgende.
“Wanneer ik zie dat ik niets ben, dan is dat wijsheid.
Wanneer ik zie dat ik alles ben, dan is dat liefde.
Tussen beide beweegt mijn leven”.

Spirituele leraren roepen graag op om onwaarheden onder ogen te zien en je daarvan te bevrijden. De gedachte is dat ongrijpbare zaken niet zijn te vatten in woorden, maar hun tegendeel wel. Door stap voor stap onder ogen te zien (gewaar zijn) wat waarheid, vrijheid, geluk of liefde niet is, breng je het dichterbij.
Een belangrijk deel van zijn uitspraak is “tussen wijsheid en liefde beweegt mijn liefde”, oftewel ik kan niet altijd liefde geven en ontvangen en niet altijd wijs zijn. Nisargadatta verwierf zijn inkomen met het verkopen van bidi-sigaretten en was zelf verslaafd aan roken. Uiteindelijk stierf hij in 1981 aan longkanker.
Spirituele leraren zijn ook maar mensen en spirituele wijsheid brengt je niet af van je fysieke neigingen.
Hoewel hij zelf zijn inzichten van “onthechte” leraren overnam, was zijn stelling dat ieder mens geboren wordt als zijn eigen leraar en dat hij daar eigenlijk genoeg aan heeft.

Wikipedia. Nisargadatta's onderricht concentreerde zich op de kern van het bewustzijn, het zuivere 'gewaarzijn'. Door iedere vorm van identificatie met de wereld, het lichaam, de persoonlijkheid en het denken consistent af te wijzen, en volledige vereenzelviging met dit gewaarzijn na te streven, zou directe realisatie van een universeel en onpersoonlijk 'Zelf' bereikt kunnen worden. Deze benadering wordt 'Advaita Vedanta' genoemd, ofwel 'non-dualisme'. Nisargadatta had weinig op met Goden, rituelen en verhalen over reïncarnatie. Ook waarschuwde hij regelmatig voor dubieuze goeroes. Door middel van toewijding, meditatie en vooral helder analytisch denken zou de mens de angsten en verlangens kunnen overwinnen die hem beletten zijn ware Zelf te leren kennen.
Tot zover Wikipedia.

Het is niet voor niets dat een van zijn bekendste boeken getiteld was “Ik ben / Zijn”. In de titel liet hij identificatie met iets buiten zichzelf achterwege. Alle neiging om je ergens mee te identificeren is een ego-ding. Er is niets mis met een ego, maar de kunst van het leven is om jouw ego niet in de weg te laten zitten in een open verbinding met de ander. Het woord respect, vrij vertaald als “een stapje achteruit doen om de ander te zien zonder de projecties vanuit jezelf”, geeft die grondhouding mooi weer.
Wim Davidse in zijn boek Leren van de mystici:  "Naar mijn ervaring is dit 'ik ben' niet speciaal iets uit een exotische stroming als de Advaita Vedanta. Het is gewoon alleen maar zijn, zonder iets te doen. Dan kan er een stilte ontstaan waarin je een grenzeloze ruimte ervaart. Als ervaring komt het overeen met 'het lege gemoed' van Meister Eckhart en het wu wei uit het taoïsme.

Spreuken van Nisargadatta

Wanneer je beseft dat de weg het doel is,

en dat je altijd onderweg bent, niet om een doel te bereiken,

maar om te genieten van de schoonheid

en de wijsheid die het onderweg zijn je aanreikt,

dan is het leven niet meer een taak die moet worden volbracht.

Het leven wordt natuurlijk en eenvoudig,

in zichzelf een verrukking.

Niet het lichaam heeft bewustzijn,
maar het bewustzijn heeft lichamen.

Wanneer je beseft dat je het licht der wereld bent,
zul je ook inzien dat je de liefde der wereld bent;
Dat weten liefhebben is
en liefhebben weten is.

Je zult alles wat je nodig hebt ontvangen
als je ophoudt te vragen om wat je niet nodig hebt.

De vrucht valt plotseling van de boom,
maar het rijpen heeft tijd nodig.

Inzicht is de deur naar vrijheid en
waakzame aandacht is de moeder van inzicht.

De islam is gekaapt door dominante mannen en hun hormonen

In zijn essaybundel “Sta op en leef, vader” beschrijft Said El Haji de invloed van zijn overheersende vader op zijn broers en zus.
In een Volkskrant interview met Paul Onkenhout zegt Said:
'Bovenaan staat Allah. Daaronder de koning en daaronder het volk. Die hiërarchische structuur is alomtegenwoordig in elk islamitisch land. Er mag geen gelijkwaardigheid zijn. God dient alleen maar om gezag te kunnen uitoefenen. God en tederheid, God en liefde, die relatie bestaat niet. Er is geen liefde'.

'Van mijn moeder kregen we zorg. Liefde. Tederheid. Niet van mijn vader. De vader is gezag, discipline, geweld, autoriteit. Mijn vader heeft nooit sorry tegen mij gezegd als ik weer eens de ene klap na de andere had gekregen omdat ik ongehoorzaam was geweest of de Koran niet goed had geleerd. Soms liet hij mij alle hoeken van het huis zien, maar ik kan me niet herinneren dat hij zich er ooit voor excuseerde'.
En:
'Als ik één conclusie zou moeten trekken, is het dat die schizofrenie, die verscheurdheid, het gevolg is van de patriarchale cultuur. Maar er is meer dan dat. Er hoort ook dwingelandij bij. Tirannie. Autoritair gezag. Geweld.
'Nog geen half jaar geleden bleek uit een groot onderzoek dat een derde van de Marokkaanse kinderen te maken heeft met huiselijk geweld. Juist veel van die jongeren ontsporen. Dit is allemaal het gevolg van de hiërarchische structuur die het patriarchale systeem kenmerkt. Er is geen gelijkwaardigheid. Er wordt alleen maar gedicteerd en respect geëist'.

Later: 'Het was niet alleen het probleem van mijn vader. Al die mannen hebben altijd alles binnen moeten houden, konden nooit ergens over praten, want dan zouden ze zich kwetsbaar tonen. Ze hebben nooit geleerd teder te zijn. Ze hebben alleen maar geleerd hun gevoel te onderdrukken'.

'De lach ontbreekt totáál. Een gebrek aan humor, mannen met lange tenen, alle clichés kloppen. Maar als rechtse politici zeggen dat dat door de islam komt, ben ik het niet met ze eens. Dat standpunt houdt veranderingen zelfs tegen, want dan voelen mensen zich alleen maar beledigd. De islam is gekaapt door dominante mannen en hun hormonen, terwijl er wel degelijk vrouwelijker interpretaties mogelijk zijn'.

De politiek treft schuld, zegt hij. 'Dertig jaar lang heerste er een idealistische overtuiging dat we allemaal hetzelfde en gelijk zijn. We moesten blij zijn met die heerlijke multiculturele samenleving. Wie de problemen vanuit de cultuur verklaarde, werd snel in een extreem-rechtse hoek geplaatst. Daardoor zijn een heleboel mensen onwetend gebleven'.

Houden van, is dat een gevoel?

Voelen of doen?

Houden van, kan variëren van een diepe genegenheid tot romantische liefde. Veel mensen beschouwen liefde als een gevoel, omdat het vaak wordt geassocieerd met gevoelens zoals geluk, vreugde, verlangen, verbondenheid en tevredenheid.

"Houden van", kan zowel een gevoel als een actie zijn. Wie intens houdt van een ander ervaart vele positieve gevoelens. Maar geen van die gevoelens is zelf de aard van liefde. Er zijn allerlei afgeleide vormen van liefde.
Gevoelens zijn per definitie tijdelijk. Alles wat je voelt voor iemand van wie je zegt te houden is een afgeleide van liefde. Dat is geen devaluatie van die gevoelens, maar zou een bevrijding kunnen zijn van een kramp om bij "houden van" voortdurend iets blijvends te willen voelen. Geniet vooral van de gevoelens die liefde oproept (zoals verliefdheid), maar klamp je er niet aan vast. De tijdelijkheid van niet zo prettige gevoelens is immers ook een zegen bij wat een geliefde oproept die je verlaat.
"Houden van", kan ook een actie zijn, zoals het tonen van liefde door daden van zorg en opoffering, of het uiten van liefde via woorden of gebaren. 

Een definitie van "houden van"

Van de site van IDEE (Therapie & Training) deze definitie.
Houden van is een vorm van houden, vasthouden. De oudst bekende vorm van dit woord luidt hoeden. En dit is ook precies de kern van het begrip: houden van een ander is hem of haar accepteren en door dik en dun beschermen, het is zorgen voor de ander en, daaruit voortvloeiend, (mede-)verantwoordelijkheid nemen voor zijn of haar welzijn.
Houden van is daarom eerder een bewuste act dan iets wat je overkomt. Je besluit er toe, houdt je er aan, beroept je er op en cultiveert het met de jaren.
Houden van heeft betrekking op al het wezenlijke in een relatie, zoals de emoties en gevoelens, het seksuele en intieme, en het denken en handelen, plus dat wat de ander nodig heeft om goed te kunnen functioneren.
Het betekent ongeveer hetzelfde als liefde voelen voor. Het verschil is dat we bij het laatste de gevoelswaarde van de relatie benadrukken terwijl we bij houden van de nadruk leggen bij verantwoordelijkheid nemen, en het beschermen van en zorgen voor de ander.
Houden van hoeft niet wederkerig te zijn. Omdat het een bewuste keuze is, kan degene van wie wordt gehouden ervoor kiezen om het te ondergaan en het houden van niet te beantwoorden. De bevrediging van het houden van is namelijk daarin gelegen dat je het doet, niet in dat je het terugkrijgt - ook al is dat natuurlijk wel prettig.
Een wezenlijk aspect van houden van is dat je naarmate je jezelf meer accepteert, makkelijker en vollediger kunt houden van iemand anders. Dit is een inzicht wat in de psychologie en alle godsdiensten naar voren komt. Het refereert vooral aan de wederkerigheid en gelijkwaardigheid die een relatie mooi en vol kunnen maken.
Daarmee komt ook een cultureel-ethisch aspect om de hoek kijken want gelijkwaardigheid en wederkerigheid worden in de diverse culturen zelden op een gelijke manier ingevuld.
Het is maar dat je het weet.
Tot zover de site.

Onvoorwaardelijke liefde en het hart

Leven vanuit het hart betekent vooral de rol en betekenis van het hoofd (en de kracht van het denken) niet stellen boven de waarde van andere bronnen als gevoel en intuïtie. Het betekent voor man en vrouw ook het mannelijke (animus) niet boven het vrouwelijke (anima) stellen. Het is wijs om aandacht voor beide polen in jezelf te hebben en beide in evenwicht te brengen.
"Liefde stroomt" en "voelen doe je van hart tot hart", zo zegt populair taalgebruik. Het zou mooi zijn wanneer er iemand opstaat die concreet kan maken wat dit betekent. Het hart is een spier, waarvan je het functioneren kunt (ont)regelen via gedachten, emoties en gevoelens. Verliefdheid doet jouw hart sneller kloppen en liefdesverdriet leidt tot een gebroken hart en hartzeer. Maar bovengenoemde uitleg van houden van spreekt niet over een rol van het hart daarbij.
Dit doen wel mensen die geloven in chakra’s. Chakra's bestaan niet fysiek, maar hebben een symboolfunctie, waarvan je kunt leren. “Het hartchakra is het centrum van de liefde, de geborgenheid en het medeleven”. Maar het kennen van de waarheid daarvan ligt buiten de werking van onze zintuigen, hoogstens in het bewustzijn.

Stromende liefde is ook het beeld van iemand die eerst zelf put uit de bron door zijn/haar kom in de stroom te houden en die alles weggeeft wat uit de kom overstroomt. Geef onvoorwaardelijk weg wat je over hebt.

Elk is

Verstand omsluit elk is met is-niet en besluit elk is-niet met is. Met het verstand verdelen wij en onderscheiden wij het één van het ander.
Met het kleine verstand wordt het één door het ander bepaald.
Met het grote verstand behoort het één bij het ander. Zonder verstand is het één het ander. (Ray Grigg).

Liefde is vooral een werkwoord

Leven vanuit het hart betekent dat je leeft op basis van je innerlijke gevoelens, intuïtie en ware verlangens. In plaats van te worden geleid door externe verwachtingen, normen en maatschappelijke druk, neem je beslissingen die aansluiten bij je diepste waarden en verlangens. Leven vanuit het hart houdt ook in dat je openstaat voor je gevoelens en deze op een gezonde manier uitdrukt en verwerkt. Het betekent dat je verbonden bent met jezelf en met anderen op een authentieke en liefdevolle manier. Om te leven vanuit het hart is het belangrijk om stil te staan bij wat voor jou belangrijk is en wat je echt wilt in het leven. Door te luisteren naar je intuïtie en je gevoelens serieus te nemen, kun je keuzes maken die echt bij je passen en die je vreugde en vervulling brengen.
Vanuit je hart leven is een vorm van en-en leven: je houdt balans tussen denken en voelen en wat je intuïtief (en daarmee onmiddellijk) te binnen schiet. Volg je hart en gebruik je hoofd. Geen van de drie onderdelen heeft prioriteit of een hogere waarde. Je ervaart het (in het) midden en probeert te handelen naar wat alle drie bronnen je ingeven.

Helen Fisher over romantische liefde

Ik begon te beseffen dat romantische liefde geen emotie is. Ik had altijd gedacht dat het een serie van emoties was, van heel hoog tot heel laag. Maar eigenlijk is het een drijfveer. Het komt van de motor van het verstand, het behoeftige deel van het verstand, het verlangende deel van het verstand. Het soort verstand -deel van het verstand- wanneer je reikt naar dat stukje chocolade, wanneer je die promotie op het werk wilt verdienen. De motor van het verstand. Het is een drijfveer.

Liefde is ongrijpbaar

We zijn het allemaal waard om het te beleven. Liefde is en hoeft alleen maar ontdekt en gekoesterd te worden. Liefde stroomt vrij nadat blokkades opgespoord en opgeheven worden.
Zonder liefde geen vrijheid en zonder vrijheid geen liefde.

Riekje Boswijk-Hummel in het boek van Han Kuik 'De moed tot liefde. De weg naar liefde, vervulling'.
"Liefde is echt een diepe intentie. Die ligt dieper dan het gevoel, in feite nog dieper dan het hart, het is een intentie van de ziel".

Liefde en vrijheid als stuwende krachten

Organismen zijn het resultaat van miljoenen jaren ontwikkeling. Op allerlei niveaus leidde dat tot specialisatie en samenwerking. Er wordt gescheiden (ontbinden) en er komt samen (verbinden) in een eindeloze cyclus van leven en dood.
In de natuur zie je veel bijna gelijke helften, bijvoorbeeld de gespiegelde linker- en rechterkant van een lichaam. De natuur zit vol van twee-eenheden, met gescheiden functies, zoals het para(sympatische) zenuwstelsel en de grote en kleine bloedsomloop. Een twee-eenheid vormen ook man-vrouw of de twee hersenhelften. De twee onderdelen van de eenheid vormen krachten, die soms samen- en soms elkaar tegenwerken.
Het lijkt wel of in de natuur vrijwel alles dubbel wordt uitgevoerd en met terugkoppelingen om een balans te zoeken. De functie is bijvoorbeeld het vinden van het evenwicht of het schatten van afstand of richting, deels is het om functies over te nemen als er één uitvalt. De mens bestaat uit lagen als cellen en organen, die ieder hun eigen functie hebben, maar een gemeenschappelijk belang hebben om te overleven, zoals de spijsvertering, de slaap, alertheid en de angst. Een ander doel van de tweedeling is dat het individu op een bepaald niveau een verantwoorde keuze kan maken. Op het niveau van de geslachtsorganen is er geen voorkeur voor wie een nieuw leven creëert. De zaadcel die het eerst komt, mag de eicel bevruchten. Het zijn man en vrouw die als bezitters van het lichaam -op een niveau hoger- de keuze hebben om zich voort te planten. Gelukkig is voor die keuze vaak een positieve reden, met andere woorden een keuze voor een baby uit liefde. Die liefde is nodig om de energie op te brengen om voor het kind te zorgen. Liefde speelt geen rol bij lichaamscellen of –organen. Er is in de natuur veel onverschilligheid en morele overwegingen zijn meestal afwezig. Overleven van de soort is belangrijk en ook de evolutie lijkt haar agenda te hebben, namelijk ontwikkeling van kwaliteit.

Zo zit het ook in de ontwikkeling van de persoon(lijkheid). Een bevruchte eicel loopt in grote lijnen een aantal stadia uit de voorgaande generaties van wormen tot vissen van vele miljoenen jaren terug door. Een pasgeboren baby is eerst nog één met zijn omgeving, ongescheiden. Als een koning(in) wordt hij/zij in de paradijselijke watten gelegd, omdat het zelf nog niets kan. Ouderliefde maakt dat de ouders er zoveel moeite voor hun spruit over hebben en daarnaast heeft de kleine nog iets vertederends over zich om die liefde te belonen.
Van een vanzelfsprekende en natuurlijke gebondenheid groeit de mens eerst naar autonomie en tijdens dat proces oefent hij af en toe het maken van een verbinding bijvoorbeeld door verliefd te worden of een baantje te zoeken. Zijn hele leven zal de mens keuzes moeten maken die op een abstract niveau neerkomen op scheiden of verbinden.
Als peuter ontwikkelt de mens zijn ego. Dat is de drijvende kracht die hem doet afscheiden van zijn omgeving. Die autonomie kan prettig zijn, maar is soms ook onzeker en moet niet te ver worden doorgevoerd. Mensen met een groot ego zijn snel uit balans en lijden veel. “mensen die VOL van zichzelf zijn, zijn snel beLEDIGd”. Voor de wat ouderen is het aantrekkelijk om hun ego weer wat los te laten. Immers zij worden zich meer en meer bewust van hun kwetsbaarheid en sterfelijkheid. In die fase is acceptatie van de eindigheid van het leven de uitdaging.
Je onthechten van je ego doe je door in contact te komen met je Hogere Zelf en te leven vanuit een liefdevolle benadering, door niet te snel te oordelen, geen onnodige strijd aan te gaan of door koste wat het kost te proberen gelijk te halen. Het is vooral open staan en laten in plaats van doen. Er is geen duidelijkere aanbeveling te doen. Spiritualiteit vraagt nu eenmaal te accepteren dat er geen 100% zekerheid meer valt te geven. Geduld hebben, het goede voorbeeld geven en volgen en grenzen stellen aan jezelf en anderen.

Ook op het niveau van de samenleving zie je een sociale en liberale kracht haar werk doen. In de politiek vormt het midden ongeveer een even grote menging van links (sociaal) en rechts (liberaal). Sommige politieke partijen zouden die vermenging zelfs een integratie noemen, een hoger plan.

Freud onderscheidde in zijn psychologische werk Eros en Thanatos. Eros vormde de verbindende kracht. Thanatos stond voor de doodsdrift. Op dat punt lijkt Freud de plank mis te hebben geslagen. Welk normaal functionerend mens wil er nu dood? Freud had er beter aangedaan om de tweede kracht als een vrijheidsdrift of vrijheidsdrang aan te duiden. De mens wordt zowel aangetrokken tot de verbinding via de liefde als tot het niet-verbonden zijn in autonomie.

Wanneer de mens zich in zijn volwassenheid heeft losgemaakt dan is er soms terugval of de kinderlijke behoefte om weer te versmelten, maar dit roept niet voor niets angst op om zichzelf te verliezen of wordt regressie genoemd. Het zijn allemaal negatieve connotaties die er op wijzen dat er geen weg terug is. Er komt alleen een eind aan bij de dood en sommigen verwachten daarvan een hereniging. Mogelijk is dat een lichte aanwijzing voor Thanatos, de doodsdrift.
Het is de kunst om de twee krachten (liefde en vrijheid) in evenwicht te houden en te laten samenwerken tot groei en vooruitgang, pas dan kan de mens transcenderen. Met Transcenderen (Wikipedia) wordt het overschrijden van de grens van de gewone vorm van waarnemen of bewustzijn bedoeld. Transcenderen berust op de veronderstelling dat men behalve de fysieke "buitenkant" van dingen, ook een diepere "binnenkant" op kan merken.

En daarmee zijn we weer aanbeland bij de optimale omstandigheden om opmerkzaam te zijn, namelijk het spanningsveld tussen betrokken zijn (liefde) en de juiste afstand houden (vrijheid), die ook de grondslag vormen van respect en “schouwen”.

Een andere auteur die al jaren over vrijheid en liefde vertelt is Osho. Zie deze video.

12 november is de dag van respect

Respect is een woord dat te pas en te onpas wordt gebruikt en geroepen.

Respect is een metawaarde, waarin twee complementaire kernwaarden worden verenigd: autonomie en betrokkenheid, oftewel vrijheid en liefde, oftewel liberaal en sociaal. Respect geldt voor mensen onderling, maar ook in de verhouding tussen mens en dier of de natuur.

Wat respect is kunnen we eigenlijk in een split-second weten. Kijk maar eens naar de afstand die twee mensen naar elkaar toe aanhouden wanneer ze elkaar op straat ontmoeten en een gesprek aangaan. We weten samen onbewust precies die afstand te vinden die uitdrukt dat we betrokken bij elkaar zijn en toch ook elkaars vrijheid niet aantast. Wanneer een van de twee dronken of kwaad is op de ander, dan lukt het niet meer zo gemakkelijk om de juiste afstand vanzelf aan te nemen en respect te betonen.

Respect breng je op uit fatsoen, liefde, discipline. Mensen verliezen respect van anderen wanneer ze te ver en/of te lang over andermans grenzen gaan.

Met een buiging maak je duidelijk dat je je niet boven de ander stelt, maar in bescheidenheid en vertrouwen dichterbij komt.

Hieronder een aantal links naar artikelen, waarop deze gedachte is uitgewerkt.
Tussen mensen onderling (op de site “we hebben allebei gelijk”):
Respect voel je aan en moet je leren

Tussen ouderen en jongeren.
Tussen mens en dier.

Oudere mannen die worden aangevallen door gekwetste dochters

Veel vrouwen kiezen een oudere man als partner. Dat is vaak bij aanvang een gelijkwaardige relatie, maar een deel van de vrouwen heeft een oudere man als partner gekozen om iets uit te werken wat zij met hun vader nog niet hebben verwerkt.
Veel vaders zijn in de kindertijd (psychologisch) afwezig. Het gevolg is dat de dochters onzeker blijven over de betrouwbaarheid van mannen. In hun partnerkeuze voor een (vaak oudere) man is deze onzekerheid nog niet manifest, maar gaandeweg ontwikkelt de relatie zich zodanig dat de kwetsuren opgelopen in de kindertijd wel manifest worden. De oudere partner krijgt verwijten over zich heen die hij niet kan relateren aan zijn eigen gedrag. Hij wordt als het ware gestraft voor de onduidelijkheid die de afwezige vader heeft achtergelaten.
Er spelen dan twee zaken tegelijk: een onverwerkt kindertrauma en een miscommunicatie tussen man en vrouw.
Over dit fenomeen zijn twee boeken geschreven die op zich niets met elkaar te maken hebben, maar die zowel man als vrouw inzicht kunnen geven op beide zaken.
Het eerste boek is “Gekwetste vrouw. Het genezen van de vader-dochter relatie”, geschreven door Linda Leonard.
Het tweede boek is “Wat vrouwen moeten weten. Over de gedachtewereld van mannen”, geschreven door Shaunti Feldhahn.
Leonard beschrijft de verscheidene vormen van “gepantserde amazones”. Amazones waren mythologische figuren waarbij de vrouwen machtiger waren dan de mannen.
Op pagina 74 schrijft Leonard:
“Volgens de legende werden de mannen in de amazonecultuur klein gehouden door ze buiten alle leidinggevende posities te houden. Ze werden meestal door de amazones als slaven gebruikt en als niet-persoonlijk middel tot voortplanting. Op die manier werd de vader als persoon buiten beschouwing gelaten, doordat hij anoniem bleef. De dochters werden gewoonlijk verheerlijkt en de jongens kreupel gemaakt en voor huishoudelijk werk gebruikt. Zo kregen de mannen zowel lichamelijk als sociaal gezien niet de kans hun mogelijkheden te ontplooien. Er was geen behoefte aan mannen in deze maatschappij, omdat de amazones dochters van Ares, de god van de oorlog en van de strijd. Zij waren vermaard als veroveraarsters, als jageressen, als wilde strijdsters en als moedige en roekeloze paardrijdsters. En zij trainden hun dochters naar dit voorbeeld. De legende vermeldt dat ze zelfs hun rechterborst afzetten om hun pijlen nog doeltreffender te kunnen afschieten. Volgens sommige versies waren de amazones dochters van Ares, de god van de oorlog en de strijdlust, vandaar hun oorlogszuchtige levensbenadering en hun houding als `krijgsvrouw'. Het beeld van de amazone kan een mythologische uitdrukking zijn van de manier waarop veel vrouwen in een onbewuste identificatie met het mannelijke leven. Als een vrouw een vader heeft gehad die zijn dochter verwaarloosde, of onverantwoordelijk was ten opzichte van haar, dat wil zeggen als vader emotioneel niet aanwezig was voor zijn dochter, dan is één veel voorkomend patroon dat zij zich tegen hem verzet. In zo'n geval is het goed mogelijk dat de dochter de vader (en zelfs mannen in het algemeen) bewust afwijst, omdat ze hen onbetrouwbaar vindt“.
Tot zover het citaat.
Leonard beschrijft diverse uitingsvormen van de gepantserde Amazone: de superster, de deugdzame dochter, de martelares en de krijgskoningin. Overheersend in de amazonehouding is de te grote nadruk op begrenzing en noodzaak. Noodzaak leidt tot controledwang, vanuit het geloof dat de eigen macht en kracht alles is wat er bestaat.
Lezing van het boek is interessant voor man en vrouw. Voor de vrouw is de herkenning belangrijk om steun te krijgen om haar vrouwelijke kant te ontwikkelen en te leren om mannen te vertrouwen (overgave). Voor mannen is het boek interessant om begrijpen waarom zij worden aangevallen, terwijl de aanval van hun partner geen relatie lijkt te hebben met het eigen gedrag.

Shaunti Feldhahn ontdekte dat het voor mannen erger is om zich onbekwaam en niet-gerespecteerd te voelen dan om alleen te zijn en ongeliefd. Voor vrouwen ligt dit precies andersom.
Op pagina 189 schrijft zij:
Als een man zich niet-gerespecteerd voelt, gaat hij zich ook niet-geliefd voelen. En wat dat betekent is dit: als je van je man wilt houden op een manier die hij op prijs stelt, moet je ervoor zorgen dat hij bovenal jouw respect ervaart.
Het grappige is: de meesten van ons respecteren de man in ons leven wel, maar we beseffen vaak niet dat onze woorden of daden precies het tegenovergestelde uitdrukken! We kunnen soms onthutst zijn als onze man in een gesprek negatief reageert en ons hulpeloos afvragen: Wat heb ik gezegd? Combineer dit met de moeite die mannen hebben om hun gevoelens onder woorden te brengen (dat wil zeggen waarom ze geïrriteerd zijn) en je hebt een licht ontvlambare - en frustrerende - situatie.
Tot zover Shaunti.
Gecombineerd met de gepantserde Amazone van Leonard maken deze bevindingen duidelijk hoe de gekwetste dochter haar partner aanvalt: door geen respect te tonen. Als gevolg daarvan krijgt zij geen liefde meer en de cirkel is rond.
Alleen zelfinzicht kan deze vicieuze cirkel doorbreken.

Ondertussen kijken beide partners met verbijstering naar elkaars gedrag en neigen ze ertoe om vanuit hun onbewuste projecties de ander te straffen voor hun onbetrouwbaarheid. En daarmee en daardoor komen ze nooit dichterbij elkaar.

Tips voor omgaan met hangjongeren

99 tips voor het omgaan met jongeren in de straatcultuur

RESPECT! is een praktisch boek over jongeren die 'zich niet laten corrigeren'. Het geeft concrete tips voor effectief gedrag, zowel voor individuele correctie als voor corrigeren in groepsverband. 

Hans Kaldenbach schreef in 2004 het boekje Respect! 99 tips voor het omgaan met jongeren in de straatcultuur.

Een aantal tips:

1. Als je geïrriteerd bent, ga er dan niet op af. Dat hebben jongeren meteen door en dat maakt een normaal gesprek bij voorbaat kansloos.
2. Om problemen te voorkomen, kun je het beste van tevoren contact maken. Als de jongeren je kennen en jij kent hen, dan praat dat al een stuk makkelijker.
3. Op het moment dat je gaat corrigeren: altijd eerst groeten („goedenavond heren, dames"), voor je met je klacht komt.
4. Toon begrip om optimaal effect te hebben. „Ik snap dat jullie met elkaar willen praten, maar…".
5. In het geval van allochtone jongeren, probeer iemands naam te onthouden en die goed uit te spreken.
6. Straal bij allochtone jongeren uit dat ze onze jongeren zijn. Elk signaal waarbij ze proeven dat ze er niet bij horen zet hun relatie met u en met de samenleving op scherp. Het zijn derde generatie Néderlanders.
7. Als iets is misgegaan, spreek dan vertrouwen uit over de toekomst. Blijf hoop uitstralen.
8. Raak jongeren niet zomaar aan. Zelfs een lichte aanraking op de schouders of aan de bovenarm kan tot een explosie leiden, ook als duidelijk is dat u absoluut geen gevecht zal beginnen. Het heeft in de straatcultuur een specifieke betekenis. Het is oorlog en u komt binnen hun territorium.
9. Ga niet op elke kleine provocatie in. Soms kijkt u iemand alleen maar aan, recht in de ogen en zwijgt. De ander begrijpt dat u een grens aangeeft.
10. Humor. De waarde van humor is buitengewoon groot in gespannen situaties.

De mens en de kloof in zijn relaties

Wie ongeboren is, heeft letterlijk door de navelstreng een hechte relatie met zijn moeder. Bij de geboorte wordt de mens losgemaakt. Al opgroeiende is het zaak om op drie niveaus weer een binding aan te gaan: het eerste niveau is een binding die de mens met zichzelf moet aangaan. Het tweede niveau is een binding met de ander (vriend of partner) die de volwassen mens wil aangaan. Het derde niveau is het spiritueel niveau, waarop de mens een verbinding met het hogere mag aangaan.
Een aansluiting op al deze niveaus kan fout gaan en het gevolg is eenzaamheid en sterker nog, wanneer het nooit lukt, een mislukt leven.
Hoe kan de een bij de ander aansluiting vinden? De sleutel is vertrouwen, vertrouwen in jezelf, de ander en het hogere.
Waar de mens ook kijkt, er is een kloof met degene waarmee hij zich kan of verbinden. Wanneer het vertrouwen van twee kanten komt, wordt de kloof smaller, maar er blijft altijd een (speel)ruimte over. Er is moed voor nodig om het laatste restje vertrouwen te overbruggen: zelfvertrouwen, geloof in de ander of in het hogere.
Dit oefenen is een van de belangrijkste doelen van het onderwijs, of zou dat althans moeten zijn.
De speelruimte is de vrijheid die de mens kan dienen of frustreren. De vrijheid kan de mens dienen om zichzelf te ontplooien. Het kan de mens frustreren omdat hij zichzelf altijd zal afvragen of een band wel echt of blijvend is. Op zijn best maken mensen in een ontmoeting met elkaar contact. Dit woord drukt uit dat er even het gevoel is dat de kloof is overbrugd.
De liefde is een tweede grootheid die de mens kan helpen om te gaan met de kloof tussen wens en werkelijkheid. De behoefte om liefde te geven of te ontvangen maakt dat mensen met elkaar in contact willen komen. Maar liefde maakt ook dat we blijvend met elkaar verbonden willen zijn. Wanneer mensen zich niet goed realiseren hoe een band tot knellend kan worden, is de relatie in gevaar. Liefde die andermans vrijheid helpt realiseren, dat is echte liefde. Daarvan worden we nooit moe, want het is een scheppende liefde. Het schept namelijk de voorwaarden om ons te ontplooien, om echt met onszelf in contact te komen.
Maar wie niet goed voor zichzelf zorgt en de ander meer centraal staat, diens liefde zal altijd de ander op zijn hoede doen zijn. Die zal zich altijd afvragen: is dit onvoorwaardelijk of word ik straks geacht “terug te betalen”?
Het lijkt erop dat een gelukkig leven bestaat uit de bewuste afwisseling van contact hebben en weer alleen te kunnen staan als individu. Bijna paradoxaal kan de mens eenheid beleven door af en toe bewust te kiezen voor eenzaamheid. Die eenzaamheid is niet het gevolg van afzondering, maar van een verdieping als individu.
Het diepste besef lijkt te zijn dat het niet uitmaakt wie je als individu lief hebt, jezelf of de ander. Deze conclusie willen we vermoedelijk best aanvaarden, maar alleen vrijwillig.
In het verlengde van deze gedachte ligt het concept respect: het spanningsveld tussen betrokken zijn bij een ander en afstand houden. Het gaat erom om niet dichterbij een ander te komen dan een ander prettig vindt.
Het wezen van de mens is dus om afgezonderd te zijn, dat wil zeggen meestal een afstand te houden ten opzichte van de ander. De momenten van geluk ervaren we wanneer deze afstand overbrugd voelt, maar in de wetenschap dat het tijdelijk is, dat we elk keer een nieuwe kans krijgen om ons te verbinden.
Liefde is de verbinding van de veelheid naar eenheid.

Respect afdwingen

Wanneer je op straat loopt en je kijkt bepaalde jongeren te lang aan, dan loop je de kans dat zij eisen om respect. Dat is een vreemde gewaarwording, want je zou denken dat degene die respect wil afdwingen eerder valt te verwijten dat hij geen respect toont.
Het is een teken aan de wand dat respect snel in het geding is. Respect is het spanningsveld tussen betrokken zijn en afstand houden. Een vreemde lang en nadrukkelijk aankijken is geen teken van afstand houden. Dat de vreemde vervolgens respect gaat afdwingen is, is het stellen van een grens op een agressieve manier. Het gevolg is ergernis of angst, kortom zeker geen betrokkenheid, laat staan waardering.
Iemand die vol zelfvertrouwen is, zal geen respect eisen. Hij zal kalm en vriendelijk zijn grenzen stellen.
In de regels van de etiquette (de omgangsregels) wordt dan ook zoveel mogelijk een confrontatie vermeden. Dat is niet uit zwakte, maar is gemotiveerd vanuit kracht.
Waar het omgaat is dat mensen zich bewust zijn van de weg van innerlijke vrijheid. Deze bewustwording leidt ertoe dat mensen geen aantasting meer ervaren van hun eigenwaarde van buitenaf.
Een schrijver die dit proces goed beschrijft is Robert Hartzema.
Meer van Hartzema lezen? Klik hier.
Meer over etiquette lezen? Klik hier.