Kan meditatie de wereld redden?

Beoefenaars van Transcendente Meditatie (TM) roepen het al jaren: wanneer het aantal mediterenden een bepaald minimum aantal overstijgt, zal meditatie invloed hebben op het heil der wereld.
Dat nobele streven lijkt niet te worden gestaafd door de hedendaagse realiteit, maar het is waarschijnlijk dat TM een effectieve behandeling biedt bijvoorbeeld bij een te hoge bloeddruk.
Osho en Eckhart Tolle zijn eveneens voorstander van meditatie, maar hekelen de hoge ambities van TM. Door meditatie of bij mindfulness sta je stil bij jouw ademhaling en neem je als het ware afstand van het denken. Gedachten en gevoelens komen op, je accepteert ze, je volgt en vormt ze niet tot een logische reeks, maar je laat ze weer gaan. Je geeft ze zo min mogelijk aandacht. Je probeert getuige te zijn van interne processen door bewust te ervaren van het hier-en-nu.
De bij herhaling opgeroepen stilte maakt het mogelijk om steeds beter waar te nemen hoe relatief de waarheid van het ego en van de gedachten en emoties is. Je hebt steeds minder de neiging om je daarmee te identificeren. Hetzelfde effect heeft het op de manier waarop je naar anderen kijkt. Daardoor wordt het gemakkelijker een verbinding te voelen met die ander, zelfs met andere levende wezens dan mensen.
Als meer mensen op deze wijze zich openstellen voor de werkelijkheid wordt daarmee de kans groter dat er beter gecommuniceerd wordt wat mensen werkelijk willen. En die oprechte wensen zijn meestal niet zo schadelijk: bijvoorbeeld autonomie en verbinding of wat abstracter: vrijheid en liefde. Seks, macht, status, geld, entertainment zijn daarbij slechts middelen, geen doelen. Door de interne afstand die een meditatief ingesteld mens leert houden tot zijn behoeften wordt de kans kleiner dat hij de belangen van de ander over het hoofd ziet.
Mediteren helpt bij het leren zien van het onderscheid tussen de momenten waarop gehandeld moet worden en waarop niet gehandeld moet worden. Chinezen noemen dit "wu wei": doen door niet te doen.

Het wezenlijke verschil tussen TM en Tolle is dat TM de suggestie wekt dat mediterenden een kracht opwekken en dat Tolle slechts "belooft" dat iemand die zich open stelt vanzelf binnenkrijgt wat relevant voor zijn of haar leven is. Maar laat die relevantie je niet blind maken voor fundamentele weeffouten in de opzet van een samenleving. Een mindvolle berusting in "Het is zoals is het is" is geen aanbeveling om passief te blijven bij constatering van structureel leed of onrecht.

Meer lezen? Klik op Osho of Tolle of kijk bij Tim Parks:
Tim Parks: leer ons stil te zitten (bol.com).

Zie ook de valkuilen bij meditatie en spirituele groei.

Het leven als een processie en dans

De Processie van Echternach is een katholieke optocht die al sinds de Middeleeuwen elk jaar op de dinsdag na Pinksteren gehouden wordt in de Luxemburgse stad Echternach. Tijdens de optocht zijn de deelnemers aan elkaar vastgemaakt met witte zakdoeken en springen in de maat van de processiemars naar voren, afwisselend op hun linker- en rechtervoet. Dit is in 1947 zo ingesteld omdat het toenmalige ritme (drie stappen naar voren en twee terug) voor chaos zorgde. De optocht wordt ook wel de Springprocessie of Dansprocessie genoemd.
Dit beeld is een mooie metafoor voor het leven, immers wie verzucht niet weleens (vaker) dat met elke beslissing en inspanning twee stappen vooruit en één achteruit wordt gemaakt.
De (katholieke) kerk is niet scheutig met het uitleggen van het waarom van haar rituelen en misschien is de processie van Echternach nooit als metafoor van het leven bedoeld, maar het helpt wel bij het aanvaarden van de traagheid van verbeteringen in het leven.
Het hangt er vanaf of je een optimist of een pessimist bent in de beleving van deze metafoor: ben je blij dat er netto vooruitgang is of baal je ervan dat het allemaal zo zinloos langzaam lijkt te gaan.
Wie terugkijkt op zijn leven, ziet vaak in de schijnbare chaos wel een lijn. Die lijn kun je zien en ervaren. Meditatie is een techniek om meer in contact te komen van de wijsheid van jezelf. Dat kan in stilte, maar ook in beweging. Sommigen zoeken zichzelf via de beweging en muziek die dans heet. Een voorbeeld is De Vijf Ritmes die door Gabriëlle Roth zijn ontwikkeld en die een bewegingsmeditatie vormen voor iedereen die van dansen houdt. De verschillende ritmes: vloeiend, staccato, chaos, lyrisch en stil vormen samen een golfbeweging (een ‘wave’), die helend werkt voor lichaam, geest, hart en ziel. Ze nodigen je uit om in beweging te komen, te luisteren naar je lichaam en je natuurlijke stroom en expressie te (her)ontdekken.

Een anonieme deelnemer aan de danslessen van een Nederlandse danslerares in de Roth-traditie –Thea Spanjer- schreef in gezondNU over de Vijf Ritmes onder meer.
Niemand danst mijzelf zo goed als ik.
Ik weet niet of ik nu de dans dans, of dat de dans mij danst.

Ontroerd van schoonheid

Kortom, mijn nieuwsgierigheid heeft het gewonnen van mijn angst. Met als uitgangspunt: als iets zoveel in mij los kan maken, heb ik er vast iets te leren. En dus heb ik me bij Thea aangemeld voor de cursus. Om voorbij de angst te gaan – en voorbij de overtuiging dat ik niet zou kunnen dansen. En daarmee veranderde er veel. Kwam er ruimte voor plezier. Om echt te genieten van de dans, van de andere dansers, van mezelf, van het leven!
En niet alleen het plezier is aangeraakt in de dans. Hoe meer ik dans, hoe meer ik in contact kom met mijn liefde, passie, woede, verdriet, sensualiteit, kracht en openheid. Raak ik ontroerd van de schoonheid in mezelf en in anderen. Zie ik wie ik in essentie ben. Leer ik leven vanuit een open hart, helemaal in contact met wat nu ís. En kan ik glimlachen als datzelfde hart weer even dichtslaat. Dát is voor mij dansend door het leven gaan.
Dansen in Zijn is voor mij helemaal in contact zijn met wat is. Wat er ook verschijnt, fijn of niet-fijn. Zolang het er helemaal mag zijn in de dans, krijgt het de ruimte om te veranderen, op te lossen. Tot er niets anders overblijft dan een continue stroom van beweging, waarin alles kan verschijnen om weer plaats te maken voor een andere sensatie.

Ego en synchroniciteit

Betekenisvolle gebeurtenissen vallen ons toe wanneer we ons houden aan de "drie schatten" van de Tao: eenvoud, geduld en mededogen. Naar mate die synchroniciteit toeneemt kan ook ons ego groeien en ten onrechte denken: het is geen toeval, ik ben de doener. En dan ervaren we helaas na twee stappen vooruit weer een stap achteruit en worden we hopelijk weer wat bescheidener.

Uit het boek Synchronisch leven van Deepak Chopra.

Stel je voor dat je meebeweegt met het ritme van de impulsen van een bewust universum.

Stel je voor dat je danst op het ritme van het universum.

Stel je voor dat de ritmes van je lichaam perfect op elkaar inspelen.

Stel je voor dat je lichaam een symfonie is.

Stel je voor dat jij de harmonie van het universum bent.

Stel je voor dat je telkens als je naar iets op zoek bent, aanwijzingen krijgt van het universum in de vorm van coïncidenties.

Stel je voor dat er een verband is tussen wat er in je dromen gebeurt en wat zich afspeelt in je dagelijks leven.

Stel je voor dat je bezig bent te transformeren en te evolueren tot een hoger wezen.

Stel je voor dat alle gebeurtenissen en alle dingen die je doet betekenis hebben en een doel dienen.

Stel je voor dat je bijdrage moet leveren aan de wereld.

Stel je voor dat het leven een vat vol coïncidenties is.

Stel je voor dat jou opvalt wat anderen wellicht niet opvalt.

Stel je voor dat jij de verborgen betekenis achter gebeurtenissen ziet.

Stel je voor dat het leven een overdaad aan piekervaringen biedt.

Stel je voor dat je uniek talenten hebt die je aanwendt ten gunste en ten dienste van anderen.

Stel je voor dat je geniet van spel en humor.

Zie ook de Kosmische Dans in het Absolute Perspectief in het boek van Peter Gordijn.

Getuige bij integraal schouwspel

De wereld is een schouwtoneel

Elk krijgt zijn rol en speelt zijn deel

Het woord persoon komt van het Latijnse woord voor “persona: masker of rol”. Toneelspelers in de oudheid hadden maskers voor om uit te beelden wie zij voorstelden en welke rol zij speelden.
Het geheel van regisseur, toneel, toneelspelers en publiek zou je kunnen zien als een metafoor voor ons bewustzijn en persoonlijkheid. Het toneel en de achtergrond staat dan voor het on(der)bewuste, de toneelspelers voor de diverse rollen die wij en ons ego spelen, de projecties die we doen op anderen en het publiek voor de buitenwereld en dat deel in onszelf dat zichzelf observeert. Een goede regisseur probeert ervoor te zorgen dat het toneelstuk zich gedurende haar levensduur ontwikkelt en in kwaliteit groeit.
Belangrijk is om je te realiseren dat geen van de onderdelen van het toneelstuk een apart (onderdeel is van de) persoon is die jij (zelf) bent. Die vergissing is in de historie vaak gemaakt. Velen hebben gedacht dat er binnen de mens een klein mensje zat die het geheel bestuurt.

Wikipedia meldt hierover het volgende.

De term Homunculus (Latijn voor mannetje) wordt vaak gebruikt als een personificatie van het bewustzijn of een interne instantie die indrukken uit de buitenwereld interpreteert en integreert. De homunculus kan ook worden gezien als een gebied in de hersenen waar indrukken worden samengevat of geïntegreerd. Vaak wordt daarbij verwezen naar de theorie van Descartes die aannam dat het bewustzijn zetelde in de pijnappelklier in de hersenen.
Een veel geuite kritiek op de homunculus is dat van eindeloze herhaling (regressus ad infinitum). Dit wordt ook wel het Droste-effect genoemd. In moderne psychologische theorieën over het bewustzijn, executieve functies en centrale coördinatie lijkt soms ook een homunculus binnen te sluipen. Waarin deze theorieën zich echter van vroegere theorieën onderscheiden is dat men beter dan voorheen in staat is aan te geven welke mechanismen in de hersenen bij dergelijke functies betrokken zijn. Aangenomen wordt dat de homunculus niet slechts met een klein gebiedje in de hersenen, maar met een omvangrijk netwerk van de frontale cortex is verbonden.
Tot zover Wikipedia.

De benadering van het bewustzijn en de persoonlijkheid als een samenhangend groter geheel doet denken aan het boek de Gestaltbenadering van Fritz Perls, grondlegger van de Gestalttherapie.



In Gestaltbenadering beschrijft Perls op onnavolgbare wijze hoe de Gestaltbenadering uit observeerbare feiten van het menselijk gedrag ontstaat. De mechanismen van de neurose en de technieken van de therapie worden consequent uiteengezet, waarbij Perls van veel verrassende en vaak heel subtiele inzichten blijk geeft. De Gestalttherapie graaft niet in het zogenoemde onbewuste en ontkent evenmin het bestaan van een authentiek Zelf, maar houdt zich aan wat men zich in het nú gewaar is. Op drie niveaus - denken, spelen en handelen, die op zichzelf een eenheid vormen - richt de mens zich op de wereld volgens het -altijd veranderende proces van de vorming en de afsluiting van de Gestalt, wat een noodzakelijk verstoren en herstellen van het lichamelijke, het psychologische en het sociale evenwicht inhoudt. Dit proces is in Perls' opvatting voorwaarde voor alle groei.
Tot zover de boek omschrijving van Perls.

Dat gedeelte van het bewustzijn dat waarneemt wordt ook wel geïntroduceerd als de getuige, bijvoorbeeld door Omkar Dingjan en Divyam Kranenburg, twee trainers die het AUMM instituut hebben opgericht. Zij geven onder meer trainingen gericht op de heling van het (gekwetste) innerlijke kind. Dat innerlijk kind moet je net zo opvatten als de toneelspelers op het toneel of als metafoor. Zij spelen niet echt zichzelf, maar je kunt er veel van leren en mee doen.


Zij introduceren in hun boek, naast het kind en de volwassene, de getuige.

De getuige

De ‘getuige' is de toeschouwer van je doen en laten, van je emoties en gevoelens, verlangens en behoeften. Er is altijd iemand die ziet en ervaart wat je doet en wat er gaande is - dat is de getuige. Door de getuige kun je afstand nemen van, en kijken naar wat er gebeurt tussen het kind en de volwassene, zonder erin betrokken te raken. Door deze afstand kun je uit de identificatie met het kind stappen en het verleden loslaten. In deze ruimte kun je helen. Wat het kind toen niet kon, kan het nu ook niet. Dit kan alleen de volwassene, met hulp van de getuige.
Alleen deze twee kunnen de realiteit onder ogen zien.
De getuige kan in het hier en nu zijn. Dat is de enige ruimte waarin de waarheid ervaren kan worden en heling kan plaatsvinden.
Tot zover.

Eckhard Tolle introduceert het pijnlichaam als een aparte identiteit binnen in jezelf, een soort parasiet, die zich voedt met negatieve situaties in je leven. Het pijnlichaam is dat deel van je Ego dat zich voedt met negatieve gedachten. Het is ontstaan uit een diep ongelukkig zijn van jezelf of overgenomen van belangrijke anderen.
Door de werking van het pijnlichaam als een soort getuige te observeren en te accepteren kun je het weer oplossen.

Het bewustzijn en je persoonlijkheid bestaan dus uit onderdelen die er tegelijkertijd zijn en er niet zijn, die een aantoonbare werking hebben, maar geen aanwijsbare werkelijkheid.

Tenslotte een paar woorden ter relativering.

Wanneer er dit besef is dat de waarnemer=het waargenomene, dat zij helemaal hetzelfde zijn, dat jouw ego alle ervaren eigenschappen ervan is, dan besef je dat er geen ontsnappen aan is. Wat is, dat is. Meer is er niet. Je kan de mooiste vergezichten bedenken, maar deze zijn geen realiteit. Jouw realiteit is jouw bestaan op dit moment. Elke verwerping daarvan, is het ontkennen van de realiteit van het leven.
De Waarheid zit in jezelf, in datgene wat zich gewaar is van alles wat je doet, wat je denkt, wat je voelt en ziet. Het is die instantie, die altijd aanwezig is. De objectieve getuige van jouw 'ik'. Jouw 'ik' is maar een deel van wat je werkelijk bent. Het 'ik' is de som van alle overtuigingen, herinneringen, beelden en conditioneringen, die je aan jezelf hebt gekoppeld. Dat wat je werkelijk bent is de som van dat 'ik' en de Getuige.
De Getuige is geen ervaarbaar iets. Er is alleen een realisatie van zien, van horen, van voelen, van ruiken, van denken. De getuige kijkt toe, maar jouw denken doet wat met de waarneming. Dat kun je waarnemen. Je kan 'horen' wat je denken doet. Wie of wat hoort kan je niet gewaarworden. Je beseft dat er 'iets' in je is, dat hoort. Meer is (vooralsnog) niet mogelijk. Zoek de Getuige niet, want je bent het zelf, maar dan zonder de zoeker.
Tot zover

Maar hoe moet dat verbinden en niet-verbinden, waar zit de logica?
Osho geeft een tip in “Meditatie, wat is dat?

Je kunt de mind nooit overstijgen als je doorgaat hem te gebruiken. Je moet een sprong maken en meditatie staat voor die sprong. Daardoor is meditatie onlogisch, irrationeel. En ze kan niet logisch gemaakt worden; ze kan niet tot rede worden teruggebracht. Je moet dit ervaren. Alleen als je het ervaart, weet je wat het is.
Dit moet je proberen: denk er niet over na, probeer het - probeer getuige te zijn van je eigen gedachten. Ga er ontspannen bij zitten, doe je ogen dicht, laat je gedachten voorbij glijden net als op een scherm beelden voorbij glijden. Zie ze, kijk ernaar, maak er objecten van. Een gedachte komt op; kijk er intens naar. Denk er niet over na, kijk er alleen naar. Als je erover gaat nadenken, ben je geen getuige - dan ben je in de val gelopen.

Tot zover Osho. De oplossing is dus niet helemaal in woorden te vangen, je moet experimenteren.