Een directe verbinding met het leven
Ludwig Klages (1872–1956) was een Duitse filosoof, psycholoog en grafoloog, die vooral bekendstaat om zijn werk binnen de levensfilosofie. Hij bekritiseerde het rationele denken en benadrukte de waarde van gevoelens, intuïtie en een directe verbinding met het leven en de natuur. Klages benadrukte de rol van liefde, schoonheid en de ziel als essentiële aspecten van menselijke ervaring.
Ludwig Klages beschouwde extase als een centrale ervaring in het menselijk leven, die een diepe verbinding onthult met het leven zelf en de kosmos. Voor hem was extase een toestand waarin het individu zich bevrijdt van de beperkingen van het rationele denken en de geest en een directe, intuïtieve eenheid ervaart met de natuurlijke wereld en de levenskracht.
Klages beschreef extatische ervaringen vaak in termen van symbolen en ritmes. Ritmische bewegingen, zoals dans, en natuurlijke fenomenen, zoals de zon of de sterrenhemel, kunnen deze ervaring oproepen. Voor hem waren dergelijke ervaringen het hoogtepunt van het menselijke vermogen om het leven ten volle te voelen.
Paul Bishop: Ludwig Klages and the Philosophy of Life (bol.com).
Zelfverlies en eenheid
Een paradoxale kant van extase bij Klages is dat het tegelijkertijd een ervaring is van diep zelfbewustzijn en totaal zelfverlies. Het individu voelt zich intens levend, maar ook als een klein onderdeel van een groter geheel. Dit maakt extase tot een ervaring die zowel bevrijdend als overweldigend kan zijn.
Voor hem is de seksuele extase een intense manifestatie van de levenskracht en een moment waarop het individu zijn of haar grenzen overstijgt om op te gaan in een grotere eenheid. In de seksuele extase ervaart men volgens Klages een directe verbinding met de natuur en de kosmos, los van de beperkingen van het rationele denken en het ego.
Seksuele liefde, en het orgasme in het bijzonder, is volgens hem een van de puurste uitingen van de eros die ons verbindt met de ander, met de natuur, en met de kosmos. Dit overstijgt de alledaagse opvattingen over seks en benadrukt de diepere spirituele dimensie ervan.
De eenheid die zich op verschillende niveaus voltrekt, zoals bij liefde, dans en vitaliteit, biedt fascinerende parallellen. Bij al deze fenomenen zien we hoe een ritmische en organische beweging leidt tot een ervaring van verbondenheid en creatie.
Evenwaardigheid als transformerend principe
Het besef van evenwaardigheid -dat elk mens, elk wezen, elk moment even waardevol is- kan een transformerend principe zijn in hoe we onszelf, anderen en de wereld benaderen. Hier volgen een paar manieren waarop dit besef tot uiting kan komen.
1. In relaties: liefde zonder hiërarchie
- Wederzijds respect
In een gezonde relatie draait het niet om wie gelijk heeft of de meeste controle, maar om het erkennen van elkaars waarde en bijdragen. Evenwaardigheid betekent luisteren en gelijkwaardig delen in emotionele en praktische verantwoordelijkheden. - Vrijheid en verbinding
Liefde zonder hiërarchie nodigt uit tot vrije expressie. Niemand hoeft zich kleiner of groter te maken; de partners versterken elkaar juist door authentiek zichzelf te zijn.
2. In samenwerking: van ego naar synergie
- Evenwaardigheid in teams
Een team functioneert optimaal wanneer elke deelnemer wordt erkend in zijn of haar unieke kracht. Dit betekent dat iedereen een stem heeft en dat de hiërarchie ondersteunend is, niet beperkend. - De kracht van diversiteit
Evenwaardigheid betekent ook het omarmen van verschillen. Elk perspectief brengt iets waardevols in, net zoals elk instrument in een orkest bijdraagt aan de muziek.
3. In de omgang met dieren en natuur
- Respect voor alle leven
Evenwaardigheid nodigt uit tot een ethiek waarin mensen en dieren worden behandeld vanuit het besef van hun intrinsieke gelijkheid in het recht op vrijheid. Het gaat om leven laten floreren binnen hun eigen vrijheid en mogelijkheden. - Symbiose in plaats van exploitatie
In plaats van de natuur te gebruiken als een grondstof, vraagt evenwaardigheid om een wederkerige relatie waarin we geven en nemen in balans houden.
4. In jezelf: balans tussen denken, voelen en intuïtie
- Zelfcompassie
Evenwaardigheid geldt ook voor je innerlijke delen. Je verstand, emoties en intuïtie zijn allemaal waardevolle bronnen. Door ze te respecteren en in balans te brengen, ontstaat innerlijke harmonie. - Authenticiteit
Evenwaardigheid betekent jezelf accepteren zoals je bent, zonder jezelf te verheffen of te vernederen. Dit maakt ruimte voor spontane zelfexpressie.
5. In sociale structuren: gelijkheid en rechtvaardigheid
- Democratische waarden
Evenwaardigheid is een kernwaarde in sociale rechtvaardigheid. Het idee dat ieder mens gelijke rechten en kansen verdient, komt voort uit het besef dat we intrinsiek gelijkwaardig zijn. - Collectieve verantwoordelijkheid
Evenwaardigheid nodigt uit om verantwoordelijkheid te nemen voor elkaar en de wereld. Dit betekent bijdragen waar je kunt en ontvangen wat je nodig hebt, zonder schuld of schaamte.
6. In rituelen en momenten van verbinding
- Viering van eenheid
Rituelen, zoals dans, muziek of gezamenlijke maaltijden, kunnen het besef van evenwaardigheid versterken. Ze herinneren ons eraan dat we deel zijn van een groter geheel waarin ieder zijn unieke rol speelt. - Sacraliteit van het alledaagse
Evenwaardigheid brengt ook een spiritueel perspectief in het dagelijks leven. Elk moment -hoe klein ook- heeft waarde. Een eenvoudige handeling, zoals een kopje thee zetten, kan een viering van leven en verbinding worden.
Door het besef van evenwaardigheid bewust te integreren in het dagelijks leven, kunnen we een cultuur van respect en verbinding bevorderen. Het nodigt uit tot zachtheid naar onszelf en anderen, en het helpt ons om uit te reiken naar een wereld waarin iedereen tot zijn recht komt.
Waar en hoe kun je in extase raken?
Filosoof en theoloog Rico Sneller onderzoekt bijzondere bewustzijnstoestanden zoals helderziendheid, extase en waanzin. Is extase voor iedereen weggelegd?
In het bonusinterview in Trouw vertelt hij meer over extase en hoe iedereen dat kan vinden.