De valkuil van nieuwe regeringen: oude wijn in nieuwe zakken?
In een tijdperk waarin regeringen vaak gevormd worden uit protest tegen hun voorgangers, is het fascinerend om te zien hoe snel nieuwe (populistische) machthebbers de vermeende kenmerken overnemen van degenen die ze juist wilden vervangen. Deze machtsdynamiek, vergelijkbaar met het eeuwenoude paradijsverhaal over de vermeende kennis van goed en kwaad, toont hoe mensen steeds weer in dezelfde valkuilen stappen. De menselijke behoefte om macht te veroveren en te behouden, met als doel boven anderen uit te stijgen, blijkt hardnekkig.
Projectie
Dit fenomeen weerspiegelt een tijdloze spanning in de menselijke natuur: de aantrekkingskracht van goddelijke, superieure eigenschappen zoals onsterfelijkheid, almacht en volledige onafhankelijkheid. Hoewel deze eigenschappen onbereikbaar blijven, worden ze vaak geprojecteerd op mensen in machtsposities, zoals koning(inn)en en in onze moderne tijd politieke leiders. Zolang ze opkomen voor onze belangen mogen ze af en toe boven de regels staan en vrij zijn van de beperkingen die gewone burgers worden opgelegd. Dit leidt tot een bijna mythische perceptie van hun rol, waarbij zij idealiter evenwicht zouden moeten brengen tussen verandering en continuïteit.
Behoud het goede
Maar hier ligt juist de zorg. Wanneer een nieuwe regering in het leven geroepen wordt door proteststemmen tegen de vorige, lijken de machthebbers soms te vergeten wat werkelijk nodig is om het evenwicht te bewaren: respect voor continuïteit. Waar verandering vaak een gezonde reactie is op de fouten van het verleden, is het gebrek aan respect voor wat er wél goed ging vaak de reden dat nieuwe regeringen hetzelfde lot beschoren is als hun voorgangers.
Feitenvrije politiek?
Het is geen verrassing dat de nieuwe machthebbers zonder degelijke politieke ervaring dezelfde fouten maken. Toch is het gebrek aan continuïteit in beleid en visie zorgwekkend. Wanneer het politieke landschap voortdurend wordt herschikt zonder rekening te houden met wat al functioneert, ontstaat er een instabiliteit die op de lange termijn schadelijk is voor de samenleving. De oplossing lijkt te liggen in een feitelijke, op feiten gebaseerde uitwisseling van meningen, waarin zowel het behoud van waardevolle structuren als de noodzakelijke verandering een plek krijgen. Daarbij is het essentieel dat politici niet alleen respectvol debatteren over de inhoud, maar ook (constructieve afspraken maken) over de manier waarop tegenstanders zich gedragen. In die zin kunnen meningen op een respectvolle manier als feiten worden beschouwd.
Steunpilaren
De uitdaging voor elke nieuwe regering is daarom niet alleen om te luisteren naar de proteststemmen die hen aan de macht hebben gebracht, maar ook om te erkennen dat continuïteit een cruciale rol speelt in het behouden van een stabiele samenleving. Door voort te bouwen op wat goed is, in plaats van alles te verwerpen, kan er een balans ontstaan waarin zowel het heden als de toekomst worden beschermd. En die verantwoordelijkheid ligt, naast bij de kiezer, ook bij journalisten en de ambtenaren.