Stel: je bent een ambitieus, maar naïef wiskundige en je bent op zoek naar de waarheid in de media.
Je veronderstelt dat op:
• de ene webpagina waarheid staat;
• op een andere webpagina onwaarheid staat;
• de ene webmaster altijd de waarheid spreekt;
• een andere webmaster altijd liegt.
Er staat op de sites niet bij wie van de webmasters altijd liegt en op welke webpagina de waarheid staat. Of het staat er wel bij en je weet niet wie je mag geloven.
Je wilt snel via één e-mail maar één vraag stellen en dan wil je weten op welke webpagina de waarheid staat.
Die vraag die je aan een van beide webmasters moet stellen is op welke webpagina volgens de andere webmaster de waarheid staat.
Stel: op webpagina B staat de waarheid.
Als webmaster A liegt, dan zegt webmaster B dus de waarheid. A zegt dus: A (B zou B zeggen).
Als A de waarheid zegt, dan weet hij dat B liegt. B zou dus A zeggen, dus A zegt: A.
De webpagina die niet genoemd wordt is de pagina waarop de waarheid staat.
Cruciaal in dit raadsel is dat de webmasters consequent zijn. Helaas is dat in het echte mensenleven (en) op Internet niet het geval. Er zit niets anders op dan zelf na te denken.
Het opvragen van referenties over betrouwbare webpagina’s helpt ook niet veel in een onbetrouwbare Internetomgeving. Wie bepaalt welke websites betrouwbaar zijn en zou dat wel geloofd worden?
Gelukkig werken gebruikers, bezoekers en webmasters wel samen om onwaarheden te vinden.
Er is zoveel informatie op Facebook en Twitter dat we dreigen ten onder te gaan aan informatiestress. Het is geen geheim dat veel nieuws op nieuwssites ook niet is te vertrouwen. Er wordt gezocht naar en gewerkt aan software voor het opsporen van onzin, zoals leugens en hoaxen. Een hoax is een nepbericht, een broodje aap, dat door vele paniekerige Internetters wordt rondgezonden in de eigen kring. Voor de identificatie daarvan is een betrouwbare centrale database nodig waar hoaxen worden verzameld en men kan kijken of het zojuist ontvangen bericht erbij staat.
En die site bestaat en is hier te vinden: https://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/
En dan zijn er de merken die niet gewoon adverteren maar via journalistieke bijdragen de aandacht op zich willen vestigen. Het commerciële succes van de sociale nieuwssite Buzzfeed is gebaseerd op nieuws dat tot doel heeft zo vaak mogelijk gedeeld te worden via de sociale media zoals Facebook, Twitter en Pinterest. Het gaat voor een deel om gesponsorde verhalen die nauwelijks als zodanig herkenbaar zijn tussen alle andere verhalen.
Het steeds schreeuweriger medialandschap zet aan tot steeds harder geschreeuw om gehoord te worden, vindt Amerikaanse columniste Sally Kohn. Haar oproep: click responsibly. “Die tirannie der luidruchtigen moedigt de tirannie van de schofterigen aan”.
Over een leugen wordt al eeuwen gezegd: al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel. En tegenwoordig met de snelle media hoeft een leugen niet lang te wachten op een reactie. Maar in het woud der reacties zie je al gauw door de bomen het bos niet meer.
Het is zaak om aan te voelen welke belangen er achter websites zitten. Wiens brood men eet, diens woord men spreekt is een oud gezegde. Wanneer er geld verdiend kan worden met het handelen in aandelen dan is betrouwbare informatie over hoe het gaat met de business van beursgenoteerde bedrijven cruciaal. Door het verspreiden van valse informatie kunnen mensen aandelen van de hand gaan doen en de aanstichter van de waardedaling koopt later de goedkope aandelen weer over. Ondertussen verdient hij ook aan de provisie.
In de politiek gaat het bij verkiezingen om het werven van stemmen. Als politicus moet je niet betrapt worden op leugens, maar met het weglaten van ongunstige informatie kom je mogelijk wel mee weg. Bij sites van politieke partijen moet je tussen de regels lezen.
Wie wel eens foto’s terugkijkt op Facebook van een feestje waar jij ook bent geweest, constateert dat mensen heel blij en vriendschappelijk met de hoofden tegen elkaar poseren en dat je die scene op het feest zelf op andere momenten buiten het zicht van fotografen niet ziet.
Wie op Twitter een (spectaculair) bericht langs ziet komen, hoeft alleen maar even te wachten hoe anderen reageren om te weten of er een kern van waarheid inzit. Wil je zelf eerst een dagje nadenken en een weloverwogen reactie geven dan kun je dat beter nalaten want niemand is meer geïnteresseerd. Het is dan geen trending topic meer.
Twitter is dus voor snelle en korte reacties, mededelingen en meningen. Facebook is vooral om een bepaald (ideaal) beeld van jezelf uit te dragen.
Jiddu Krishnamurti: “De waarheid is nooit te vangen in een ideaal, een plan of een denksysteem. De waarheid zal iemand die zich aan een vast patroon wil spiegelen altijd ontgaan. De waarheid kan nooit worden waargenomen aan het begin van je zoektocht, maar openbaart zich pas als het zoeken zijn voltooiing heeft bereikt.”
Menselijk gedrag wordt gevoed door de wens om angst te onderdrukken en veiligheid te verwerven zonder dat er te veel energie wordt verspeeld. Dat gaat ten koste van een kritische houding bij het zoeken naar waarheid. De waarheid ligt (ongrijpbaar) in het midden. Maar dit midden ligt in een onzichtbaar krachtenveld.
Misschien kunnen we leren van vogels. Het is niet voor niets dat twitter en tweets vernoemd zijn naar het geluid van vogels. Vogels zoeken niet naar waarheid, maar werken consequent samen waarbij het individuele belang ondergeschikt wordt gemaakt aan het collectieve belang. En zo kunnen de spreeuwen in onderstaande video ontsnappen naar vrijheid.
Vogels weten onmiddellijk de juiste afstand te houden van elkaar. Dit staat symbolisch voor wat mensen ook zouden kunnen doen wanneer zij respect willen tonen. Respect is het midden houden tussen betrokken willen zijn en de juiste afstand bewaren. Dat midden moet telkens opnieuw en in een split-second worden bepaald. Voor wie dit bewust toepast en vaak genoeg toepast zal respect vanzelf gaan en vanzelfsprekend zijn. Doen we het allemaal dan functioneert de samenleving als de vlucht spreeuwen in een dansende eenheid.
Een simpel aandachtspunt snel leren toepassen vergemakkelijkt het sociale verkeer, maar soms is traagheid een kwaliteit. In onderstaande video wordt dit betoogd.
Tegenwoordig willen we zo snel onze zin krijgen dat mensen die een oplossing bieden voor een tragere levensstijl, meer in balans, zo snel moeten reageren om hun oplossing aan te bieden, dat zij vaak te laat zijn.
In deze Ted Talk een pleidooi voor traagheid. Ook René Diekstra pleit daarvoor.
Wie het wezen van respect snapt, heeft alle tijd van de wereld om waarheid te ontdekken.
In tijden van virusuitbraak toon je respect door met de juiste afstand te houden jouw betrokkenheid bij de gezondheid (is een vorm van vrijheid) van anderen te betonen.