Tips om gelukkiger te worden

Ap Dijksterhuis (1968) is hoogleraar sociale psychologie in Nijmegen. Een paar jaar geleden stapte hij over van het bestuderen van het onbewuste naar geluksonderzoek. Zijn deze week verschenen boek Op naar geluk vat het geluksonderzoek samen dat hij interessant vindt.
Ellen de Bruin interviewde hem voor NRC Handelsblad. Uit dat interview wat tips uit het boek.

1. Wees niet te veel met je eigen geluk bezig. Wie te veel op zichzelf gericht is, is ongezonder, voelt zich eenzamer en is minder gelukkig dan wie aan anderen denkt. Probeer anderen te helpen en gelukkiger te maken.
2. Leef niet elke minuut alsof het je laatste is. „Puberale kletspraat”, schrijft Dijksterhuis. Als je beseft dat je je geluk goeddeels in eigen hand hebt, „is er geen enkele reden om je op te laten jagen”. Hij citeert zijn collega Daniel Gilbert: als mensen zeggen dat je elke minuut moet leven alsof het je laatste is, laat dat vooral zien dat sommige mensen zelfs in hun laatste tien minuten nog dom advies aan anderen zouden geven.
3. Beteugel je hebzucht. Aan nieuwe spullen wen je snel, dus die maken je niet gelukkiger. Geef je geld liever uit aan ervaringen: etentjes, reizen, concerten, dingen leren. (Het onderscheid is trouwens niet keihard: soms voelen spullen als ervaringen, bijvoorbeeld als je er met vrienden van geniet.)
4. Breng tijd door met anderen. Uit onderzoek blijkt dat mensen zelfs al opfleuren van een praatje met een onbekende.
5. Neem een hobby (zeker als je boven de 40 bent), zegt Dijksterhuis). Zoek wat bij je past en zorg dat het iets is wat voldoening geeft en waar je van leert.
6. Doe één ding tegelijk. Zet je mail bijvoorbeeld niet continu aan, maar check die een paar keer per dag. Beantwoord elke mail ofwel onmiddellijk, of gooi hem weg, of zet op je to do-lijst wanneer je er iets mee gaat doen. Dan is het uit je hoofd.
7. Onderzoek waar je je vaak vervelend door voelt. Ook mensen die zichzelf heel sensitief vinden, zijn meestal maar gevoelig voor één of twee negatieve emoties, niet voor álle. Dus houd in een dagboekje de negatieve emoties bij die jij ervaart, en waardoor. Pak die gericht aan. Kijk er met afstand naar, lach jezelf uit om je woede of jaloezie, vergeef iemand die je iets heeft aangedaan en probeer verdriet van je af te schrijven.
8. Bedenk elke avond welke twee of drie dingen die dag goed zijn gegaan: de www-techniek (what went well).

Ap Dijksterhuis: Op naar geluk (bol.com).

Taoïsme en de weg naar geluk

Over geluk

Volgens Lenoir is geluk het bewustzijn van een algemene, blijvende tevredenheid in een betekenisvol bestaan dat gebaseerd is op de waarheid.
In zijn boek 'Over geluk, een filosofische ontdekkingsreis' neemt Frédéric Lenoir de lezer mee op een filosofische ontdekkingsreis. Lenoir geeft een overzicht van filosofische stromingen die elk geen kant-en-klare recept leveren voor geluk. Hij zoekt antwoord op vragen als: Is geluk iets puur subjectiefs? Hangt het van onze genen of van toeval af? Moet je iets nastreven? Kun je aan geluk werken? En kunnen geluk en lijden samengaan?

Een van de stromingen die Lenoir behandelt is het Taoïsme. Het woord Tao betekent 'de Weg' en vormt het kernbegrip van het taoïsme, waaraan het ook zijn naam ontleent. Tao is het ondeelbare en onbeschrijfbare principe, waaruit alles voortvloeit. Deze weg leidt niet automatisch naar geluk, maar wie onderweg de juiste beslissingen neemt vergroot zijn kans om gelukkig te blijven of het weer te worden. Beslissingen hebben als kenmerk “doe ik iets wel of doe ik iets niet”. Het doen door niet te doen of door los te laten heet in het Taoïsme wu wei (niet handelen tegen de aard der dingen in). Een taoïst probeert zich niet te verzetten tegen de loop der dingen, maar probeert daar spontaan maar wel bewust in mee te gaan. Het doel van "wu wei" is het streven naar een evenwichtige situatie en zodoende, zacht en onmerkbaar, in harmonie te geraken met het zelf, anderen, en de omgeving.

Taoïsme over gelukkig worden

• Het Taoïsme leert dat er een universele kracht is, genaamd Tao, die alles in de wereld regelt. Door te leven volgens de Tao, kan men in harmonie zijn met de natuurlijke loop van de dingen en stress en angst verminderen.
   
• Het Taoïsme benadrukt het belang van in het huidige moment te leven en te genieten van wat er op dit moment gebeurt. Door niet te veel te focussen op het verleden of de toekomst, kan men een gevoel van innerlijke rust ervaren.
   
• Het Taoïsme moedigt aan om innerlijke deugden zoals bescheidenheid, compassie, vriendelijkheid, nederigheid en vrijgevigheid te cultiveren. Door deze deugden te beoefenen, kan men een gevoel van vrede en tevredenheid ervaren.
   
• Het Taoïsme leert dat verlangen en hebzucht ons kunnen leiden tot een ongelukkig leven. Door tevreden te zijn met wat we hebben en niet te streven naar meer, kunnen we een gevoel van innerlijke vrede en tevredenheid bereiken.
   
• Het Taoïsme moedigt aan om een eenvoudig leven te leiden en te vermijden dat we ons laten meeslepen door materiële rijkdom. Door in eenvoud te leven, kan men stress en angst verminderen en een gevoel van innerlijke vrede en tevredenheid bereiken. 

Wei wu wei is een belangrijk concept binnen het Taoïsme dat betekent "handelen door niet-handelen". Het verwijst naar het idee dat men in harmonie met de natuurlijke loop van de dingen kan handelen door niet te proberen om de dingen te forceren of te controleren, maar in plaats daarvan mee te bewegen met de natuurlijke stroom.
De relatie tussen wei wu wei en de manieren om gelukkig te worden volgens het Taoïsme is dat wei wu wei een van de manieren is om in harmonie te leven met de natuurlijke loop van de dingen. Door niet te proberen om de dingen te forceren of te controleren, kunnen we ons bevrijden van stress en angst en ons openstellen voor de kansen en mogelijkheden die zich voordoen.

Wikipidia over wu wei

Bijvoorbeeld Tao Te Ching vers 37: Tao is eeuwig nietdoende en toch is er niets dat het niet doet. Met andere woorden, Tao doet niets en toch alles. De betekenis van de woorden 'niet doen' is in deze zin veranderd: in de eerste betekenis wordt geduid op het niet gehecht zijn aan de resultaten van de actie die men onderneemt (zie ook de Bhagavad Gita). In de tweede betekenis wordt aangeduid dat men wel alles aanpakt wat men als taak of (levens)opdracht dient te volbrengen. Men kan in deze paradoxen doordringen door de hele context, de filosofie of de cultuur waarin deze paradoxen geschreven zijn te bestuderen.

Wijsheid is weten wanneer te doen en wanneer te laten.

Vergelijk dit inzicht met:
“geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien” – Franciscus van Assisi

Een belangrijk ethisch principe is vrijheid. Dat is goed (en bevordert geluk) wat de vrijheid van de meesten vergroot. Een goede beslissing maken komt vaak neer op de vraag te beantwoorden: Welk doen en welk laten vergroot deze vrijheid?

In het bereiken van een uiterste als geluk is het zaak om de balans te houden tussen uitersten. Bij het toepassen van het taoïsme op de vechtkunst (Tai Chi) gaat het er om om zelf in balans te blijven en de tegenstander uit balans te brengen. Tai Chi betekent 'het hoogste uiterste' en is het oneindige en fundamentele principe van evolutie en zelforganisatie. Het is de eenheid van Yin en Yang en daarmee het hele bestaan. Yin en Yang zijn de universele antagonisten, elkaar aanvullende kwaliteiten van het bestaan. Wanneer je probeert weg te komen van het ene uiterste roep je vanzelf het andere uiterste (als tegenkracht) op. Het heeft dus geen zin om bijvoorbeeld de absolute macht te bereiken of te streven naar permanent en absoluut geluk. Dat roept weerstand en het tegendeel, kortom ellende op. Het gebruik maken van yin en yang lijkt op het en-en denken. Wanneer je of-of denkt probeer je yin of yang tot de uiterste waarheid te verheffen en heb je daarmee per definitie ongelijk en verklein je de kans op geluk.

Lenoir bespreekt grote denkers als de Boeddha, Epicurus, Zhuangzi, Montaigne, Spinoza en Etty Hillesum.

Klik hier voor typische taoïstische uitspraken van Lao Tse.

Klik hier voor de werking van het denken in paradoxen in relatie met wu wei en geluk.

De relatie tussen geld verdienen en geluk

“Gelukkig zijn met niets is alles”.

Dit is de uitkomst van een proces dat zonder kennis daarvan niets zegt. Wie weinig geld heeft, zal gelukkiger worden wanneer hij meer gaat verdienen. Een gevoel van geluk ervaart iemand die direct een groot bedrag krijgt. Er lijkt een directe relatie tussen geld en geluk.
Geld levert een mate van vrijheid. De relatie tussen geld en geluk verdwijnt vanaf een bepaald inkomen. Men zegt na het verdienen van jaarlijks zestigduizend euro, maar die grens zal voor ieder individu anders liggen. Daar komt bij dat veel mensen in een onzekere economie liever nog wat meer gaan verdienen om zich ook in de toekomst veilig te voelen. In een samenleving waarin alles wordt vermarkt, wordt paradoxaal genoeg de relatie tussen geld verdienen en geluk nog diffuser.

Wanneer er geen tekort is, wanneer er aan de basisbehoeftes is voldaan en er geen directe aanleiding is om ongelukkig te zijn, is de basistoestand van de mens dat hij gelukkig is. Er is een subtiel verschil tussen de toestanden van gelukkig, gelukkiger zijn en geluk ervaren. Er zijn mensen die hun hele leven geen geluk ervaren terwijl ze ook niet ongelukkig zijn. In een veilige omgeving is zoiets best denkbaar.
Daarom organiseren we onze samenleving ook zo veilig mogelijk, gebouwd op gelijkheid en vrijheid. Dan kan liefde en vrijheid worden ervaren en leiden tot geluk. Maar wanneer we doorschieten in het vrij laten van elkaar, bijvoorbeeld in werkrelaties, kan er –onder het mom van individuele verantwoordelijkheid- een grote groep in armoede vervallen. En dat is een aanslag op hun levensgeluk, omdat ze angst en onveiligheid ervaren. En dan kan die groep zich weleens agressief ontwikkelen. En dat kost de samenleving vervolgens weer meer (geld en moeite) dan wanneer wat meer de middenweg was bewandeld.

Gelukkig zijn is een bijproduct van het proces van de fysieke en mentale conditie goed te houden om telkens weer in balans te komen.
Om simpelweg gelukkig te kunnen zijn.
Door te zijn.

Psychiater Dirk de Wachter pleit er in deze video voor om af en toe ongelukkig te zijn om zo te leren hoe de alsmaar bewegende balans te richten en te herstellen.

Anderen stimuleren of onderwerpen?

In onze samenleving zijn we van kinds af aan ons aan het meten met anderen. De opvoeding is deels gericht op een zo hoog mogelijke positie in de maatschappij. Via sport en spel oefenen we daarin. Ook in de media is het kijken naar mensen die zich meten met anderen een populaire vorm van ontspanning. Denk aan de Olympische Spelen, quizzen, Wie is de mol? etc..
De competitie heeft positieve en negatieve kanten. De positieve kant van sport en spel is grenzen verleggen, gezelligheid en ongemerkt conditietraining. De negatieve kant kan zijn dat mensen zich nooit evenwaardig opstellen, waardoor er altijd een meer of minder openlijke strijd is. Er zijn sportvrienden, maar is er echte verbroedering met mensen buiten de eigen kring? Ook voor een liefdesrelatie kan een focus op winnen van de ander de dood in de pot zijn. Onevenwaardigheid blokkeert de liefde.

In zijn boek Authentiek Leiderschap onderscheidt Bas Blekkingh acht vormen van een ego. De ego’s zijn zo gekozen dat zij verschillen in de manier waarop zij een proberen een positie ten opzichte van een ander te bereiken. Blekkingh gaat er vanuit dat wanneer mensen zich niet veilig voelen zij zich proberen te manoeuvreren in een hogere positie ten opzichte van een ander. Of de ander in een lagere positie, wat op hetzelfde neerkomt.

Acht vormen van ego.

1. De trotse, de opschepper.
2. De zelfstandige, de solist.
3. De schuldeloze, het slachtoffer.
4. De rustige, de wegduiker.
5. De aardigerd, de slijmbal.
6. De relativerende, de afgunstige.
7. De adviseur, de paternalist.
8. De krachtige, de sloper.

Authenticiteit (positieve intentie)	Ego (gericht op bovenliggend gedrag)
Positie is onbelangrijk.	Positie is belangrijk.
Intentie: jij en de omgeving groeien.	Intentie: jij groeit.
Je creëert positieve drive bij anderen.	Je creëert angst bij anderen.
Je geeft onvoorwaardelijk.	Je geeft voorwaardelijk.
Verdiept relaties.	Houdt relaties oppervlakkig.
Genereert energie.	Kost energie.
Is ‘willen’.	Is ‘moeten’.
Wordt door interne normen en waarden gedreven.	Wordt door externe normen gedreven.
Is duurzaam.	Moet steeds opnieuw bevestigd worden.
Redeneren vanuit overvloed.	Redeneren vanuit schaarste.
Is gericht op ‘zijn’.	Is gericht op ‘hebben’.

Het moge duidelijk zijn dat het hebben van een ego belemmerend kan zijn voor de kwaliteit van een relatie omdat niemand gedwongen wil worden in een onderliggende positie. Toch komt een evenwaardige verhouding niet zo maar tot stand of houdt lang stand.
Een aantal van de verschillen tussen authenticiteit en ego maken duidelijk welke kant we kunnen op ontwikkelen om van ons ego een ondersteunend onderdeel van onze persoonlijkheid kunnen maken.
Je kunt gelukkiger worden door voor authenticiteit te kiezen.
Iemand die zelf gelukkig is kan gemakkelijker bijdragen aan het geluk van anderen.

Montessori was kritisch over de rol van competitie in het onderwijs en haar bredere implicaties voor de samenleving.

Haar zorg over competitie was geworteld in het idee dat competitie vaak leidt tot vergelijkingen tussen individuen, waarbij sommigen als winnaars worden aangemerkt en anderen als verliezers. Ze geloofde dat dit winnen of verliezen de basis legt voor gevoelens van superioriteit of inferioriteit, wat op zijn beurt kan leiden tot conflicten en ongelijkheid in de maatschappij.

Je groei (mentaal en spiritueel) zit in het feit dat je in steeds moeilijkere of onveiligere omgevingen je ego's minder nodig hebt. Je haalt het beste uit jezelf en de samenwerking met de ander door je evenwaardig op te stellen.

Authentiek leider van je eigen leven

Geen leider meer over anderen maar over jezelf.

Vooral vroeger vochten mensen elkaar respectloos de tent uit om leider te worden van de groep. Die drang viel te verklaren uit de zucht naar macht en seks. Macht erotiseert. Winnen, status en geld waren magneten voor mannen om vrouwen aan te trekken. Deze machtsstrijd wordt symbolisch gevoerd in de sport. De Olympische Spelen waren oorspronkelijk bedoeld voor verbroedering. Er zijn nog steeds archaïsche vormen van eerbetoon aan winnaars. De mannelijke etappewinnaars in de Tour de France, bijvoorbeeld, worden als beloning gekust door twee rondemissen. Vrouwelijke sporters moeten het doen met een bloemetje bij hun prestatie in de competitie. Langzaam maar zeker, niet in de laatste plaats door de emancipatie, worden deze drijfveren steeds zwakker of zakelijker. Joris Luyendijk suggereert als middel om de ratrace in de financiële wereld te stoppen: "mooie vrouwen moeten ophouden bankiers aantrekkelijk te vinden".
Via de moderne media worden mensen vlot op het schild gehesen, maar even zo snel ook weer gedumpt wanneer er schandaaltjes opduiken (denk aan de fransoos DSK). "No more heroes, anymore" (The Stranglers). Hebben we wel zoveel managers en leiders nodig (Ricardo Semler)?

Het bevorderen van een winnaarsmentaliteit wordt met de paplepel ingegoten. De boodschap aan ieder kind is: "je moet je uiterste best doen en een winnaar worden". Eerst wordt je topper in de jeugdsport en later wordt je geacht te klimmen op de sporten van de maatschappelijke ladder. Gevolg: angst om te falen en om erkenning mis te lopen, pestgedrag, gefocust op boven-onderliggend gedrag en weinig op opbouwende samenwerking.

Zie ook deze video.
Kunnen we wel optimaal sociaal zijn wanneer al op school het doembeeld van latere economische afhankelijkheid angst oproept?

Tegenwoordig loopt iedereen zich het vuur uit de sloffen voor economische onafhankelijkheid en is vormgever en leider van zijn eigen leven (self-management). In het bedrijfsleven pretendeert de topmanager voor te leven hoe de normen en waarden binnen het bedrijf zouden moeten zijn. Maar spreekt en komt die taal wel aan? Zouden de eigenschappen van de ideale, echte leider niet ook voor de werknemers en dus in principe voor iedereen kunnen gelden? Houden we (op school en op het werk) wel het gesprek waar het eigenlijk om gaat? Gaat dat wel voldoende evenwaardig?

Op de site www.authentiekleiderschap.nl valt te lezen.
Authentiek leiderschap is momenteel een hot item. Maar wat is het nu eigenlijk? "Het is niet iets wat je hebt of niet hebt; iedereen heeft het", legt Bas Blekkingh uit. Hij is directeur van Authentiek Leiderschap en schrijver van het gelijknamige boek. "Bij authentiek leiderschap gaat het om het ontdekken en naleven van je eigen missie". Verwar een missie niet met uw ego. "Dat is een intentieverschil: bij het ego ben je vooral bezig met hoe je op de omgeving overkomt en wilt komen, terwijl je bij authenticiteit bezig bent met wat je aan de mensen in je omgeving kunt bijdragen om hun naar een hoger plan te trekken. Zien dat dat lukt geeft een enorme voldoening".

Ego in de weg
"Leiders zijn het gelukkigst als ze het gevoel hebben dat ze ertoe doen. Als de missie duidelijk is en je gaat ermee aan de slag, word je veel gelukkiger. Maar de meeste managers lopen vast op hun ego". Blekkingh geeft als voorbeeld een manager die vindt dat hij meer erkenning verdient. Daarom vertelt hij op een feestje veel over zijn successen. In het begin is iedereen onder de indruk, maar na een tijdje denken de meeste mensen ‘heb je hem weer met zijn sterke verhalen'. "De angst om er niet toe te doen, compenseren managers met hun ego. Op de korte termijn is dat succesvol, maar op de lange termijn komt hun angst juist daardoor uit".

Wat is het niet?
Het is geen zweverige ‘wees maar lekker jezelf en het komt allemaal wel goed’-theorie. Want dan zou je elk a-sociaal, zelfzuchtig, slopend en manipulerend gedrag maar moeten tolereren, omdat het ‘zo lekker authentiek is’. Authentiek Leiderschap is ook niet ‘Doe maar wat er spontaan in je opkomt’. Authentiek is niet altijd spontaan, authentiek gedrag is soms zeer doordacht en buitengewoon afgewogen. Handelen vanuit je missie is niet altijd eenvoudig.
Tot zover de site.

Ieder mens heeft een ego en wil ertoe doen, wil erkenning krijgen voor zijn bijdrage. Voor iedere (jong) volwassene geldt dat een opgeblazen ego juist het krijgen van erkenning in de weg kan zitten. Ook een echte verbinding wordt erdoor belemmerd. Zou het niet veel mooier zijn wanneer iedereen zich zou inzetten om anderen naar een hoger plan te trekken? Is het niet simpelweg zo dat “alles wat gericht is op het vergroten van de vrijheid van zoveel mogelijk mensen, een goede handeling is”? Is bijdragen aan een cultuur waarin iedereen zichzelf kan zijn niet ook een vorm van liefdevol handelen?

Op de site staat ook “Het is aangetoond dat leiders en organisaties die vanuit Authentiek leiderschap handelen gelukkiger en succesvoller zijn en mensen beter weten te inspireren om het ‘beste van zichzelf’ te geven”. Authentiek gedrag kan leiden tot wederkerigheid en evenwaardigheid.
Zou het niet gewoon zo zijn dat iedereen gelukkiger is wanneer we allemaal als missie kiezen om elkaar authentiek (echt) tegemoet te treden?

Bas Blekkingh hanteert een zeven schillenmodel, gebaseerd op het model van Bateson over logische denkniveaus.

Het zeven schillenmodel van Blekkingh

Startpunt - Van buiten naar binnen en vice versa.

1. Waarnemen - Omgeving.
2. Doen - Gedrag.
3. Kennis, kunde - Vaardigheden.
4. Oordelen, toetsen - Normen.
5. Gevonden willen worden - Ego.
6. Ervoor staan - Waarden.
7. Missie - Authenticiteit.

Blekkingh ziet het ego als een bepaald zelfbeeld dat je in het verleden geholpen heeft om je op een specifieke manier te positioneren ten opzichte van de omgeving. Veel mensen willen niet een evenwaardige positie hebben ten opzichte van een ander en proberen een bovenliggende positie te verwerven, soms door een ander omlaag te halen, letterlijk te vernederen. Door dit gedrag ontstaat vaak een gevoel van onveiligheid of angst, omdat je zo juist dat bevordert wat je wilde voorkomen.
Het ego wil voorkomen dat je er niet toe doet. Het ego is een overlevingsstrategie, een mechanisme om je ware ik te beschermen.

De egoschillen.
1. De trotse, de opschepper.
2. De zelfstandige, de solist.
3. De schuldeloze, het slachtoffer.
4. De rustige, de wegduiker.
5. De aardigerd, de slijmbal.
6. De relativerende, de afgunstige.
7. De adviseur, de paternalist.
8. De krachtige, de sloper.

Je groei zit in het feit dat je in steeds moeilijkere of onveiligere omgevingen je ego's minder nodig hebt.

Voor verder lezen over de vraag of we wel het juiste gesprek voeren rondom erkenning en waarden e.d., zie de verwarring rond het begrip respect.

Je verplaatsen in een ander maakt gelukkig

In Happinez 6-2014 Zuiver een uitgebreid interview met filosoof Roman Krznaric. Zie ook deze video.

Empathie is volgens Krznaric een van de belangrijkste ingrediënten voor een goed en gelukkig leven.

“Empathie leidt tot hechtere relaties en die verbeteren je leven. Als je bijvoorbeeld empatischer wordt naar je partner, zul je minder conflicten hebben. Door je te verplaatsen in de ander, kom je achter diens gevoelens en behoeften, met als gevolg minder onbegrip en meer verbondenheid”.
De grote vraag is natuurlijk: hoe word je meer empatisch? Dat begint met een beetje lef hebben, volgens Krznaric. “Je moet vooral de moed hebben om persoonlijke vragen te durven stellen, anders treed je nooit echt binnen in de belevingswereld van de ander”.

En: spreek met jezelf af dat je ten minste één keer in de week iemand aanspreekt die je niet kent. “Als je dat maar vaak genoeg doet, wordt het vanzelf normaal dat je een gesprek aanknoopt met iemand in de bus, of dat je een bedelaar écht in de ogen kijkt”.

Empathie, een revolutionair boek (bol.com).

Een gelukkige wending in het leven

De Volkskrant heeft een thema over wendingen in het leven. Op 15 juli het verhaal van Huub Buijssen, die eerst te horen dat hij nog maar kort had te leven en toch een tweede kans kreeg. In de tussentijd verdiepte hij zich in de vraag waar een mens geen spijt van zou moeten krijgen in zijn leven.
Een citaat:
Geluk overvalt tuinderszoon Buijssen nu als hij met zijn laarzen op het land staat. Sinds die ene week, die hij steevast omschrijft als 'heuglijk', werkt hij dagelijks drie uur in de moestuin. Dan denkt hij vaak aan een toepasselijk Chinees gezegde: 'Als je een avond gelukkig wilt zijn, moet je een fles wijn drinken, wil je een jaar gelukkig zijn, moet je trouwen, maar wil je een leven lang gelukkig zijn, dan moet je gaan tuinieren'.
Vorig jaar las hij The top 5 regrets of the dying van de Australische schrijfster Bronnie Ware. Ware werkte jarenlang als stervensbegeleider en tekende op waarvan mensen in de laatste maanden van hun leven spijt hadden. Het leverde een opmerkelijk eenduidig lijstje op. Buijssen pakt het boek erbij, vertelt dat hij zichzelf in de week van de fatale diagnose dezelfde vragen heeft gesteld.
Hij loopt de spijt-top-5 langs en vinkt af. Hij had wél de moed gehad zijn eigen leven te leiden. Hij had zijn gevoelens voldoende geuit. Hij had voldoende genoten. Hij had niet te hard gewerkt. Maar bij het vijfde spijtpunt moest hij passen: Hij had, besefte hij, niet genoeg tijd en aandacht voor zijn vrienden gehad. Dat is veranderd: 'Vroeger zegde ik makkelijk afspraken af, maar dat doe ik niet meer. Ik realiseer me nu hoe waardevol vriendschappen zijn. Uit onderzoek blijkt dat vrienden de belangrijkste geluksbrengers zijn'.
Er was nog een zesde, zelf geformuleerde spijtvraag die hem bezighield: had hij voldoende liefgehad? Of beter nog: had hij zijn liefde voldoende getoond? Een vraag die hem snel tot daden bracht. Toen zijn moeder niet meer alleen kon zijn en hij met zijn broers en zussen een oppasrooster maakte, bood hij zich aan voor de minst geliefde avond: de zaterdag. Bijna zeven jaar lang reisde hij elke zaterdagavond naar Limburg om te 'mama-sitten' om pas zondagmiddag terug te keren naar Tilburg.
Tot zover de Volkskrant.

De lijst van 5 zaken waarvan stervenden spijt van kunnen krijgen is geschreven door Bronnie Ware.
Na een aantal jaar zoeken naar een baan die haar écht voldoening gaf, accepteerde Bronnie Ware zonder de juiste diploma's of ervaring een baan in de palliatieve zorg. Al snel bleek ze haar ware roeping gevonden te hebben. In de jaren dat ze stervenden begeleidde, veranderde haar leven compleet door alle inzichten en lessen die ze van hen leerde.

Op internet schreef ze een blog over de openhartige uitlatingen van mensen in de laatste fase van hun leven: waar hebben ze spijt van, wat zouden ze nu anders aanpakken?

Als ik het leven over mocht doen, een jonge vrouw op zoek naar vijf belangrijke levenslessen (bol.com).

Zaken die je kunt laten om gelukkiger te worden

1. Geef de behoefte op om altijd gelijk te krijgen
2. Geef de behoefte op om alles onder controle te houden
3. Stop met anderen de schuld te geven wat bij jou niet goed gaat
4. Stop met aandacht te geven aan jouw eigen negatieve gedachten over jezelf
5. Houdt niet langer vast aan overtuigingen over jouw beperkingen
6. Stop met klagen
7. Stop met kritiseren van wat afwijkt
8. Stop met indruk te maken op anderen
9. Laat je weerstand tegen verandering los
10. Stop met labelen en open je mind
11. Besteed niet langer aandacht aan jouw angsten
12. Stop met excuses te maken
13. Laat het verleden rusten
14. Wees nergens aan verslaafd
15. Probeer niet langer aan andermans verwachtingen te voldoen

Alan Watts in deze video over de kracht van niet proberen.

Je meten met de beste, is dat wel zo verstandig?

Presteren tot je erbij neervalt

Ons meten aan anderen doen we al sinds de oudheid. We vinden het leuk te weten waar we staan in de ranglijst op de apenrots. We vermoeden dat we op een hoger plan meer macht, geld en seks zullen verkrijgen.
Toen de wereld nog klein was, mat je je met mensen uit je directe omgeving. Toen de wereld groter werd door de verbeterde reismogelijkheden gingen we ons meten met anderen van verder weg. Toen de wereld zo groot of juist klein was geworden dat we ons konden vergelijken met iedereen op aarde toen bleek dat het niet zo gemakkelijk meer was om de top te bereiken. Sterker nog, bijna alleen met liegen en bedriegen (doping) kunnen we nog kortstondig de indruk wekken dat we de snelste, het hoogste of het verste kunnen bieden.
Tijd om het roer om te gooien.

In zijn boek De prestatiegeneratie onderzoekt Jeroen van Baar waar zijn drang - en die van zijn generatie - tot excelleren vandaan komt. Zijn pleidooi? 'Gewoon doen' in ere herstellen. Hij pleit voor de waarde van het middelmatige, het belang van doorsnee, de schoonheid van status quo. Wie altijd zoekt naar een betere optie, zal nooit tevreden zijn.

Jeroen van Baar werd voor de Volkskrant geïnterviewd door Karolien Knols.
Een paar citaten.
Diezelfde dag las hij in Volkskrant Magazine een interview met de 12-jarige Tijgerlelie, die bezig was met haar eerste boek. Haar toekomstverwachting omschreef ze zo. 'Ik zou wel teleurgesteld zijn als ik niet uniek was'.
Van Baar: 'dat was het moment dat ik me realiseerde: er zijn allemaal jonge mensen die meegaan in een trend van willen uitblinken en dat helemaal niet doorhebben. Dat is een recept voor ongeluk, volgens mij'.
Volgende week verschijnt zijn boek De prestatiegeneratie. Een pleidooi voor middelmatigheid. Hierin onderzoekt Van Baar waar zijn drang tot excelleren vandaan komt. Hij legt niet alleen zichzelf langs de meetlat, maar een hele generatie twintigers die hij maximalisten noemt: ze willen altijd, en in alles, het onderste uit de kan halen en zijn nooit helemaal tevreden met wat ze kiezen.
In je zoektocht hoe jullie zo zijn geworden, begin je met wijzen naar jullie ouders. 'Het is ons door onze ouders verboden middelmatig te zijn', schrijf je. Was dat bij jou ook zo?
'Bij mij thuis viel het eigenlijk wel mee, hoewel ook mijn ouders het liefst hadden dat ik een bètastudie ging doen. Het is meer dat er in zijn algemeenheid bij ouders een rangorde in het hoofd zit: vmbo is slecht, vwo is goed, en ze doen er alles aan, van bijlessen tot examencursussen, om hun kinderen zo hoog mogelijk te laten scoren'.

Wat voor leven zag je voor jezelf, na je studie?

'Ik heb een tijdje geflirt met het internationale consultancygebeuren. Dat leek me gaaf: een goed salaris, een mooi pak, een dikke auto, en over de hele wereld grote bedrijven helpen om nog meer geld te verdienen. Ik heb een paar keer 'proefgedraaid' tijdens wat ze bij zo'n bedrijf inhoudsdagen noemen, en ik kon goed meekomen en meedenken, prima op niveau, maar ergens voelde ik me ook ongemakkelijk bij alle schone schijn'.
Tegelijkertijd beschrijf je hoe lekker het voelt dat je weet dat je op zo'n hoog niveau presteert.
'Dat is ook kicken. Als je op zo'n dag goede sier maakt, zit je echt in een roes. Maar die is over zodra je ziet dat een ander het beter doet dan jij'.

'Een maximalist is altijd bezig zichzelf te vergelijken met anderen. Wie heeft een betere baan, leukere relatie, spannendere vakantie? Een maximalist is nooit tevreden, want het kan altijd beter. Een maximalist laat alleen zijn mooiste kant zien, maar eigenlijk is hij onzeker. Alleen laat hij dat nooit zien omdat het zeurderig en zwak overkomt. Dat maakt ons slechtere vrienden en partners, want als je je niet kwetsbaar kunt opstellen, is het moeilijk om elkaar te leren kennen'.

In je boek onderzoek je of álle twintigers zo zijn als jij en je vrienden. Wat heb je ontdekt?

'Dat, als alle mogelijkheden voor je openliggen, de kans groot is dat je voor de allerbeste prestatie gaat, met alle gevolgen van dien. Iemand op het vmbo weet dat hij later niet naar de universiteit kan. Daar moet hij het mee doen. Dat geeft rust'.

Die verandering moet volgens jou beginnen bij het onderwijs. Want de trend van excellentie zet aan tot competitie, concurrentie en burnouts, en de middenmoot raakt gefrustreerd, want 'gewoon goed' is minderwaardig.
'Bovendien: we hebben al hartstikke goed onderwijs in Nederland. Ik zie echt het probleem niet. Waarom zou het nog beter moeten? Voor nog meer economische groei? Waar is dat goed voor?'.
Tot zover het interview in de Volkskrant.

In De prestatiegeneratie, een pleidooi voor middelmatigheid (bol.com) onderzoekt Jeroen van Baar waar zijn drang naar excelleren vandaan komt. Hij legt niet alleen zichzelf langs de meetlat maar zijn hele generatie: van solliciterende high potentials tot hipsters in Amsterdam. Waarom wil iedereen de top bereiken? In een wervelend betoog komen ouders, excellente studies, relaties, carrièrebeurzen, hoog- en laagopgeleiden, Facebook, de zesjescultuur en de harde werkelijkheid voorbij. De prestatiegeneratie is een genadeloze spiegel voor twintigers én hun ouders.

Shawn Achor vertelt op Ted.com met humor over zijn ontdekking over de relatie tussen succes en geluk.
"We denken dat we succesvol moeten zijn en dán zijn we gelukkig. Maar het probleem is dat onze breinen andersom werken.
Als je iemands positiviteits-niveau in het heden verhoogt, ervaart hun brein wat we noemen: een geluksvoorsprong. Een positief ingesteld brein presteert namelijk beduidend beter dan een negatief, neutraal of gestresst brein. Je intelligentie stijgt, je creativiteit en je energiepeil stijgen".

Gecombineerd met de bevindingen van Jeroen van Baar zou de aanbeveling kunnen zijn 'gewoon positief doen'. Het is ook belangrijk om te onthouden dat het nastreven van sportieve prestaties niet het enige belangrijke aspect van het leven is, en dat het belangrijk is om ook tijd en energie te besteden aan andere dingen die belangrijk voor je zijn. Dus, terwijl het spiegelen aan een topsporter nuttig kan zijn, is het belangrijk om realistische doelen te stellen en je eigen pad te volgen op basis van wat voor jou persoonlijk belangrijk is.

Zelfkennis ontwikkelt tot relatie

Geluk en relatie

In de aanloop van Valentijnsdag schrijft Lisa Bontenbal in de Wetenschapsbijlage van de Volkskrant over de mythe dat stelletjes gelukkiger zijn dan vrijgezellen. Onderzoeken suggereren dat het huwelijk of het aangaan van een relatie het beste is wat een mens kan overkomen. Zo zijn gehuwden gezonder, minder eenzaam en leven ze langer dan alleenstaanden.
Mensen die een partner vinden waren voor die tijd al gelukkiger. De relatie tussen geluk en het hebben van een relatie werkt twee kanten op: zij die gezonder en gelukkiger zijn hebben een grotere kans om een partner te vinden en als gevolg daarvan zijn mensen met een partner een klein beetje gelukkiger dan mensen zonder partner. In die groep singles zitten namelijk ook mensen die nu eenmaal een kleinere kans hebben om een partner te vinden om redenen van schoonheid, karakter, (psychische) gezondheid en tekortkomingen die een relatie in de weg zitten.

De boodschap is dat wanneer je nu niet gelukkig bent, je beter aan jezelf kunt werken, dan op zoek te gaan naar een relatie die je gelukkig gaat maken.

In dezelfde bijlage onderzoekt wetenschapsjournalist Tonie Mudde of persoonlijkheidstesten, die datingsites gebruiken, voorspellende waarde hebben of iemand bij jou past. Datingsites gebruiken vaak de Big Five: openheid, extraversie, goedaardigheid, zorgvuldigheid en emotionele stabiliteit.
Het enige persoonlijkheidsaspect dat nog enkele toegevoegde waarde is emotionele stabiliteit. Anders gezegd: neurotische mensen hebben minder stabiele relaties.

Het matchingspercentage dat de datingsites geven is niet betrouwbaar. Veel singles proberen zichzelf te mooi te presenteren en verdoen hun tijd met het kijken naar profielen van te aantrekkelijke kandidaten. Er wordt gefluisterd dat veel van die aantrekkelijke profielen alleen maar gemaakt zijn om mensen te verleiden om zich te abonneren en in werkelijkheid niet bestaan. Dat zou kunnen verklaren waarom zo veel mensen niets horen wanneer ze op anderen reageren.

De grootste kans om een partner te vinden maken singles die in hun presentatie eerlijk en zichzelf zijn.  “Ken jezelf” stond er al boven de poort van Griekse tempels in de oudheid en deze aanbeveling is nog steeds de beste manier om een partner te leren kennen en gelukkig(er) te worden.

In onze tijd is het vinden en houden van liefde eenvoudiger én ingewikkelder dan ooit. Alles mag, niks hoeft. We beleven de liefde op een vrijere manier, en door moderne communicatie zijn de mogelijkheden haar te vinden exponentieel toegenomen.

Vrijheid is prettig, maar komt met een prijs. De spelregels en uitdagingen van het liefdesspel zijn veranderd. De nieuwe mogelijkheden leiden tot nieuwe manieren om te verdwalen of spaak te lopen in de liefde. In Liefde in tijden van Facebook beantwoorden de auteurs actuele vraagstukken over liefde, verleiding en aantrekking. In overeenstemming met de tijdgeest geven ze geen eenduidige boodschap of allesomvattende theorie. ‘Liefde’ betekent voor iedereen iets anders. De ontwikkelingen in een relatie pakken verschillend uit binnen stellen en tussen stellen.

Het ontwikkelen van zelfkennis

Zelfkennis ontwikkelt zich in contact met anderen. Zij houden ons een spiegel voor. Het is een voortdurend proces dat een levenskunst genoemd kan worden wanneer je jouw handelingsbekwaamheid bijhoudt; je jouw authenticiteit bewaakt door een waarachtig bestaan te leven; je rekening houdt met de verandering die ouder worden met zich meebrengt en je je bewust bent van jouw positie in de maatschappij.

Denk niet alleen maar positief

Het lezen van de timeline in Facebook kan een gevoel van eenzaamheid of falen oproepen. De "positieve" stukjes van anderen maken mensen onzeker en ongelukkig over hun eigen leven.

Het overoptimisme van zelfhulpboeken en positief denken is het onderwerp van de Guardian-journalist Oliver Burkeman, The Antidote; Happiness for people who can't stand positive thinking. De Nederlandse vertaling heet Tegengif.

Oliver Burkeman betoogt in Tegengif dat we in een valkuil zitten. Doordat we krampachtig proberen gelukkig te worden, bereiken we juist het tegenovergestelde. Burkeman laat zien dat er een alternatief pad naar geluk en succes is. Daarbij is het belangrijk mislukkingen, pessimisme, onzekerheid en twijfel niet angstvallig uit ons leven te bannen maar juist toe te laten – alles wat we in ons leven krampachtig proberen te vermijden.


Op Youtube vertelt hij hoe hij toch door het lezen van zelfhulpboeken en door het negatieve denken meer in balans te brengen met positief denken een ietsje pietsje meer gelukkig is geworden.

De werkelijkheid zien door te mediteren

Matthieu Ricard.
'Er bestaan veel clichés over meditatie. Laat ik meteen duidelijk maken dat het bij mediteren niet gaat om het leegmaken van de geest door je gedachten te blokkeren, voor zover dat al mogelijk is. Het gaat niet om eindeloze interpretaties van je verleden of het voorzien van de toekomst'.
'Het doel van meditatie is om de werkelijkheid te zien zoals die is -zo dicht mogelijk bij onze eigen belevingswereld- om de oorzaken van pijn en verdriet bloot te leggen en de mentale verwarring op te heffen die maakt dat we het geluk zoeken waar het niet te vinden is'.
Mediteren is een vaardigheid die ons bestaan meer waarde en meer glans kan geven. Voor de klassieke meesters is meditatie nauw verweven met een ontwikkelingsweg die hun hele leven beslaat. Maar ook een bescheidener inzet, door dagelijks enkele meditatieoefeningen te doen, blijkt vrij direct te resulteren in een andere visie op onszelf en op de wereld.

Meditatie kan krachtig zijn om verschillende redenen. 

1. Het vermindert stress. Meditatie kan helpen om de stressrespons van ons lichaam te verminderen, waardoor we ons rustiger en meer ontspannen voelen. Dit kan een positief effect hebben op ons lichaam en ons helpen om beter om te gaan met stressvolle situaties. 
2. Het verbetert de concentratie. Regelmatige meditatie kan onze concentratie verbeteren en ons helpen ons beter te concentreren op de taak die we voorhanden hebben. Dit kan ons helpen om productiever te zijn en ons werk efficiënter uit te voeren. 
3. Het verhoogt ons bewustzijn. Meditatie kan ons helpen om ons bewustzijn te verruimen en ons te openen voor nieuwe inzichten en ervaringen. Dit kan ons helpen om ons leven meer betekenis te geven en ons te leiden naar onze diepere verlangens en doelen. 
4. Het verbetert onze emotionele gezondheid. Meditatie kan helpen om onze emotionele gezondheid te verbeteren door ons te helpen omgaan met negatieve emoties en ons te openen voor meer positieve emoties zoals vreugde, dankbaarheid en mededogen. 
5. Het kan onze fysieke gezondheid verbeteren. Regelmatige meditatie kan helpen bij het verminderen van de bloeddruk, het verbeteren van de slaap, het verminderen van pijn en het versterken van het immuunsysteem. 
6. Het kan ons helpen om meer in het moment te leven. Meditatie kan ons helpen om ons meer bewust te worden van het heden en ons te bevrijden van zorgen over het verleden of de toekomst. Dit kan ons helpen om meer in het moment te leven en ons te concentreren op de ervaringen die we op dit moment hebben.

Wat laat Taoïsme ons inzien?

Wie de Tao zoekt om alles uit het leven te halen en meer te verdienen vindt weinig op zijn pad. En toch is daarmee niets te veel gezegd, want het Taoïsme vult de leegte aan in de balans van doen en laten. Die balans raken wij kwijt wanneer wij geluk alleen zoeken in het doen. Onze drukke levensstijl lijkt anders te suggereren, maar er is niets mis met doen, vooropgesteld dat je jouw heil zoekt in het (juiste) doen zelf en niet (doelgericht) als middel om steeds verder te reiken. Er is niets mis mee met jezelf te willen ontwikkelen of te willen groeien (beter nog: te rijpen) in bewustzijn als je maar (weer) in evenwicht komt.
Taoïstisch leven is (met enige moeite) juist handelen, en dat doe je door jezelf en andermans grenzen niet te forceren. Het inzicht in de Tao loopt niet via verstand, taal of andere intellectuele mechanismen en is alleen via intuïtie te verwerven.

Weten dat je niets nodig hebt om nu gelukkig te zijn is een bevrijdend en tegelijk frustrerend gegeven. Want waarom ben je dan nu niet gelukkig?

De oosterse filosofen accepteren dat sommige zaken ongrijpbaar zijn en ze hebben geen methode om gelukkig te worden, maar bevelen aan om te mediteren en zelfkennis te verwerven door jezelf te observeren. Dat betekent een zekere afstand nemen van het denken en voelen. Ook dit is een vorm van laten. Anders gezegd: ze bevelen aan om ruimte te maken voor iets wat niet binnen kan komen wanneer we van overtuigingen en emoties vervuld zijn. Die overtuiging kan zijn dat we ons zouden moeten identificeren met de waarheid van onze gedachten en emoties. Zijn gedachten en gevoelens dan niet waar? Misschien wel, maar ze zijn niet de hele waarheid.
We kunnen in balans komen wanneer we inzien dat we genoeg hebben aan onszelf en ons ego kunnen loslaten en oordeelvrij open staan voor (nieuwe inzichten via) anderen.
We doen er goed aan ons niet afhankelijk te maken van de erkenning van de ander, maar ons best te doen voor ons zelf en ook een ander van die kwaliteit te laten genieten. Ook dat kan door de “flow” geluk opleveren.

In onze westerse zegswijzen drukten we deze kennis al uit: het meesterschap toont zich in het weglaten; spreken is zilver, zwijgen is goud; muziek zit tussen de noten; een danser brengt rust in de beweging.

Hiermee drukken we uit dat je tegelijk weet waar je goed in bent en dat je ruimte (stilte) moet laten voor ........

Tao in het dagelijkse leven, zie deze video.
Zie ook: "Je kunt niets doen om gelukkig te worden".

Je kunt niets doen om gelukkig te worden

Wie bekend is met het begrip “Tao” weet dat de titel een optimistische paradox is. Het betekent dat je gelukkig kunt worden en er niets voor hoeft te doen. En omgekeerd: dat iedereen die moeite doet om het geluk te pakken vaak juist misgrijpt.
Geluk heb je soms en je kunt langdurig gelukkig zijn.

Gelukkig zijn is onze natuurlijke staat. Zijn we het niet, dan is het effectief om het weer te worden door de oorzaak daarvan weg te nemen.

"Geluk zit in het streven" zeggen wij in het westen, terwijl de filosofen uit het oosten zeggen dat je niet naar geluk moet streven. Hoe zit dat?
Het “niet doen” –wu wei- en “het doen door niet te doen” -wei wu wei- is een in het Westen slecht begrepen onderdeel van het Taoïsme. Dat komt omdat we van jongs af aan geleerd zijn dat “voor wat hoort wat en “je moet het verdienen” en “voor niets gaat de zon op”.
Wu wei is geen onverschilligheid of passiviteit. Het is weten wat te laten en dat in balans te brengen met het handelen (doen).
Het is ons ego dat wil handelen om een uitkomst af te dwingen, zelfs opofferen valt daar onder. Het ego is een op resultaat gericht mechanisme, maar dat is niet de Tao, niet de manier om gelukkig te worden. Waarbij Tao weer zonder methode, zonder manieren is.
Een musicus die virtuoos muziek wil maken zal lang moeten oefenen, maar moet zichzelf niet forceren om de discipline op te brengen om te gaan spelen. Het moet wel leuk blijven. Het beter leren spelen moet de bevrediging zelf zijn.
Eigenlijk moeten zaken vanzelf, van nature gaan. We zouden moeten gaan voor (de kwaliteit van) het proces (“doen oftewel handelen”) zonder ons druk te maken of we het einddoel halen (“niet doen oftewel laten”). Gaan voor het proces is het verschil met streven. Streef niet om het einddoel (geluk) te halen, maar ga op weg naar het doel en wees gelukkig met het op weg zijn.
Op deze weg moeten we weten waar de valkuilen zijn, hoe we kunnen voorkomen daarin te vallen (het zinloze streven). Dat is negatieve kennis: “weten wat je niet moet doen”. Positieve kennis, van Tao, van God, is een onmiddellijke, kortstondige ervaring, die niet in woorden kan worden uitgedrukt.

Wie dit proces toch goed kan beschrijven is Alan Watts. Alan W. Watts (1915 – 1973) was een Engels filosoof, schrijver, spreker, anglicaans priester, hoogleraar en beoefenaar van de vergelijkende godsdienstwetenschappen. Hij verdiepte zich met name in de filosofie van zen, het boeddhisme en het taoïsme, en heeft met zijn werk een belangrijke bijdrage geleverd aan de introductie en popularisering van Aziatische religie en filosofie in het Westen.
Hij publiceerde meer dan 25 boeken en vele artikelen over onderwerpen als identiteit, de uiteindelijke aard van de realiteit, hogere bewustzijnstoestanden, de zin en betekenis van het leven, godsbeelden en menselijk geluk. (Wikipedia, zie ook Youtube).

Vrijheid en universele wetten

Marja de Vries is auteur van De hele olifant in beeld.
Volgens haar zijn er zeven universele wetten.

1. Alles dat bestaat komt voort uit één en dezelfde Eenheid of Bron.
2. In het universum bestaan verschillende niveaus van werkelijkheid. Dezelfde universele principes zijn werkzaam op al deze verschillende niveaus en daarom bestaat er eenheid en heelheid in het universum als geheel.
3. Alles vibreert en is beweging, omdat alles dat bestaat energie is. Energie volgt de weg van de minste weerstand. Wanneer energie vrij kan stromen wordt met een minimum aan inspanning een maximum resultaat geboekt.
4. Alle tegenstellingen kunnen verzoend worden 'op een hoger niveau' in de vorm van een synthese, die meer is dan de som van de delen.
5. Groei verloopt niet lineair, maar als een spiraalsgewijs proces. Ontwikkeling voltrekt zich niet geleidelijk, maar kent chaotische periodes, die voorwaardenscheppend zijn voor het ontstaan van ingrijpende veranderingen.
6. Dat wat we waarnemen als de fysieke werkelijkheid zijn de zichtbare gevolgen van niet-zichtbare oorzaken. Synchroniciteit is het multidimensionale feedbacksysteem, waarbij we de gevolgen van wat we met onze intentie hebben veroorzaakt, herkennen als een betekenisvolle gebeurtenis. Naarmate ons bewustzijn ruimer wordt, nemen we deze synchroniciteit vaker bewust waar.
7. Alles in het universum is samengesteld uit twee schijnbaar tegengestelde, actieve beginselen. Deze twee actieve beginselen bestaan als talloze verschillende paren met hetzelfde grondpatroon van uitbreiding en samentrekking en worden vaak aangeduid als het mannelijk en het vrouwelijk principe. Het mannelijk principe - uitbreiding - is naar buiten gericht. Het vrouwelijke principe - samentrekking - is naar binnen gericht. Deze twee tegengestelde krachten werken in partnerschap en wanneer ze niet verstoord worden, creëren ze een staat van dynamisch evenwicht.

Marja de Vries zou deze principes graag verweven in het onderwijs. Zij wil een cultuur creëren waarin kinderen in plaats vanuit een dualistisch wereldbeeld opgeleid worden vanuit een holistisch wereldbeeld.

In deel 1 van dit video-interview zegt zij: "Als we weten hoe groot de invloed is van overtuigingen op het leven, functioneren en presteren van kinderen, dan kunnen we dat bewuster aanwenden door positieve overtuigingen te hebben. Wanneer we focussen op de essentie van wat een kind is, dan nodigen we een kind uit om met die essentie naar buiten te komen".

“Er zijn culturen, waarbij de gemeenschap bij ieder kind wat geboren wordt vanaf de eerste dag weet wat dit kind komt doen. Ze geven dat kind een naam dat weergeeft wat het unieke talent is wat het kind komt doen. De hele gemeenschap gaat helpen zodat het kind dat optimaal kan ontwikkelen.
Daar loop ik warm voor, daar zet ik mij voor in. Dat zou je geluk kunnen noemen. Als dat wat je doet het liefst is wat je zou willen doen en het draagt ook nog bij aan het welzijn van anderen, wat wil je nog meer?”
Een antwoord zou kunnen zijn "vrijheid". Waarom niet elk kind gunnen om zelf uit te zoeken waar het eigen talent ligt en zelf te laten kiezen waarvoor het zich inzet?

Volgens de Vries worden kinderen in balans geboren, maar opgevoed door volwassenen die niet meer in balans zijn. Als gevolg raken kinderen ook uit balans.

Haar boek leest gemakkelijk, maar geeft -in tegenstelling tot wat je van wetten mag verwachten- weinig concrete handvatten. Marja de Vries studeerde biologie en ecologie en werkte tien jaar als textielkunstenares. En dat laatste hangt mogelijk samen met de lappendeken van inzichten, die zij schetst.

Erik van Zuydam

Wat er gebeurt met bewustzijn na de dood? Niets... Met bewustzijn is nog nooit iets gebeurd, en er zal nooit iets mee gebeuren, niet voor, tijdens of na de dood. Bewustzijn is het enige waar nooit iets mee gebeurt. Het is de onaantastbare stille ruimte waarin alles wat ‘gebeurt’ plaatsvindt. En zodra je beseft dat je deze stille ruimte bent, dan weet je dat jou niets kan gebeuren.

Geluk is …

Gelukkig zijn is onze natuurlijke staat.

Geluk is ongrijpbaar. Een geluk bij een ongeluk is dat het vele bronnen en vormen kent.

Geluk is een levensdoel, een levenshouding. Het is vergankelijk en niet na te streven, het zit in kleine dingen.

Geluk is weten dat je niet per se geluk nodig hebt.

Geluk is als je over iets kunt huilen en lachen tegelijk.

Gelukkig zijn is de afwezigheid van het streven naar geluk.

Geluk is voor de domme.

Geluk is voor een man een vrouw die hem zegt wat hij moet doen en een secretaresse die het voor hem uitvoert.

Met negatieve emoties op koers blijven

Het utilitarisme dat zegt dat men moet streven naar het ‘grootste geluk voor het grootste aantal’ is de inspiratiebron voor het proefschrift ‘Onvolmaakt Geluk’ van drs. A. Bergsma, waarop hij op 10 mei 2011 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam promoveerde. De promovendus probeert op drie manieren een bijdrage te leveren aan de positieve psychologie. Hij heeft als eerste gekeken naar de rol van geluksadvies. In het tweede deel staat het geluk van mensen met een psychische stoornis centraal. Als laatste gaat hij in op welke manier wijsheid en geluk met elkaar samenhangen.
De positieve psychologie bestudeert optimaal menselijk functioneren en ziet geluk als een van haar belangrijkste studieobjecten. Welke kwaliteit heeft geluksadvies dat door de eeuwen is gegeven en in hoeverre sluit het aan bij wat we op dit moment weten over geluk? Bergsma heeft daarvoor in Nederland 57 veel verkochte, psychologische zelfhulpboeken geanalyseerd. Hieruit blijkt dat veel onderwerpen met het vinden van geluk zijn verbonden.
Het tweede deel van dit proefschrift richt zich op het geluk van de grote aantallen mensen die door een psychische stoornis hebben. Dit is een onderwerp waar niet of nauwelijks onderzoek naar bestond, waarschijnlijk omdat het antwoord wel duidelijk lijkt. Immers, het lijden of het anderen laten lijden is de centrale kern van de definitie van iedere psychische stoornis. Toch blijkt twee derde deel van de mensen met een psychische stoornis zich vaak gelukkig te voelen. Alcoholmisbruik lijkt het geluk op de korte termijn zelfs helemaal niet te schaden.
Het derde deel van dit proefschrift gaat dieper in op de grenzen van het geluk. Het streven naar meer wijsheid heeft bijvoorbeeld nauwelijks rendement als het gaat om toegenomen geluk en ook lijken wij mensen negatieve emoties nodig te hebben om ons leven op koers te houden. Volmaakt geluk is riskant, omdat het mensen belemmert bij ongedaan maken van vergissingen. Wijsheid is grotendeels onafhankelijk van geluk en is een waardevol doel voor menselijke ontwikkeling in zichzelf.
Twee derde van de patiënten met een psychische stoornis voelt zich vaak gelukkig. Alcoholmisbruik lijkt het geluk op korte termijn zelfs helemaal niet te schaden.
Bron: Erasmus Universiteit Rotterdam

De waarheid buiten woord en beeld

Kunnen we nog zelf nadenken?

“Het is buitengewoon angstaanjagend om in een maatschappij te leven waarin waarheid niet meer bestaat”, aldus filmmaker Erik Gandini op Videocracy van de IDFA.
Videocracy gaat over de Italiaanse maatschappij waarvan de cultuur vorm gegeven is door Berlusconi. Sleutelwoorden zijn egocentrisme en plat hedonisme. Ook de website Youtube waar gebruikers videofilmpjes uploaden en bekijken en bepalen wat populair is, wordt als een voorbeeld van videocracy genoemd.
Voor de komst van de beeldcultuur was er al twee eeuwen sprake van de woordcultuur (logocratie).
We zijn er aan gewend om kritisch te luisteren naar andermans woorden en we weten dat beelden gemanipuleerd kunnen worden. We worden als individuen steeds meer teruggeworpen op ons zelf om zelf te bepalen wat waar is en wat niet. We worden geacht zelf na te denken, maar hebben niet altijd de tijd of het zelfvertrouwen om alles goed uit te zoeken. Het gevolg is volgzaamheid naar charismatische leiders, onverschilligheid, achterdocht, kopieergedrag en minder verantwoordelijkheid nemen voor integer zijn en soms agressie. Hoe je overkomt is belangrijker dan wat je overbrengt. Photoshop-pen maakt fotomodellen nog perfecter dan ze al zijn.

"Leugentjes voor bestwil" zijn eerder regel dan uitzondering. "Beter de halve waarheid verteld dan de genuanceerde hele waarheid", want "wat niet weet wat niet deert" en "als je ze niet kunnen overtuigen, kun je ze beter verwarren".

Vechten om de aandacht en de waarheid

We willen zelf de waarheid van wat tot ons komt bepalen, maar we hebben er geen idee van of de toestroom in de media onafhankelijk is en ongemanipuleerd.
De waarheid ligt in het midden, maar dat betekent eerder dat het een evenwicht is tussen de krachten die aan haar trekken dan dat het de oorspronkelijke vindplaats is.
Hoe meer informatie tot ons komt, des te meer zijn we geneigd om de conclusie te trekken dat de waarheid niet bestaat. Geschiedvervalsing is zo oud als de wereld. Het maken van canons helpt niet echt om de laatste vormen van zuivere kennis te bewaken.
We gaan dus steeds meer dat geloven wat goed voelt, maar aan de stoelpoten van autoriteiten wordt voortdurend gezaagd. Dat laat onverlet dat we bereid zijn om kortstondig achter iemand of een hype aan te lopen, maar dat net zo lang als we er heil en toegevoegde waarde en eigenbelang inzien.
Eerlijkheid duurt het langst en dat begint steeds meer te betekenen dat iemand die eerlijk is later welvaart zal genieten dan iemand die het niet zo nauw met ethiek neemt.
Het leidt tot een versneld losmaken van structuren, maar ook tot zelfontwikkeling. Is deze ontwikkeling negatief? Dat is maar hoe je er tegenaan kijkt. Het lijkt een beetje op een processie van Echternach: “drie stappen vooruit en twee stappen achteruit”. Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) meent dat de "tijdgeest tegen positief nieuws is". De beleving van ons geluk is relatief: hoe slechter het economisch gaat met anderen, hoe gelukkiger we ons voelen. Het is het geluk van ontbreken van pech.
Het leidt tot een schifting tussen hen die flexibel zijn en discipline bezitten om mee te gaan met de veranderende eisen en hen die niet weten te timen en te kiezen wat ze wel en niet aanhalen.

Bron van inspiratie

Voor wie zoekende is, is er Internet. Het is de plaats waar de twijfel wordt gezaaid en waar snel achtergrondinformatie valt te halen.
Voor wie de antwoorden zoekt in de spiritualiteit bij goeroes, die vrijblijvend hun boodschap delen, is er goed nieuws. Je hoeft slechts open te staan voor wat er in jouw bewustzijn komt tussen jouw gedachten en gevoelens in. Je hoeft slechts observator te zijn bij wat er in jou omgaat en wat er bij jou binnenkomt, zonder je te identificeren met je ego, gedachten en gevoelens.
Je bent niet jouw ego, je hebt een ego.
Dat is een bemoedigende boodschap, want daarvoor hoef je niet geschoold te zijn en je hoeft niet te kiezen. Het kost ook geen geld, het kost weinig tijd en roept op om niet tot het uiterste te gaan.
Het is een boodschap die precies op tijd op komt in een wereld die vooral om geld verdienen lijkt te draaien en eeuwig geldig lijkt te zijn, want het roept op om te ontwaken en te leven in het Nu.

Het is niet alleen Eckhart Tolle die deze boodschap brengt, maar met hem vele denkers die een integratie hebben gevonden van westerse en oosterse filosofie.
We hebben de grenzen bereikt van het verzamelen van materie en geld. Het is nu weer tijd voor het immateriële. 

Het vermogen om verhalen te zien in het moment is een krachtige manier om verbondenheid te voelen met de wereld om ons heen en met andere mensen. Het stelt ons in staat om empathie te tonen, verschillende perspectieven te begrijpen en dieper te graven in de complexiteit van het leven. Het kan ook een bron van creativiteit en inspiratie zijn, omdat het ons uitnodigt om de wereld op nieuwe en betekenisvolle manieren te zien.

Het zijn ook filmmakers als Michael Moore met Capitalism: a Love Story en schrijvers als George Kinder met zijn boek Life planning (bol.com) met als ondertitel de ontbrekende schakel tussen geld en gevoel. Het is de bevestiging dat een (on)prettig leven alles te maken heeft met onze kijk op geld. Onze opvattingen en overtuigingen over geld zijn de werkelijke belemmeringen in onze zoektocht naar een ontspannen leven. En in die belemmering ligt ook de angst om te staan voor de waarheid. Niet de objectieve waarheid, maar dat wat jouw geweten zegt.

Het pijnlichaam als bron van ellende

Volgens Eckhart Tolle hebben we allemaal in meer of mindere mate last van een pijnlichaam. In zijn boek De kracht van het Nu schrijft hij daar o.a. over op blz. 41 t/m 46.

Het emotionele pijnlichaam is een onzichtbare entiteit, een veld van negatieve energie die zich ophoopt in lichaam en geest. Het gaat over emotionele pijn in het heden, die aanhecht bij pijn uit het verleden ("nog levend oud zeer") en letterlijk een eigen leven gaat lijden.
Het kan actief zijn of sluimeren en kan door willekeurige gebeurtenissen wakker gemaakt worden. Soms lijkt het op een jengelend kind, andere pijnlichamen zijn emotioneel, destructief en gewelddadig naar de gastheer of vrouw of naar anderen. Het kan op den duur ook ziekten veroorzaken.
Het zorgt voor welke vorm van ongelukkigheid dan ook die bij jezelf, bijvoorbeeld irritatie, boosheid, razernij, depressie, ongeduldigheid enz. enz.. Je wilt pijn lijden of pijn doen.
Het kan alleen overleven als je jezelf er onbewust mee vereenzelvigt of identificeert.
Het voedt zich met alle negatieve ervaringen en herschept zichzelf met alle als negatief gelabelde ervaringen en schept zo ervaringen, die het zo weer voeden. Het is de vijand van het leven geworden. Er tegen vechten, voedt het ook en is dus zinloos als je er van wilt verlossen.
Het manifesteert zich vaak als boosheid, waar altijd weer pijn achter zit. Geef het alle neutrale aandacht die je hebt met je bewustzijn, maar ga er niet in gedachten mee op de loop, en het kan niet meer voortbestaan; het wordt getransformeerd in bewustzijn. Het was gevangen levensenergie die zo bevrijdt wordt. Je hebt toegang gekregen tot de kracht van het nu.
Het ontwaken tot dit bewustzijn inspireerde Tolle tot het schrijven van Een Nieuwe Aarde, waarin hij zijn theorie nog eens opnieuw ontvouwt.

In dit boek schrijft Tolle over (on)geluk:
Zeg niet "ik ben ongelukkig" (dat is identificatie), maar "ik heb ongelukkige gevoelens" (is observatie vanuit bewust-zijn). Gevoelens zijn eindig en tijdelijk.
Elders schrijft hij:
Streef niet naar geluk. Als je dat doet, vind je het niet, want streven is de antithese van geluk. Geluk is altijd vluchtig, maar vrij zijn van ongelukkige gevoelens is nu bereikbaar door onder ogen te zien wat het is in plaats van er verhalen over te vertellen. Ongelukkig-zijn verbergt je natuurlijke toestand van welbevinden en innerlijke vrede, de bron van echt geluk.