Bewustwording van oude neigingen
Het doorbreken van een onbewust emotioneel patroon begint met het bewust worden van terugkerende emoties, gedachten en gedragingen in situaties die vaak uit verhouding lijken of waarin je telkens vastloopt. Past Reality Integration (PRI is een methode ontwikkeld door Ingeborg Bosch) en vergelijkbare methoden benadrukken dat het opsporen en doorbreken van onbewuste patronen geduld en systematische zelfobservatie vraagt. Hier zijn enkele effectieve stappen om deze patronen betrouwbaar op het spoor te komen en ze te doorbreken.
- Bewustwording van terugkerende patronen
Patronen opsporen begint met aandacht voor momenten waarop je sterke, negatieve emoties ervaart -zoals angst, boosheid, schuld of schaamte- die in intensiteit of frequentie afwijken van de situatie. Deze reacties zijn vaak signalen dat er een onderliggend emotioneel patroon actief is. Bijvoorbeeld: als je in situaties van kritiek steeds overmatig defensief reageert, kan dat wijzen op een onderliggende angst voor afwijzing.
Tip. Houd een dagboek bij waarin je situaties beschrijft waarin je sterke emoties ervaart. Probeer terugkerende thema’s of gevoelens te herkennen. - Het herkennen van verdedigingsmechanismen
Zoals in PRI beschreven, gebruiken mensen verdedigingsmechanismen om ongemakkelijke of pijnlijke emoties uit het verleden te vermijden. Door terugkerende patronen te koppelen aan een van deze mechanismen (bijvoorbeeld perfectionisme als een vorm van valse hoop, of controledrang als valse macht), krijg je inzicht in hoe je jezelf beschermt tegen oude pijn.
Stel jezelf vragen zoals: “Wat probeer ik hier te vermijden?” of “Welke angst zit hierachter?”. Dit helpt om dieper te kijken naar de drijfveren achter je reacties. - Emoties en overtuigingen in kaart brengen
Een onbewust patroon wordt vaak gevoed door diepgewortelde overtuigingen of verwachtingen, zoals “ik ben niet goed genoeg” of “anderen zullen me toch afwijzen.” Deze overtuigingen zijn vaak ontstaan in de kindertijd en kleuren je huidige kijk op de wereld. Zodra je de patronen herkent, probeer dan te ontdekken welke overtuigingen eraan ten grondslag liggen.
Tip. Noteer de gedachten die opkomen tijdens intense emoties. Vraag je af: “Klopt deze gedachte voor deze situatie, of komt ze ergens anders vandaan?”. - Oude pijn en herinneringen onderzoeken
Wanneer een patroon duidelijker wordt, kan het waardevol zijn om te onderzoeken of je terug kunt gaan naar de oorspronkelijke pijnlijke ervaringen die het patroon hebben veroorzaakt. Dit kan intens zijn en is soms veiliger met hulp van een therapeut, omdat je oude, mogelijk verdrongen gevoelens naar boven haalt. Het doel is niet om vast te blijven zitten in oude pijn(lichaam), maar juist om deze bewust en in veiligheid opnieuw te ervaren en te verwerken, zodat de lading verdwijnt.
Vraag jezelf af of de situatie in je jeugd een rol heeft gespeeld in de emoties die je nu voelt. Wat herinner je je van soortgelijke situaties vroeger? - Emotioneel doorvoelen van de pijn
Het daadwerkelijk doorvoelen van oude pijn is een kernstap in het doorbreken van patronen. In plaats van weg te kijken van de emotie of je af te leiden, geef je jezelf toestemming om deze gevoelens bewust toe te laten (containen). Door de emotie te ervaren zonder weerstand, los je de spanning op die de defensieve reactie veroorzaakt.
Tip. Maak tijd en ruimte om de emoties volledig te voelen. Geef jezelf de ruimte om verdriet, boosheid of angst echt te ervaren en deze emoties te verwerken, zonder oordeel. - De realisatie van de vergankelijkheid van de pijn
Een belangrijk onderdeel van het doorbreken van onbewuste patronen is het besef dat de pijn uit het verleden geen directe invloed meer hoeft te hebben op het heden. Dit vraagt om een mentale herstructurering waarbij je leert zien dat de oude pijn geen gevaar meer vormt. PRI helpt hierbij door bewust te maken dat de pijn uit het verleden niet relevant is voor het huidige moment.
Tip. Herinner jezelf eraan dat deze pijn bij het verleden hoort. Herhaal bijvoorbeeld: “Dit is een oude pijn en hoort niet bij deze situatie”. - Geduld en herhaling
Onbewuste patronen zijn diepgeworteld en vereisen vaak langdurige oefening om blijvend te doorbreken. Wees geduldig en geef jezelf de ruimte om het proces meerdere keren door te maken. Na verloop van tijd zal het gemakkelijker worden om deze patronen sneller te herkennen en de oude emotionele lading los te laten.
Tip. Wees mild voor jezelf als het patroon niet in één keer verdwijnt. Zie het als een groeiproces waarin je steeds beter wordt in het herkennen, doorvoelen en loslaten van oude patronen.
 |
| Ingeborg Bosch |
Conclusie
Het doorbreken van onbewuste emotionele patronen vraagt om een stapsgewijs proces van bewustwording, zelfobservatie en emotionele verwerking. Door terugkerende patronen te herkennen, onderliggende pijnlijke emoties te doorvoelen en deze te verankeren als oude pijn, creëer je ruimte om authentieker en vrijer te reageren in het heden.