Een uit de hand gelopen machtsstrijd met een kleuter

We need to talk about Kevin

De aanleiding van dit blog is een film, gebaseerd op een boek. Belangrijk is te realiseren dat onderstaande analyse van de film geen verslag is van een documentaire. Het is dus geen aanspraak op een wetenschappelijke waarheid, maar een reflectie onder het motto “wie de schoen past, trekke ‘m aan.
Eva in "We Need to Talk About Kevin" maakt verschillende fouten die bijdragen aan de escalerende machtsstrijd met haar zoon Kevin. Een gebrek aan impulscontrole bij zowel Kevin als Eva speelt een belangrijke rol in het escaleren van hun machtsstrijd. Voor Kevin leidt zijn impulsiviteit tot agressief en manipulatief gedrag zonder rekening te houden met de gevolgen, terwijl Eva's impulsieve reacties -of het nu gaat om boosheid of passiviteit- de situatie vaak verergeren in plaats van kalmeren. Dit creëert een omgeving waarin negatieve interacties worden versterkt, waardoor de dynamiek tussen moeder en zoon steeds destructiever wordt.

  1. Inconsequente reacties
    Eva lijkt moeite te hebben met consistentie in haar opvoedingsstijl. Soms probeert ze Kevin te disciplineren, terwijl ze op andere momenten toegeeft of zich terugtrekt. Deze inconsistentie kan Kevin hebben geleerd dat hij door volharding of manipulatie zijn zin kan krijgen, wat bijdraagt aan een machtsstrijd.
  2. Emotionele afstand
    Eva's emotionele afstandelijkheid en gebrek aan warme connectie met Kevin spelen een grote rol in hun relatie. Ze worstelt met haar gevoelens van afkeer en schuld en vindt het moeilijk om liefdevol en ondersteunend te zijn. Deze afstand kan Kevin het gevoel hebben gegeven dat hij niet begrepen of geliefd is, wat zijn provocerende gedrag mogelijk heeft versterkt.
  3. Negatieve aandacht
    Kevin lijkt vaak bewust te handelen om negatieve aandacht van zijn moeder te krijgen. Eva reageert soms sterk op Kevin's gedrag, wat hem kan hebben aangemoedigd om zijn destructieve daden te intensiveren. Deze cyclus van negatieve aandacht kan de machtsstrijd hebben verergerd.
  4. Overmatig controlerend of passief gedrag
    Eva schommelt tussen momenten van pogingen tot controle en momenten van passiviteit. Wanneer ze probeert controle uit te oefenen, doet ze dat vaak vanuit frustratie of woede, wat Kevin verder in de weerstand kan drijven. Tegelijkertijd is ze vaak passief, bijvoorbeeld door Kevin's gedrag te negeren of weg te kijken, wat hem de ruimte geeft om verder te gaan in zijn destructieve gedrag.
  5. Verlies van geduld
    Eva verliest soms haar geduld en reageert met boosheid of frustratie. Dit verergert de machtsstrijd, omdat Kevin hierop reageert met nog meer oppositie en wreedheid. Hij lijkt te genieten van de controle die hij kan uitoefenen door haar uit te lokken.
  6. Onvermogen om grenzen te stellen
    Een van de meest opvallende fouten die Eva maakt, is haar onvermogen om duidelijke en consistente grenzen te stellen voor Kevin. Dit onvermogen, gecombineerd met haar emotionele afstand, draagt bij aan een omgeving waarin Kevin zijn gedrag steeds verder kan escaleren zonder effectieve tegenstand van zijn moeder.

Deze fouten maken deel uit van de tragische dynamiek die in de film centraal staat. Eva's worsteling met haar eigen gevoelens en onzekerheden, gecombineerd met Kevin's verontrustende gedrag, creëert een vicieuze cirkel waarin beide personages steeds verder van elkaar verwijderd raken, met uiteindelijk verwoestende gevolgen.

Over de schrijfster van het boek

Lionel Shriver werd geboren als Margaret Ann Shriver op 18 mei 1957 in Gastonia, North Carolina, Verenigde Staten. Op 15-jarige leeftijd veranderde ze haar voornaam in Lionel omdat ze een jongensachtige naam wilde hebben. Shriver is een Amerikaanse auteur en journalist en is het meest bekend om haar roman "We Need to Talk About Kevin", die in 2003 werd gepubliceerd en later werd verfilmd.

In "We Need to Talk About Kevin" wordt duidelijk dat Eva moeite heeft met het stellen van grenzen en het uitoefenen van autoriteit over Kevin. Dit kan deels voortkomen uit haar eigen gevoelens van twijfel en schuld over haar rol als moeder, en deels uit haar onvermogen om Kevin te begrijpen en emotioneel te bereiken. Kevin, die vanaf jonge leeftijd tekenen van manipulatief en destructief gedrag vertoont, lijkt deze zwakte te exploiteren. Hij test voortdurend de grenzen van zijn moeder, niet alleen om te zien hoe ver hij kan gaan, maar misschien ook om haar te straffen voor haar onvermogen om hem te controleren of te begrijpen.
Het idee dat Kevin zijn moeder "straft" voor haar gebrek aan grenzen, kan worden gezien als een manier waarop hij probeert macht over haar uit te oefenen. Zijn gedrag wordt een manier om haar te confronteren met haar eigen tekortkomingen, en tegelijkertijd bevestigt hij zijn eigen macht en controle over haar. Dit schept een cyclus van escalatie, waarbij Eva's pogingen om Kevin in toom te houden steeds machtelozer worden en Kevin steeds verder gaat in zijn destructieve gedrag.
De film (en het boek) suggereren ook dat dit gebrek aan grenzen en de complexe emoties die ermee gepaard gaan, bijdragen aan Kevin's uiteindelijke daad van geweld. Het roept vragen op over de rol van opvoeding, de aard van kwaad, en hoe de interactie tussen ouders en kinderen kan bijdragen aan het ontstaan van gewelddadig of antisociaal gedrag.

Hoe het uit de hand kon lopen

De terughoudendheid van Eva om haar zoon Kevin duidelijke grenzen te stellen, kan voortkomen uit een complex samenspel van factoren die zowel psychologisch als emotioneel van aard zijn. De nu volgende analyse is gebaseerd op interpretaties van de karakters en hun interacties, zoals die worden gepresenteerd in de film en het boek, en op algemeen psychologisch begrip van ouder-kind relaties en de dynamiek van grensstelling binnen die context. Dus ook hier het voorbehoud uit de inleiding.

  1. Moederlijke onzekerheid en schuldgevoelens
    Eva worstelt vanaf het begin met haar gevoelens over het moederschap. Ze ervaart twijfels over haar geschiktheid als moeder en voelt zich vaak emotioneel losgekoppeld van Kevin, wat leidt tot schuldgevoelens. Dit gevoel van schuld kan haar ervan weerhouden om streng op te treden, uit angst om de relatie nog meer te beschadigen of haar eigen tekortkomingen te bevestigen.
  2. Emotionele afstand en afkeer
    Vanaf het moment dat Kevin wordt geboren, lijkt Eva moeite te hebben om een band met hem op te bouwen. Ze ervaart geen natuurlijke moederlijke gevoelens en voelt zelfs soms afkeer tegenover hem. Deze afstand kan haar vermogen om als ouder op te treden verzwakken, omdat ze mogelijk onbewust de confrontatie met Kevin probeert te vermijden.
  3. Manipulatief gedrag van Kevin
    Kevin is buitengewoon intelligent en manipulatief. Hij lijkt instinctief aan te voelen hoe hij zijn moeder emotioneel kan treffen en gebruikt dit in zijn voordeel. Zijn manipulaties kunnen Eva in verwarring brengen en haar het gevoel geven dat ze machteloos is, wat haar onzekerheid verder vergroot.
  4. Angst voor escalatie
    Kevin's gedrag is vaak extreem en verontrustend. Eva kan bang zijn dat het stellen van grenzen de situatie alleen maar erger maakt. Dit kan leiden tot een patroon van vermijden en toegeven, waarin ze hoopt dat de situatie vanzelf zal verbeteren, maar in werkelijkheid de controle nog verder verliest.
  5. Sociale en culturele verwachtingen
    Eva wordt ook beïnvloed door maatschappelijke verwachtingen van het moederschap. Er bestaat een culturele druk op vrouwen om natuurlijk goede moeders te zijn, wat kan bijdragen aan haar angst om als ouder te falen. Dit kan haar terughoudend maken om haar rol als autoriteit duidelijk in te vullen, uit angst om als "slechte moeder" te worden gezien.
  6. Ongemak met conflict
    Eva lijkt moeite te hebben met directe confrontaties. Het stellen van grenzen vereist vaak het aangaan van conflict, iets wat ze misschien liever vermijdt omdat het haar onzekerheid en angst kan versterken.

Persoonlijkheidsstoornis

Kevin vertoont veel kenmerken die passen bij persoonlijkheidsstoornissen, waaronder een gebrek aan empathie, manipulatief gedrag, oppervlakkige charme, en een neiging tot geweld zonder spijt of schuldgevoel.

Antisociale persoonlijkheidsstoornis (APD) is een diagnose die wordt gekenmerkt door een hardnekkig patroon van het schenden van de rechten van anderen, impulsiviteit, agressiviteit, en een gebrek aan berouw. Mensen met APD hebben vaak moeite om zich aan maatschappelijke normen te houden en kunnen extreem manipulatief en bedrieglijk zijn.
Psychopathie, dat vaak als een ernstiger vorm van APD wordt gezien, omvat ook een diepgaand gebrek aan empathie, oppervlakkige emoties, en een berekenend, manipulatief karakter. Terwijl niet alle mensen met APD psychopathisch zijn, vertoont Kevin eigenschappen die hem dichter bij het psychopatische spectrum plaatsen, zoals zijn schijnbare onvermogen om enige emotionele connectie te voelen, zijn sadistische gedrag, en zijn berekende wreedheid.

Daarnaast verkent Shriver ook thema's van nature versus nurture: in hoeverre is Kevin's gedrag een gevolg van aangeboren eigenschappen (nature) versus zijn opvoeding en de relatie met zijn moeder (nurture)? De vraag of Kevin geboren werd als "kwaadaardig" of zo werd door omstandigheden, wordt in het boek en de film op een subtiele manier gepresenteerd, zonder een eenduidig antwoord te geven.

Zie ook de machtsstrijd tussen volwassenen en hoe daar uit te stappen.

Naschrift

In Zomergasten 2024 werd het de keuzefilm van Pierre Bokma. Bokma heeft als pleegkind ervaringen opgedaan die hij weerspiegeld ziet in de film.