Schrijven over zwijgen
Simone Bassie en Michel Dijkstra verwoorden in hun boek een paradox over zwijgen.
Over mystieke filosofie wordt vaak beweerd dat zij haar hoogtepunt vindt in het zwijgen. De mysticus is in de eerste plaats betoverd door het mysterie van de dingen om hem heen en heeft hier verder niet meer over te melden. Maar voor Zhang Zi gold dat niet. Deze grootmeester van het klassieke Taoïsme, die in de vierde eeuw voor Christus leefde, stelde dat de werkelijkheid onbenoembaar is, omdat zij steeds verandert. Met onze taal lopen als het ware altijd achter de feiten aan. Deze opvatting houdt echter niet in dat je niets meer kunt zeggen. Het komt erop aan taal zo te gebruiken dat zij zo vloeiend wordt, net zoals de werkelijkheid. Centraal in deze 'spraakkunst' staat het loslaten van alle concepten. 'Als je de betekenis te pakken hebt, kun je de woorden vergeten. Waar vind ik iemand die alle woorden vergeten is, zodat ik een woordje met hem kan spreken'?
Tot zover 25 januari 2021 op de Levenskunst Scheurkalender.
Uit een interview in Trouw.
Ze hadden al een scheurkalender gemaakt, maar de velletjes daarvan houden het maar één dag. Nu hebben ze iets stevigers geschreven, al blijft het luchtig. “Hier kun je wat langer bij stilstaan”, zeggen Simone Bassie en Michel Dijkstra uit Deventer.
Met ‘Wu Wei, Ubuntu, Buen Vivir’ willen ze ‘levenskunst’ voeden, een door Franse filosofen aan de Oudheid ontleende, wijsgerige houding die momenteel vrij populair is. Bassie en Dijkstra leveren er ‘inspirerende teksten’ voor, waarbij de onvermijdelijke oud-Griekse Epicurus niet ontbreekt. Maar hun zwaartepunt ligt elders. Bassie en Dijkstra, beiden eind dertig, sprokkelden wijsheden uit alle windstreken bijeen, van Equador (buen vivir – goed leven) via Afrika (ubuntu – ik ben want wij zijn) tot aan het Verre Oosten (wu wei – niet ingrijpen).
Uw boek laat zich lezen als een apotheek vol ideeën bij allerhande kwalen en passages in het leven. Waar hebt u zelf het meest baat bij?
Bassie: “ik lijd al sinds mijn jeugd aan het milieu. U weet wel, de tijd van zure regen. Ik ben christelijk opgevoed met rentmeesterschap, dat drukt op me. Nu denk ik: is het wel zo erg? Dat leer ik door wu wei – niet-storend ingrijpen – en dat je daardoor spontaan voor alles gaat zorgen. Het helpt me bij mijn grote liefhebberij, tuinieren. Ik laat veel. Als je probeert méé te gaan met de natuur, dan komt alles tot bloei”.
Dijkstra: “voor mij werkt Indra’s net tegen eenzaamheid. Dat net is een zenboeddhistische metafoor voor de werkelijkheid. Elk knooppunt is een edelsteen, een spiegel waar alles en allen in te zien zijn. Dus hoe eenzaam ik me ook voel, alle anderen zijn er wel. Dat helpt me, het geeft vertrouwen ook als je het niet voelt".
Wu wei, Ubuntu, Buen Vivir (bol.com).
Net als op de scheurkalender staat op elke pagina een afzonderlijk onderwerp: overzichtelijk, herkenbaar en zeer leesbaar.
Drie hoofdgedachten staan centraal in hun overzicht: de netwerkgedachte, het zoeken zonder vooroordelen en grenzeloze nabijheid.
Er is kwaliteit in stilte en leegte en ruimte en rust in kwaliteit.
Andere wijzen
Albert Einstein: "ik denk 99 keer en vind niets. Ik stop met denken, zwem in stilte, en de waarheid komt naar me toe".
Gustaaf Rutgers stond oog in oog met een koe en kreeg een mystieke ervaring. Rutgers hierover: "het gekke is: als je ooit zo’n bijzondere ervaring hebt meegemaakt dan wil je het wel van de daken schreeuwen. Je wilt er graag over vertellen. Maar tegelijkertijd is het heel moeilijk onder woorden te brengen. De meest passende houding is daarom om te zwijgen. Maar dat wil je natuurlijk ook weer niet".
Jean Klein was een Franse spirituele leraar die bekend stond zijn focus op de directe weg naar verlichting en om zijn nadruk op stilte en meditatie. Hij geloofde dat stilte niet alleen de afwezigheid van geluid was, maar een innerlijke stilte die je kunt bereiken door je aandacht naar binnen te richten en je bewust te zijn van het moment.
Volgens Klein was deze innerlijke stilte een directe toegangspoort tot onze ware aard en tot de eenheid van alles. Door in stilte te zijn, kunnen we ons losmaken van onze gedachten en emoties en ons openstellen voor de diepere realiteit die onder al onze ervaringen ligt.
Klein benadrukte ook het belang van meditatie als een manier om onze aandacht te trainen en onze geest te kalmeren. Door te mediteren kunnen we ons bewustzijn vergroten en ons vermogen om in het moment te blijven verbeteren.